Sadat wil
desnoods
ambassadeur
terugroepen
Telefoongesprekken onderscheppen: dnre kleinigheid
Familie Palestijnen ook in hongerstaking
Rechtse groep
uit Labour
gaat eigen weg
Onrust en stakingen in
Zuid-Afrika duren voort
Uit Israël
Overwinning voor
PLO in Kopenhagen
Iran haalt zijn goud weg uit westen
Terroriste
verongelukt
ZATERDAG 26 JULI I960
BUITENLAND
PAGINA 9
(Van c
correspondent)
JERUZALEM - Negen vrouwen, allen fami
lieleden van Palestijnse gevangenen, zijn
gisteren een hongerstaking begonnen in
het kantoor van het Rode Kruis in Jeruza
lem ter ondersteuning van de ruim 40 Pale
stijnen in een gevangenis in de Negevwoes-
tijn die nu al 14 dagen weigeren voedsel tot
zich te nemen. Deze week kwamen twee
van hen om het leven nadat dwangmatig
voedsel werd toegediend en dit in hun lon
gen terecht was gekomen.
deeld op grond van terroristische activitei
ten, heeft de Israëlische minister van bin
nenlandse zaken Burg een onderzoek
commissie ingesteld, die opheldering moet
verschaffen over de doodsoorzaak. Daar
naast vindt er een uitgebreid onderzoek
plaats naar de omstandigheden in deze ge
vangenis.
In tegenstelling tot gewone gevangenen mo
gen de zogenaamde „veiligheidsgevange
nen" niet gezamenlijk eten, slapen ze niet
op bedden maar op matrassen op de grond
en worden ze minder gelucht. Verder mo
gen ze geen radio hebben en is hun lectuur
op grond van veiligheidsoverwegingen zeer
beperkt. De klachten van deze categorie
gevangenen richten zich echter ook tegen
de te kleine cellen. Zo beschikken ze over
minder dan vier vierkante meter per per
soon. Bovendien klagen ze over gebrek aan
frisse lucht in hun cellen. De veiligheidsge
vangenen zijn voor het grootste gedeelte
ondergebracht in een daartoe speciaal ge
bouwde gevangenis in de Negevwoestijn en
mogen één keer per maand familiebezoek
ontvangen.
Daar komt nog bij dat gewone gevangenen na
verloop van tijd eens in de zoveel weken
naar huis mogen. De veiligheidsgevange
nen hebben dit recht, ook al uit veiligheids
overwegingen, niet. Hoewel de hongersta
king en vooral de dood van de twee Pale
stijnen de nodige opschudding hebben
veroorzaakt, is het zeer de vraag of het zal
komen tot wezenlijke veranderingen in hun
leefomstandigheden. Het dwangmatig toe
dienen van het voedsel is gestaakt. Van de
74 gevangenen die met de hongerstaking
zijn begonnen, volharden nog steeds meer
dan 40 in hun actie.
Nadat gisteren bekend werd dat in de mos
keeën speciale herdenkingsgebeden voor
de twee overleden gevangenen zouden
worden gehouden, zette de politie in Jeru
zalem extra eenheden in om de rust te be
waren. In tegenstelling tot eerder deze
week vonden er echter geen demonstraties
plaats.
JERUZALEM (GPD) - De Egyptische president Sadat
heeft in een privégesprek met een Israëlische Midden-
Oostendeskundige ervoor gewaarschuwd dat als premier
Begin zijn ministerie naar Oost-Jeruzalem verplaatst,
Egypte zijn ambassadeur uit Israël terugroept. In het drie ^r- t
uur HurpnHp pp^nrpk mpf nrnf Shamir 7Pi Sadat vprdpr PARUS-De Roemeense presidentNicolaeCeaucescubrengtophet ogenblik eenofficieelbezoekaanFrankrijk.
uur aurenae gespreK met prol. önamir zei öaaat veiaer Tot de verpnchte nummers behoort dan ook een bezoek aan de Franse trots: de Citroënfabrieken bij Parijs.
nog dat hij alle eerbied en respect voor Begin heeft, maar ine
niet gelooft dat deze nog enige bijdrage aan de vrede kan
leveren en op het ogenblik zelfs de vredesonderhandelin
gen belemmert.
Sadat zei dat in het verleden Weiz-
man en Dajan hem ervan hadden
overtuigd dat hij er beter aan
deed geen aandacht te besteden
aan Begins uitspraken, omdat
Dajan en Weizman er wel voor
zouden zorgen dat de onderhan
delingen tot een goed einde ge
bracht zouden worden. Inmid
dels zijn echter zowel Dayan als
Weizman afgetreden. Oud-minis
ter Dajan heeft intussen al ont
kend dat hij ooit tegenover de
Egyptenaren andere standpun
ten heeft verkondigd dan het of
ficiële Israëlische regerings
standpunt.
Sadat zei overigens wel de autono-
mie-onderhandelingen te willen
voortzetten tot na de presidents
verkiezingen in de Amerika dit
najaar. De Egyptenaren hopen
namelijk dat na deze verkiezin-'
gen de Amerikanen een duidelij
ker standpunt zullen innemen en
de druk op Israël zullen vergro
ten.
De Amerikaanse ambassadeur Le
wis heeft donderdag in een ge
sprek met premier Begin het
Jmerikaanse ongenoegen geuit
over Begins plannen zijn minis
terie naar Oost-Jeruzalem te ver-
Turks akkoord
ANKARA (AFP) - Premier Sulei
man Demirel van Turkije en op
positieleider Bulent Ecevit zijn
het erover eens geworden dat het
parlement op korte termijn wets
voorstellen moet aannemen die
betrekking hebben op de strijd
tegen het geweld in Turkije.
Het akkoord werd bereikt na een
onderhoud van ruim vier uur.
Demirel liet weten dat Ecevit en
hij besloten hebben al het moge
lijke te doen opdat het Turkse
parlement de vijf wetsontwerpen
over de openbare orde aanneemt.
In een van deze wetsvoorstellen
wordt meer macht verleend aan
de militaire bevelhebbers.
plaatsen. Ook sprak de ambassa
deur zijn ontstemming uit over
de nieuwe wet inzake Jeruzalem,
die volgende week voor een
tweede en derde lezing aan de
Knesset zal worden voorge
legd.
Lewis verklaarde dat het hier gaat
om eenzijdige stappen, die niet
bevorderlijk zijn voor het schep
pen van een positieve sfeer bij het
voortzetten van de vredesbe
sprekingen. Ook wat de Neder
landse ambassade betreft, zal het
verplaatsen van het bureau van
Begin de contacten met dit mi
nisterie zeer bemoeilijken. Tot nu
toe was het gebruikelijk dat de
ambassadeur op het ministerie
regelmatig besprekingen voerde
met Begin en zijn naaste mede
werkers. Bij een verhuizen van
het ministerie naar Oost-Jeruza
lem zal de Nederlandse ambas
sade niet langer kunnen ingaan
op zulke uitnodigingen voor be
sprekingen.
Diplomatieke kringen in Jeruza
lem zijn de mening toegedaan dat
de contacten nu verder alleen
maar via het in West-Jeruzalem
gevestigde Israëlische ministerie
van buitenlandse zaken kunnen
lopen. Premier Begin en de mi
nister van binnenlandse zaken,
Burg, hebben reeds verleden
maand een bezoek gebracht aan
het in aanbouw zijnde nieuwe
ministerie. Bij die gelegenheid
verklaarde Begin, aldus Burg, dat
het verhuizen naar Oost-Jeruza
lem voor hem een van de belang
rijkste gebeurtenissen in zijn le
ven zal zijn.
In Jeruzalem meent men overigens
dat het allemaal niet zo'n vaart zal
lopen. De berichten over de
plannen van Sadat eventueel zijn
ambassadeur terug te roepen,
worden hier niet ernstig geno
men. Ook het tijdstip van de ver
huizing, vlak voor de Amerikaan
se presidentsverkiezingen, is zo
danig dat de Amerikanen het
waarschijnlijk bij een protest
zullen laten.
i Limousine werd de leider (links) langs de lopende banden gereden.
(Van onze correspondent Henk Leffelaar)
LONDEN - Een groep uit de rechtervleugel van de Britse Labour-
partij heeft de oorlog verklaard aan de linkse extremisten in de
partij en besloten bij de eerstvolgende verkiezingen zijn eigen
kandidaten te stellen. Gestreefd wordt naar 200 zetels, maar dat
aantal zal zeer waarschijnlijk niet worden gehaald.
Deze als Sociaal-Democratische Alliantie (SDA) bekend staande
groep doet dit niet alleen uit protest tegen de toenemende in
vloed en agressieve tactieken van de linkervleugel onder leiding
van Tony Benn, die door middel van een aantal moties op het
komende jaarcongres zijn greep op het nationale partijbestuur
hoopt te consolideren, maar ook tegen een in te dienen motie
waarin zal worden voorgesteld dat Engeland zich eenzijdig van
zijn kernwapens ontdoet.
De leider van de SDA, dr. Stephen Haseler, zei dat de groep de
officiële kandidaten van de Labourpartij door de linkse infiltra
ties niet langer beschouwt als representatief voor de partij. Hij
twijfelde eraan of de gematigde ex-premier James Callaghan erin
zal slagen het tij te keren, en of hij daar wel de energie voor kan
opbrengen.
De SDA werd in 1975 opgericht en heeft niet veel meer dan 2000
leden. Veel kans op slagen is er dan ook niet. Niettemin is er een
ander element in het spel dat de SDA-plannen van belang maakt
de onlangs op gang gekomen discussie over de mogelijke oprich
ting van een middenpartij die zich - al dan niet gesteund door de
liberalen - zou moeten opstellen tussen de Conservatieven en
Labour. Als leider van een dergelijke partij wordt Roy Jenkins,
op het ogenblik nog voorzitter van de EG-raad, genoemd.
Binnen de SDA is men het er overigens nog niet over eens of dat een
juiste koers zou zijn, maar Frank Paton, een van de kandidaten
voor een SDA-zetel, zei dat hij teleurgesteld was over de nadruk
die er binnen de SDA nog steeds wordt gelegd op de band met
Labour.
Een ander socialistisch parlementslid, Nevil Sandelson, was onder
de indruk van de doelgerichtheid van de SDA. ..Ze menen wat ze
zeggen", zei hij, „en ze hebben potentieel miljoenen kiezers die
doodziek zijn van de extreem-linkse elementen in de Labourpar
tij. Deze stappen van de SDA zouden best eens kunnen leiden tot
de formatie van een nieuwe partij, die mettertijd het gezicht van
de Britse politiek zou kunnen veranderen".
KOPENHAGEN (ANP) - De
Palestijnse bevrijdingorgani-
satie PLO heeft gisteravond
in Kopenhagen een overwin
ning behaald. In één van de
voorbereidende commissies
is met overweldigenden
meerderheid een amende
ment van India op het ont
werp actieprogramma aan
genomen. Hierin wordh de
PLO omschreven als "de ver
tegenwoordiger van het Pale
stijnse volk".
Nederland en de andere EG-
landen voor wie het voorstel
onaanvaardbaar was deden
niet mee aan de stemming.
Het amendement heeft betrek
king op hulp aan Palestijnse
vrouwen die "in overleg en
samenwerking met de PLO,
de vertegenwoordiger van het
Palestijnse volk", moet wor
den gegeven.
De Deense politie heeft gisteren
meegedeeld dat woensdag
middag een Koreaan getracht
heeft mevrouw Park, lid van
de Zuidkoreaanse afvaardi
ging naar de vrouwenconfe
rentie in Kopenhagen, in zijn
auto te ontvoeren.
De ontvoering mislukte door
dat mevrouw Park zich los
rukte en een Zuidkoreaanse
diplomaat te hulp riep.
Deze kon de man identificeren
als Kim Young Doo, die zich
hoofd van het "Koreaanse
front voor de democratie"
noemt en die rechtstreeks in
contact staat met de Noord-
koreaanse ambassade in
Stockholm, waar hij ook
woont.
(Van onze correspondent Karl
Breyer)
JOHANNESBURG - Nadat zij wa
ren begonnen aan een staking uit
solidariteit met andere ge
meentearbeiders, zijn gisteren
ongeveer achthonderd werkne
mers van een elektrische centrale
in Johannesburg ontslagen. De
sociale onrust onder de zwarte
arbeiders in Zuid-Afrika's groot
ste stad begon gisteren nadat 600
zwarte arbeiders een loonsver
hoging eisten van minstens 25
rand (plm. f 60) per week. Al tien
jaar lang ontvangen deze onge
schoolde arbeiders een weekloon
van 30 rand.
Leiders van de zwarte vakbonden
en dan vooral die van de zwarte
gemeentearbeiders hebben ver
klaard dat in Witwatersrand, het
industriegebied rond Johannes
burg, nog meer stakingen te ver
wachten zijn. Inmiddels heeft
een woordvoerder van de ge-
meenteraad verklaard dat geen
onderhandelingen kunnen wor
den gevoerd met niet-geregi-
streerde vakbonden, zoals die
van de gemeentearbeiders onder
leiding van Joseph Mavi.
Intussen is ook de schoolboycot
nog niet ten einde. Aan de uni
versiteit van Fort Hare volgt
slechts een deel van de studenten
de colleges. De rest heeft tot
maandag de tijd gekregen de stu
die te hervatten. Sommige jonge
ren wijzen erop dat er nog geen
duidelijke uitspraken zijn van het
„Comité van 81" wat de scholie
ren nu moeten doen.
In Soweto, waar nog aan één school
wordt gestaakt, werden gisteren
een zwarte leraar en diverse voer
tuigen met stenen bekogeld. In
Uitenhage, Port Elizabeth en
Despatch moest de politie traan
gas gebruiken om jeugdige de-
mondtranten uiteen te drij-
LONDEN (DPA/UPI) - Iran heeft
de afgelopen maand een hoe
veelheid goud ter waarde van
bijna 250 miljoen dollar (onge-.
veer 475 miljoen gulden) uit
Groot-Brittannië naar Teheran
overgebracht. Volgens berichten
in de Britse pers van gisteren is
dit gedaan uit voorzorg tegen
mogelijke sancties van westerse
landen.
Het goudtransport is aan het licht
gekomen door de publikatie van
statistische gegevens door de
Britse douane. Het is niet duide
lijk of het uitsluitend gaat om
goud dat was gedeponeerd bij
banken en monetaire autoritei
ten. Mogelijk heeft Iran ook
nieuwe aankopen gedaan op de
Londense goudmarkt.
Sinds het begin van dit jaar heeft
Iran in totaal dertig ton goud met
een waarde van ruim 500 miljoen
dollar uit Groot-Brittannië weg
gehaald. Ook uit Frankrijk, West-
Duitsland en wellicht andere
westerse landen zijn dit jaar
Iraanse goudreserves overge
bracht.
Iran heeft gisteren op de speciale
VN-zitting over Palestina voor
gesteld een embargo af te kondi
gen op de levering van strategi
sche grondstoffen aan de Ver
enigde Staten. Een dergelijke
boycot van de Verenigde Staten
zou tot gevolg hebben dat Israël
niet langer zijn agressie in Pale
stina kan voortzetten, zo meende
de Iraanse delegatieleider Ali
Shams Ardekani. Hij pleitte ook
voor het "stopzetten van investe
ringen in de Verenigde Staten,
die dit land in staat stellen zijn
uitbuitingspolitiek en zijn hulp
aan de agressor voort te zetten".
De 'onvervreemdbare rechten van
het Palestijnse volk' zijn een rea
liteit, ook zonder dat ze door de
algemene vergadering van de VN
bevestigd worden, evenals hei
feit dat de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie het Palestijnse
volk vertegenwoordigt. De
Iraanse gedelegeerde die het Pa-
lestina-debat gebruikte voor een
requisitoir tegen de Verenigde
Staten, verklaarde dat dit land
bovenaan staat op de lijst van vij
anden van de vrede. Hij riep de
grondstofproducerende landen
op minder hebzuchtig te zijn dan
het Iran van de sjah is geweest en
ook 'hun ziel te hervinden'.
STUTTGART (DPA/AFP) - Een
van de meest gezochte terroristen
in West-Duitsland, de 2&-jarige
Juliame Plambeck, is gisteren bij
Stuttgart samen met de wegens
medeplichtigheid veroordeelde
Wolfgang Behr bij een auto-on
geluk om het leven gekomen.
Plambeck werd gezocht wegens
medeplichtigheid aan onder
meer de moord op de rechter
Gunter von Drenckmann in 1975
in West-Berlijn.
De auto waarin de twee reden bot
ste op een tegemoetkomende
vrachtauto.
In de verongelukte auto werden
wapens en munitie aangetroffen.
Juliame Plambeck werd be
schouwd als leidster van de "2-
juni-beweging". de voornaamste
Westduitse terroristische organi
satie naast die van Andreas
Baader. Zij zou ook betrokken
zijn geweest bij de ontvoering
van de Westberlijnse CDU-leider
Peter Lorenz op 27 februari 1975.
In juli 1976 ontsnapte zij uit de
Westberlijnse vrouwengevange
nis, samen met drie andere vrou
wen die nog steeds voortvluchtig
zijn: Inge Viett, Monika Berbe-
richt en Gabriële Rollnick.
De wapens die in de totaal verniel
de auto werden gevonden waren
een machinepistool en drie
handvuurwapens van groot kali
ber. Ook werden verscheidene
persoonlijke documenten, een
radio-apparaat en een "hand
boek voor het rode leger" gevon
den.
Zwitserse en Duitse bedrijven leveren militaire en kantoormatige' ap
paraten die zelf coderen, bedoeld om telefoongesprekken af te luisteren.
DEN HAAG (GPD) - Telefoonge
sprekken onderscheppen en af
luisteren is technisch een fluitje
van een cent, vooral wanneer het
om straal- of satellietverbindin
gen gaat. In financieel opzicht
zijn met afluisteren echter vele
miljoenen guldens gemoeid. Het
opvangen en afluisteren van tele
foongesprekken gaat juist daar
om zo gemakkelijk, omdat zij niet
worden gecodeerd. Telefoonver
keer, aldus de technicus van een
vooraanstaand bedrijf op dit ge
bied, is open baar verkeer, precies
zoals de trein. Je hebt wat mid
delen nodig om het te „kapen".
Dat de CIA over die middelen be
schikt, hoeft niet meer te worden
betwijfeld.
Op Mentwith Hill in Engeland, zo
onthulde vorige week het Ameri
kaanse blad New Statesman,
heeft de CIA met toestemming
van de Britse regering een aftap-
centrum voor telefoon- en telex
berichten in gebruik waarmee
vele miljoenen gesprekken en
berichten tegelijk kunnen wor
den onderschept. Het Tweede-
Kamerlid Jan Nico Scholten
\CDA) heeft op grond van die
onthulling schriftelijk gevraagd
in hoeverre ook berichten die via
de Nederlandse PTT worden ver
zonden, opgevangen kunnen
worden.
De huidige stand van codeer- en
decodeertechniek wijst on
verbloemd uit dat de CIA in prin
cipe geen grote moeite hoeft te
hebben om ook het verkeer van
en naar Nederland op te vangen,
en dan nog niet eens alleen het
verkeer dat per satelliet over de
Atlantische Oceaan wordt ge
transporteerd.
Dat neemt niet weg dat er wel mo
gelijkheden zijn om het afluiste
ren te verhinderen. Maar precies
zoals vervoermiddelen kostbaar
der zijn naarmate zij sneller wor
den verplaatst - de Concordes-
toel is duur en het fietszadel
goedkoop - is gegarandeerd ge
heime berichtgeving duurder
naarmate aan de geheimhouding
zelf hogere eisen worden ge
steld.
Aangenomen mag worden dat het
uitgangspunt voor de CIA is ge
weest in staat te zijn de militaire
berichten op te vangen. Lukt dat,
en het bericht in de New States
man wijst volop in die richting,
dan is het minder moeilijk tege
lijk de berichten binnen te halen
die in mindere mate of in het ge
heel niet zijn gecodeerd.
Gewoon telefoon- en telexverkeer
wordt door de PTT doorgegeven
zoals het de centrale binnen
komt. Zonder enige codering,
ofwel volgens het analoge sys
teem (Dgt mensen die gaan tele
foneren soms overwacht in een
gesprek tussen twee onbekende
anderen terecht kunnen komen,
op zichzelf reeds een kwalijke
onvolkomenheid in ons tele
foonnet, moet daarmee intussen'
niet worden verward).
Vroeger ging het telefoon- en telex-
verkeer per kabel. Afluisteren
was nauwelijks mogelijk. De ca
paciteit van de kabels was echter
beperkt. Een kleine tien jaar ge
leden, als uitvloeisel van de ruim
tevaart, kwamen de satellietver
bindingen daarvoor in de plaats.
De capaciteit werd buitenge
woon vergroot, zoals de regelma
tige bellers tussen Nederland en
de VS ondervonden: gesprekken
hoefden niet meer te worden
aangevraagd want de abonnee in
de VS kon rechtstreeks worden
gedraaid.
Weliswaar worden alle telefoonge
sprekken die gelijktijdig tussen
hier en (bijvoorbeeld) de VS wor
den gevoerd, gebundeld, maar
een club die rijk genoeg is om de
zelfde opvang- en verzendapp^
ratuur als de PTT te bouwen, kon
ongemerkt meeluisteren. Met de
investeringen die daarvoor nodig
waren, waren honderden miljoe
nen guldens gemoeid en het is
begrijpelijk dat de PTT die appa
ratuur niet spoorslags gaat ver
vangen nu de techniek zoveel
verder is geschreden dat op zijn
minst dezelfde geheimhouding
kan worden verzekerd als vroe
ger per kabel.
Een nieuwere ontwikkeling is, zo
als bekend, de chip. De chip stelt
in staat telefoongesprekken, die
worden omgezet in geluidsgol
ven, om te zetten in cijfers - het
digitale systeem. Hiervoor ge
voelige apparatuur aan de andere
kant van de lijn (de centrale) zet
de cijfers weer om in geluidsgol
ven en de spreker in de VS hoort
niet eens dat de vraag die hij stel
de, digitaal werd beant
woord.
Militairen maken reeds volop ge
bruik van deze, zeer kostbare
mogelijkheid. Taak voor de CIA,
derhalve, de respectieve cijfers te
vertalen in de goede letters. Om
dat te verwezenlijken beschikt de
CIA over gigantische computers.
Maar ook daartegen is weer een
zekere beveiliging mogelijk. In
de eerste plaats dient in code
geen woord, geen letter meer te
worden verzonden dan strikt
noodzakelijk is. Hoe minder
houvast de afluisterende partij
krijgt, hoe kleiner de kans dat de
code wordt gebroken. En verder,
frequent van code verande-
Djengiz Kahn wordt algemeen - en
dus wellicht ten onrechte - be
schouwd als de uitvinder van hot
codebericht. Hij scheerde de
koppen van zijn boodschappers
kaal, schreef op elk hoofd een
deel van de boodschap en liet de
boodschappers gaan zodra het
hoofdhaar voldoende verhullend
was aangegroeid. Het werkte tot
dat onderweg een of andere
schavuit het systeem in de gaten
kreeg.
Vandaag de dag hoeve
niet van ongewenste luistervin
ken zijn gediend - niet alleen mi
litairen, maar ook mensen die uit
commercieel of terroristisch
oogpunt belang hebben bij ge
heimhouding van hun bericht -
niet te wachten tot de PTT het
analoge transport heeft vervan
gen door een digitaal.
Zwitserse en Duitse bedrijven leve
ren in rondborstig militaire, als
ook in fijnbesnaard kantoorma
tige uitvoering apparaten die zelf
coderen. Analoog, weliswaar,
maar zeer bruikbaar zoals teleur
gestelde afluisteraars van poli
tieberichten weten. Het apparaat
verandert het gesprek volgens
een beide partijen bekende en
voortdurend voor verandering
vatbare code, zowel voor telefoon
als voor telex. Voorwaarde voor
handhaving van de geheimhou
ding is beperking van de code
ring tot de absoluut noodzakelij
ke gesprekken, en regelmatige
verandering van de code.
Zulke apparatuur kost ten minste
10.000 gulden. Dat is niet bijzon
der duur en mede uit het feit dat
een aantal fabrieken deze spullen
levert, kan worden afgeleid dat er
nogal wat vraag naar is.
