Romance Begin-Sadat ten einde?
Franse regering is
woedend over
aanslag op Bachtiar
Militaire junta heeft
macht vast in handen
Kerncentrales
rijzen als
paddestoelen
de grond uit
Drie daders gepakt
Wijnjaar
1980 zal
slecht zijn
Rust op Rhodos weer
wat teruggekeerd
(Van onze correspondent
Jaap van Wesel)
JERUZALEM De romance tus
sen Menachem (Begin) en Anwar
(Sadat) - zo noemen ze elkaar -
lijkt ten einde te lopen. President
Sadat van Egypte heeft in een
vraaggesprek met de Israëlische
krant Jedioth Achronot laten we
ten dat hij voorlopig afziet van
een bezoek aan Israel, vanwege
„slechte humeur" van premier
Begin. „Als Begin tot bedaren is
gekomen, gekomen, zullen we
wel verder zien, aldus Sadat, die
wel de Israëlische president Na-
von voor een staatsbezoek uitno
digde.
Hoewel Sadat Begin nog steeds
„een vriend" noemt zijn de be
trekkingen tussen de twee met
name de afgelopen week ver
slechterd als gevolg van weder
zijdse beschuldigingen over het
vastlopen van de vredesbespre
kingen.
Eerst beschuldigde Sadat Begin er
van persoonlijk verantwoorde
lijk te zijn voor het mislukken
van de autonomiebesprekingen.
Dat deed hij in een interview in
het Amerikaanse blad Readers
Digest. „Begin kan zich niet van
zijn achtergrond losmaken.'zei
Sadat en voegde er aan toe dat 90
procent van het Israëlische volk
vrede wil, terwijl Begin „halver
wege in het vredesproces is blij
ven steken
Begin reageerde onmiddellijk, op
de dag dat hij uit het ziekenhuis
werd ontslagen waar hij vanwege
een hartaanval opgenomen was
geweest, en antwoordde in een
uitvoerige brief dat een overeen
komst over de Palestijnse auto
nomie „binnen enkele uren" mo
gelijk was als preident Sadat aan
zijn onderhandelaars instructies
zou geven in overeenstemming
met de akkoorden van Camp Da
vid. En Begin voegde er aan toe
dat „95 procent van het Egypti
sche volk vrede wil, hetgeen niet
van de hele Egyptische regering
gezegd kan worden".
Verslechtering in de persoonlijke
betrekkingen tussen Sadat en
Begin en de hernieuwing van
persoonlijke aanvallen, voor het
eerst sinds de akkoorden van
Camp David werden gesloten, is
een direkt uitvloeisel van de ver
slechterende verhouding tussen
de beide landen. Het is duidelijk
dat Egypte ieder hoop om met
Begin tot zaken te komen, heeft
opgegeven.
Sadat heeft er in toegestemd om de
autonomiebesprekingen te her
nieuwen als geste tegenover zijn
Amerikaanse collega Carter. Niet
meer dan dat. Het komt er eigen
lijk op neer dat Sadat met onge
duld uitziet naar Begins opvol
ger, waarschijnlijk de socialist
Shimon Peres.
Het grensverkeer tussen Israel en
Egypte verloopt met de dag tra
ger en moeilijker, omdat de amb
tenaren aan de Egyptische kant
een modelactie zijn begonnen.
Veel meer dan voorheen worden
toeristen van top tot teen onder
zocht voordat zij bij El Arish
Egypte mogen verlaten. Wat de
bezorgdheid in Israël versterkt is
dat de Israëli's steeds meer teke
nen zien dat Egypte niet meer in
Camp David gelooft; er wordt aan
Egyptische kant steeds meer
over een Palestijnse staat ge
sproken; zaken zoals Jeruzalem,
die weliswaar van begin af aan
controversieel waren, worden nu
als obstakel voor het vervolg van
de onderhandelingen te berde
gebracht; en Egypte laat weten
na de Amerikaanse presidents
verkiezingen een nieuwe proce
dure. buiten het kader van Camp
David om, te zullen ondersteu-
Dat heeft de immer argwanende Is
raëli's nog argwanender ge
maakt. te meer daar zij maar al te
goed de interne Egyptische in
tellectuele discussie kennen over
het nut van vrede met Israël. Een
van de veel verbreide stellingen
is dat vrede het beste tactische
middel is om Israëls voortbe
staan op langere termijn te on
dergraven. „Wat wil Egypte wer
kelijk", is een vraag die in Jeru
zalem de afgelopen week steeds
meer wordt gesteld.
PARIJS (GPD) - De Franse regering zal „met de grootste gestrengheid" een onderzoek
instellen naar de aanslag die gisteren in Parijs werd gepleegd op de Iraanse oud-premier
Sjapour Bachtiar. Hoewel de aanslag mislukte, werden een agent en een buurvrouw van
de oud-premier door de kogels van de terroristen dodelijk getroffen. De regering heeft in
een officiële stellingname de aanslag „verfoeilijk" genoemd en er zijn „diepe veront
waardiging" over uitgesproken.
(Van onze correspondent)
PARIJS (GPD) - Het Franse
zomerweer is al even slecht
als elders en de grootste zorg
in dit land begint uit te gaan
naar de wijngebieden. Het
staat nu al vast dat het een
oogst van niets wordt.
Ook al zou vandaag nog bij to
verslag de zon gaan schijnen,
dan zullen de druiven toch
laat zijn, en schaars. Aan de
andere kant is een uitgespro
ken slecht wijnjaar in 1980
ook weer niet zo slecht voor
de handel in het algemeen. De
wijnboeren hebben de laatste
jaren uitzonderlijk goede
oogsten gehad, met een uit
schieter in 1979. De enorme
voorraden van deze uitzon
derlijke kwaliteitswijnen
zullen door de debacle van dit
jaar alleen nog maar in prijs
stijgen. Ook de regering ziet
de gang van zaken met een
zekere opluchting -aan. Om
dat gigantische oogsten een
voudig niet aan de markt te
brengen zijn, worden die tot
alcohol verstookt en dit pro
ces wordt door de Staat ge
subsidieerd. Dit jaar zal er
niet veel tot alcohol te versto
ken overblijven.
De Franse autoriteiten hadden nog
de mogelijkheid op andere wijze
van hun verontwaardiging te
doen blijken, toen in de loop van
diezelfde vrijdag de Iraanse mi
nister van buitenlandse zaken
Ghotzbadeh voor een „techni
sche" tussenlanding op het
vliegveld Orly was gearriveerd.
Hij had een onderhoud met de di
recteur van de buitenlandse
dienst van het ministerie van bui
tenlandse zaken, en naar alge
meen wordt aangenomen is de
Iraniër te verstaan gegeven dat
Frankrijk niet de speeltuin wenst
te worden van elkaar bestrijden
de Iraanse groepen.
In de periode dat ajatollah Cho-
meini in ballingschap in Frank
rijk verbleef, werd hem geen haar
gekrenkt. De huidige minister
van buitenlandse zaken van Iran
zal wellicht directe verantwoor
delijkheid voor de aanslag verwe
ten kunnen worden.s
Het ziet er naar uit dat de drie terro
risten - jongemannen tussen de
20 en de 30, met respectievelijk
een Libisch, een Syrisch en een
Libanees paspoort - zijn opgeleid
door het Palestijnse bevrijdings
front. Zij maken deel uit van een
reizend commando, dat het onder
meer op Bachtiar heeft gemunt.
Deze is na de islamitische revolu
tie ter dood veroordeeld.
In Teheran is enige weken geleden
officieel bekend gemaakt dat
oud-premier Bachtiar als een vij
and van het regime uit de weg zou
worden geruimd. Hij wordt in
Teheran bovendien verantwoor
delijk geacht voor de legerop-
stand die dezer dagen nog kon
worden onderdrukt.
Oud-premier Bachtiar heeft kort na
de aanslag in een radiointerview
w nog eens verklaard dat „Pale-
stijnen op buitensporige manier
in de politiek van Iran zijn door
gedrongen". Bachtiar sprak in dit
verband van „een staat binnen de
staat".
Van Franse politiezijde werd na de
aanslag verklaard dat „terroris
ten op het ogenblik in Frankrijk
de wet voorschrijven". De poli
tievakbonden hebben geprotes
teerd tegen het grote aantal poli
tieke vluchtelingen in Frankrijk
en het grote gevaar dat zij lopen
doordat zij niet voldoende wor
den beschermd.
Bachtiar had de beschikking over
vier agenten om en in het flatge
bouw in Neuilly, waar hij bij zijn
dochter woont. Dit blijkt geen
feitelijke bescherming te bieden.
De politie zelf loopt in deze
zwakke bezetting een te grote
kans zelf slachtoffer te worden.
De politiebonden vinden dan ook
dat de regering medeverant
woordelijk is voor de dood van
een van de agenten.
De voordeur van Bachtiars flat tel
de na de aanslag veertien kogel
gaten. De oud-premier zelf
noemde dit „een risico van het
vak" en ging na de mislukte
overval verder met zijn ont
bijt.
Bij een dergelijke aanslag op 7 de
cember vorig jaar in Parijs werd
een van de neven van de verdre
ven sjah, Chahryar Moustapha
Chafik vlak bij zijn huis neerge
schoten. De dader werd nog niet
gevonden.
PARI JS - Een der mannen die gisteren poogde de oud-premier van Iran,
Bachtiar, in zijn Parijse woning te vermoordenwordt hier door de Franse
politie gearresteerd.
ATHENE (GPD) - De bevolking
van het gewoonlijk zo vreedzame
Griekse toeristeneiland Rhodos,
niet ver van de Turkse kust, leek
gisteren enigszins tot zichzelf te
zijn gekomen na drie dagen van
woelingen die in de avond en
nacht van donderdag op vrijdag
een hoogtepunt bereikten. Ob
ject van de protestbeweging was
hetTurkse luxe schip Gemlik dat
deze week zijn dienstregeling op
Rhodos vanuit de Turkse bad
plaats Marmaris hervatte na een
onderbreking van zes jaar van
wege de Cypruskwestie.
De woede van de circa 4000 beto
gers die de aanmering trachtten
te beletten, zijn ideologisch ge
fundeerd door solidariteit met
Cyprus dat nog steeds voor bijna
40 procent door Turkse troepen is
bezet maar vele eilandbewoners
zijn oprecht genoeg om erbij te
vertellen dat ze ook bang zijn dat
het Turkse schip toeristen zal
onttrekken van Rhodos, waar al
les minstens tweemaal zo duur is
als in Marmaris. Het schrikbeeld
is dat de toeristen elke dag naai
de Turkse kust varen „om bood
schappen te doen en te eten" en
dan 's avonds terug naar Rhodos
omdat Marmaris nog niet genoeg
hotelaccommodatie heeft.
Op korte termijn hebben de ge
beurtenissen van deze week het
toerisme op Rhodos in ieder ge
val geen goed gedaan. Het anders
altijd zo beminnelijke toeristen
paradijs veranderde binnen twee
etmalen onherkenbaar. Betogers
richtten barricades op en ge
bruikten rijkelijk molotovcock
tails, dynamiet en volgens de po
litie ook jachtgeweren tegen de
Mobiele Eenheid die op haar
beurt niet zuinig was met traan
gas en hardhandigheid. Het aan
tal gewonde burgers bedraagt
137.
Het merendeel van de 42.000 toeris
ten kwam in grote problemen
door het gesloten blijven van res
taurants en winkels. Velen maak
ten gisteren aanstalten het eiland
te verlaten. Inmiddels hebben
bakkerijen en levensmiddelen
zaken hun werkzaamheden her
vat.
In Bolivia 187ste staatsgreep
India heeft
kunstmaan
NIEUW DELHI (Reuter) - India
heeft gisteren zijn eerste kunst
maan in de ruimte gebracht.
Premier Gandhi maakte in het
parlement bekend dat de lance
ring met succes was verlopen en
dat de kunstmaan elke 80 minu
ten een baan om de aarde aflegt.
De ontwikkeling en bouw van de
raket heeft tien jaar in beslag ge-
De 36 kilo wegende kunstmaan is
gisterochtend gelanceerd van het
eiland Sriharikota aan de oost
kust van het land. Dat gebeurde
met een 22 meter lange viertraps-
raket, aangeduid met slv-3.
De eerste berichten uit het centrum
voor raketonderzoek zeiden dat
de kunstmaan, een "ronini" die
eveneens in India is ontwikkeld,
acht minuten na de lancering een
baan rond de aarde is gekomen.
Bij een vorige poging tot lancering
van een kunstmaan, vorig jaar
augustus, viel de raket na vijf mi
nuten in de Golf van Bengalen.
Verder werd gisteren meege
deeld dat India "moderne onder
zeeboten" gaat bouwen met be
hulp van een buitenlandse mo
gendheid.
In de Indiase pers circuleerden de
ze week berichten dat India in
onderhandeling is met West-
Duitsland. Bovendien zou de
Sowjet-Unie haar hulp hebben
aangeboden.India is al in het be
zit van acht Russische onderzee
boten die vóór 1964 zijn ge
bouwd.
LA PAZ (ANP) - Boliviaanse mili
tairen hadden gisteren, een dag
na de straatsgreep, alle sleutelpo
sities in La Paz en de provincie
vast in handen. In de Boliviaanse
hoofdstad was het overdag rus
tig, nadat militairen het rege
ringscentrum en de toegangswe
gen met pantserwagens, artillerie
en infanterie hadden afgesloten.
Gisteravond was Bolivia geheel
van de buitenwereld afgesloten.
Volgens onbevestigde berichten
van ooggetuigen zijn bij de 187-
ste staatsgreep in de geschiede
nis van Bolivia minstens vijf
mensen gedood en tien gewond.
In een via de radio verspreide
verklaring werd aangekondigd
dat de drie leden van de militaire
junta, stafchef van het leger gene
raal Luis Garcia Mesa, opperbe
velhebber van de luchtmacht ge
neraal Waldo Bernal en de op
perbevelhebber van de marine
admiraal Ramiro Terrazas, een
nieuwe staatspresident zullen
benoemen.
De afgezette interim-president,
mevrouw Lidia Gueiler, die don
derdag in haar ambtswoning was
gearresteerd door militairen in
burger, had eerder via de radio
met een door tranen verstikte
stem haar aftreden bekendge
maakt. Mevrouw Gueiler, die
haar ambt op 4 augustus aan een
democratisch gekozen opvolger
zou hebben overgedragen, staat
in haar zwaar bewaakte villa on
der huisarrest. Naar uit kerkelij
ke kring verluidt wil zij een ander
Latijns-Amerikaans land. ver
moedelijk Mexico om politiek
asiel vragen.
Socialist
Onder de slachtoffers van de coup
is de leider van socialistische par
tij, Marcelo Quiroga Santa Cruz.
Volgens zijn vrouw is hij overle
den aan de zware schotwonden
die hij donderdag had opgelopen
bij de overval door paramilitaire
troepen op het bureau van de
vakcentrale cob in La Paz. Over
het lot van de andere leidende
linkse politici en vakbondslei
ders, die zich kort voor de overval
in het vakbondskantoor hadden
verzameld, gaan*slechts geruch
ten. De leider van de mijnwerkers
Simon Reyes, van wie aanvanke
lijk werd aangenomen dathi] was
gedood, zou volgens latere be
richten nog in leven zijn. De be
langrijkste vakbondsleider van
Bolivia, Juan Lechin Oqucndo,
die donderdag bij de bestorming
van het vakbondskantoor werd
gewond, zou in het gebouw van
het opperbevel van het leger
worden vastgehouden, üok een
aantal ministers en een twintigtal
journalisten zouden onder arrest
staan.
Uit politieke bron verluidde dat de
leider van centrum-links en win
naar van de presidentsverkiezin
gen van 29 juni. Hernan Siles
Suazo, is ondergedoken. Don
derdagavond had hij tegen een
verslaggever van het Engels
persbureau Reuter telefonisch
verklaard dat hij zich met zijn
aanhangers tegen de coup zou
verzetten. Ook de nationale raad
voor de verdediging van de de
mocratie (conade), waarin kerken
en politieke en vakbondsleiders
zu-h hebben verenigd, heeft het
volk opgeroepen tot verzet.
Genei aal Bernal
DEN HAAG - De voornaamste industrielanden zijn
alle in meer of mindere mate afhankelijk van kernenergie voor
hun elektriciteitsvoorziening. Al met al willen de zeven voor
naamste met ons land vergelijkbare landen omstreeks 1990 ruim
360.000 MegaWatt vermogen uit kernenergie opwekken.
Van dit geplande vermogen nemen de Verenigde Staten ruim de
helft voor hun rekening. Nederland zou, indien de plannen van
het kabinet doorgaan, duidelijk in de achterhoede terechtkomen
met de ruim 3000 MW. Zelfs Belgie zal sterker afhankelijk wor
den van kernenergie. Onze zuiderburen denken aan een totaal
vermogen van 5500. MW.
Net als in Nederland bestaat in vrijwel alle landen een fors verzet
tegen het gebruik van kernenergie. Maar in bijvoorbeeld een land
als België begint het verzet tegen de bouw van kerncentrales pas,
terwijl Zweden al een stuk verder op de weg van de inspraak van
de bevolking is gevorderd; eerder dit jaar kozen de Zweden in
een referendum voor voltooiing van het huidige bouwprogram
ma, dat twaalf centrales omvat.
Verenigde Staten
De VS hopen dat omstreeks 1990 kernenergie kan voorzien in on
geveer 20 procent van de totale elektriciteitsbehoefte, of in totaal
182.020 MW. De bestaande kerncentrales leveren reeds ruim
50.000 MW. gebouwd worden momenteel centrales met een totale
capaciteit van 95.000 MW. terwijl er nog eens 35.500 gepland
Na het ongeval met de kerncentrale van Harrisburg in maart van
het vorig jaar. kondigde de Amerikaanse regering een bouwstop
af. Deze is inmiddels opgeheven. Al voor het ongeluk van Three
Mile Island nam de weerstand tegen kernenergie toe. Omdat het
land slechts beschikt over weinig olie- en gasvoorraden en veel
uranium bezit, zet de regering-Carter de plannen toch door.
België
Ook in België wordt een dergelijke argumentatie gebruikt. De re
gering van onze Benelux-partner hoopt dat omstreeks 1985 on
geveer de helft van de elektriciteitsbehoefte uit kernenergie
komt. Op het ogenblik beschikt het land over centrales met een
totale capaciteit van 1650 MW. 3800 MW is nog onderconstructie.
In tegenstelling tot vrijwel alle andere landen heeft België geen
plannen voor de bouw van nog meer centrales.
Op dit moment leveren de kerncentrales al ruim een kwart van de
totale vraag naar elektriciteit. Daarmee bezit Belgie het hoogste
aandeel aan nucleair vermogen in Europa. Ook de slechte eco
nomische situatie waarin het land verkeert maakt volgens de
regering een uitbouw van het kernenergieprogramma noodza
kelijk.
West-Duitsland
Net als in vele andere westerse landen is West-Duitsland pas laat
overgegaan op de bouw van kerncentrales, maar binnen enkele
jaren liepen onze oosterburen de bestaande technologische ach
terstand ten aanzien van landen als de Verenigde Staten en
Frankrijk in. De BRD heeft nu centrales met 8810 MW in gebruik.
Nog eens 9380 MW is in aanbouw, terwijl 8380 MW gepland is.
De Bondsrepubliek kent een kleine, maar luidruchtige kern van
nucleaire tegenstanders. Dit verzet, dat net als in ons land tot
vertraging met de afhandeling van de procedures leidde, heeft tot
gevolg dat het programma niet zo snel kan worden uitgevoerd als
de regering van plan was.
Het energiebeleid was er in 1973 op gericht dat in 1980 zo'n 20.000
MW uit kernenergie geleverd zou worden. Nu rekent de regering
er echter op dat pas omstreeks 1985 de grens van 15.000 MW
overschreden wordt. West-Duitsland wil in totaal komen tot zo'n
26.000 MW „kern-elektriciteit".
Frankrijk
Van alle Europese landen heeft Frankrijk het meest ambitieuze
kernenergieprogramma. Al in 1985 wil het land voor 55 procent
van de elektriciteitsvoorziening gebruik maken van kernenergie.
Op dit moment ligt dit op circa 15 procent. Frankrijk wil vooral
gebruik gaan maken van snelle-kweekreactoren. waarvan de eer
ste commerciële reactor (de Super Phenix) in 1983 in gebruik
moet worden genomen.
Ook in Frankrijk lijkt de oppositie tegen kernenergie nog gering,
zodat het bouwprogramma van de Franse regering realiseerbaar
lijkt. Toch groeit ook hier de weerstand. Voor Frankrijk geldt
overigens hetzelfde als voor de VS: importeur van olie en gas (o.a.
uit Nederland) en beschikkende over een niet geringe eigen ura-
Op dit moment heeft Frankrijk 8240 MW al in gebruik. Nog eens
39.215 MW zijn onder constructie, terwijl 9115 MW gepland zijn.
Deze ruim 56.000 MW is meer dan het dubbele van welk ander
Europees land dan ook.
Groot-Brittannië
Vergeleken bij Duitsland en Frankrijk behoort Groot-Brittannie,
dat beschikt over grote olievoorraden, tot de kleine kemener-
gielanden. In totaal wil het land van Margaret Thatcher komen
tot 11.780 MW elektriciteit uit kernenergie. Daarvan is reeds 8080
MW gerealiseerd. Nog eens 3700 MW is in aanbouw, terwijl er
geen nieuwe centrales gepland z(jn.
Toch heeft het land de oudste civiele nucleaire traditie, want al in
1956 kwam de eerste commerciële kernreactor in gebruik. De
oppositie tegen de regeringsplannen neemt sterk toe, want on
langs is besloten het aantal kerncentrales uit te breiden. Op het
ogenblik leveren de centrales zo'n 12 proeent van de totale elek
triciteitsbehoefte. Dit moet in het jaar 2000 zijn gestegen tot zo'n
45 procent.
Zweden
Ook Zweden was een van de landen waar het eerst atoomsplitsing
als bron van energieopwekking werd gebruikt. Maar op het
ogenblik is het land vooral bek'-nd vanwege het gedisciplineerde
en met goed gevolg uitgevoerd referendum over de uitbouw van
het kerncentraleprogramma. Het land zal nu het oorspronkelijke
twaalf reactoren programma voltooien.
Op het ogenblik is er al zo'n 3700 MW in gebruik en worden er nog
centrales met een totale capaciteit van 4650 MW gebouwd. Nog
eens 1060 MW is gepland. Indien het gehele programma uitge
voerd wordt beschikt het land over voldoende centrales om te
voorzien in 45 procent van de verwachte behoefte naar electrici-
teit. Ook voor Zweden geldt dat het land over een grote uranium-
voorraad beschikt.
Japan
Japan wil in totaal 20.430 MW uit kernenergie. Nu al beschikt het
land over 14.520 MW. In aanbouw zijn centrales met in totaal 5610
MW, terwijl nog eens 300 MW gepland is. Het land is voor haar
olie- en gasvoorziening volledig van import afhankelijk. De
nieuwe centrales zullen vooral snelle-kweekreactoren zijn.
De bestaande kerncentrales leveren nu al 20 procent van de totaal
benodigde energie. Later, in 1990, moet dit zo'n 23 procent wor
den. Japan beschikt voorts over eigen verrijking- - en opwek
kingsinstallaties, maar moet het benodigde uranium invoe-