Politieke eisen
van stakers in
Poolse Gdansk
EG pleit bij Iran voor gegijzelden
Israël tegen tweede top
kwestie Midden-Oosten
Ontevreden Cubanen
kapen vliegtuigen
om terug te keren
Geruisloze
coup in
Zuid-Korea
Chun nu de
sterke man
Bijna veertig doden
bij brand in
Londense nachtclubs
DODENTAL IN INDIA STIJGT
&NDAG 18 AUGUSTUS 1980
BUITENLAND
S
TEHERAN (Reuter/DPA) - De am
bassadeurs van de negen lidsta
ten van de Europese Gemeen
schap hebben gisteravond ge
pleit bij de voorzitter van het
Iraanse parlement voor de vrijla
ting van de Amerikaanse gegij
zelden. Het is het tweede diplo
matieke initiatief ten behoeve
van de Amerikanen in vier dagen.
Volgens diplomatieke bronnen
heeft een delegatie, onder leiding
van de Nederlandse ambassa
deur W.S.J. Campagne, de voor
zitter Rafsanjani een boodschap
overhandigd van de Luxemburg
se minister van buitenlandse za-
ken Gaston Thorn. Luxemburg is,
op het ogenblik voorzitter van de
EG, maar het land heeft geen am
bassade in Iran en zijn belangen
worden behartigd door Neder
land. In de boodschap wordt er
bij Rafsanjani op aangedrongen
snel een beslissing te r
de gijzeling en de vrijlating van
de gevangenen, aldus de bron-
Vorige week woensdag hebben
ambassadeurs van negen andere
westerse landen een zelfde be
roep gedaan op de voorzitter van
het parlement. Deze boodschap
is zaterdag voorgelezen in de
volksvergadering waarna het
voor bespreking is doorgestuurd
naar de commissie voor buiten
landse zaken.
Het Amerikaanse ministerie van
defensie en het Witte Huis heb
ben de geruchten over een nieuw
militair ingrijpen van de V.S. in
Iran met nadruk tegengespro
ken.
De Amerikaanse dagbladcommen
tator Jack Anderson had be
weerd dat er een nieuw plan was
uitgewerkt om de 52 Amerikaan
se gegijzelden die in Iran worden
vastgehouden, te bevrijden en
dat dit plan ook voorziet in een
militaire vergeldingsactie. De
eerste Amerikaanse bevrijdings
poging is mislukt.
Vrijdag al circuleerden er in con
greskringen geruchten over een
nieuwe militaire actie in Was
hington. Het Amerikaanse minis
terie van defensie sprak die ge
ruchten direct tegen en het Witte
Huis roemde de bewering van
Anderson zaterdag "bespottelijk
en onverantwoordelijk".
Anderson liet weten dat de ontken
ning van het Witte Huis maar
weinig indruk op hem maakt.
Ook vóór de eerste Amerikaanse
militaire actie had het Witte Huis
immers met nadruk ontkend dat
er plannen voor een dergelijke
actie bestonden. Volgens mijn
inlichtingen", aldus Anderson,
„heeft de regering bepaald dat de
nieuwe 'inval' in oktober moet
plaatsvinden en wel een paar we
ken vóór de presidentsverkiezin
gen waardoor Carter een goede
kans maakt aan de macht te blij
ven".
Het Witte Huis verwijt Anderson
nu met zijn verhaal de kans op
bevrijding van de gegijzelden
binnen afzienbare tijd kleiner te
maken. Wat er eigenlijk is ge
beurd, aldus het Witte Huis, is dat
president Carter de landen aan de
Persische Golf een veiligheids
garantie heeft gegeven tegen een
mogelijke bedreiging van hun
bestaan.
De Iraanse president Abdolhassan
Bani-Sadr is zaterdag ongedeerd
gebleven bij een ongeluk meteen
helikopter. Naar radio Teheran
zaterdagochtend meldde, vloog
de president over het gebied waa'r
zich de spanning met Irak aan de
grens concentreert. Als gevolg
van technische moeilijkheden
verloor de Diloot de beheersing
over het toestel en moest bij Is
lamabad een noodlanding ma
ken. Daarbij brak de rotor,
sprong de cabine open en werd
Bani-Sadr uit het toestel geslin
gerd. Drie andere inzittenden lie
pen lichte verwondingen op.
Imam Chomeini heeft Bani-Sadr
zaterdag gelukgewenst rrjet zijn
ontsnapping aan de dood en ge
zegd dat het bewijst dat een land
niets kan overkomen als het in
dienst staat van de islam.
Chomeini zei in zijn boodschap dat
welhaast sprake was van een
wonder en dat een en ander aan
toonde dat de president en de an
dere betrokkenen de islam tot
hun leidraad' nemen.
"De vijanden van ons land kunnen
niets tegen u ondernemen", aldus
de imam. Dit ongeluk had op een
ramp kunnen uitlopen, maar god
die altijd met de islamitische re
volutie is, heeft u behouden".
(Vam onze correspondent Anton Koene)
WENEN - De 19.000 stakende havenarbeiders, die in de belangrijkste Poolse havenstad
Gdansk de havengebouwen bezet houden, willen een gesprek met de Poolse premier
Babiuch om over hun eisen voor een vrije vakbond te kunnen onderhandelen. Boven
dien hebben zij van de uit uitsluitend communistische partijleden bestaande directie van
de Lenin-scheepswerf geëist dat er een gedenkteken wordt opgericht ter herinnering aan
de stakers die stierven tijdens de industriële opstand in 1970.
De Poolse autoriteiten hadden gis
teravond nog niet gereageerd op
de wens van de stakers tot onder
handelingen met de regering. Wel
kwamen er bedekte waarschu
wingen van het partijdagblad
Trybuna Ludu, waarin werd op
geroepen discipline en orde te
bewaren. De stakers werd aange
raden weer aan het werk te gaan,
omdat het stilleggen van de pro-
duktie in sommige gevallen wel
tot loonsverhogingen leidt, maar
meer inkomen niet automatisch
een groter aanbod in de winkels
en dus het verdwijnen van de
lange rijen kopers tot gevolg
heeft.
Volgens leden van het dissidenten
comité KOR in Warschau zijn de
gesprekken met de bedrijfsdirec
tie gisteren afgebroken omdat de
bedrijfsleiding niet bevoegd is
zich uit te spreken over een kwes
tie als instellen van vrije vakor
ganisaties. Wel zou de arbeiders
een aanzienlijke loonsverhoging
(zo'n 130 gulden per maand) zijn
toegezegd. Ook zou de directie
welwillend staan tegenover de eis
een standbeeld op te richten voor
de stakende arbeiders die in 1970
om het leven kwamen bij gevech
ten met de politie. Maar waarne
mers in de Poolse hoofdstad ne
men deze toezegging niet geheel
GASEXPLOSIE - Een brand
weerman die bij de bestrijding
van een brand in een winkelcen
trum in Japan ernstig gewond
was geraakt, is gisteren'overle
den. Het dodental is hiermee ge
stegen tot 13.
Bij de ontploffing in een onder
gronds winkelcentrum bij het
station van Shizuoka, 150 km ten
zuidwesten van Tokio, raakten
199 mensen gewond, van wie er
velen ernstig aan toe zijn.
Solidariteit
De bevolking van Gdansk zou, naar
verluidt, solidariteit betonen met
de stakers door het brengen van
levensmiddelen naar de poorten
van de werf. Het openbaar ver
voer in de havenstad is lamgelegd
doordat trams- en busbestuur
ders het werk hebben neerge
legd.
De stakingen van 1970 in Gdansk
begonnen destijds onder soort
gelijke omstandigheden als nu,
namelijk slechte oogsten en dras
tische prijsverhogingen. En net
als nu lagen de oorspronkelijke
eisen op het sociale vlak en werd
een groot deel van de stakingen
beëindigd nadat aan de eisen van
de stakers was tegemoet geko
men door voornamelijk loons
verhogingen.
De havenarbeiders in Gdansk heb
ben het havencomplex bezet
omdat niet wordt tegemoet ge
komen aan hun eis voor het op
richten van vrije vakbonden. De
grote vraag is hoeveel overeen
komst er zal zijn in de verdere
ontwikkeling van de stakingsgolf
tussen toen en nu. In 1970 werd
de bezetting van de scheepswerf
in Gdanks twee dagen later ge
volgd door een aanslag op het
plaatselijke communistische par
tijbureau dat in brand werd ge
stoken. De politie probeerde het
oproer met geweld de kop in te
drukken, waarbij stakers werden
gedood. Binnen vier dagen daar
na had de opstand zich over heel
Polen uitgebreid. Twee dagen
daarop, op 20 december, trad par
tijleider Wladyslaw Gomoelka af
en werd opgevolgd door Edvard
Gierek, de man wiens toekomst
nu in de lucht hangt.
De sociale onrust van 1970 kostte
ook de functie van premier Josef
Cyrankewicz. Zijn opvolger Ja-
roszewicz werd eerder dit jaar
vervangen door Edvard Babiuch
in een poging volk en partij tot
bedaren te brengen. Terwijl de
hele wereld de adem inhield en
zich afvroeg hoe lang het nog zou
duren voordat de Russen zouden
ingrijpen namen de protesten af,
wegebbend in de kerstsfeer in het
fanatieke rooms-katholieke Po
len.
Nu de Poolse autoriteiten zijn be
zweken voor de eisen van de sta
lkers en het nieuws over de sta
kingen via radio en televisie heb
ben uitgezonden zijn alle ogen
gericht op de volgende stap bij de
Lenin-scheepswerf. De Poolse
arbeiders hebben uit ervaring
geleerd om provocatie te vermij-
Applaus van de stakende havenarbeiders in het Poolse Gdansk bij de toespraak i
i van hun leiders.
den of het gezag de kans te geven
in te grijpen. Zij zijn de politie
dan ook totnogtoe uit de weg ge
gaan.
De intellectuele actievoerders zijn
afhankelijk heid. Ook hier bleef
de politie in burger en in uniform
op de achtergrond. Zij hebben
strikte instructies de toestand
niet te verergeren.
niet zo voorzichtig, zoals zij lieten Voordat in 1970 de opstand uitbrak
blijken bij een demonstratie ter
herdenking van het feit dat het
Poolse leger vijftig jaar geleden
de Russen heeft verslagen. In het
centrum van Warschau
schreeuwden de ruim 4000 de
monstranten om vrijheid
had Gomoelka eerder in decem
ber gesprekken gevoerd met de
Westduitse Bondskanselier Willy
Brandt het verdrag van Warschau
en ondertekend om de Pools-
Westduitse betrekkingen te hel
pen normaliseren.
Het lijkt niet uitgesloten dat partij
leider Gierek gedwongen wordt
zijn bezoek aan West-Duitsland
de komende week af te zeggen.
Hij hoopt van Bonn nieuwe fi
nanciële öndersteuning te krij
gen óm Polen uit de economische
misère te halen. De havenarbei
ders op de Lenin-werf in Gdansk
hebben niet alleen het toekom
stige lot van Edvard Gierek in
handen maar dat van het hele
Poolse volk.
Zes kapingen in VS in één iveek
WASHINGTON (AFP/UPI/Reuter) - Kapers hebben zaterdag drie
toestellen van Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen gedwon
gen naar Cuba te vliegen. Binnen één week zijn nu zes Ameri
kaanse toestellen gekaapt en naar Cuba gevlogen. Dit heeft een
woordvoerder van de Amerikaanse rijksluchtvaartdienst zater
dag meegedeeld.
De kapers zijn Cubaanse vluchtelingen, die teleurgesteld zijn over
hei: leven in de Verenigde Staten. Zaterdagmorgen kaapten zes
Cubanen een toestel van Eastern Airlines met 52 passagiers, die
van Miami op weg naar Orlando waren. Later op de dag dwongen
kapers een vlucht van Republic Airlines, eveneens op weg van
Miami naar Orlando, naar Havana te vliegen. Vrijwel tegelijker
tijd kreeg een toestel van Delta Airlines van kapers te horen dat
de vlucht uit San Juan niet naar Miami hoefde, maar naar Cuba
moest vliegen.
Tijdens de ochtendkaping van het Eastern-toestel kondigde één
van de kapers al aan dat het hier niet bij zou blijven en er meer
kapingen zouden volgen.
De Cubanen willen terug omdat ze geen baan hebben en heimwee
naar Cuba krijgen. In zuidelijk Florida verblijven 119.000 Cuba
nen, die eerder hun land ontvluchtten. Eén van de kapers van het
toestel van Eastern Airlines zei zaterdagmorgen: "We hebben
geen baan, we willen terug naar onze familie en dit is de enige
manier. "De autoriteiten vrezen nog meer kapingen door Cu
baanse vluchtelingen.
Tijdens een veiligheidscontrole op Tampa International Airport
zijn zaterdagavond vier Cubanen aangehouden. Ze hadden vol
gens de politie primitieve brandbommen op zak. Ook zij behoor
den tot de Cubanen die met bootjes overstaken naar de VS en nu
weer terug willen, aldus een politiewoordvoerder
(Van onze correspondent)
JERUZALEM - De Israëlische re
gering heeft gisteren het voorstel
van president Sadat van Egypte
van dé hand gewezen om pas na
de Amerikaanse presidentsver
kiezingen van 4 november 1980
een nieuwe topconferentie te
houden met de staatshoofden
van Israël, Egypte en de VS. De
regering-Begin stelde dat Egypte
verantwoordelijk is voor het af
breken van de besprekingen over
autonomie voor de Palestijnen in
de door Israël bezette gebieden
en dat Egypte dan ook de bespre
kingen weer moet beginnen.
De Amerikanen hebben reeds laten
weten tegen het in de ijskast zet
ten van de besprekingen tot het
najaar te zijn. Vandaag zou pre
mier Begin van Israël de Egypti
sche president antwoorden op
zijn brief van vrijdag, waarin Sa-
dat zijn voorstel voor een tweede
Camp-Davidtopconferentie
deed. Begin zal in dat verband het
Israëlische standpunt herhalen
dat Israël zich geheel houdt aan
de regel en de geest van Camp
David.
Ook zal premier Begin er in zijn
brief, de vierde in een reeks, we
derom op wijzen dat de omstre
den wet die Jeruzalem in zijn ge
heel tot hoofdstad van Israël uit
roept, geenszins in strijd is met de
Camp-Davidakkoorden.
Naar aanleiding van deze wet heeft
na Venezuela en Uruguay nu ook
Colombia officeel aangekondigd
zijn ambassade van Jeruzalem
naar Tel Aviv te verhuizen. De
Colombiaanse ambassadeur
weigerde een reden op te geven
voor deze verplaatsing. Geruch
ten dat ook Costa Rica haar am
bassade naar Tel Aviv wil over
hevelen, werden door de ambas
sadeur van Costa Rica in Jeruza
lem ontkend. Desondanks vreest
men in politieke kringen in Jeru
zalem dat het slechts een kwestie
van tijd is voordat alle twaalf in
Jeruzalem gevestigde ambassa
des, inclusief die van Nederland,
naar Tel Aviv zullen verhui-
Resolutie
Inmiddels is de Israëlische ambas
sadeur in Washington een diplo
matiek offensief begonnen om de
Amerikanen ertoe te bewegen
hun veto uit te spreken over een
eventuele resolutie in de VN-
Veiligheidsraad, die het verplaat
sen van de bestaande ambassa
des uit Jeruzalem naar Tel Aviv
zou eisen. Dit uit protest*tegèn dé
door Israël aangenomen Jeruza-
lemwet. Israël zou zich in haar
strijd tegen deze resolutie ge
steund weten door de Ameri
kaanse vice-president Mondale.
Tot nu toe is het beraad in de Vei
ligheidsraad andermaal uitge
steld, omdat de Arabische landen
verdergaande sancties tegen Is
raël eisen dan de Westeurope-
Oppositieleider Peres heeft er na
mens zijn Arbeiderspartij bij
premier Begin op aangedrongen
af te zien van zijn voornemen zijn
ministerie naar Oost-Jeruzalem
te verplaatsen, omdat dit een
overbodige stap is die Israël al
leen nog maar in een groter iso
lement dreigt te brengen. Een ge
sprek tussen de premier en de
oppositieleider werd verleden
week door Begin op het laatste
moment afgezegd, omdat Begin
verbolgen was over het feit dat
Peres al tevoren naar de pers zou
hebben laten uitlekken wat hij
met de premier wenste te be
spreken.
Peres heeft nu verklaard dat hij
zich tot de Partij van de Arbeid in
Nederland heeft gewend om er
bij de Nederlandse regering op
aan te dringen haar ambassade
niet uit Jeruzalem weg te halen,
ondanks de halsstarrige houding
van premier Begin. „Het gaat hier
echter om een zaak van nationaal
belang", aldus Peres.
Golan
De indienster van het wetsvoorstel
inzake Jeruzalem, de rechtse na-
tionaliste Geoela Cohen, heeft
aangekondigd binnenkort een
wetsvoorstel te zullen indienen,
dat voorziet in de inlijving van de
Golanhoogte. die in 1967 door Is
raël op Syrië werd veroverd. In
het Israëüsche parlement, de
Knesset, bestaat sinds geruime
tijd een zogenaamde Golan-lob-
by, die zich al eerder voor an
nexatie van de Golan heeft uitge
sproken. Deze lobby telt ruim 40
parlementsleden uit vrijwel alle
politieke partijen.
Volgens een gisteren gepubliceerd
opinie-onderzoek is 75 procent
van de bevolking voor inlijving
van de Golan bij Israël. De Go-
lanhoogte is vooral van strategi
sche betekenis, omdat vóór de
Zesdaagse Oorlog van 1967 de
Syrische strijdkrachten vanaf
deze bergen een perfect uitzicht
hadden op de veel lager gelegen
Israëlische nederzettingen en de
ze voortdurend bestookten.
Generaal Chun Doo-Hwan.
SEOEL (UPI) - De Zuidkoreaanse
president is zaterdag afgetreden
om plaats in te ruimen voor gene
raal Chun Doo-Whan. Tot voor
acht maanden nog gewoon gene
raal, is Chun thans onbetwist de
sterke man in het land en heeft hij
in korte tijd na de moord op pre
sident Park Chung-Hee de wer
kelijke macht in het land aan zich
weten te trekken. Zijn bloedige
onderdrukking van demonstra
ties en aanpak van de oppositie
heeft hem in conflict gebracht
met Washington en hij consoli
deert zijn macht op een moment
waarop Zuid-Korea vanwege de
mensenrechten in confrontatie
schijnt te gaan komen met zijn
voornaamste bondgenoten, de
VS en Japan. Volgens regerings
functionarissen zal hij zich in
korte tijd door het volgens de
grondwet voorgeschreven kies
college laten kiezen om de afge
treden president Choi Kyu-Hah
op te volgen. Krachtens de
grondwet gaat premier Park
Choong-Hoon de functie van pre
sident waarnemen, doch volgens
dezelfde kringen zal dit niet meer
dan een paar weken duren. Pre
sident Choi werd in december tot
president gekozen als opvolger
van Park Chung-Hee, die in ok-
toxer door het hoofd van de vei
ligheidsdienst Kim Jae-Kyu
werd vermoord. Choi, die toen al
aankondigde, dat hij de tot 1984
lopende ambtstermijn van Park
niet wilde volmaken, verklaarde
voor de televisie, dat hij had be-'
sloten af te treden "uit diepe lief
de voor ^jn land, terwille van het
algemene belang en. om een
voorbeeld te geven van een
vreedzame overdracht van
macht".
Japan en de Verenigde Staten heb
ben bij Zuid-Korea protesten in
gediend vanwege het proces dat
op het ogenblik aan de gang is
tegen de oppositieleider Kim
Dae-Jung wegens opruiing,
waarvoor Kim bij veroordeling
de doodstraf kan krijgen. Was
hington heeft de aanklachten te
gen Kim "vergezocht" genoemd.
Waarnemers menen, dat Chun
Kim onschadelijk gemaakt wil
zien. Kim is een van de populair
ste politici in Zuid-Korea en ver
sloeg in 1971 bij de presidents
verkiezingen bijna Park.
Chun, 49, begon al direct na de
moord op Park een jaar geleden
meer op de voorgrond te treden.
Hij was generaal met twee sterren
en hoofd van de defensieveilig
heidsdienst toen hij op 12 de
cember een bloedige coup uit
voerde iets meer dan een maand
na de dood van Park. Drie men
sen werden gedood," 30 generaals
werden afgezet en het hoofd van
de generale staf werd achter de
tralies gezet.
Drie-sterrengeneraal werd Chun op
1 maart en vier-sterrengeneraal
op 6 augustus. In de afgelopen
maanden had hij de werkelijke
macht in Zuid-Korea. Chun
schijnt op dezelfde wijze omhoog
te klimmen als Park. Deze begon
- in 1961 - ook met het aan zich
trekken van de macht via een mi
litaire coup.
NIEUW DELHI (Reuter) - Het do
dental als gevolg van onlusten in
de stad Moradabad en omliggen
de plaatsen in het noorden van
India is zaterdag gestegen tot 136.
Er vonden nieuwe brandstich
tingen en vuurgevechten plaats,
aldus het persbureau PTI in
Nieuw Delhi.
De vier dagen oude avondklok in
Moradabad in de staat Oettar
Pradesj blijft onderminderd van
kracht. De gewelddadigheden
begonnen woensdag nadat var
kens, die door mohammedanen
worden beschouwd als onreine
dieren, in de buurt van een mos
kee waren gezien.
De politie deelde mee dat 52 men
sen die woensdag om het leven
kwamen, onder de voet gelopen
werden in het gedrang bij de
moskee.
Volgens PTI zijn 180 gewonden op
genomen in ziekenhuizen in Mo
radabad. In de stad met haar bij
na half miljoen inwoners wordt
door leger en politie gepatrouil
leerd.
In drie andere steden in Oettar Pra
desj - Rampoer, Kanpoer en Mee-
roet - is het leger in staat van pa
raatheid gebracht in verband met
geuite bedreigingen.
Belangrijke installaties in de hele
staat worden bewaakt door de
politie. In Oettar Pradesj wonen
100 miljoen mensen.
LONDEN (UPI) - Bij een brand die
zaterdagochtend heeft gewoed in
twee nachtclubs in het Londense
stadsdeel Soho zijn zeker 37gas-
ten om het leven gekomen en tal
van anderen gewond. Men meent
te weten dat onder hen buiten
landers zijn.
Een politiewoordvoerder zei dat
men in de twee lokalen op 25 lij
ken zou kunnen stuiten. Twintig
mensen die door uit vensters te
springen en langs een stelling te
klimmen een heenkomen zoch
ten, hebben ernstige brandwon
den en gebroken ledematen op
gelopen.
Omdat het vuur zo snel om zich
heen greep, acht de Londense
politie brandstichting niet uitge
sloten.
De twee clubs - Rodos en Victor
Gonzalez - bevonden zich op bo
venverdiepingen in een nauw
straatje bij Charing Cross Road.
De brand was in een uur geblust,
maar niet zonder aangrenzende
winkels en flatwoningen te heb
ben aangestoken.
De brandweer vertelde dat toen zij
aankwam, de clubs in lichterlaaie
stonden.
De omgekomen en/of buitenlan
ders zouden Spanjaarden kun
nen zijn - de buurt wordt druk
bezocht door Spaanse en Zuida-
merikaanse toeristen.
