Eerste executies
in Iran na
oprollen complot
Y akbonden
in Bolivia
verboden
Parijs na aanslag Bachtiar
op gespannen voet met Iran
Hebriden
worden toch
onafhankelijk
39S3SD
Moord op
Turkse ex-
premier
Voorzitter voor parlement
Bantoestans afwijzend
tegenover plan-Botha
LIBANON
HEEFT
NIEUWE
PREMIER
MAANDAG 21 JULI 1980
PARIJS (UPI) - De betrek
kingen van Frankrijk met
Iran zijn flink onder span
ning komen staan door
een controverse over de
vraag wie verantwoorde
lijk was voor de mislukte
aanslagpoging op de ver
bannen Iraanse opposi
tieleider Sjapoer Bachtiar.
De Franse pers en de autoriteiten
reageerden gisteren woedend op
de schietpartij van vrijdag, waar
bij twee mensen werden gedood.
(Van onze correspondent Frans van
Hasselt)
1ATHENE - De 68-jarige Turkse
oud-premier Nihad Erim is sa
men met een van zijn lijfwach
ten zaterdagmiddag doodge
schoten in een badplaats ten
oosten van Istanboel. Zijn echt
genote, met wie hij de lunch
wilde gebruiken, bleef onge
deerd. De vier daders ontkwa
men in een auto. Volgens de poli
tie is op de plek van de misdaad
een stuk papier gevonden waar
op deze moord, alsmede die op
de uiterst rechtse oud-minister
Sazak twee maanden geleden,
door de uiterst linkse organisa
tie Dev Sol een „strafmaatregel"
wordt genoemd.
Erim, het „hoogst geplaatste"
slachtoffer tot nu toe van het poli
tiek geweld in Turkije, werd lei
der van een nationaal kabinet na
de militaire interventie van 12
maart 1971, die een einde maakte
aan de toenmalige rechtse rege-
ring-Demirel. Hij trad bij die ge
legenheid uit de Republikeinse
Volkspartij (RVP). Onder de twee
door hem geleide kabinetten, tot
april 1972, werd een grote jacht
ingezet tegen alles was links
Erim zelf echter had een zeer libe
rale reputatie, opgebouwd tij
dens de jaren '40 en '50. Tussen
1946 en 1950 was hij binnen de
RVP een van de politici die pre
sident Inonu aanzetten tot het
volgen van een democratische
koers. In 1960 hielp hij bij de op
stelling van een grondwet voor
Cyprus; in 1961 bij die van een
nieuwe, zeer liberale grondwet
voor Turkije. Toen hij in 1971
sommige artikelen daarvan een
„luxe" noemde, werden zij gewij
zigd.
Na de moord op een afgevaardigde
van de links georiënteerde RVP,
afgelopen dinsdag, vormt deze
aanslag een -nieuwe aanwijzing
dat de bedrijvers van politiek
geweld in Turkije hun slachtof
fers „hogerop" zoeken. Minister
van oinnenlandse zaken Gulcugil
kwam uit Ankara naar Istanboel
om de opsporingsactie te leiden.
In verschillende stadswijken
werden huis aan huis nasporin
gen verricht. Voorlopig echter
zonder resultaat.
ADVERTENTIE
De regering waarschuwde zelfs
dat ze haar conclusies zal trekken
uit de gewelddaad en de politie
bonden lieten weten dat Frank
rijk nu toch niet langer een speel
plaats kan blijven voor politieke
terroristen.
De Franse nieuwsmedia hadden
een prominente plaats ingeruimd
voor de verklaringen van de Te-
heraanse radio en televisie dat de
Iraanse "bewakers van de revolu
tie" zich voor de aanslagpoging
verantwoordelijk stelden. Deze
"bewakers" waarschuwden dat
Franse belangen in het gehele
Midden-Oosten in gevaar kun
nen komen als Bachtiar niet door
Parijs wordt uitgewezen en als de
vijf personen die de aanslag uit
voerden niet worden vrijgelaten.
Media die door de regering worden
gecontroleerd meldden dat de
Iraanse minister van buitenland
se zaken Sadegh Ghotbzadeh een
krachtig protest van de Franse
autoriteiten heeft ontvangen toen
hij kort na de aanslagpoging in
Parijs landde, op weg naar Nica
ragua. De Fransen, die toch al
boos waren over de aanslag in Pa
rijs, enkele maanden terug, op de
zoon van prinses Ashraf. de neef
van de ex-sjah, kondigden aan
dat ze alle noodzakelijke conclu
sies zullen trekken uit de aan
slagpoging op Bachtiar.
Ghotbzadeh, die zijn reis naar Nica
ragua annuleerde en gisteren
naar Teheran terugkeerde,
noemde de berichten van Franse
politiekringen dat de groep van
vijf die de aanslagpoging onder
nam te kennen had gegeven naar
Parijs te zijn gestuurd door en
kele, .niet nader aangeduide
Iraanse functionarissen "bela
chelijk". Volgens Ghotbzadeh
waren de Iraanse autoriteiten
niet betrokken bij de aanslagpo
ging. Naar zijn zeggen maakte de
schietpartij voor de flat van
Bachtiar deel uit van een "sa
menzwering", georganiseerd
vanuit Frankrijk door Bachtiar
zelf. Hij vond dat de Franse kran
ten een propaganda-campagne
tegen zijn land voerden, met
vermeende voorkennis van de
Parijse autoriteiten. "Frankrijk is
niet alleen een land geworden dat
asiel verleent aan politieke vluch
telingen, maar ook een land van
samenzweringen tegen Iran en de
islamitische republiek. De mees
te samenzweringen worden hier
in Parijs uitgebroed en bespro
ken in samenwerking met Ame
rika", aldus Ghotbzadeh. die be
nadrukte dat het bewind in Iran
"niet veel langer" de Franse hou
ding zal dulden.
Minister Ghotbzadeh vloog giste
ren terug naar huis, terwijl radio
Teheran nog eens de aanslag op
Bachtiar verdedigde. De radio
had daarnaast kritiek op Ghotb-
zadeh die de aanslagpoging had
veroordeeld.
De vijf mensen die de aanslag op
Bachtiar uitvoerden zijn gearres
teerd en worden beschuldigd van
moord en poging tot moord. Als
ze schuldig worden bevonden
kunnen ze de doodstraf krijgen
door middel van de guillotine.
Naar uit goedingelichte kringen
in Parijs verluidt zijn twee van de
mannen Iraniërs, twee Palestij-
nen en een, vermoedelijk de lei
der, Libanees. De Franse open
bare aanklager Bernard Hatouk
vertelde tijdens een persconfe
rentie m Parijs: "De justitiële au
toriteiten zijn vastbesloten deze
zaak tot een einde te brengen. Er
is geen sprake van diplomatieke
onschendbaarheid en er is geen
verzoek gedaan om uitlevering"
hun executie gefotografeerd. Allen
LIMA (AFP) - Brigade-ge
neraal Luis Garcia Meza
die vrijdag is benoemd tot
nieuwe president van Bo
livia deelde zaterdag mee
dat de vakbonden verbo
den zijn tot er een nieuwe
wetgeving is die hun acti
viteiten bepaalt. In elk ge
val is er in de toekomst
geen binding mogelijk
tussen vakbonden en poli
tieke partijen.
De nieuwe president, aan de macht
gekomen na de staatsgreep van
donderdag die mevrouw Lidia
Gueiler uitrangeerde, maar feite
lijk bedoeld was om te voorko
men dat begin augustus een links
van het centrum opererende bur
ger-politicus staatshoofd van
Bolivia zou worden, beschuldig
de vorige regeringen, en met na
me die van mevrouw Gueiler van
economisch wanbeleid. Door
hun economische en monetaire
maatregelen hadden zij in hoge
mate bijgedragen aan de ellende
van de bevolking en de schul
denlast van het land. Hij veroor
deelde het communisme, het cas-
trisme en het anarchisme.
In het vervolg zijn de particuliere
JOHANNESBURG (Reuter) - De leiders van de Bantoestans in Zuid-
Afrika hebben zaterdagavond premier Pieter Botha's plannen om de
zwarten een afzonderlijke zwarte raad te geven van de hand gewezen en
gevraagd om een enkel staatsburgerschap voor alle Zuidafrikanen.
De premiers van de zes zwarte thuislanden verklaarden verder na hun
bijeenkomst op de internationale luchthaven Jan Smuts van Johannes
burg, dat zij zouden vragen om een spoedbijeenkomst met Botha, om
een Zuidafrikaanse grondwet op te stellen die voor allen aanvaardbaar
De regering stelt op hot ogenblik voor dat een 60 leden tellende presiden
tiële adviesraad wordt opgericht samengesteld uit vertegenwoordigers
van alle rassen, uitgezonderd de zwarten, die hun eigen adviesverlenen-
de raad zouden hebben.
De presidentiële raad zou in de plaats komen van de Senaat, die op het
einde van het jaar wordt afgeschaft.
belangen, aldus de president
voor de radio, ondergeschikt aan
die van het land. Naar zijn zeggen
is het uit met "de verkiezingsa-
vonturen". Als doelstellingen
van zijn regering van nationale
wederopbouw noemde generaal
Meza herverdeling van de eco
nomie, volledige werkgelegen
heid, verbetering van de levens
standaard. de bevriezing van de
prijzen van basisbehoeften en
strijd tegen analfabetisme en cor
ruptie. Hij sloot zijn rode af met te
zeggen dat er "een nieuwe histo
rische etappe begonnen is".
Reacties
De politieke voormannen van de
belangrijkste Peruaanse partijen
hebben de staatsgreep veroor
deeld.
President Julio Cesar Turbay van
Columbia uitte zich "diep be
zorgd" over de ontstane situatie,
die zijns inziens nadelig is voor
het Andes-pact. De linkse partij
en in Spanje. Portugal, Zweden
en Groot-Brittannic veroordeel
den alle de staatsgreep met
kracht. De voorzitter van de so
cialistische fractie in het Europe
se Parlement. Ernest Glinne.
veroordeeld "het terugdraaien
van het proces van democratise
ring dat onder mevrouw Gueiler
op gang was gekomen".
Emilio Maspero, de secretaris-ge
neraal van het Clat (verbond van
Latijns-Amerikaanse arbeiders),
riep in Bogota op tot een staking
in alle landen van Zuid-Anerika.
De leider van circa acht miljoen
Latijns-Amerikaanse werkne
mers proclameerde 27 juli tot dag
van solidariteitsstaking met de
arbeiders in Bolivia.
In La Paz is het tot hevige onlusten
gekomen tussen militairen en
burgers die niets van de staats
greep moeten hebben, zo is in
Arica (Noord-Chili) vernomen.
Organisatoren van de protestop
tochten zijn studenten en leden
van de Boliviaanse centrale van
werknemers.
De afgezette Boliviaanse interim
presidente, Lidia Gueiler, heqft
onderdak gevonden in de pause
lijke nuntiatuur in de Boliviaanse
hoofdstad La Paz.
PARIJS (Reuter) - Engeland en
Frankrijk hebben zaterdag
besloten op 30 juli onafhan
kelijkheid te verlenen aan de
Nieuwe Hebriden, een eilan
dengroep in het zuidelijke
deel van de Stille Oceaan die
door beide landen samen
wordt bestuurd.
Het besluit stond in een ge
meenschappelijke verklaring
van de Britse onderminister
van buitenlandse zaken Peter
Blaker en de Franse minister
voor overzeese gebiedsdelen,
Paus Dijoud, die bijeen zijn
geweest om de laatste hand te
leggen aan de regeling voor
de overdracht.
De Nieuwe Hebriden hebben 74
jaar onder gezamenlijk be
stuur van Engeland en Frank
rijk gestaan. Men besloot de
eilandengroep onafhanke
lijkheid te verlenen ondanks
de nog steeds voortdurende
rebellie op het van de Nieuwe
Hebriden deel uitmakende
eiland Espiritu Santo.
(Van onze correspondenten)
DEN HAAG-PARIJS - De
eerste vijf Iraanse lucht
machtofficieren, die vol
gens de islamitische
rechtbank in de Evin-ge-
vangenis in Noord-Tehe-
ran betrokken waren bij
het beramen van een
staatsgreep, zijn gisteren
geëxecuteerd.
Volgens
uiteenlopende schattin
gen zijn er 300 tot 500 per
sonen gearresteerd op
verdenking van betrok
kenheid bij de geplande
staatsgreep. Ajatolla
Chomeini heeft zaterdag
bevolen dat alle gearres
teerden hun verdiende
straf niet mogen ont
gaan.
De Iraanse leider die volgens de
naar buiten gebrachte plannen
van de luchtmachtofficieren bij
de staatsgreep uit de weg ge
ruimd had moeten worden, heeft
alle gearresteerden in feite al ter
dood veroordeeld. Nog dagelijks
worden er arrestaties verricht in
deze zaak, zodat het aantal execu
ties de komende dagen aanzien
lijk zal worden.
De verdachten staan terecht in de
Evin-gevangenis, vroeger be
rucht wegens de daar gepleegde
martelingen door de geheime
politie van de sjah, de Savak.
Verslaggevers worden niet toe-
gelatemn bij de processen, maar
er wordt aangenomen dat er op
namen gemaakt worden voor de
nationale radio en televisie.
Volgens de Iraanse autoriteiten
wilden de militairen, die als
thuisbasis de militaire luchtha
ven van Hamadan hadden geko
zen, de woning van Chomeini en
andere doelen in Teheran en el
ders bombarderen, vervolgens
Bachtiar aan het hoofd van een
nieuw te vormen regering plaat
sen en de Amerikaanse gegijzel
den, die zondag al 260 dagen wer
den vastgehouden, vrijlaten. De
plannen zouden worden onder
steund door de Verenigde Staten,
Israël en Egypte en het vijandige
buurland Irak, waarmee nog al
tijd dagelijks grensincidenten
worden gemeld.
Parlement
Het Iraanse parlement, dat van
Chomeini ook de bevoegdheid
heeft gekregen te beslissen over
het lot van de ruim vijftig Ameri
kaanse gegijzelden, heeft giste
ren een voorzitter uit haar mid
den gekozen. Het is de als con
servatief bekend staande geeste
lijke Ali Akbar Rafsanjani. Deze
„hojatoleslam", of islamistische
schriftgeleerde, heeft de afgelo
pen maanden herhaaldelijk in de
clinch gelegen met de meer ge
matigde president Abdolhassan
Bani-Sadr, met name over de
kwestie van de gijzeling. Nu het
parlement de laatste organise
rende beslissing genomen heeft
kunnen de grote problemen waar
het land mee worstelt in behan
deling worden genomen.
President Bani-Sadr heeft in een
interview met een grote Japanse
krant als zijn mening gegeven dat
de gijzelingszaak mogelijk al
spoedig in behandeling zai wor
den genomen. „Ik denk niet dat
het parlement haar beslissing wil
laten samenvallen met de presi
dentsverkiezingen in de Ver
enigde Staten. Er bestaat een
mogelijkheid dat we met enige
spoed het probleem zullen be
handelen", aldus Bani-Sadr. De
Iraanse president zei ook te ver
wachten dat na het beëindigen
MANAGUA
Sandinisten eei
Sandmistische
-Naarschatting n
i jaar geleden een
leuzen werden in
n 250.000
aakten cii
ocht meegev
msen hebben zaterdag in de hoofdstad het feit herdacht dat de
het bewind van dictator SomozaPortretten van Sandino en
van de gijzeling de verhouding
met de VS spoedig genormali
seerd zou kunnen worden en dat
het weinig verschil zou uitmaken
of Carter herkozen, dan wel op
gevolgd zou worden door Rea
gan.
De ongeveer 50.000 Iranese ballin
gen in Frankrijk zijn na de aan
slag op oud-premier Bachtiar af
gelopen vrijdag doodsbang dat ze
ook het slachtoffer zullen worden
van de wellicht door Teheran uit
gezonden moordcommando's.
De vroegere chef staf van de sjah,
Hanans, heeft na de aanslag offi
cieel om politiebescherming ge
vraagd. De politie kan evenwel
niet iedere gevluchte Iranees be
schermen tegen de hartstochten
van Chomeini. De meeste vluch
telingen hebben het geld niet om
een eigen lijfwacht te beta
len.
(Van onze correspondent Rienco
Wilton)
BEIROET - De Libanese president
Sarkis heeft gisteren een nieuwe
eerste minister aangewezen: Ta-
kieddin Solh. Sarkis heeft de be
jaarde moslim-politicus ge
vraagd een nieuwe regering te
vormen. Het vorige kabinet werd
demissionair, toen de president
vorige week het anderhalve
maand geleden aangeboden ont
slag van premier Al Hoss geheel
:ht accepteerde.
Het aftreden van de regering-Al
Hoss kwam derhalve midden in
de ernstige politieke crisis die op
7 juli werd veroorzaakt door de
„machtsovername" van de
rechtse falangisten in de door hen
gecontroleerde christen-gebie
den van Libanon.
Door vrij snel een nieuwe eerste
minister te benoemen, heeft Sar
kis weliswaar het grootste gevaar
weten af te wentelen, maar Liba
non heeft nu alleen nog maar een
nieuwe premier en nog lang geen
nieuwe regering waarin alle op
ponenten elkaar zouden kunnen
vinden. Dat r.u is het doel van
president Sarkis: hij wil geen
technocraten-regering meer. zo
als tot nu toe, maar juist een ka
binet van „activisten'. Dat wil
zeggen: de leiders of vertegen
woordigers van de vele milities
en politieke partijen zelf.
Door deze lieden politieke verant
woordelijkheid te geven, hoopt
Sarkis dat zij niet langer „politiek
zullen maken" met behulp van
hun partij- of privó-legertjes,
maar door overleg binnen de re
gering zelf. Een zeer gewaagd ex
periment. want de ervaring leert
dat vrijwel zonder uitzondering
de Libanese politici hun eigen
(partij-. - sekte-, familie-, econo
misch-) belang hoger stellen dan
het algemeen staatsbelang.
