Energie uit wind en water
Winkels Meerzicht
zijn weer geopend
Voor pijlerdam in de Oosterschelde
Winst van
Shell YS
fors hoger
usie
)e fusie tussen de Britse machine
bouwonderneming Vickers en de
fabrikant van luxe-automobielen
Rolls-Royce Motors is beklon
ken. Het vorige maand door Vic
kers uitgebrachte bod is geaccep
teerd door aandeelhouders
•Rolls-Royce met in totaal 71 pro-
Tjent van de gewone aandelen, zo
'heeft Vickers bekendgemaakt.
Met de transactie is een bedrag
van ongeveer 39 miljoen pond
sterling (omstreeks 177 miljoen
gulden gemoeid.
jchuitema
v ichuitema NV (detail- en groot-
'r handel in levensmiddelen, o.m.
partner bij vrijwillig filiaalbedrijf
Centra) heeft in de eerste vier pe
rioden (16 weken) van 1980 de
nettowinst zien dalen van 1.1
min in dezelfde periode van 1979
tot 866.000.
)c omzet steeg met 8 pet tot 332
min. Voor het gehele jaar moet
rekening gehouden worden met
ëen lager resultaat (1979: 4.5 min
toinst), aldus de directie.
Bondsspaarbank
)e Bondsspaarbaken hebben in
jüni een spaaroverschot geboekt
van 75 min tegen 72 min in juni
vorig jaar. In het eerste halfjaar
bedroeg de ontsparing 43 min
tegen een overschot van 128
"min in dezelfde periode van 1979.
'Eind juni bedroeg het totaal van
aan de Bondsspaarbanken
'toevertrouwde middelen 20.699
failn. aldus de Nederlandse
'Spaarbankbond.
(t Öfplichting
Hët Westduitse bureau van toezicht
^p het bankwezen in West-Ber-
fijn heeft HKB Handelskrediet
Frankfort bevolen te slui-
f-ten. Er zijn onregelmatigheden
bij de kredietverlening. Zij mag
l*een betalingen meer aannemen
rtenzij het om aflossingen van uit
staande schulden gaat. De bank
heeft een balanstotaal van 154
^biljoen mark.
^(Twee directeuren van de bank,
alsmede een employee van de
bank zijn gearresteerd en de poli
tie is op zoek naar een 42-jarige
'Westduitse geldmakelaar. Dat
beeft een woordvoerder van de
officier van justitie in Frankfort
?neegedeeld. Laatstgenoemde
\vordt ervan verdacht de bank
'110 miljoen mark afhandig te
%ebben gemaakt.
787 slachtrunderen en 653 schapen of
afnmeren. Slachtvee: stieren le kw.
7725-7,80; stieren 2e kw. 6,75-7,20; vaar
den le kw. 7.10-8.00; vaarzen 2e kw.
>,20-6,90; koeien le kw. 6,90-7,90; koeien
2e kw. 6.20-6.70; koeien 3e kw. 5.80-6.00;
wprstkoeien 4,90-5.95; extra kw. dikbil-
len 8.50-13,50. Gebruiksvee: schapen
155-185; lammeren 150-170; lammeren le
-kw. 175-200. Toelichtingen: (aanvoer,
handel, prijzen), slachtrunderen matig,
matig, stabiel; schapen of lammeren re
delijk, matig, stabiel, prijzen lammeren
lager.
Conflict bij
"Observer"
verscherpt
LONDEN (AFP) - De drukkers van
het Britse zondagsblad 'The Ob
server' hebben met algemene
stemmen het akkoord verworpen
dat donderdag was bereikt tus
sen de directie van het blad en de
grafische bond. Door deze afwij
zing wordt het voortbestaan van
het blad in gevaar gebracht. De
eigenaar, de amerikaanse olie
maatschappij 'Atlantic Richfield'
heeft aangekondigd dat de krant
wordt opgeheven als directie en
vakbonden geen loonakkoord
kunnen bereiken. De directie
heeft de procedures voor een
collectief ontslag al op gang ge
bracht.
t BURGSLUIS (GPD) -
Rijkswaterstaat bestu
deert momenteel de
mogelijkheden om de
Pijlerdam in de Ooster
schelde straks met be
hulp van een water
krachtcentrale van
energie te voorzien. De
bouwput waar nu de
pijlers voor de
stormvloedkering wor
den gemaakt, zou om
gebouwd kunnen wor
den tot een waterbek
ken waar met behulp
van windmolens en
turbines elektriciteit
kan worden opge
wekt.
Het plan van de oud-hoofdin
genieurvan Rijkwaterstaat L.
W. Lievense om in de „natte"
Markerwaard een water
krachtcentrale te bouwen ligt
ook ten grondslag aan de ge
dachte om in de Oosterschel
de een alternatieve centrale te
bouwen.
Lievense wil de Markerwaard
bedijken en de „polder" die
daardoor ontstaat gebruiken
als energiecentrale. Daartoe
moet met behulp van wind
molens IJssel meer water in
het bekken worden gepompt.
Dat water wordt weer via wa
terkrachtcentrales geloosd op
het IJsselmeer, waardoor
dank zij een niveauverschil
van twaalf meter vrijwel voor
niets elektriciteit wordt op
gewekt.
Om hot bekken vol te pompen,
kan ook gebruik worden ge
maakt van inrendabele
stroom. Dat is elektriciteit die
energiecentrales maken op
momenten dat er weinig
wordt afgenomen, bijvoor
beeld 's nachts. Je kunt een
centrale nu eenmaal niet af
zetten wanneer het verbruik
sterk terugloopt. Een com
missie studeert nu op de
haalbaarheid van de plannen
van Lievense en zal de be
trokken ministers daarover
over enkele maanden rappor-
teren.
Ingenieur H. Bijl is binnen de
Deltadienst van Rijkswater
staat geheel vrijgemaakt voor
het Energoproject. Hij legt uit
hoe wind en water straks vol
doende elektriciteit zouden
kunnen leveren voor de da
gelijkse huishouding van de
stormvloedkering en moge
lijk zelfs meer, dat dan zou
kunnen worden afgenomen
door het Zeeuws energiebe
drijf.
Op het werkeiland Neeltje Jans,
door een stalen hulpbrug van
zo'n drie kilometer met de
vaste wal verbonden, wordt
sedert april 1979 gebouwd
aan de pijlers die straks het
skelet gaan vormen van de
stormvloedkering. Dat ge
beurt in de bouwput Schaar,
in feite een soort polder van
bijna honderd hectare op een
diepte van zestien meter be
neden NAP. Als de pijlers
klaar zijn. zullen ze met be
hulp van een speciaal gecon
strueerd hefschip uit die
bouwput worden gevaren om
naar hun definitieve plaats
van bestemming te worden
gebracht. De laatste pijler
moet in 1985 worden uitgeva
ren. Daarna komt dc bouwput
vrij.
Bijl: „We hebben dan een bas
sin van honderd hectare. Dat
kun je laten volpompen door
windmolens. Het water kan
dan weer turbines aandrijven
die elektriciteit opwekken.
Voor het volpompen kun je
stormvloedkering worden gemaakt
t enthousiasme
praten over windmolens, getijcen
trales, zonneënergie, en andere vor
men van alternatieve energie-op
wekking. Sedert begin dit jaar ope-
Energo, waarin verschillende tak
ken van Rijkswaterstaat (bruggen,
sluizen, stuwen enz.), het Zeeuwse
elektriciteitsbedrijf en het Energie
Centrum Nederland zijn vertegen
woordigd. Energo bestudeert de mo
gelijkheden om straks, wanneer de
pijlerdam in de Oosterschelde klaar
zal zijn, de gehele energievoorzie
ning van dat technologische brok
vernuft op zeer alternatieve wijze te
verzorgen door middel van water en
wind. De studie van de werkgroep zal
nog dit jaar worden afgerond.
ook gebruik maken van de
elektriciteit die de bestaande
energiecentrales op onrenda
bele uren produceren. We
hebben er inmiddels heel wat
aan gerekend", aldus Bijl. Hij
venvacht op deze manier een
capaciteit te bereiken van vier
tot vijf megawatt en dat is
voldoende voor de eigen
energievoorziening van de
stormvloedkering.
Olie-gestookt
Op dit moment staat er op Neel
tje Jans een olie-gestookte
centrale die de energie levert
voor het drooghouden van de
bouwput en de energie voor
de bouw; een asfaltfabriek,
een betonfabriek, kranen,
werkplaatsen, kantoren en
verlichting. De totale hoe
veelheid energie die nodig is
voor de stormvloedkering er
staat, gaat vele tientallen
miljoenen guldens kos
ten.
Het plan om binnen het Ooster-
schelde-project te kijken naar
een andere vorm van energie
opwekking is intern bij Wa
terstaat geboren. De opzet is
ook niet om op deze manier
straks de energievoorziening
van de stormvloedkering te
verzorgen, het is veel meer
een proefproject.
„We willen kijken hoe we een
bijdrage kunnen leveren aan
de energiebesparing en hoe
gie-opwekking kunnen ont
wikkelen", aldus Bijl.
„Straks, wanneer de werken
hier aflopen, zit je met gewel
dige hoeveelheden overbodig
materieel. Wanneer je dat
kunt gebruiken voor het
bouwen van een wind- en wa
terkrachtcentrale is dat een
vorm van recycling. Het is
ook mogelijk dat het effect
van dit project is dat straks bij
andere werken, wellicht ook
in het buitenland,, de omge
keerde weg wordt bewan
deld. Je bouwt eerst een
énergiecentrale en met de
energie die je dan opwekt
voer je de werken uit".
Combinatie
Volgens Bijl vormen energie en
waterbouw een prachtige
combinatie. Er zit binnen
Rijkswaterstaat een geweidi-
ge hoeveelheid kennis die je
":.^op dat gebied gebruiken
'kunt, met uitstralingseffecten
naar allerlei takken van het
bedrijfsleven denk maar aan
de machinebouw, voor de
turbines, voor de windmo
lens.
.„En er zijn natuurlijk nog veel
meer mogelijkheden. Denk
eens", zegt hij, „aan al die ge
weldige asfaltglooiingen
waarmee we de dijken hier
bedekken. In wezen zijn dat
geweldige zonnecollectoren.
Je zou je kunnen voorstellen
dat je daar buizen onder legt
waarin water wordt ver
warmd dat weer gebruikt kan
worden in de tuinbouw, of
bijvoorbeeld bij het kweken
van vis. En er moet nog heel
wat asfalt gelegd worden in
Zeeland".
Hoewel er nog heel wat gecij
ferd moet worden voor ze bij
Energo weten of het project
gerealiseerd kan worden, is
Bijl optimistisch. Er zijn vele
onvermoede aspecten die bij
de uitwerking om de hoek
komen kijken. Wat is het ef
fect op het milieu van het
plaatsen van zo'n tien wind
turbines van 50 tot 60 meter
hoog. Denk aan de vogels,
maar ook het effect op straal
verbindingen. En de turbines.
malen die de vis niet tot ge
hakt? Zo zijn er natuurlijk
nog veel meer dingen te be
denken.
Viskwekerij
Er zal worden onderzocht of het
bekken, wanneer het straks
als energiereservoir in ge
bruik is, ook gebruikt kan
worden om er vis in te kwe
ken. Nu al is een aantal parti
culieren bezig met een vis-
kweekexperiment aan de
Noordzeekant van Neeltje
Jans. In drijvende, kooivor-
mige netten worden zalm en
forel gekweekt. Mogelijk kan
dat straks op veel grotere
schaal binnen de „centrale"
gebeuren.
Volgens de heer Bijl moet het
Energoproject gezien worden
als een belangrijke vorm van
innovatie. De gegevens die
hier uit komen kunnen leiden
tot grootschaliger projecten
in deze vorm. Voor je zover
bent moet je natuurlijk wel
weten of het allemaal kan. Het
is daarom erg mooi wanneer
je een dergelijk experiment
kunt inpassen in de bouw van
de stormvloedkering.
Bijl, die vanuit een waterbouw
kundige achtergrond zich nu
bezighoudt met windmolens
en energiebesparing, vindt
het belangrijk dat de overheid
zelf het voortouw neemt bij
het ontwikkelen van andere
vormen van energieopwek
king en het zoeken naar be
sparingsmogelijkheden. Je
bent er niet door te roepen dat
de waakvlammen uit moeten.
Je moet de mensen ook kun
nen laten zien wat er mogelijk
is. Wat dat betreft kan zo'n
wind- en watercentrale bin
nen het geheel van de Ooster-
scheldewerken ook gezien
worden als een demonstra
tieproject op het gebied van
voorlichting.
NEW YORK (Reuter) Shell Oil
Company, de Amerikaanse tak
van de Koninklijke Shell Groep,
heeft in het tweede kwartaal van
dit jaar een nettowinst van 407
miljoen (ongeveer 773 miljoen
gulden geboekt. Dat is aanzien
lijk meer dan de winst van 277
miljoen dollar in dezelfde periode
van 1979 en ook meer dan het ba
tig saldo van 373 miljoen dollar
over het eerste kwartaal van dit
jaar.
Het resultaat over het tweede kwar
taal brengt de nettowinst van
Shell Oil in de eerste helft van dit
jaar op 780 miljoen dollar. In de
eerste zes maanden van 1979
werd een winst van 501 miljoen
dollar geboekt. De brutoinkom-
sten namen toe van 3,4 miljard
dollar in het tweede kwartaal van
1979 tot 4.9 miljard dollar in de
zelfde periode van dit jaar. Over
het eerste halfjaar bedrogen de
inkomsten 9,7 miljard dollar te
gen 6,5 miljard dollar in de eerste
helft van het afgelopen jaar.
Kok beducht
voor extra
werkloosheid
DEN HAAG (ANP) - FNV-voorzit-
ter Wim Kok is beducht voor ex
tra werkloosheid in Europa als
gevolg van de toegenomen con
currentie van de Japanse indus
trie. In een uitzending van de te
levisie-actualiteitenrubriek van
de VARA "Achter het Nieuws"
zaterdagavond, zei Kok te vrezen
voor een extra stijging van de
werkloosheid op korte termijn
met honderdduizenden.
"En als we niet oppassen treedt in
de economische ontwikkeling
van Europa vervolgens een
vliegwieleffect in werking en dan
gaat het op langere termijn mo
gelijk om een verlies van miljoe
nen arbeidsplaatsen".
In dezelfde uitzending zei de
staatssecretaris voor buitenland
se zaken, drs. Van der Mei. dat hij
hoopt, dat de Japanners in de on
derhandelingen met de Europese
commissie zullen besluiten om
vrijwillig de export naar Europa
te beperken.
Van der Mei denkt, dat Japan daar
toe bereid zal zijn. omdat "het
nooit het belang van de Japan
ners kan zijn onze werkgelegen
heid zodanig te verslechteren, dat
onze koopkracht óók voor hun
produkten afneemt".
ZOETERMEER - De 23
winkels in het Zoeter-
meerse winkelcentrum
Meerzicht zijn weer open.
Het publiek werd daarvan
zaterdag door middel van
geluidswagens op de
hoogte gebracht.
Het gemeentebestuur had de win
keliersvereniging vrijdagavond
meegedeeld dat de zaken, die
vanwege een enorme scheur in
het parkeerdak van het complex
afgelopen donderdag dicht
moesten, zaterdag hun deuren
weer mochten openen. Het par
keerdak is inmiddels gestut, zo
dat instortingsgevaar is geweken.
Een werknemer van een zelfbedie
ningswinkel ontdekte een week
geleden een scheur in het pla
fond, waarna die zaak werd ont
ruimd. Een ingenieursbureau is
toen op onderzoek uitgegaan,
maar ondertussen bleven de an
dere winkels open. De resultaten
van het onderzoek noopten het
gemeentebestuur afgelopen
donderdag echter 23 winkels te
laten sluiten. Tien mochten open
blijven. Het onderzoek zal overi
gens nog wel een kleine twee we
ken duren, voordat over de defi
nitieve reparatie van het par
keerdak iets kan worden gezegd.
Het dak blijft in ieder geval
voorlopig ontoegankelijk voor
auto's.
De winkeliersvereniging heeft in
middels de eigenares van het cen
trum, het verzekeringsbedrijf
Ennia, aansprakelijk gesteld voor
de schade. Vanavond komt de
vereniging in een spoedvergade
ring bijeen om te bespreken wat
voor acties moeten worden ge
voerd.
MAANDAG 28 JULI 1980
BINNENLANDSE
AANDELEN
ld. eert
Clndu-Key
Dell Mij.
Desseaui
Dikkers
Dorp en Co.
Duiker App
10.10
275.00
ACF
AMAS
Fokker
Ford A
Fururs
17.70
172.20
408.00
105.00
BELEGGINGS-
INSTITUTKN
CCH'D KN 7.11,VM
BUITENLANDS
GELD
1310,00 1317.00
AMSTERDAM (ANP) - De Am
sterdamse effectenbeurs lag er
vandaag rustig bij. De koersver
schillen bleven bescheiden, zo
wel naar boven als naar beneden.
De obligatiemarkt was fractio-
neel hoger met afwijkingen uit
eenlopend van 0.1 tot 0.3 punt.
De internationals konden zich re
delijk handhaven, ondanks een
veel lager Wall Street. Kon. Olie
begon in de ochtenduren aarze
lend op 142,40, maar het fonds
wist dit niveau toch vast te hou
den tot het middaguur, een ver
lies dus van 0.60 Hoogovens
zakte 30 tem op 17.70 en Akzo
een dubbeltje op 24 10 Philips
noteerde onveranderd 19.50.
Unilever, daarentegen, won 20
cent op 122.50 en KLM een
dubbeltje op 63.80.
D«' banken waren verdeeld. Wat
aanbod duwde ABN naar 313,
2 lager. Amrobank raakte 50 cent
kwijt op 67.50. terwijl NMB 20
cent duurder werd op 238.80. De
hypotheekbanken konden ver
der oplopem. Dc verzekeraars
veranderden weinig.
