„Ik kan mij het
verzet tegen
de emancipatie
goed indenken"
Lotty Schreurs, vrouw in topfunctie bij Wagon-Lits
Oleander in
de zomer
lekker buiten
DEN HAAG - „Het CDA is niet frustrerender dan andere partijen wat emancipatie be
treft". Mevrouw E. Sleijser-Tegelaar, directeur van de Lohmanstichting, het weten
schappelijk bureau van de CHU, heeft daar uitgesproken ideeën over. „Wij kunnen altijd
nog een beroep doen op algemene waarheden in de bijbel".
- Maar met de bijbel is emancipatie
tot nog toe meer bestreden dan
verdedigd.
Mevrouw Sleijser: „Dat is mis
schien wel zo. Maar wat ik bij
voorbeeld aanhaal, is het bijbel
voorschrift dat we allemaal moe
ten woekeren met onze talenten.
En dat Jezus ook iedere vrouw
vraagt: „Wat heb je gedaan met je
hersens? Wat heb je gedaan met
je handen?" Steeds zachter pra
tend: „En dan zegt ze.„: afgewas-
Het wetenschappelijk bureau heeft
een bescheiden onderkomen in
een rommelige, kale kamer aan
de Haagse Wassenaarseweg. Be
langrijkste troost: uitzicht in het
dicht gebladerte van een kastan
jeboom en, voor wie daar gevoe
lig voor is, een portret van Loh-
Mevrouw Sleijser „Gisteravond
viel Lohman bij mij van de muur.
Ik was met pensioenwetgeving
bezig. Zou dat een slecht voorte
ken zijn?"
Ze gaat in feministisch paars ge
kleed; het strijdbaar karakter van
haar uiterlijk wordt wat afge
zwakt door de correcte vouw in
de jersey broek. Draagt de hoor-
nenbril van de zakenvrouw. Ging
op haar 17e, direct na de hbs, aan
het werk. Noemt zich self-made.
Zat in het bankwezen, in het za
kenleven, de journalistiek en ten
slotte de politiek. Krijgt nog
steeds brieven met de aanhef
„Geachte heer". Reageert daar
consequent op.
Bestookt een hotel, dat adverteert
met „Waar mijnheer zich thuis en
mevrouw zich uit voelt", met te
rechtwijzingen. En bracht Hoog-
Cutharijne op andere gedachten
nadat het in advertenties schreef,
dat heren er zo goed konden ver
gaderen, en hun vrouwen er zo
prettig konden winkelen. Noemt
dat „kleine emancipatie".
Gezin
Haar partij, of althans: het CDA,
heeft de formulering „Het gezin
is een onmisbare pijler van onze
samenleving" laten vatten. Nu
staat er in het „programma van
uitgangspunten" dat huwelijk en
gezin van bijzondere betekenis
zijn. En: „Andere duurzame sa
menlevingsvormen, waarin be
trokkenen de verantwoordelijk
heid voor elkaar aanvaarden,
hebben aanspraak op met het ge
zin vergelijkbare rechten en
plichten".
Als ik haar de nieuwe zinsnede
door de telefoon voorlees, klinkt
ze opgelucht: „Dat is dus goed
gegaan". Ze is net terug van
vakantie, en had de definitieve
tekst nog niet gezien.
CHU-voormannen hebben nogal
wat moeite met de nieuwe for
mulering. Gerard van Leijen-
horst. vice-voorzitter van de
CD A-Tweede-Kamerfractie,
schrijft in het CH-weekblad De
Nederlander, dat het huwelijk
"ondergewaardeerd gaat worden.
En partijvoorzitter L. van Leeu
wen haast zich tegenover de pers
te verklaren, dat dit „geen gelijk
stelling van homofiele samenle
vingsvormen betekent, en dat het
slechts om een „opening" naar
homofiele paren" gaat.
Mevrouw Sleijser: „Ik vind het hu
welijk nog niet zo slecht, al wordt
dat vaak zo uitgelegd als je voor
gelijkwaardige rechten voor an
dere samenlevingsvormen pleit.
Maar het gaat erom dat die onge
rechtvaardigde voordelen voor
gezinnen worden rechtgetrok
ken. In Alphen, waar ik woon,
kan een alleenstaande wel wo
nen, maar dan moet 'ie wel ze
venhonderd gulden in de maand
neertellen".
Ze ziet het huwelijk, vooral het
kerkelijk, als een manier voor
twee mensen om hun goede wil
kenbaar te maken om hun relatie
te laten voortduren. „Ja, natuur
lijk kan dat ook bij ongehuwd
samenlevenden, zoals ook bij
homofielen. Ik vind trouwens dat
ook twee homofielen een zegen in
de kerk op hun verbintenis moe
ten kunnen vragen". Bedacht
zamer: „Nee, ik zie niet in waar
om dat niet mag".
Vrouwenberaad
De belangrijkste aanzet tot de wen
ding in de „gezinsvisie" van het
CDA werd gegeven door het
CDA-vrouwenberaad. Dit publi
ceerde ongeveer een jaar geleden
het discussiestuk „Het gezin:
samenleven in verantwoorde
lijkheid". Aanvankelijk betrek
kelijk onopgemerkt gebleven,
wordt het boekje nu in brede
CDA-vrouwenkring en op andere
vrouwenbijeenkomsten bedis
cussieerd. Behale over gezinspo
litiek, handelt het onder meer
over emancipatie en het kost
winnerschap. Het sijpelt lang
zaam maar zeker door naar de
CDA-top.
Mevrouw Sleijser was adviseur van
de werkgroep die het boekje
schreef. Was betrokken bij de
amendering van de „gezinspara-
graaP' van het CDA-programma,
en schrijft menig tegenstuk op ar
tikelen van partijgenoten die niet
met de emancipatielijn meewil-
len.
Ook homofielen zouden een zegen in de kerk op hun verbiiltenis moeten kunnen vragen
„Het gezinsrapport wordt nog veel
te weinig door mannen bediscus
sieerd". vindt ze. Dat bleek maar
al te duidelijk op een algemene
bestuursvergadering die begin
juni over huwelijk en gezin in
Utrecht werd gehouden. CDA-
voorzitter Piet Steenkamp bleek
het spoor flink bijster, en ver
zuchtte: „Wat is er eigenlijk aan
de hand".
Een provinciaal bestuurder kwam
tot de conclusie dat vrouwen el
kaar discrimineren, en noemde
het voorbeeld van gehuwde kleu
terleidsters die ongehuwde kleu
terleidsters op de arbeidsmarkt
beconcurreren.
Mevrouw Sleijser: „Ach ja, wat op
zo'n algemene bestuursvergaderi
ng naar voren wordt gebracht is
waanzin, maar het is gelukkig
niet representatief voor de partij.
Maar tegen structurele verande
ringen in de taken tussen man
nen en vrouwen sluit je in alle
partijen op verzet. Voornamelijk
van middenklasse-mannen op
middelbare leeftijd. Omdat hun
wereld... ineenstort... nee, dat is te
veel gezegd. Omdat hun basis
wordt aangetast, hun thuisfront
verandert".
Iemand thuis
„Ik kan me dat werkelijk goed in
denken: mijn man is sinds enige
tijd gepensioneerd. Nu merk ik
pas hoe gemakkelijk het is om
iemand thuis te hebben. Hij haalt
even het vlees, hij maakt de soep,
zorgt dat de wasmachine gerepa
reerd wordt; ga zo maar door.
Maar ook hij zei na een jaar: ik ga
wat doen; die muren vliegen me
aan. Precies zoals je dat van huis-
hoort".
Behoudend?
- Volgens verschillende onderzoe
ken zijn vrouwen - ook wat
emancipatie betreft - behouden
der dan mannen. Wat is uw in
druk?
Mevrouw Sleijser: „In de spreek
beurten voor vrouwenorganisa
ties is mij hun reactie honderd
procent meegevallen. De mees
ten waren het helemaal eens met
de emancipatiegedachte van het
gezinsrapport. Een kleine groep
heeft theologische bezwaren. Ik
probeer trouwens toch vaak te
genstanders van de angst afhel
pen dat ze van hun geloof zouden
vallen als ze zich achter onze op
vattingen zouden scharen".
„Ik heb veel reacties
gekregen in de trant van: ik denk
al zo lang na, maar ik dacht dat
het niet mocht". Het is logisch dat
vrouwen zich in opinie-onder-
zoeken behoudend voordoen, als
geen uitweg uit hun situatie
„Maar er blijft ook bij vrouwen wel
veel verzet. Voornamelijk bij de
laagstbetaalden, en verder bij wat
ik de „Unicef-vrouwen" noem:
de huisvrouw met een goed ver
dienende echtgenoot en in een
leuk huis woont, hockeyt, ten
nist, en iets aan liefdadigheid
doet. En die dat zo wil houden.
Die groep heb ik vergeefs gepro
beerd te emanciperen".
- Binnen de CHU?
Mevrouw Sleijser: „Nee, vooral in
mijn woonplaats, in Alphen.
Binnen de CHU heb ik weinig
last van ze, ze blijven gewoon
thuis".
„Maar de vrouwen uit de toplaag
willen wel: die willen uit hun
gouden kooi. Burgemeesters
vrouwen bijvoorbeeld, die zeg
gen: ik ben ermee gestopt het gra
tis verlengstuk van mijn man te
zijn".
De CDA-vrouwen gaan langzaam
maar zeker door. Een eerste suc
cesje - de „gezinsparagraaf" in
het programma - is binnen. Het
volgende onderwerp op het pro
gramma is „individualiser ing".
Mevrouw Sleijser: „Daar rust een
taboe op in CDA-kring. Wordt ge
zien als een wens van kille
egoistjes. Maar voor mij betekent
individualisering: een vrouw is
ook een mens".
MAANDAG 21 JULI 1980
De oleander komt oorspronkelijk
uit de landen rondom de Mid
dellandse Zee, waar ze op zonni
ge maar wel vochtige plaatsen tot
enorme struiken uitgroeien. De
leerachtige, lancetvormige bla
deren en de takken zijn erg giftig
voor mens en dier, zodat u daar
(vooral met het oog op kleine
kinderen) terdege rekening mee
moet houden. De mooie bloemen
verschijnen in tuilen aan het eind
van de stengel, de hele zomer
door. Er zijn diverse soorten, met
enkele of gevulde bloemen in wit,
roze, rood en zelfs gestreept. De
oleander wordt in ons land
meestal in kuipen gekweekt en
kan dan uitgroeien tot een forse
plant.
Verzorging
Reeds vroeg in het voorjaar kan de
oleander naar buiten, omdat de
plant wel wat kou kan doorstaan
en enorm gesteld is op frisse
lucht. Zoek buiten een zo warm
en zonnig mogelijk plekje voor
haar, waar ze zich op haar best
voelt. Wel moet u haar dan zeer
rijkelijk voorzien van lauwwarm
water en ervoor zorgen dat de
potkluit niet uitdroogt. Iedere
twee weken voeden met kamer-
plantenmest of gedroogde koe
mest.
In de winter maakt de plant op een
koele, lichte standplaats een
rustperiode door. Daarbij hoeft u
maar weinig water te geven en
kunt u het voeden helemaal ach
terwege laten.
Jonge planten kunt u in het voor
jaar eventueel verpotten, maar
als de planten in grote kuipen
staan, zal verpotten niet zo vaak
meer nodig zijn. U kunt dan
meestal volstaan met het verver
sen van de bovenlaag en een goe
de bemesting. Als de plant te
groot wordt of ze wordt van onde
ren helemaal kaal, dan kunt u in
de herfst terugsnoeien. Ze zal dan
weer nieuwe, jonge uitlopers
maken.
Stekken
De plant is heel eenvoudig te stek
ken, door in het vooijaar scheut-
stekken te nemen van zo'n cen
timeter of zeven, liefst zonder
bloemknop. De stekjes willen in
een flesje met water heel gemak
kelijk wortelen en kunnen daar
na in potjes met aarde opgepot
worden. Het beste kunt u aan de
gewone potgrond wat klei toe
voegen, dat wordt door de olean
der erg op prijs gesteld.
Een bericht voor het eerst is een
vrouw benoemd in de topleiding
van Wagon-Lits Nederland, de
Nederlandse vestiging van de
ruim honderd jaar oude Com
pagnie Internationale des Wa
gon-Lits et du Tourisme. De
vrouw achter dit bericht: Lotty
Schreurs, sinds het begin van dit
jaar „hoofd exploitatie treinbe
drijf' van Wagon-Lits Nederland.
Na enige aarzeling is ze toch wel
bereid tot een gesprek over haar
werk binnen een onderneming,
waar ze opgeklommen is tot een
functie op een niveau dat tot dus
ver niet door vrouwen werd be
reikt.
In haar werkkamer van ouderwets-
royale afmetingen, gelegen aan
de stadszijde op de tweede ver
dieping van het Centraal Station
in Amsterdam, zitten we binnen
enkele minuten verdiept in een
stapel prachtige antieke foto's uit
de historie van het WL-treinbe-
drijf, de oudste sector van de
maatschappij, die daarnaast ook
actief is op de terreinen van ho-
tellerie, toerisme en restauratie.
Interieurfoto's uit 1900 van een
salonrijtuig van de Trans Siberië
Express: stijlmeubelen, een
vleugelpiano, damastgordijnen,
dikke tapijten. Plaatjes van over
dadig gestoffeerde slaapcoupes
zoals ze rond de eeuwwisseling
meereden in de slaap- en restau-
ratietreinen die grote Europese
steden met elkaar verbonden. De
tijd van „gewreven koper, maho
niehout, gebrandschilderde ra
men" zoals de geschiedschrijving
van Wagon-Lits vermeldt.
„In die gloriejaren van de maat
schappij was het beste niet goed
genoeg, het mooiste niet mooi
genoeg. Tot de Eerste Wereld
oorlog was alles super-de luxe.
Daarna is de aanpak veranderd.
Er kwam een breder publiek, het
toerisme begon al op te komen",
zegt Lotty Schreurs. In dat luxe
decor van destijds reisden hoog
geplaatste figuren door heel Eu
ropa, vandaag stappen jaarlijks
drie miljoen reizigers alleen al in
de slaap-, lig- en restauratiewa
gens in ruim twintig Europese
landen.
Met „de verzorging van de mens" in
dat hedendaagse reisbeeld heeft
haar werk alles te maken. In de
functie „hoofd exploitatie trein-
bedrijf' komen alle draden sa
men van de verzorging van de
slaap-, lig- en restauratiewagens
die vanuit Nederland naar inter
nationale bestemmingen ver
trekken. Daarnaast verzorgt het
treinbedrijf ook de consumpties
op de binnenlandse treinen van
de Nederlandse Spoorwe
gen.
Contact met
de baan
Lotty Schreurs omschrijft haar
werk bij voorkeur als een con-
tactfunctie, waaronder een aantal
diensvcrlenendc* afdelingen res
sorteert, die echter ieder voor
Lotty Schreurs
zich zeer zelfstandig opereren. Ze
zegt: „Het is helemaal niet zo dat
ik hier hele dagen beslissingen zit
te nemen. Alles gaat in voortdu
rend overleg met de mensen van
de praktijk in het treinbedrijf.
Dat contact met de baan, en ui
teraard bedoelen wij in dit vak
dan de spoorbaan, is onmisbaar.
Anders ga je zweven, dingen be
denken die in de praktijk hele
maal niet Kunnen, in een beleids
team bespreken we tweemaal per
maand de lopende zaken. Daar
naast is er veel overleg met de
Nederlandse Spoorwegen, waar
wij een schakel in de dienstverle
ning zijn. Samen met ander men-
sen heb ik, bijvoorbeeld, een ad
viserende stem in de inrichting
van restauraties en keukens in
nieuw materieel".
Ze vindt haar werk wel vergelijk
baar met een topfunctie in het ho-
telbedrijf, met dit grote verschil
dat ze in haar functie in het trein
bedrijf de mensen die het uitvoe
rende werk doen niet om zich
heen heeft. Nog afgezien van het
feit dat een rijdende trein een
heel ander werkterrein is dan een
stilstaand restaurant of hotel.
In feite heeft ze dus de supervisie
over het op gang houden van een
stuk dienstverlening dat in het
dagelijks leven voor haar groten
deels onzichtbaar blijft. Daar
vallen onder meer, „voedsel,
dranken plus inkoop" onder, de
bevoorrading van de zogenaam
de minibars die door de binnen
landse treinen rijden, de verzor
ging in extra treinen met gezel
schappen die ten aanzien van de
consumpties nogal uiteenlopen
de wensen kunnen hebben: van
de simpele koffie-met-cake tot en
met een volledig diner of koud
buffet.
Een ander onderdeel is het zoge
naamd klein onderhoud door een
technische dienst van de slaap
wagens naar het buitenland. Lot
ty Schreurs: „Wat dat betreft is in
het hoogseizoen het station Den
Bosch voor ons het punt waar
verschrikkelijk veel omgaat. Van
daaruit vertrekken alle autos-
laaptreinen en in hetzelfde tempo
komen de terugkerende treinen
er binnen. Van de gigantische or
ganisatie die daar dan in bewe
ging is om die treinen kant en
klaar op tijd aan de perrons te
krijgen, hebben de reizigers
waarschijnlijk geen flauw idee.
De wagens moeten schoonge
maakt, de bedden opgemaakt,
het linnengoed verschoond. Per
trein moeten er voorbereide
maaltijden, ontbijtplateaus en
dranken voor een kleine zeven
honderd mensen aan boord wor
den genomen. Als in dat geweldi
ge werktempo een steek valt
doordat er, bijvoorbeeld, een
paar duizend lakens te kort zijn,
moet je van hieruit zo'n commu
nicatiestoornis wel zo snel moge
lijk zien op te lossen".
Iets teweeg
brengen
Een aantal jaren geleden stapte
Lotty Schreurs uit het onderwijs
(haar oorspronkelijke vak) om
een paar jaar als reisleidster door
Italië en Griekenland te gaan rei
zen. Ze zegt dat ze van de ervarin
gen in beide beroepen nog steeds
plezier heeft in haar huidige func
tie: „Ook van die in het onder
wijs. Daar heb ik leren organise
ren. plannen, dingen oplossen
door ze eerst in logische volgorde
te zetten".
Toen ze bij Wagon-Lits in dienst
kwam begon ze met reclame-ac
tiviteiten, kreeg vervolgens de
kans om een opleidingspro
gramma op te zetten, en was
daarna gedurende driejaar hoofd
opleidingen. Terugkijkend ziet ze
die vorige functies als een soort
stage voor de post die ze nu heeft
in de topleiding van een bedrijf
dat nog altijd als „een mannen
wereld" mag worden be
schouwd, maar waar ze (naar haar
eigen gevoel) al in haar vorige
functies werd geaccepteerd als
„een vrouw die iets teweeg
brengt en iets wil veranderen".
Ze wil daar wel bij zeggen dat ze
voor dat streven altijd aan alle
kanten de ruimte heeft gekregen:
„Als ik met goed gemotiveerde
plannen of ideeën voor de dag
kwam, zei men: doe het
Niettemin heeft ze het gevoel dat er
veel realiteit zit in de stelling dat
een vrouw op een vooruitgescho
ven post grotere prestaties moet
leveren dan de man in een verge
lijkbare functie. Lotty Schreurs:
„Een man krijgt zo'n positie, een
vrouw moet die positie waarma
ken. Om dat te kunnen moet je
wel ambitieus zijn. Ja, dat ben ik
ongetwijfeld, maar ik ben me dat
eigenlijk pas gaan realiseren na
dat iemand anders dat eens tegen
me zei. Vroeger vond ik het een
vies woord. Naderhand heb ik bij
mezelf ontdekt dat ik wel dege
lijk ambitieus ben. Daarnaast is
het voor een vrouw toch ook een
kwestie van op zeker ogenblik
bewust een keuze maken in het
leven: kiezen voor een beroep. En
naderhand voor het blijven wer
ken aan je eigen ontwikkeling, als
je tenminste wilt houden wat je
bereikt hebt".
