Solidariteit met
de armen
een geloofspunt
RK Landelijk Pastoraal
Overleg (3) gaat verder
Gijsen kan niet anders
Zalig in
de lucht
Internationale actie moet hongerend Afrika redden
De Lange in Wereldraad:
WOENSDAG 20 AUGUSTUS 1980
^ÉdnéAidÉAÉ
De Wereldraad van Kerken moet een programma tot be
strijding van de uitbuiting beginnen dat zich moet con
centreren op het privé-eigendom en op de samenhang
tussen armoede en rijkdom. Dat stelde in Genève de
Indische metropoliet Osthathios het centrale comité
voor, om "de muur van egoïsme, die de rijken van de
armen scheidt, te doorbreken".
In dit bewustwordingsproces moet
de rijke kerken worden bijge
bracht, dat volgens de bijbel alle
bezit van God is en dat armoede
niet een onvermijdelijk natuur
verschijnsel, maar het directe ge
volg van de rijkdom (aan macht
en kennis) van een bevoorrechte
groep is.
De Rotterdamse econoom dr. H.M.
de Lange, directeur van het Insti
tuut Normen en Waarden, vroeg
Beroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen te Hoogeveen
M. J. Gols Borne, te Stolwijk H.W.
Kiphagen Westbroek; aangeno
men naar Enkhuizen C. Schilder
Odijk, de benoeming door de
provinciale diakonale commissie
van Zeeland tot diakonaal con
sulent G. H. Otte Papendrecht
(deelgemeente Bethlehemkerk);
beroepbaarstelling: kandidaat F.
Bos Maarn.
Inzameling. Op 30 augustus be
gint de landelijke inzamelingsac
tie van de Medische Advent-
Zending, een organisatie van de
Kerk der Zevende-Dagsadventis
ten (die niet de zondag maar de
zaterdag vieren). De actie wordt
elk jaar in meer dan 100 landen
gehouden en komt ten goede aan
sanatoria, ziekenhuizen en kli
nieken in 190 landen. Daar wor
den jaarlijks miljoenen patiënten
behandeld en werken zo'n 10.000
mensen.
De Adventskerk telt in haar geheel
3 miljoen leden, van wie er 4000 in
ons land wonen. Ook in Leiden
heeft zij een gemeente en een
predikant. De leden brengen zelf
aanzienlijke bedragen voor de
medische zending bijeen, maar
het geld van een breder publiek is
nodig om alle projecten te kun
nen uitvoeren.
Alcohol. De anglicaanse bis
schop van Birmingham, Hugh
Montefiore, houdt op met drinken
en heeft de mensen in zijn bisdom
aangeraden dit ook te doen. Hij
vreest, dat de alcohol Groot-Brit-
tannië langzamerhand in zijn
greep krijgt. "Hoewel wijn een
zegen kan zijn, kan een te grote
hoeveelheid duivelse gevolgen
hebben". Als het aan Montefiore
ligt, wordt de reclame voor alco
hol drastisch beperkt en zijn wijn
en sherry in supermarkten niet
meer te koop.
Synode
Voor de vierde keer is ds. J. H.
Velema uit Nunspeet voorzitter
geworden van de generale syno
de van de Christelijke Gerefor
meerde Kerken. Hij werd giste
ren in Amersfoort, nadat de sy
node maandag met een bidstond
was begonnen, met 36 van de 52
stemmen gekozen. Anderen die
tot lid van het synodebestuur
(moderamen) werden gekozen
waren ds. H. van der Schaaf uit
Dordrecht, ds. J. Brons uit Urk en
ds. M. C. Tanis uit Sliedrecht.
De eerste synodedag zette in met
een toespraak van de Amers-
foortse predikant T. Harder, die
zei geen moeite te hebben met de
geestelijke verscheidenheid van
zijn kerk, maar wel met het ver
doezelen of verscherpen ervan.
Hij noemde het een belangrijk
kenmerk van een kerk, dat daar
ruimte wordt gevonden om in
relatie tot God en samen met
anderen jezelf te zijn.
de Wereldraad de bestrijding van
de armoede hoge prioriteit te ge
ven. Het moet een geloofspunt
worden. De politieke wil om de
wereldeconomie te veranderen is
uitermate zwak, zei De Lange. Hij
verwees naar de ontmoeting van
wereldleiders kort geleden in -
Venetië, waar "de meest be
scheiden voorstellen van het
Noord-Zuid-rapport van de
commissie-Brandt nauwelijks
aan de orde zijn geweest".
Beleid
Maar in algemene maatregelen, in
de vorm van een vastomlijnd
programma, zag de Nederlander
niet veel. De oorzaken van de ar
moede kunnen van plaats tot
plaats verschillen. "Arme men
sen zijn altijd onderdrukt, maar
niet alle onderdrukten zijn arm".
De Lange stond om die reden
nogal kritisch tegenover het
voorstel van metropoliet Ostha
thios. "In tegenstelling tot het
programma ter bestrijding van
het racisme zal het niet gemak
kelijk zijn duidelijke criteria voor
zo'n programma aan te geven".
Wel pleitte De Lange voor een
uitwerking in de oecumenische
beweging van een "economie van
het genoeg", niet meer gericht op
groei.
Het centrale comité van de Wereld
raad besprak het rapport "Op
weg naar een kerk die solidair is
met de armen" van de afdeling
voor ontwikkelingssamenwer
king. Hierin worden de kerken
opgeroepen hun beleid af te
stemmen op de behoeften van de
armen.
Onder "armen" worden verstaan
"degenen die geen toegang heb
ben tot voldoende voedsel, ge
zondheidszorg, huisvesting, on
derwijs en werkgelegenheid en
die geen persoonlijke of sociale
veiligheid kennen".
Dr. Jo Gijsen had natuurlijk
nooit bisschop van Roer
mond mogen worden. De
man heeft een persoonlijk
heidsstructuur die het hem
onmogelijk maakt als zoda
nig nu en in de toekomst
goed te functioneren. Paus
Paulus VI die hem benoemde
wist dat, beter dan wie ook.
Op het hoogste niveau was
hij daarover vanuit Neder
land ingelicht. Het geheim
waarom hij in 1972 tóch deze
persoonlijke beslissing nam
heeft hij in zijn graf meege-
De persoonlijkheid van mgr.
Gijsen is van dien aard dat
samenwerking met anderen
dan die het bij voorbaat met
hem eens zijn en blindelings
doen wat hij zegt, absoluut is
uitgesloten. Dat is de afgelo
pen jaren genoeg gebleken.
Ondanks de in de bisschop
penconferentie nadrukke
lijk gemaakte afspraken
ging en gaat hij zijn eigen
weg. Dat is niet zo verwon
derlijk omdat hij geen ande
re wegen kent.
Dat de Limburgse prelaat nu
weer ruzie maakt met zijn
collega's en de hulp inroept
van de paus, behoeft geen
verwondering te wekken.
Het gaat opnieuw - evenals
twee maanden geleden -
over de problematiek van de
De prelaat van Roermond
priesteropleiding in Neder
land.
Met de "raad voor de bijzonde
re synode" was de afspraak
gemaakt dat hangende het
overleg over de opleidingen
geen uitspraken in het open
baar zouden worden gedaan.
Toen zegde bisschop Gijsen
dat niet toe, en nu weer niet.
Het lid van de raad bisschop
Bluyssen is dat in het ver
keerde keelgat geschoten.
Hij wilde hem nu definitief
het spreken beletten in deze
zaak. Het motief was dat de
besprekingen door Gijsens
uitlatingen al meer dan twee
maanden stil liggen.
Mgr. Bluyssen, die de bespre
kingen weer wil laten begin
nen, sprak aan dovemanso
ren. Ook zijn collega's in de
commissie voor de ambtsop
leidingen, de bisschoppen
Ernst en Möller, konden Gij
sen niet overhalen zijn mond
te houden. De laatste deed nu
een beroep op de paus om
zijn gelijk te krijgen.
Vrijzinnig
Na de synode in Rome begin dit
jaar werd de commissie voor
de ambtsopleidingen inge
steld die zou moeten bezien
of de theologische hogescho
len voldoen aan de normen.
Deze commissie riep de me
dewerking in van Rome.
Daar werd in de raad voor de
bijzondere synode geëist dat
de leden zich hangende het
onderzoek zouden onthou
den van openbare uitspra
ken over de kwaliteit van de
instituten.
Sinds jaar en dag spreekt mgr.
Gijsen zijn veroordeling uit
over de "hogeschool voor
theologie en pastoraat" in
Heerlen. Hij wil dat blijven
doen omdat hij het een "vrij
zinnige" opleiding vindt
waarvoor hij op geen enkele
wijze medeverantwoorde
lijkheid wenst te dragen.
Niet voor niets stichtte hij
een eigen seminarie in Rol-
duc. Hij acht het zijn plicht,
voortdurend zijn banvloek
over Heerlen uit te spreken.
De eensgezindheid die de Ne
derlandse bisschoppen hun
gelovigen na de bijzondere
synode voorhielden was
maar schijn. Toen niet, nu
niet en nooit zal bisschop
Gijsen met wie dan ook bui
ten zijn kring van volgelin
gen eensgezind optreden. Hij
meent dat hij het ware geloof
bezit. En dat moet hij, hoe
dan ook, uitdragen. Dat hij
met zijn optreden en uitla
tingen de anderen in het
strafbankje plaatst, deert
hem kennelijk niet.
Na de vergadering van de raad
voor de bijzondere synode
eind juni van dit jaar in Ro
me zei mgr. Bluyssen dat
men er in Rome van over
tuigd is dat de Nederlandse
bisschoppen hun uiterste
best doen om de "commu-
nio" (gemeenschap) te verbe
teren. Dit moge gelden voor
de anderen, voor de Lim
burgse bisschop echter niet.
Ook al zou hij het willen, hij
kan het niet.
Wanneer wordt ingezien - met
alle consequenties van dien -
dat met mgr. Gijsen geen
gemeenschap is te onder
houden?
THEO KROON
Willebrands: "De nood dwingt ons ertoe
De Rooms-Katholieke bis
schoppen, de delegatie
leiders en de agenda
commissie hebben op een
vergadering in Utrecht
overeenstemming be
reikt over de voortzetting
van het derde Landelijk
Pastoraal Overleg van
deze kerkprovincie. Ging
de eerste zitting, in 1978,
over samen geloven en
samen kerk-zijn, de twee
de zal de catechese tot
onderwerp hebben, met
name de geloofsover
dracht tussen volwasse
nen en jeugdigen.
Het is de bedoeling dat de tweede
zitting begint met een bijeen
komst van één dag, op zaterdag
17 januari volgend jaar. Voor het
najaar van 1981 staat een groot
beraad, van meer dagen op de
agenda. De bisschoppen zullen
de afgevaardigden op korte ter
mijn een brief sturen, met de
vaststelling dat de verschillende
geledingen van het LPO elkaar
weer gevonden hebben, en de
uitnodiging om in een nieuwe
geest verder te gaan.
Het is nog de vraag of de afvaardi
ging van het aartsbisdom Utrecht
in haar huidige samenstelling
nog zin ziet in het LPO Delega
tieleidster mevrouw Wil Bus zei
"niet optimistisch" te zijn. De
bisschop van Breda, mgr. H.
Ernst, vond veel bijval met zijn
opmerking "laten we elkaar, na
wat we samen hebben doorge
maakt, betere ervaringen gun
nen".
Huiver
Namens alle bisschoppen brak
kardinaal Willebrands een lans
voor voortzetting van LPO 3. "Wij
hebben behoefte aan dit over
leg". Hij zei zich de huiver van
sommige afgevaardigden leven
dig te kunnen voorstellen. De
kardinaal stak niet onder stoelen
of banken dat ook onder de bis
schoppen bezorgdheid leeft over
het risico dat de tweede zitting
soortgelijke spanningen oplevert
als de eerste. "Maar dat mag geen
reden zijn om niet door te zetten.
De delegaties zal worden verzocht,
vóór december een bisdomme-
lijke inventarisatie van catecheti-
sche initiatieven en knelpunten
in te dienen. Deze balansen zul
len dan worden verwerkt tot een
landelijk overzicht. Na een te
rugblik zal de bijeenkomst van 17
januari zich over dat document
buigen, om te zien waarover het
op het beraad in het najaar pre
cies zal moeten gaan.
"Een priester heeft het moeilijk
met de nood in zijn parochie
en in de wereld. Soms moet ik
er gewoon even uit vliegen".
Dat zei pater John Hemann
op een vergadering van de
Amerikaanse vereniging van
priester-piloten, waarvan hij
voorzitter is. De vergadering
was voor het eerst gecombi
neerd met de internationaal
bekende "Fly-in", die elk jaar
wordt georganiseerd door een
"experimentele luchtvaart
vereniging" in het Ameri
kaanse Oshkosh.
Ongeveer 50 van de 128 priester
piloten woonden de vergade
ring bij, die door pater He-
mann werd aangeduid als
een "heel religieuze aangele
genheid". Hij zei dat het "za
lig is om het werk van de
Schepper eens van een andere
kant te bekijken". Volgens
Hemann kunnen andere men
sen, zoals dokters en juristen,
die ook hun eigen vliegver-
enigingen hebben, in de lucht
niet zoveel plezier hebben als
priesters.
De meeste priester-pilotendie -
misschien wel naar analogie
van de bekende film "De vlie
gende non" - de bijnaam
"vliegende paters" hebben,
doen dit alleen voor hun ple
zier en hebben geen eigen
"kist". Meestal hurenze er een.
DEN HAAG (GPD) - Terwijl de
honger van de vluchtelingen en
oorlogsslachtoffers in Zuidoost-
Azië nog allerminst verholpen is,
moet de wereld zich schrap zet
ten voor een hongersnood die, in
ernst en in aantal getroffenen, de
noodsituatie in Zuidoost-Azië
nog in de schaduw stelt. De be
volkingen in heel oostelijk Afri
ka, van Soedan tot Zimbabwe, en
in de hele gordel ten zuiden van
de Sahara, het Sahel-gebied, zul
len de komende jaren in steeds
ernstiger mate te lijden krijgen
van een groeiend tekort aan
voedsel, dat alleen door middel
van een gecoördineerde interna
tionale hulpactie te verhelpen zal
zijn.
„De catastrofe staat op uitbreken",
meent Sjef Theunis, directeur
van de particuliere ontwikke- -
lingsorganisatie Novib. „Op dit
Russisch paar
vraagt asiel
HAMBURG (UPI/DPA/AFP) - De
33-jarige violist Gidon Kremer en
zijn vrouw, de pianiste Elena
Kremer, beiden afkomstig uit de
Sowjet-Unie, hebben asiel in de
Westduitse Bondsrepubliek ge
vraagd.
Het echtpaar treedt op het ogenblik
op in Salzburg in Oostenrijk,
waar deze maand de Festspiele
worden gehouden. De Kremers
zouden besloten hebben in het
westen te blijven nadat zij on
langs bevel gekregen hadden
onmiddellijk naar Moskou terug
te keren.
moment al is in sommige landen
(vooral Somalië, maar ook Ethio
pië, Soedan en Oeganda) de toe
stand vrijwel onhoudbaar. Af
hankelijk van de definitie die je
geeft aan het begrip „honger" zou
je moeten stellen dat in deze lan
den zeker 12 miljoen mensen lij
den aan ernstige ondervoeding.
Uit de gegevens die ons nu bereb
ken blijkt dat, door verschillende
oorzaken, de situatie de komende
jaren steeds erger zal wor
den".
Van het werelddeel Afrika is eigen
lijk alleen het gebied ten Noor
den van de Sahara en het westen
relatief vrij van honger. In de hele
rest van het continent lijdt rond
tien procent van de bevolking
aan ondervoeding. Misplaatste
trots weerhoudt, volgens de No-
vib-directeur, veel regeringen er
nog van een beroep te doen op de
goedgeefse buitenwereld, maar
de nood is bezig zeer hoog te stij
gen.
Er zijn verschillendè oorzaken aan
te geven voor de honger in Afrika.
Theunis: „Al deze landen staan
voor een faillissement. De stij
ging van de olieprijzen heeft ge
zorgd voor enorme betalingsba-
lanscrises. Daarbij komt de
droogte van de afgelopen jaren,
het oprukken van de woestijn, de
politieke instabiliteit, gedeelte
lijk veroorzaakt door het kolo
niale verleden. En de onervaren
heid van de bestuurders in veel
van deze landen, de zwakke be
stuursstructuur, die soms neer
komt op een uiterlijke imitatie
van de vroegere koloniale heef-
De politieke troebelen in grote de
len van Afrika, grotendeels (maar
niet uitsluitend) veroorzaakt
door de staatkundige erfenis van
het koloniaal verleden, hebben
de door droogte toch al ernstig
geschade voedselproduktie hier
en daar vrijwel stilgelegd.
Oeganda is nog steeds niet hersteld
van het Amin-tijdperk en van de
gevolgen van de met hulp van
Tanzania uitgevoerde verjaging
van deze president. Volgens
Theunis lijden in Oeganda tussen
de 500.000 en 1 miljoen mensen
honger.
Kenia en Tanzania verkeren beide
in relatief gunstige positie, al zijn
ook hier de oogsten slecht ge
weest en zijn de vooruitzichten
voor de nieuwe oogst, volgend
jaar, zeer slecht. Enkele hon
derdduizenden lijden honger in
deze twee landen.
In alle genoemde landen zijn de
nomaden de eerste slachtoffers.
Door de droogte zijn zij hun mid
del -het vee- van bestaan kwijt
geraakt, en door de rest van de
bevolking, die immers ook hon
ger lijdt, worden ze veelal be
paald niet liefderijkontvan
gen.
Zambia, het noordelijke buurland
van Zimbabwe, is door de jaren
lange bevrijdingsoorlog in dat
laatste land (het vroegere Rhode-
sië), en door de gedaalde koper-
prijzen op de wereldmarkt, eco
nomisch geleidelijk uitgemer
geld geraakt. In Zimbabwe zelf is
de voedselproduktie door die
zelfde oorlog ook ernstig gestag
neerd. Zelfs grote delen van Zaire
liggen in de droogtegordel, waar
nu al enkele jaren achtereen veel
te weinig regen is gevallen.
Juist omdat er geen enkel uitzicht
is dat de hongersnood in Afrika
binnen niet al te lange tijd „op
eigen kracht" kan worden ver
holpen, is volgens Novib-direc-
teur Sjef Theunis een omvangrij
ke internationale actie nodig.
„Nederland, dat goede relaties
heeft in dit hele gebied, zou mijns
inziens het initiatief moeten ne
men voor de oprichting van een
internationaal consortium. De
EG-landen, Scandinavische lan
den, Canada, misschien ook een
land als Roemenië, zouden waar
schijnlijk willen meedoen".
Er zijn voorlopig honderden mil
joenen nodig, waarschijnlijk
miljarden guldens, alleen al om
het voedselgebrek aan te zuive
ren. Het zou volgens Theunis best
nodig kunnen zijn dat de leden
van het consortium militairen in
schakelen om het voedsel snel
genoeg op de bedreigde plaatsen
te krijgen.
Daarnaast zal het nodig zijn door
middel van ontwikkelingsprojec
ten de bevolking de mogelijkhe
den te geven in de niet al te verre
toekomst weer zichzelf te voe
den. Daarom zouden, in de ogen
van Theunis, ook ontwikkelings
organisaties zoals zijn eigen NO
VIB bij het consortium moeten
worden betrokken.
Het hongerprobleem in Oost-Afri-
ka is in sommige opzichten veel
moeilijker dan de hongersnood
in de Sahel, waar de hulp sinds
begin zeventiger jaren kan wor
den gecoördineerd, doordat de
getroffen landen (alle voormalige
Franse koloniën) onderling goed
samenwerken. In Oost-Afrika ligt
dat wel wat anders - de vele on
derlinge oorlogen vormen een
van de oorzaken van de hongers
nood. Daarom zal het hulp con
sortium waarschijnlijk met alle
landen individueel om de tafel
moeten gaan zitten.
Een consortium is overigens geen
nieuwe verschijning is de wereld
van de ontwikkelingssamenwer
king. Zo maakt Nederland onder
meer deel uit van een consortium
voor hulp aan India en van de
IGGI, de Inter Gouvernementele
Groep voor Indonesië, waarvan
Nederland het voorzitterschap
bekleedt. Dergelijke groepen
worden opgericht als de omvang
van het ontwikkelingsprobleem
erom vraagt, en als duidelijk is
dat de internationale hulp moet
worden gecoördineerd.
Theunis: „Nederland kan hier een
wereldpolitieke daad verrichten
van de eerste orde, als de regering
het initiatief zou nemen voor de
oprichting van een Afrika-con-
sortium. We hebben geen kolo
niale banden in het gebied, zijn
politiek niet verdacht, we hebben
goede ontwikkelingsrelaties in
de meeste betrokken landen. En
de relaties tussen de ministers De
Koning (ontwikkelingssamen
werking) en Van der Klaauw
(buitenlandse zaken) zijn goed
genoeg om niet bang te hoeven
zijn voor coördinatie- en compe
tentieproblemen".
„Ik hoop dat het politieke klimaat
in Nederland snel rijp zal zijn
voor dit initiatief. Er is veel te
doen, om te beginnen al het zo
nauwkeurig mogelijk registreren
van de problemen, het inventari
seren van de noodzakelijke en
mogelijke hulpverlening. De tijd
dringt".
VAN AGT EREBURGER - De ge
meenteraad van de Brabantse
gemeente Geldrop heeft gister
avond beslist dat minister-presi
dent Van Agt zal worden onder
scheiden met het ereburgerschap
van zijn geboortedorp. De ge
meenteraad steunde het college
voorstel met 13 tegen 5 stemmen.
MEER LEERLINGEN AVOND
SCHOLEN - Tussen 1978 en 1979
is het totaal aantal leerlingen aan
avondscholen met 19.900, ofwel
circa 30 procent, tot bijna 86.000
toegenomen. Bijna 73 procent
van het totale aantal bestaat uit
vrouwen. Deze cijfers van het
CBS hebben betrekking op de 78
avondscholen voor vwo, havo en
economische zaken.
IKV en Novib
bundelen
hun krachten
DEN HAAG (ANP) - Het interker
kelijk vredesberaad (IKV) en de
Nederlandse Organisatie voor in
ternationale Ontwikkelingssa
menwerking (NOVIB) gaan met
elkaar samenwerken om de ver
dergaande verspreiding van
kernwapens over de wereld een
halt toe te roepen.
De NOVIB als hulporganisatie voor
de Derde Wereld heeft geconsta
teerd dat zij niet heen kan om de
grote wapenleveranties van de
rijke landen aan de ontwikke
lingslanden. Zestig procent van
de wapenexport van de Verenig
de Staten, 75 procent van de wa
penexport van de Sowjet-Unie
en 90 procent van de wapenex
port van Frankrijk is bestemd
voor de derde wereld. De NOVIB
meent dat er ongeveer twintig
maal zo veel wapen "hulp" als
economische hulp aan de arme
landen wordt gegeven.
De NOVIB beseft dat zij niet het
recht heeft tegen de derde we
reldlanden te preken dat zij geen
kernwapens mogen hebben als
de rijke landen er wel hun veilig
heid aan willen ontlenen. Zij pleit
dan ook voor afstoting van deze
wapens uit de veiligheidsvoor
ziening. De NOVIB staat geheel
en al achter de IKV-campagne
"help de kernwapens de wereld
uit, om te beginnen uit Neder
land".
Het IKV hoopt dat met hulp van de
NOVIB het verzet in de derde we
reld tegen de kernwapenpolitiek
kan worden gebundeld met het
verzet in Nederland.
