'Abba zingt niet voor de poen' Manager Stig Anderson WmZWi ZATERDAG 23 AUGUSTUS 1980 EXTRA PAGINA 23 Stig Anderson: hoe meer geld, hoe meer zorgen. STOCKHOLM - Een re gelrechte sensatie zou het zijn geweest. Denk je eens even in: een concert van niemand minder dan Abba op het indrukwek kende Rode Plein van Moskou. En dat nog wel tijdens de openingsce remonie van de Olympi sche Spelen. Stig (Stikkan) Anderson, het grote brein achter Abba en manager van het Zweedse miljoenen bedrijf Polar Music In ternational, had het eind vorig jaar al helemaal voor elkaar. Toestem ming van de Russische autoriteiten voor het openluchtfestijn bleek slechts een fluitje van een cent; zij waren, zo zegt de Abba-baas, im mers maar al te blij dat de succesvolle Zweedse popgroep eindelijk eens naar de Sowjet-Unie wilde komen. Maar hoe mooi het plan ook leek: het ging uiteindelijk niet door. Anderson beweert stellig dat dat niets met de kwestie Af ghanistan had uit te staan („Die speelde toen nog niet"). Oor zaak waren de autoriteiten, die hem geen technische facalitei- ten konden garanderen voor een rechtstreekse tv-uitzen- ding per satelliet over de hele wereld. En daarmee was het sprookje uit. Want Abba is best bereid te stunten, maar dan wel voor een zo breed mogelijk publiek. En niet voor slechts anderhalve Rus en een paarde- kop. Kletskoek Wil Abba een concert geven, dan moet het de moeite dubbel en dwars lonen. „Aan technici en andere medewerkers gaan er al zo'n veertig tot zestig man mee", legt Stig Anderson uit. „Die kosten haal je er in één concert niet uit. Daarom doen wij als het even kan uitsluitend nog tournees." Maar de vraag is een beetje of Abba nog ooit de bühne zal op gaan, immers Agnetha Falts- kog, de blonde zangeres, gaf pas geleden nog in een Zweed se krant te kennen het gejakker van hotel naar hotel spuugzat te zijn. Volgens dat dagblad prakkizeerde zij er niet over, zich in het vervolg nog te laten afmatten door tournees. Ook gitarist Björn Ulvaeus ver klaarde onlangs nog tegenover een Nederlands popblaadje, dat er geen haar op zijn hoofd was, die de eerstkomende twee jaar nog aan optreden dacht. Stig Anderson echter bestempelt deze berichten als klinkklare kletskoek en laat zelfs gans te gengestelde geluiden horen; „De stapel uitnodigingen voor het geven van concerten is nu al ruim een halve meter hoog. Voor volgend jaar heb ik dan ook in principe een wereld tournee gepland. Naar landen waar we, vanwege de enorme afstanden, nog niet hebben kunnen optreden. India bij voorbeeld. Of Nieuw Zeeland, Mexico, Kenia, Koeweit en Egypte. Van mevrouw Sadat hebben we een brief gehad, of we in Cairo voor een pyramide willen optreden. Er is dus niks waar van die berichten als zou Abba niet meer willen optre den." Sexleven Erg onwaarschijnlijk klinken de ze laatste woorden niet, want als Abba zich de afgelopen ja ren ergens een meester in heeft getoond, dan is 't wel het bin nen houden van de vuile was. Dat zagen we wel aan de echt scheiding van Björn en Agne tha, die binnen Abba reeds lang en breed was opgelost, voordat schandaalblaadjes de kans kregen er als jakhalzen boven op te springen. Stig Anderson doorzag dat het uitlekken van dat 'nieuws' des astreuze gevolgen kon hebben voor Abba. Met name voor het imago van de groep. Het imago van de gelukkige familie, waarvan hun fans zo gechar meerd zijn. „Abba beant woordt aan het droombeeld van veel mensen", verklaarde Anderson eerder. „Je hoort ook nooit woeste verhalen over het sexleven van Abba, avonturen met drugs of andere uitspattin gen. Wij kunnen ons zulke strapatsen ook niet veroorlo ven", zegt hij nu. Verstandig Opperste zorgvuldigheid is ge boden. In alles wat Abba doet en laat. Abba is ook de eerste popgroep die van meet af aan met haar verdiende geld heel verstandige dingen heeft ge daan. Grote sommen geld wor den uit handen van de fiscus gehouden, door ze wijselijk te investeren in hoofdzakelijk Beatles Geen Henk van der Meijdens dus daar in Zweden. Wel journalis ten die steeds weer vergelijkin gen gaan trekken met de Beat les. Stig Anderson vindt dat onjuist. „Het is totaal verschil lend allemaal. Je moet het zo zien. Elvis Presley hoorde bij de vijftiger jaren, de Beatles bij de zestiger en Abba bij de ze ventiger jaren." De journalist Frans Happel ver woordde het eens als volgt „Abba en de Beatles kun je niet vergelijken omdat de Beatles zich muzikaal onsterfelijk heb ben gemaakt en Abba tenslotte niet meer is dan een opmerke lijk leverancier van toffe mu ziek voor feestjes en partijen." Stig Anderson daarover: „Ik weet het nog zo net niet of wij ons inmiddels ook al niet mu zikaal onsterfelijk hebben ge maakt." Wel zijn er op zakelijk terrein ver schillen aan te geven tussen Abba en Beatles. De Zweedse popgroep heeft bijvoorbeeld nu al meer platen verkocht. En al het geld dat daaraan wordt verdiend, komt - in tegenstel ling tot de Beatles - weer bij Abba terecht. „Want", legt Stig Anderson uit, „het uitgeven van de muziek, de merchandi sing, royalties en dergelijke zijn allemaal ondergebracht binnen ons bedrijf. Niets wordt uitbe steed." China Alle winst komt dus bij het moe derbedrijf terecht. Die winst wordt ieder jaar meer (vorig jaar zo'n 28 miljoen gulden). En Anderson huldigt het stand punt van: hoe meer geld, hoe meer zorgen. Wordt het daarom niet eens tijd een plafond te trekken? Wederom komt de factor 'geld' ter sprake en opnieuw praat de slimme vos er een beetje om heen. „Dat we winst maken is mooi meegenomen. Maar daar gaat het ons dus niet om. Daar voor houdt Abba het niet zo lang vol. Dat is, als je het mij vraagt, omdat Agnetha en Fri da alle aandacht naar zich toe trekken en Björn en Benny het creatief voor het zeggen heb ben. Zo worden alle ego's vol doende gestreeld en blijft de zaak in evenwicht." „Het zit 'm in het plezier en de uitdagingen. Precies, China is er zo één." Abba-platen zijn daar op legale wijze niet te krij gen. Louter in Hongkong wor den ze verkocht. Wel heeft Ab ba inmiddels, na de Rolling Stones, uitnodigingen ontvan gen voor concerten in China. Politiek Of Abba de Chinese Volksre publiek straks inderdaad op en kele concerten zal tracteren, is niet bekend. Politieke voorkeur of afkeer zal daarin echter geen enkele rol spelen. Abba past er voor politiek te vermengen met muziek. Niet in de laatste plaats omdat het Zweedse viertal zich terdege bewust is van zijn in vloed op zijn miljoenen fans en er streng voor waakt die te gebrui ken. Wel heeft Abba nooit willen verhullen politiek rechts van het midden te stemmen. En heeft met name Björn nooit een geheim gemaakt van zijn af keer van het 'socialistische' sys teem in de landen achter het IJze ren Gordijn. Landen, waar hun muziek overigens razend popu lair is. Op de'zwarte markt in Moskou gaat een Abba-plaat al grif voor 200 gulden of meer van de hand. Dat Abba-platen in de Oostbloklanden zwart worden verhandeld, komt omdat er daar per jaar slechts een bepaald aan tal grammofoonplaten uit het Westen worden ingevoerd. Dat houdt weer verband met het feit dat men in die landen zuinig is op Westerse valuta en er niks voor voelt, die af te staan aan Westerse auteursrechten. Tot voor kort liet Abba, vanwege gebrek aan gang bare valuta, zich in die landen uitbetalen met komkommers, cement en olie. „Daar zijn we nu mee gestopt", weet Anderson. „Die ruilhandel werd te ingewik keld." Ambities Ten slotte de ambities van Abba. Te veroveren valt er nauwelijks nog iets. Vrijwel alles is reeds veroverd en Stig Anderson geeft toe dat dat volgens nauwkeurig uitgedokterde strategieën is ge beurd. „Je moet vooruit kunnen denken", luidt zijn stelregel. „Weten wat er gebeurt als ik dit doe en wat als ik dat doe." „Maar wat we dus nu willen doen is die wereldtournee, die nog nooit door een andere groep is gedaan. Weer zo'n uitdaging, ik bedoel maar. Die dingen die nog nooit zijn gedaan, willen wij in de komende jaren gaan doen." Het concert op het Rode Plein had daartoe een uitstekende aan zet kunnen zijn. „Precies", knikt Stig Anderson. „Heel jammer dat dat toen is algeketst. Het zou uniek zyn geweest. Beslist." Abba is sedert enige tijd Zwedens meest belangrij ke exportartikel. Vorig jaar boekte Polar Music Inter national, het moederbe drijf van Abba, een winst van 55 miljoen Zweedsé kronen; dat is ruim 28 mil joen gulden. Mede-eigenaar en manager van Polar Music is Stig An derson. Hij is de man die de touwtjes, waaraan al die Abba-miljoenen bengelen, in handen heeft. En tevens de man die, met zijn voor uitziende blik en verfijnde gevoel voor zaken doen, er voor heeft gezorgd dat al die miljoenen überhaupt aan die touwtjes kwamen te hangen. Volgens zijn schatting heeft Abba thans over de hele wereld tussen de 100 mil- joep en de 150 miljoen grammofoonplaten ver kocht. Een recordaantal. Daarmee zou het Zweedse viertal Bing Crosby, Elvis Presley en de Beatles zijn voorbijgestreefd en op pla- tengebied de top hebben bereikt. Maar wie nu mocht denken dat Abba van zins is op haar lauweren te gaan rus ten, heeft het mis. „Wij hebben nog zoveel uitda gingen. Nee, Abba is nog lang niet op haar eind punt", verklaart Abba- baas Anderson op deze pa gina. Druk bezet man als Anderson is, is het overigens niet ge makkelijk met hem een ge sprek te arrangeren. Wij hadden echter het geluk dat hij, op het moment dat wij langs wilden komen, vakantie had. Daarom wil de hij ons wel ontvangen in zijn riante villa, rustig ge legen op een heuvel in het hartje van Stockholm. Stig Anderson: een vriende lijk en nerveus man. Een sluw en geplaagd man ook. Geplaagd omdat hij vol gens de publieke opinie louter in Zweedse kronen zou denken. „Fout", roept Anderson getergd. Dat hij ons te woord wilde staan, sprak hij, had zodoende ook niks te maken met de hoop dat zulks de verkoop van Abba's nieuwste hit 'The winner takes it all' in ons land zou bevorderen. „In tegendeel", aldus Anderson grijnzend. „Ik ben vanoch tend bij de tandarts ge weest. M'n dag was dus per definitie al verpest en daarom heb ik gezegd: Laat maar komen, die heren uit Holland". aandelen, onroerend goed, kunst en financieringsmaat schappijen. Stig Anderson is de grote stimu lator achter dit alles. Hij is des tijds op dat lumineuze idee ge komen, maar hoe? De voorma lige onderwijzer weet het naadje van de kous niet meer. „Als tekstschrijver liep ik al zo'n twintig jaar mee in deze business. Op een gegeven mo ment gaan je ogen dan wel open voor bepaalde zaken." Zo begon het en thans is Abba de best renderende onderneming van Zweden. Een vennoot schap, die inclusief het admini stratief personeel nog geen 25 mensen in dienst heeft. Ja, zelfs meer dochterbedrijven heeft dan werknemers. Een impe rium ook, dat volgens Ander son zelfs theoretisch geen en kele kans heeft om op de fles te gaan. Daarvoor steekt de be drijfsstructuur te solide in el kaar. Fiasco Daarom zijn alle beslissingen omtrent Abba en het geld dat zij verdient, ook zo weloverwo gen. Wat weer niet wil zeggen, dat sommige besluiten niet op een compleet fiasco kunnen uitdraaien. Dat gebeurt wel de gelijk natuurlijk. De Rotter damse olie bijvoorbeeld. Tot voor kort kocht Abba hele la dingen olie op, om die op de Spotmarkt in Rotterdam weer aan andere oliemaatschappijen van de hand te doen. „Daar zijn we snel van teruggekomen", vertelt Anderson. „Die handel is nogal ingewikkeld en wat daar voor ons uitkwam, was lang niet datgene wat wij voor ogen hadden." Stig Anderson weet waarover hij praat. In Zweden is er niemand, die aan zijn zakelijk instinct twijfelt. Op de aandelenmarkt wordt zelfs geadviseerd Stig Anderson te volgen. Daar wordt je dringend aangeraden goed op te letten wat hij doet. „Wij hebben twee bedrijven, die constant op de aandelen markt opereren. Momenteel staan die aan de top", aldus de besnorde Zweed schouderop halend, alsof hij wil zeggen: „Ik kan het ook niet helpen." Rockin' Billy Het gekke van Anderson is een beetje dat deze succesvolle za kenman geen enkele opleiding in die richting heeft genoten. Iets, waarmee hij overigens al leen maar blij is, want juist daardoor pleegt hij zijn zaken langs de minder getapte kana len te doen, waar echte marke- ting-deskundigen niet komen. Stig Andersons wieg stond in Midden-Zweden. Daar begint hij op z'n veertiende gitaar te spelen, gaat liedjes schrijven en brengt op z'n negentiende z'n eerste plaatje uit. Meldt zich vervolgens bij de kweekschool Stig Anderson voor zijn riante optrekje in Stockholm in Stockholm en bekostigt z'n studie door 's avonds in folkclubs op te treden. Blijft dat doen als hij eenmaal voor de klas staat en schrijft dan, in 1957, z'n eerste grote hit: 'Roc kin' Billy'. Hetzelfde liedje waarmee vier jaar later Ria Valk beroemd zou worden. Geheim Stig besluit dan de schoolklas vaarwel te zeggen en loopt prompt Björn en Benny tegen het lijf, twee muzikanten, die iets nieuws willen beginnen en naarstig op zoek zijn naar een tekstschrijver: Stig dus. Ver volgens leren zowel Benny als Björn een meisje kennen. De één heet Frida (Anni-Frid), de ander Agnetha en het toeval wil dat beiden al evenzeer in het zangwezen zitten. Zo ontstaat Abba. Voor de rest mag het verhaal bekend zijn. Met het winnende songfestival liedje 'Waterloo' wordt de snel trein naar het grote succes eerst goed in beweging gezet. En thans is Abba aan de top en wat het geheim daarvan is? Vol gens insiders berust het Abba- succes allereerst op de markan te Abba-sound, die alle leeftij den en bevolkingsgroepen kan bekoren. Andere elementen zijn: de wereldwijde en groeiende markt voor com merciële muziek, een grondig voorbereide marketing, een uitgekiende bedrijfsstructuur en natuurlijk een geniale en dynamische leider in de per soon van Stig Anderson. Erotiek Volgens Anderson zijn er meer dingen die hebben bijgedragen tot het succes van Abba. „De promotiefilmpjes .bijvoor beeld, die over de hele wereld worden uitgezonden. De kuise erotiek, naïviteit en romantiek in deze filmpjes vormen het ondefinieerbare, dat Abba tot familie-amusement maakt." Verder is daar natuurlijk het imago, dat naar buiten toe zorgvuldig wordt bewaakt. En valt het succes eveneens toe te schrijven aan het knappe ui terlijk van de twee zangeres sen. Stig Anderson is het daar niet helemaal mee eens: „Hun schoonheid helpt, dat zeker. Maar ik geloof dat de aparte mixture van hun stemmen een belangrijkere rol speelt." Het mag dus duidelijk zijn dat Abba („Het is puur toeval dat de ene zangeres blond is en de andere een brunette is") niet is samengesteld volgens de LU V- methode (gezicht belangrijker dan de stem). Anderson zegt allesbehalve een voorstander te zijn van deze formule, die de iucusu.jait.il vooral in ons land (zie bijv: Babe, Dollydots) veel vuldig wordt toegepast, ten einde in korte tijd het grote geld binnen te halen. Geld Anderson borduurt er nog even op voort: „Wij werken helemaal niet voor het geld. Hebben we nooit gedaan trouwens.... Dan kun jij nu wel vragen waarom alles dan zo veilig, zakelijk en belastingtechnisch is opgezet, maar ik geef je te verzekeren dat het ons nooit om geld is be gonnen. Waarom dan wel? Nou ja, ónze beweegreden is altijd geweest de lol die we hebben in het maken van muziek, die we zelf goed vinden. Nog steeds." Stig Anderson zegt het niet eer lijk te vinden dat Abba en zijn persoon telkens in één adem worden genoemd met het woord 'geld'. „Niet het geld, zo als veel mensen denken, maar het plezier houdt ons op de been. En de uitdagingen. De uitdagingen om nieuwe landen te veroveren en voortdurend goede en nieuwe muziek af te leveren". Wat dat laatste betreft: in oktober ligt Abba's nieuwe elpee in de winkel. En wat die veroverin gen aangaat: Teneinde bij het Zuidamerikaanse publiek ex tra in de smaak te vallen, heeft Abba een poos terug een lang speelplaat in het Spaans volge- zongen. „En het leuke", zegt Stig Anderson, „is dat die Spaanse elpee heel goed is ver kocht in Engeland. Tweede op de hitlijst of zo." Stress De Abba-baas kan het allemaal zo nakijken. Wekelijks krijgt hij een overzicht van alle trans acties, die er waar ook ter we reld met de Abba-produkten worden gedaan. Met uitzonde ring dan van de illegale persin gen van Abba-platen, die met name in Hongkong, Taiwan en Singapore welig tieren. Daar kan Anderson geen grip op krijgen. Maar voor de rest "kent hij de gang van zaken in zijn bedrijf van hoog tot laag. Het is derhalve geen lichte taak die op zijn schouders rust. „Dat valt wel mee", relativeert de Zweed. „Veel zaken knappen mijn medewerkers voor me op. Bovendien is mijn werk erg af wisselend. Het ene moment ben ik met muziek bezig en zo bemoei ik me weer met olie of aandelen. En met stress valt het ook wel mee. Ik trim iedere dag." „Of ik veel aanzien geniet? Och. De mensen vinden, geloof ik, wel dat ik mijn werk goed heb gedaan. Maar dat merk je hier in Zweden niet zo. Men is hier nogal verlegen. Men respec teert je priveleven en laat je met rust. Ook Abba valt men niet lastig."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 23