'Abba zingt
niet voor
de poen'
Manager Stig Anderson
WmZWi
ZATERDAG 23 AUGUSTUS 1980
EXTRA
PAGINA 23
Stig Anderson: hoe meer geld, hoe meer zorgen.
STOCKHOLM - Een re
gelrechte sensatie zou
het zijn geweest. Denk je
eens even in: een concert
van niemand minder dan
Abba op het indrukwek
kende Rode Plein van
Moskou. En dat nog wel
tijdens de openingsce
remonie van de Olympi
sche Spelen.
Stig (Stikkan) Anderson,
het grote brein achter
Abba en manager van
het Zweedse miljoenen
bedrijf Polar Music In
ternational, had het eind
vorig jaar al helemaal
voor elkaar. Toestem
ming van de Russische
autoriteiten voor het
openluchtfestijn bleek
slechts een fluitje van
een cent; zij waren, zo
zegt de Abba-baas, im
mers maar al te blij dat de
succesvolle Zweedse
popgroep eindelijk eens
naar de Sowjet-Unie
wilde komen.
Maar hoe mooi het plan ook leek:
het ging uiteindelijk niet door.
Anderson beweert stellig dat
dat niets met de kwestie Af
ghanistan had uit te staan („Die
speelde toen nog niet"). Oor
zaak waren de autoriteiten, die
hem geen technische facalitei-
ten konden garanderen voor
een rechtstreekse tv-uitzen-
ding per satelliet over de hele
wereld. En daarmee was het
sprookje uit. Want Abba is best
bereid te stunten, maar dan wel
voor een zo breed mogelijk
publiek. En niet voor slechts
anderhalve Rus en een paarde-
kop.
Kletskoek
Wil Abba een concert geven, dan
moet het de moeite dubbel en
dwars lonen. „Aan technici en
andere medewerkers gaan er al
zo'n veertig tot zestig man
mee", legt Stig Anderson uit.
„Die kosten haal je er in één
concert niet uit. Daarom doen
wij als het even kan uitsluitend
nog tournees."
Maar de vraag is een beetje of
Abba nog ooit de bühne zal op
gaan, immers Agnetha Falts-
kog, de blonde zangeres, gaf
pas geleden nog in een Zweed
se krant te kennen het gejakker
van hotel naar hotel spuugzat te
zijn. Volgens dat dagblad
prakkizeerde zij er niet over,
zich in het vervolg nog te laten
afmatten door tournees. Ook
gitarist Björn Ulvaeus ver
klaarde onlangs nog tegenover
een Nederlands popblaadje,
dat er geen haar op zijn hoofd
was, die de eerstkomende twee
jaar nog aan optreden dacht.
Stig Anderson echter bestempelt
deze berichten als klinkklare
kletskoek en laat zelfs gans te
gengestelde geluiden horen;
„De stapel uitnodigingen voor
het geven van concerten is nu al
ruim een halve meter hoog.
Voor volgend jaar heb ik dan
ook in principe een wereld
tournee gepland. Naar landen
waar we, vanwege de enorme
afstanden, nog niet hebben
kunnen optreden. India bij
voorbeeld. Of Nieuw Zeeland,
Mexico, Kenia, Koeweit en
Egypte. Van mevrouw Sadat
hebben we een brief gehad, of
we in Cairo voor een pyramide
willen optreden. Er is dus niks
waar van die berichten als zou
Abba niet meer willen optre
den."
Sexleven
Erg onwaarschijnlijk klinken de
ze laatste woorden niet, want
als Abba zich de afgelopen ja
ren ergens een meester in heeft
getoond, dan is 't wel het bin
nen houden van de vuile was.
Dat zagen we wel aan de echt
scheiding van Björn en Agne
tha, die binnen Abba reeds lang
en breed was opgelost, voordat
schandaalblaadjes de kans
kregen er als jakhalzen boven
op te springen.
Stig Anderson doorzag dat het
uitlekken van dat 'nieuws' des
astreuze gevolgen kon hebben
voor Abba. Met name voor het
imago van de groep. Het imago
van de gelukkige familie,
waarvan hun fans zo gechar
meerd zijn. „Abba beant
woordt aan het droombeeld
van veel mensen", verklaarde
Anderson eerder. „Je hoort ook
nooit woeste verhalen over het
sexleven van Abba, avonturen
met drugs of andere uitspattin
gen. Wij kunnen ons zulke
strapatsen ook niet veroorlo
ven", zegt hij nu.
Verstandig
Opperste zorgvuldigheid is ge
boden. In alles wat Abba doet
en laat. Abba is ook de eerste
popgroep die van meet af aan
met haar verdiende geld heel
verstandige dingen heeft ge
daan. Grote sommen geld wor
den uit handen van de fiscus
gehouden, door ze wijselijk te
investeren in hoofdzakelijk
Beatles
Geen Henk van der Meijdens dus
daar in Zweden. Wel journalis
ten die steeds weer vergelijkin
gen gaan trekken met de Beat
les. Stig Anderson vindt dat
onjuist. „Het is totaal verschil
lend allemaal. Je moet het zo
zien. Elvis Presley hoorde bij
de vijftiger jaren, de Beatles bij
de zestiger en Abba bij de ze
ventiger jaren."
De journalist Frans Happel ver
woordde het eens als volgt
„Abba en de Beatles kun je niet
vergelijken omdat de Beatles
zich muzikaal onsterfelijk heb
ben gemaakt en Abba tenslotte
niet meer is dan een opmerke
lijk leverancier van toffe mu
ziek voor feestjes en partijen."
Stig Anderson daarover: „Ik
weet het nog zo net niet of wij
ons inmiddels ook al niet mu
zikaal onsterfelijk hebben ge
maakt."
Wel zijn er op zakelijk terrein ver
schillen aan te geven tussen
Abba en Beatles. De Zweedse
popgroep heeft bijvoorbeeld
nu al meer platen verkocht. En
al het geld dat daaraan wordt
verdiend, komt - in tegenstel
ling tot de Beatles - weer bij
Abba terecht. „Want", legt Stig
Anderson uit, „het uitgeven
van de muziek, de merchandi
sing, royalties en dergelijke zijn
allemaal ondergebracht binnen
ons bedrijf. Niets wordt uitbe
steed."
China
Alle winst komt dus bij het moe
derbedrijf terecht. Die winst
wordt ieder jaar meer (vorig
jaar zo'n 28 miljoen gulden). En
Anderson huldigt het stand
punt van: hoe meer geld, hoe
meer zorgen. Wordt het daarom
niet eens tijd een plafond te
trekken?
Wederom komt de factor 'geld'
ter sprake en opnieuw praat de
slimme vos er een beetje om
heen. „Dat we winst maken is
mooi meegenomen. Maar daar
gaat het ons dus niet om. Daar
voor houdt Abba het niet zo
lang vol. Dat is, als je het mij
vraagt, omdat Agnetha en Fri
da alle aandacht naar zich toe
trekken en Björn en Benny het
creatief voor het zeggen heb
ben. Zo worden alle ego's vol
doende gestreeld en blijft de
zaak in evenwicht."
„Het zit 'm in het plezier en de
uitdagingen. Precies, China is
er zo één." Abba-platen zijn
daar op legale wijze niet te krij
gen. Louter in Hongkong wor
den ze verkocht. Wel heeft Ab
ba inmiddels, na de Rolling
Stones, uitnodigingen ontvan
gen voor concerten in China.
Politiek
Of Abba de Chinese Volksre
publiek straks inderdaad op en
kele concerten zal tracteren, is
niet bekend. Politieke voorkeur
of afkeer zal daarin echter geen
enkele rol spelen. Abba past er
voor politiek te vermengen met
muziek. Niet in de laatste plaats
omdat het Zweedse viertal zich
terdege bewust is van zijn in
vloed op zijn miljoenen fans en er
streng voor waakt die te gebrui
ken. Wel heeft Abba nooit willen
verhullen politiek rechts van het
midden te stemmen.
En heeft met name Björn nooit
een geheim gemaakt van zijn af
keer van het 'socialistische' sys
teem in de landen achter het IJze
ren Gordijn. Landen, waar hun
muziek overigens razend popu
lair is. Op de'zwarte markt in
Moskou gaat een Abba-plaat al
grif voor 200 gulden of meer van
de hand.
Dat Abba-platen in de
Oostbloklanden zwart worden
verhandeld, komt omdat er daar
per jaar slechts een bepaald aan
tal grammofoonplaten uit het
Westen worden ingevoerd. Dat
houdt weer verband met het feit
dat men in die landen zuinig is op
Westerse valuta en er niks voor
voelt, die af te staan aan Westerse
auteursrechten. Tot voor kort liet
Abba, vanwege gebrek aan gang
bare valuta, zich in die landen
uitbetalen met komkommers,
cement en olie. „Daar zijn we nu
mee gestopt", weet Anderson.
„Die ruilhandel werd te ingewik
keld."
Ambities
Ten slotte de ambities van Abba.
Te veroveren valt er nauwelijks
nog iets. Vrijwel alles is reeds
veroverd en Stig Anderson geeft
toe dat dat volgens nauwkeurig
uitgedokterde strategieën is ge
beurd. „Je moet vooruit kunnen
denken", luidt zijn stelregel.
„Weten wat er gebeurt als ik dit
doe en wat als ik dat doe."
„Maar wat we dus nu willen doen
is die wereldtournee, die nog
nooit door een andere groep is
gedaan. Weer zo'n uitdaging, ik
bedoel maar. Die dingen die nog
nooit zijn gedaan, willen wij in de
komende jaren gaan doen."
Het concert op het Rode Plein
had daartoe een uitstekende aan
zet kunnen zijn. „Precies", knikt
Stig Anderson. „Heel jammer dat
dat toen is algeketst. Het zou
uniek zyn geweest. Beslist."
Abba is sedert enige tijd
Zwedens meest belangrij
ke exportartikel. Vorig jaar
boekte Polar Music Inter
national, het moederbe
drijf van Abba, een winst
van 55 miljoen Zweedsé
kronen; dat is ruim 28 mil
joen gulden.
Mede-eigenaar en manager
van Polar Music is Stig An
derson. Hij is de man die de
touwtjes, waaraan al die
Abba-miljoenen bengelen,
in handen heeft. En tevens
de man die, met zijn voor
uitziende blik en verfijnde
gevoel voor zaken doen, er
voor heeft gezorgd dat al
die miljoenen überhaupt
aan die touwtjes kwamen
te hangen.
Volgens zijn schatting heeft
Abba thans over de hele
wereld tussen de 100 mil-
joep en de 150 miljoen
grammofoonplaten ver
kocht. Een recordaantal.
Daarmee zou het Zweedse
viertal Bing Crosby, Elvis
Presley en de Beatles zijn
voorbijgestreefd en op pla-
tengebied de top hebben
bereikt.
Maar wie nu mocht denken
dat Abba van zins is op
haar lauweren te gaan rus
ten, heeft het mis. „Wij
hebben nog zoveel uitda
gingen. Nee, Abba is nog
lang niet op haar eind
punt", verklaart Abba-
baas Anderson op deze pa
gina.
Druk bezet man als Anderson
is, is het overigens niet ge
makkelijk met hem een ge
sprek te arrangeren. Wij
hadden echter het geluk
dat hij, op het moment dat
wij langs wilden komen,
vakantie had. Daarom wil
de hij ons wel ontvangen in
zijn riante villa, rustig ge
legen op een heuvel in het
hartje van Stockholm.
Stig Anderson: een vriende
lijk en nerveus man. Een
sluw en geplaagd man ook.
Geplaagd omdat hij vol
gens de publieke opinie
louter in Zweedse kronen
zou denken. „Fout", roept
Anderson getergd. Dat hij
ons te woord wilde staan,
sprak hij, had zodoende ook
niks te maken met de hoop
dat zulks de verkoop van
Abba's nieuwste hit 'The
winner takes it all' in ons
land zou bevorderen. „In
tegendeel", aldus Anderson
grijnzend. „Ik ben vanoch
tend bij de tandarts ge
weest. M'n dag was dus per
definitie al verpest en
daarom heb ik gezegd: Laat
maar komen, die heren uit
Holland".
aandelen, onroerend goed,
kunst en financieringsmaat
schappijen.
Stig Anderson is de grote stimu
lator achter dit alles. Hij is des
tijds op dat lumineuze idee ge
komen, maar hoe? De voorma
lige onderwijzer weet het
naadje van de kous niet meer.
„Als tekstschrijver liep ik al
zo'n twintig jaar mee in deze
business. Op een gegeven mo
ment gaan je ogen dan wel open
voor bepaalde zaken."
Zo begon het en thans is Abba de
best renderende onderneming
van Zweden. Een vennoot
schap, die inclusief het admini
stratief personeel nog geen 25
mensen in dienst heeft. Ja, zelfs
meer dochterbedrijven heeft
dan werknemers. Een impe
rium ook, dat volgens Ander
son zelfs theoretisch geen en
kele kans heeft om op de fles te
gaan. Daarvoor steekt de be
drijfsstructuur te solide in el
kaar.
Fiasco
Daarom zijn alle beslissingen
omtrent Abba en het geld dat
zij verdient, ook zo weloverwo
gen. Wat weer niet wil zeggen,
dat sommige besluiten niet op
een compleet fiasco kunnen
uitdraaien. Dat gebeurt wel de
gelijk natuurlijk. De Rotter
damse olie bijvoorbeeld.
Tot voor kort kocht Abba hele la
dingen olie op, om die op de
Spotmarkt in Rotterdam weer
aan andere oliemaatschappijen
van de hand te doen. „Daar zijn
we snel van teruggekomen",
vertelt Anderson. „Die handel
is nogal ingewikkeld en wat
daar voor ons uitkwam, was
lang niet datgene wat wij voor
ogen hadden."
Stig Anderson weet waarover hij
praat. In Zweden is er niemand,
die aan zijn zakelijk instinct
twijfelt. Op de aandelenmarkt
wordt zelfs geadviseerd Stig
Anderson te volgen. Daar
wordt je dringend aangeraden
goed op te letten wat hij doet.
„Wij hebben twee bedrijven,
die constant op de aandelen
markt opereren. Momenteel
staan die aan de top", aldus de
besnorde Zweed schouderop
halend, alsof hij wil zeggen: „Ik
kan het ook niet helpen."
Rockin' Billy
Het gekke van Anderson is een
beetje dat deze succesvolle za
kenman geen enkele opleiding
in die richting heeft genoten.
Iets, waarmee hij overigens al
leen maar blij is, want juist
daardoor pleegt hij zijn zaken
langs de minder getapte kana
len te doen, waar echte marke-
ting-deskundigen niet komen.
Stig Andersons wieg stond in
Midden-Zweden. Daar begint
hij op z'n veertiende gitaar te
spelen, gaat liedjes schrijven en
brengt op z'n negentiende z'n
eerste plaatje uit. Meldt zich
vervolgens bij de kweekschool
Stig Anderson voor zijn riante optrekje in Stockholm
in Stockholm en bekostigt z'n
studie door 's avonds in
folkclubs op te treden. Blijft
dat doen als hij eenmaal voor
de klas staat en schrijft dan, in
1957, z'n eerste grote hit: 'Roc
kin' Billy'. Hetzelfde liedje
waarmee vier jaar later Ria
Valk beroemd zou worden.
Geheim
Stig besluit dan de schoolklas
vaarwel te zeggen en loopt
prompt Björn en Benny tegen
het lijf, twee muzikanten, die
iets nieuws willen beginnen en
naarstig op zoek zijn naar een
tekstschrijver: Stig dus. Ver
volgens leren zowel Benny als
Björn een meisje kennen. De
één heet Frida (Anni-Frid), de
ander Agnetha en het toeval wil
dat beiden al evenzeer in het
zangwezen zitten. Zo ontstaat
Abba. Voor de rest mag het
verhaal bekend zijn.
Met het winnende songfestival
liedje 'Waterloo' wordt de snel
trein naar het grote succes eerst
goed in beweging gezet. En
thans is Abba aan de top en wat
het geheim daarvan is? Vol
gens insiders berust het Abba-
succes allereerst op de markan
te Abba-sound, die alle leeftij
den en bevolkingsgroepen kan
bekoren. Andere elementen
zijn: de wereldwijde en
groeiende markt voor com
merciële muziek, een grondig
voorbereide marketing, een
uitgekiende bedrijfsstructuur
en natuurlijk een geniale en
dynamische leider in de per
soon van Stig Anderson.
Erotiek
Volgens Anderson zijn er meer
dingen die hebben bijgedragen
tot het succes van Abba. „De
promotiefilmpjes .bijvoor
beeld, die over de hele wereld
worden uitgezonden. De kuise
erotiek, naïviteit en romantiek
in deze filmpjes vormen het
ondefinieerbare, dat Abba tot
familie-amusement maakt."
Verder is daar natuurlijk het
imago, dat naar buiten toe
zorgvuldig wordt bewaakt. En
valt het succes eveneens toe te
schrijven aan het knappe ui
terlijk van de twee zangeres
sen. Stig Anderson is het daar
niet helemaal mee eens: „Hun
schoonheid helpt, dat zeker.
Maar ik geloof dat de aparte
mixture van hun stemmen een
belangrijkere rol speelt."
Het mag dus duidelijk zijn dat
Abba („Het is puur toeval dat
de ene zangeres blond is en de
andere een brunette is") niet is
samengesteld volgens de LU V-
methode (gezicht belangrijker
dan de stem). Anderson zegt
allesbehalve een voorstander te
zijn van deze formule, die de
iucusu.jait.il vooral in ons land
(zie bijv: Babe, Dollydots) veel
vuldig wordt toegepast, ten
einde in korte tijd het grote
geld binnen te halen.
Geld
Anderson borduurt er nog even
op voort: „Wij werken helemaal
niet voor het geld. Hebben we
nooit gedaan trouwens.... Dan
kun jij nu wel vragen waarom
alles dan zo veilig, zakelijk en
belastingtechnisch is opgezet,
maar ik geef je te verzekeren
dat het ons nooit om geld is be
gonnen. Waarom dan wel? Nou
ja, ónze beweegreden is altijd
geweest de lol die we hebben in
het maken van muziek, die we
zelf goed vinden. Nog steeds."
Stig Anderson zegt het niet eer
lijk te vinden dat Abba en zijn
persoon telkens in één adem
worden genoemd met het
woord 'geld'. „Niet het geld, zo
als veel mensen denken, maar
het plezier houdt ons op de
been. En de uitdagingen. De
uitdagingen om nieuwe landen
te veroveren en voortdurend
goede en nieuwe muziek af te
leveren".
Wat dat laatste betreft: in oktober
ligt Abba's nieuwe elpee in de
winkel. En wat die veroverin
gen aangaat: Teneinde bij het
Zuidamerikaanse publiek ex
tra in de smaak te vallen, heeft
Abba een poos terug een lang
speelplaat in het Spaans volge-
zongen. „En het leuke", zegt
Stig Anderson, „is dat die
Spaanse elpee heel goed is ver
kocht in Engeland. Tweede op
de hitlijst of zo."
Stress
De Abba-baas kan het allemaal
zo nakijken. Wekelijks krijgt
hij een overzicht van alle trans
acties, die er waar ook ter we
reld met de Abba-produkten
worden gedaan. Met uitzonde
ring dan van de illegale persin
gen van Abba-platen, die met
name in Hongkong, Taiwan en
Singapore welig tieren. Daar
kan Anderson geen grip op
krijgen. Maar voor de rest "kent
hij de gang van zaken in zijn
bedrijf van hoog tot laag.
Het is derhalve geen lichte taak
die op zijn schouders rust. „Dat
valt wel mee", relativeert de
Zweed. „Veel zaken knappen
mijn medewerkers voor me op.
Bovendien is mijn werk erg af
wisselend. Het ene moment
ben ik met muziek bezig en zo
bemoei ik me weer met olie of
aandelen. En met stress valt het
ook wel mee. Ik trim iedere
dag."
„Of ik veel aanzien geniet? Och.
De mensen vinden, geloof ik,
wel dat ik mijn werk goed heb
gedaan. Maar dat merk je hier
in Zweden niet zo. Men is hier
nogal verlegen. Men respec
teert je priveleven en laat je met
rust. Ook Abba valt men niet
lastig."