Regering Polen
laat achttien
man arresteren
Suriname blijft zoeken
naar eigen staatsvorm
Moskou blijft in grote spanning toekijken
Kies een
exklusieve keuken
inklusief
Nog geen concessies aan stakers
DONDERDAG 21 AUGUSTUS 1980
MOSKOU (UPI, AFP, Reuter) - De
Sowjet-Unie verkeert in grote
spanningen over de arbeidson
rust in Polen, maar directe mili
taire interventie op dit moment
wordt zeer onwaarschijnlijk
geacht. Een veel aannemelijker,
doch genante reactie op de ont
wikkeling in het buurland, zou
kunnen zijn het venenen van eco
nomische hulp om Polen te helpen
zijn economie te stabiliseren. Dit
is de mening van diplomaten in
Moskou.
valuta zullen geven", zo zei een
diplomaat. "Het gruwelijkste
beeld voor de Russen zou zijn dat
arbeiders niet meer onder con
trole kunnen worden gehouden.
Ze zullen alles doen om zoiets te
vermijden"Westerse diplomaten
in de Russische hoofdstad hebben
nog een officieel contact gehad
met het Kremlin over de stakin
gen in Gdanks en andere Poolse
steden. Volgens een van de diplo
maten werd de idee om informeel
over de kwestie te praten onmid
dellijk door Russische functiona
rissen van de hand gewezen. Ove
rigens verblijft de Russische lei
der Brezjnjew nog steeds met
vakantie op de Krim. Daarnaast
is het moeilijk de naam te noemen
van een vooraanstaande leider,
van wie men met zekerheid kan
zeggen dat hij op dit moment aan
het werk is in Moskou. Een derge
lijke situatie in de maand augus
tus is niet verrassend.
De diplomaten in Moskou menen
dat er een aantal redenen zijn
aan te geven die een militair in
grijpen van de Sowjet-Unie op dit
moment niet erg waarschijnlijk
maken. Zo zal er ongetwijfeld een
storm van kritiek losbarsten van
landen die nog steeds verbitterd
zijn over de Russische interventie
in Afghanistan. Het zou daar
naast een vernederend scenario
zijn Russisch militairen te zien
vechten tegen burgers van het
broederland Polen, want het
staat vrijwel vast dat het Poose
volk zich bij een Russisch ingrij
pen niet tot lijdelijk verzet zal la
ten beperken. En in de derde
plaats staat in november de Eu
ropese veiligheidsconferentie van
Madrid voor de deur, die een uit
gelezenforum zou bieden om een
Russische actie te bespreken en te
veroordelen
Niemand in Moskou sluit echter de
mogelijkheid van een Russisch
militair ingrijpen uit op het mo
ment dat het socialistische regime
van de Poolse partijleider Gierek
wordt bedreigd. De indruk in di
plomatieke kringen in Moskou is
dat het kremlin. weliswaar met
spanning en grote zorg. blijft toe
kijken zolang de ontwikkelingen
in Polen niet aan de controle van
Gierek ontglippen. Het feit dat de
Russische pers gisteren een ver
slag gaf van de toespraak die
Gierek maandag had gehouden.
zou een aanwijzing zijn dat de
Poolse leider nog steeds de steun
en het vertrouwen van de Sowjet-
Unie geniet.
Op dit moment bevinden zich in
Polen twee Russische tankdivi
sies - elk bestaande uit 10.000
manschappen en 800 tanks en een
taktisch leger van nog eens30.000
man. De diplomaten in Moskou
zijn het er over eens dat de Sow-
jets zeer waarschijnlijk Polen
zullen injecteren met harde valu
ta .waaraan zo dringend behoefte
bestaat. Het geld zou kunnen
worden gebruikt om vlees en an
dere levensmiddelen te kopen
waaraan gebrek is en die de di
recte aanleiding vormden voorde
gulf ran stakingen. "Hel zal ver
nederend voor hen (de Russen)
zijn. maar veel minder vernede
rend dan grootscheepse opstan
den in geheel Polen", aldus een
diplomaal in Moskou. De vraag
of de stakingsacties ook zullen
worden beïndigd als er geld op
tafel komt is daarmee met
beantwoord. Waarnemers wijzen
erop dat de stakers in Polen voor
al ook politiek eisen hebben ge
formuleerd, waarop de autoritei
ten tot nu toe niet zijn ingegaan.
WENEN (GPD) - In een eerste directe maatregel tegen de
acties van de stakende arbeiders hebben de Poolse autori
teiten gistermiddag achttien vooraanstaande dissidenten
laten arresteren. Onder hen Jacek Kuron, de belangrijk
ste woordvoerder van KOR, het uit intellectuelen, arties
ten en middenkader bestaande dissidente Comité voor
Sociale Zelfverdediging, het communicatiecentrum tus
sen de stakers en de rest van het land.
Kuron werd vorige week al onder
huisarrest gesteld, maar zag niet
temin de kans de berichtgeving
over de stakingen en andere in
formatie aan buitenlandse cor
respondenten te blijven doorge
ven. Op grond van de Poolse wet
geving kunnen dissidenten 48
uur worden vastgehouden zon
der dat tegen hen een aanklacht
wordt ingediend.
Ongeveer een miljoen Polen zijn
sinds gisteren betrokken bij de
stakingen, zo heeft een woord
voerder in Warschau meege
deeld. Dit betekent dat ze óf sta
ken óf niet naar hun werk kunnen
omdat anderen staken. De Poolse
regering heeft het land gewaar
schuwd dat iedere dag dat de sta
king duurt onherstelbare schade
wordt toegebracht aan de toch al
zeer zieke Poolse economie.
Impasse
Met alleen al in het Baltische ha
vengebied minstens 206 platge
legde bedrijven (maandag nog
108) is de situatie tussen regering
en stakers in een bijna onoplos
bare impasse geraakt. De rege
ringsdelegatie ondér leiding van
vice-premier Thaddeus Pyke
weigert te onderhandelen rnet
het centrale stakingscomité op de
Lenin-scheepswerf in
Gdansk.
De leden van de regeringsdelegatie
beweren dat het stakingscomité
is geïinfiltreerd door „anti-socia
listische elementen". Ze zeggen
dat ze willen onderhandelen met
de directies van de afzonderlijke
bedrijven en dat ze onder geen
voorwaarde van plan zijn politie
ke concessies te doen.
Anderzijds weigeren de stakings
comités van de betrokken bedrij
ven individueel te onderhande
len met de regering. De stakers
blijven erbij alleen door het comi
té van de Lenin-scheepswerf ver
tegenwoordigd te willen worden.
Op de verlanglijst staan nu 21 ei
sen, waaronder afschaffing van
de censuur en de vorming van
vrije vakbonden.
De nerveuze spanning die heerst in
heel Polen werd gisteren - twaalf
jaar na de Sovjet-inval in Tsje-
choslowakije - geïllustreerd door
wilde geruchten over een moge
lijk ingrijpen van de Russen in de
voor de regering in Warschau
steeds moeilijker te beheersen si
tuatie. Om zes uur 's morgens
zond een radioamateur in de ha
venstad Sczeczin (het vroegere
Stettin) een bericht uit over een
Russische invasie, die zou heb
ben plaatsgevonden.s
De radio-amateur sprak in gebro
ken Duits en gebruikte het ge
bruikelijke internationale woord
voor noodsituaties „Mayday". Hij
herhaalde drie keer dat Russi
sche troepen niet ver van Sczec
zin de grens met Oost-Duitsland
en Polen waren overgesto
ken.
In Gdansk en Warschau ontkenden
communistische autoriteiten ca
Beeld van de Lenin-scheepswerf in Gdansk. Een vrouw spreekt met een megafoon de stakende arbeiders toe.
tegorisch dat Russische troepen
Polen waren binnengevallen. Het
was volgens deze autoriteiten wel
mogelijk dat in andere delen van
het land militaire manoeuvres
werden gehouden. In Polen zijn
twee Russische divisies perma
nent gestationneerd. Officieel
hebben deze als taak de verbin
ding te onderhouden met de 20
Russische divisies in Oost-
Duitsland.
Uitgebreid
De stakingen zijn woensdag nog
verder uitgebreid. Arbeiders in
de Lenin-staalfabrieken in de
omgeving van het Zuidpoolse
Krakow legden het werk neer en
zetten het vuur van de staalovens
op een laag pitje, zodat geen on
herstelbare schade aan de ovens
zou kunnen ontstaan.
x^ater op de dag deelde een officiële
woordvoerder in Warschau mee
dat de metaalarbeiders weer aan
het werk waren gegaan nadat ze
hun solidariteit hadden gede
monstreerd met de havenarbei
ders in de Baltische havens.
De havenarbeiders op de Lenin-
scheepswerf in Gdansk hebben
de autoriteiten opnieuw de stui
pen op het lijf gejaagd door de
suggestie te doen het bronzen
standbeeld van Lenin te smelten
en het brons te gebruiken voor
het beloofde gedenkteken voor
de officieel 27 - onofficieel 200 -
slachtoffers van de ongeregeld
heden in 1970, toen de politie de
staking bloedig heeft neergesla
gen.
Anders dan destijds heerst er nu
een volledige discipline en orde-
binnen de hekken van de
scheepswerf. De stakers die van
voedsel en schone kleren worden
voorzien door familie en vrien
den buiten de werf, zijn voorbe
reid op een langdurige staking.
„Als ze zo efficiënt zouden wer
ken als ze staken", zei een verbit
terde autoriteit in Gdansk, „zou
Polen al lang uit zijn economi
sche crisis zijn".
Kerk
De machtige Poolse roomskatho-
liek kerk heeft tot nu toe het stil
zwijgen bewaard over de staking.
De Poolse primaat, kardinaal
Stefan Wyszinsky, heeft volgens
ingewijden tot nu toe niet willen
ingaan op dringende verzoeken
van de Poolse regering en partij
leiders om mee te werken de sta
kende arbeiders weer aan het
werk te krijgen.
Tegen de akkoorden van Helsinki
in is de Sowjet-Unie gistermid
dag begonnen met het opzettelijk
storen van de in Oost-Europa veel
beluisterde Russischtalige uit
zendingen van de BBC, de Voice
of America en de Deutsche Welle.
De uitzendingen van de BBC in
het Pools bleven echter duidelijk
verstaanbaar. De laatste keer dat
op deze frequenties Russische
stoorzenders in de lucht kwa
men, was na de in 1968 uitge
voerde invasie van Tsjechoslo-
wakije. Na 1973 zijn westerse uit
zendingen ongemoeid geble-
"De majoor Bouterse is bevelhebber, ik ben opperbevel
hebber". Met deze gekscherende woorden kenschetste
gisteren premier Chin a Sen in Paramaribo de verhou
dingen in de tweede republiek Suriname, waarin hij de
functies van president en minister-president combi
neert.
De geboorte van de tweede re
publiek door de ingreep van 13
augustus is begeleid door het af
kondigen van de noodtoestand,
het buiten werking stellen van de
grondwet en de instelling van de
avondklok. Zaken waarvan de
nieuwe regering Chin a Cen zegt
zo snel mogelijk af te willen om
voort te werken aan de doelen
van de regeringsverklaring van 1
mei: afrekenen met het verleden,
zuivering van het ambtenaren
korps, corruptiebestrijding, en
het opzetten van een eigen ont
wikkelingsfilosofie, waarbij er
naar zal worden gestreefd de be
staande achterstandspositie van
de vrouw in de samenleving en
van de boslandbewoners op te
heffen. Dat zal geschieden in
nauwe samenwerking met de le
gerleiding en de hernieuwde mi
litaire raad.
Importrevolutie
Het streven om zoveel mogelijk
binnen de bestaande grondwet te
blijven heeft volgens Chin a Sen
in de maanden na de eerste coup
van 25 februari geleid tot compe-
tentieverschillen, tegenwerking
en stagnatie, waardoor een radi
cale ingreep noodzakelijk werd.
"Er waren groepen, die blauw
drukken hadden van importre
voluties. Maar wij willen geen
enkele revolutie importeren.
Geen Chinese, Russische of Cu
baanse. Geen enkele. Wij willen
alleen een revolutie gebaseerd op
nationale aspiraties", aldus Chin
a Sen.
De Nederlandse regering heeft in
een eerste reactie laten weten de
zaak als een interne Surinaamse
aangelegenheid te beschouwen
en heeft schriftelijk kenbaar ge
maakt het aftreden van president
Ferrier te betreuren. Chin a Sen
legde er de nadruk op dat Ferrier
vrijwillig is terug getreden. "Ik
heb dat weliswaar niet zwart op
wit. Maar ik kan u verzekeren dat
hij zelf is afgetreden", zo ant
woordde Chin a Sen op vragen.
Officiële buitenlandse reacties op
de gebeurtenissen van de 13de
augustus zijn nog niet binnen ge
komen, maar de president liet
weten dat uit informele contac
ten met de buitenlandse diplo
matieke vertegenwoordigers is
gebleken dat men positief rea
geert. Chin a Sen vertelde dat ook
al is de grondwet buiten werking
gesteld, de mensenrechten in Su
riname zijn gegarandeerd door
hetgeen hij heeft beloofd bij zijn
eedsaflegging als president.
Een commissie van vijf zal op de
kortst mogelijke termijn onder
zoeken welke artikelen uit het
eerste hoofdstuk van de grond
wet (handelend over de mensen
rechten) weer in werking kunnen
treden. Ook zal worden nagegaan
welke staatsvorm het beste ge
schikt is voor Suriname: de Ame
rikaanse of het Franse. In beide
vormen speelt de president een
actieve rol.
PREMIER CHIN A SEN
Bij decreet
Zolang de noodtoestand gehand
haafd wordt zal er bij decreet
worden geregeerd. De eerste da
gen na de 15de augustus ver
schenen hoofdzakelijk decreten
van de legerleiding, daarna van
de president en de legerleiding
samen, terwijl nu de nieuwe rege
ring de meeste decreten zal af
kondigen. De regering zal zich la
ten adviseren door een districts-
raad en een assemblee, waarin
alle functionele groeperingen
zullen zijn vertegenwoordigd.
Het doel van de regeringsverkla
ring van 1 mei blijft overeind: het
uitschrijven van verkiezingen te
gen het einde van 1982.
Chin a Sen zoon van een Chinese
goudzoeker die zelf als arts acht
jaar in Nederland heeft gewoond
zegt de grote lijnen in het oog te
willen houden.
De instelling van het speciaal tri
bunaal, dat over veertien dagen
dient te beginnen met de berech
ting van de van corruptie be
schuldigde oud-premier Arron
en diens medestanders is voor
een belangrijk gedeelte gedaan
om de mogelijkheid te hebben tot
verbeurdverklaring van on
rechtmatig verkregen goederen
en gelden te komen.
Wat Chin a Sen in zijn nieuwe Suri
name voor ogen staat is een har
monisch samengaan van de
overheid, ondernemers en arbei
ders, waarin de mens centraal
staat en de overheid in dienst van
het volk.
Het blijft echter een niet te looche
nen feit dat de boekingskantoren
van de KLM en de SLM uitpuilen
van de reislustigen.
De nieuwe president kenschetste
de relatie met Nederland als posi
tief. Zelfs het onlangs nogal
abrupt afgebroken gesprek met
minister De Koning heeft de
kwalificatie: "Niet mislukt".
"Het aanbod van Nederland om
buiten de ontwikkelingshulp om
20 miljoen ter beschikking te
stellen voor de algemene ouder
domsvoorziening is des te meer
te waarderen als men weet dat
Nederland het momenteel bij
zonder moeilijk heeft". Sprekend
over de verhouding met Neder
land zei Chin a Sen: "Zoals in zo
veel ex-kolonien is er sprake van
een haat-liefde-verhouding. Wij
hebben hele oude banden. Maar
we hebben ook een gezamenlijke
toekomst. Je moet niet vergeten
dat een derde deel van Suriname
in Nederland woont"
In de showrooms van
Ico/Athibu kijkt u uw ogen uit
Want daar vindt u een wereld aan
keukens met het accent op
luxueus funküoneeL Helemaal
van deze tijd. En nog betaalbaar
ook. Kompleet met alle denkbare
inbouwapparatuur en tegels voor
vloer en wand.
Ico/Athibu adviseert
Begeleidt. En ontwerpt in eigen
studio uw keuken naar maat
Rekening houdend met uw
wensen en budget
Welkom in onze
showrooms: dinsdag t/m
vrijdag 9-5 uur, donderdag
avond 7-9 uur, zaterdag
9.30-13.30 uur of na afspraak
ook 's avonds.
Hoge Rijndijk 25,2313 KG Leiden.
Tel 071-141741
