lx
woD
§<§l(nn)(i>iïï)D
wd^trfe^tfö
Door
Frits Koffijberg
Pluhpsman dr. Jan Kou men werd in vier jaar twintig keer door 'ronselaars' benaderd
De razendsnel groeiende
markt van chips - de fa
brikanten kunnen de
vraag niet bijbenen! - én
het toenemend gebrek
aan personeel hebben in
Silicon Valley geleid tot
toestanden, die de repu
tatie van het oude Wilde
Westen alle eer aandoen.
Met dit verschil, dat er
geen vee wordt gestolen,
maar chips. En dat er niet
op buffels en beren
wordt gejaagd, maar op
ingenieurs en techni
ci.
Diefstal van chips heet er „rever
se engineering". Een fraaie
vakterm voor praktijken, die
doen denken aan wat de Ja
panners vroeger deden. Wat is
namelijk het geval? De nieuw
ste generatie geintegreerde cir
cuits vergt een investering die
makkelijk kan oplopen tot vijf
miljoen dollar en met het ont
werpen (design engineering)
gaat al gauw twee jaar
heen.
De onderneming die zich deze of
fers en inspanning getroost, is
er echter allerminst zeker van
lang genoeg een leidende
marktpositie te kunnen inne
men om er ook de vruchten van
te plukken.
Imitatie
Want de kans is groot, dat een
concurrent binnen een paar
maanden en tegen veel lagere
kosten met een imitatie op de
markt komt. De middelen die
voor deze „reverse enginee
ring" zijn vereist, zijn erg sim
pel: een microscoop, een paar
potjes zuur om het circuit
laagje voor laagje weg te etsen
en een camera om elke stap
vast te leggen.
Zolang er niet zoiets als een wet
telijk copyright bestaat, zal er
diefstal van chip-ontwerpen
plaatsvinden. En de half-gelei-
derindustrie is zo sterk ver
deeld over de wenselijkheid
van zo'n wettelijke regeling,
dat die er voorlopig wel niet zal
komen.
Zeer actief in Silicon Valley zijn
de „headhunters". Zo noemt
men de leden die in opdracht
van een onderneming-met-va-
ca tures managers, ingenieurs
en vaklieden bij andere bedrij
ven wegkopen. Duur betaalde
ronselaars zijn het, die hun fir-
maatjes tooien met schoon
klinkende namen als The Advi
sory Group (een eenmanszaak
nota bene) en Corporate Tech
nology Inc. Een van die
headhunters is Dick Nadzam
van Nadzam-Lusk-Associa-
tes.
Zijn honorarium bedraagt 30
procent van het salaris, dat de
onderneming het gezochte per
soneelslid het eerste jaar wil
betalen. Aangezien het meestal
gaat om een baan vanaf 3*5.000
dollar, leert een simpel reken
sommetje dat Dick minstens
twintigduizend gulden voor
zijn diensten vraagt: eenderde
vooruit te betalen als het zoe
ken begint en de rest binnen
twee maanden. Alle bijkomen
de kosten - interlokale tele
foongesprekken, reis- en ver-
gaderkosten - zijn voor reke
ning van de opdrachtgever.
Valkuilen
John Reinhardt is directeur van
Corporate Technology Inc. Hij
hanteert een soortgelijk tarief
als Nadzam. Veel wil hij niet
kwijt over het vak headhun
ting. Al die kranteverhalen
brengen de buitenwereld maar
op verkeerde ideeën, meent hij.
„Veel mensen denken dat dit
een erg makkelijke en erg lu
cratieve business is. maar in
feite zijn er veel risico's en val
kuilen. Je moet ervaren zijn en
kennis van zaken hebben".
Ja, het werk moet vooral niet
worden onderschat, vindt ook
Nadzam. Hij zegt dat hij door
gaans tussen de 50 en 300 per
sonen moet benaderen, alvo
rens hij de goede man aan de
haak kan slaan. „Headhunters
die onbekwame lieden aan
brengen bederven het
vak".
Dr. Jan Koomen, door Philips
tijdelijk bij Signetics in Sunny
Vale gestationeerd, vertelt in
de bi jna vier jaar dat hij in Sili
con Valley zit, zeker wel twintig
keer te zijn benaderd door
headhunters. „Er is een waar
gevecht om elektrotechnische
ingenieurs gaande", zegt hij,
„men schat dat er dit jaar in de
VS 18 procent minder afstu
deert dan de industrie nodig
heeft".
Relatie
De relatie tussen werkgever en
werknemer is er heel wat losser
dan bij ons in Nederland. Dat
geldt over en weer, zegt Koo
men. "Als je niet voldoet, sta je
zo,met twee weken salaris op
straat. Aan de anderenkant: vijf
jaar bij één werkgever is hier
erg lang. Werknemers in Sili
con Valley veranderen bijzon
der makkelijk van baas".
Het grootst is het verloop onder
het produktiepersoneel (vaak
vrouwen en meisjes). Bij Signe
tics wordt, een cijfer genoemd
van 8 procent in vier weken:
inderdaad, meer dan 100 pro
cent verloop in een jaar! En dat
schijnt niet uitzonderlijk te
zyn.
De vakbonden hebben weinig
invloed in de halfgeleiderin
dustrie. Koomen heeft de in
druk, dat het personeel weinig
in de vakbeweging is geïnte
resseerd, omdat men relatief
goed verdient en toch wel van
werk verzekerd is. De arbeids
markt in Silicon Valley is na
melijk oververhit.
Ricka Pierini. arbeidsmarkt
analiste van de staat Californië,
vertelt dat vorig jaar in Santa
Clara County (Silicon Valley en
omgeving) het aantal arbeids
plaatsen is toegenomen van
592.700 tot 640.900. Dat zijn dus
bijna 50.000 banen erbij. Over
wegend in de micro-elekctro-
nica uiteraard.
Ruimtegebrek
Dit jaar zal de werkgelegenheid
cn de vallei met „slechts"
27.300 banen groeien, heeft
Ricka becijferd. Hoofdoorzaak
is het ruimtegebrek. De indus
trie kan niet uitbreiden en er
worden veel te weinig huizen
gebouwd. Werkkrachten die
men van elders zou kunnen
aantrekken, vinden in Silicon
Valley geen betaalbare woning.
Ze blijven dus weg.
Dc werkloosheid schommelt er
rond de drie procent. Dat is
naar Amerikaanse begrippen
erg laag. De werkloosheid treft
vooral onderwijzend personeel
en mensen met een niet-tech-
nisc he opleiding. Daar staat
een enorme vraag naar tech
nisch geoefend en geschoold
personeel tegenover. Schattin
gen van het aantal vacatures in
Silicon Valley lopen uiteen van
tien- tot dertigduizend.
,De recessie gaat tot dusver
voorbij aan de micro-elektroni
sche industrie", zegt Bob Co-
nell, directeur voorlichting van
de American Electronics Asso
ciation, de grootste werkge
versorganisatie in deze bran
che. „De groei wordt alleen ge
remd door personeelsgebrek.
De komst van de Vietnamese
bootvluchtelingen heeft enig
soelaas geboden", merkt hij
zonder een spoortje van cynis
me op, „en nu komen er dan
Cubanen". In Santa Clara
County werken ongeveer
16.000 Vietnamezen.
Werkgevers belonen medewer
kers met een premie van dui
zend dollar voor het aanbren
gen van een ingenieur en met
een premie van vijfhonderd
dollar voor het aanbrengen van
een technicus. Dat zijn wijd
verbreide maatstaven. Zo
doende zijn er ook nogal wat
vrijetyds-headhunters.
Vierdaagse
Sommige ondernemingen pro
beren werknemers bij de con
currentie weg te lokken door
een vierdaagse werkweek aan
te bieden. Mensen die daarop
ingaan, benutten die extra vrije
dag vaak voor een parttime-
baan elders.
Naast de slag om de werknemer
woedt in de vallei de slag om
het marktaandeel. ..Veel be
drijven stemmen hun prijspoli
tiek af op een snelle groei van
.Samenwerking technische hoge
scholen in Nederland is iets dat
we zeker willen. Ja, absoluut
Dat is de stellige reactie van prof.
John G. Linvil van de Stanford-
universiteit op de vraag hoe hij
denkt over contacten met TH's in
ons land.
.We hechten veel waarde aan een
goede communicatie met univer
siteiten in Europa. Zo hebben we
ook uitstekende contacten met
Leuven in België Hij zegt erg
geïnteresseerdte zijn als bij
voorbeeld de TH Twente een voor
stel zou doen. .Maar dan wel een
voorstel dat iets om de hakken
heeft voegt Linvil eraan toe.
want Stanford heeft vooral be
langstelling voor wat hij noemt
..positieve-sum-games"vormen
van samenwerking dus waar
beide partijen profijt van heb
ben.
Mogelijkheden voor vruchtbare
contacten tussen Stanford en TH
Twente ziet hij in de uitwisseling
van studenten, bezoeken over en
weer van faculteitsleden, geza
menlijke researchprojecten en
conferenties over onderwerpen
van gemeenschappelijk be
lang.
Prof. Linvil (60) is hoofd van de af
deling elektrotechniek van Stan-
hun omzet", vertelt effecten
makelaar Leiand Levy. „Ze
verxopen hun produkten tegen
ford. Hij is ook de uitvinder van
de optacon, een revolutionair
hulpmiddel voor blinden. De op
tacon is een ingenieus leesapva-
raat. stamvvol geintegreerde
schakelingen, dat gedrukte tekst
onmiddellijk omzet in braille.
Linvil is nogal overtuigd van de ze
geningen die de micro-elektron i-
ca de mensheid zal brengen. De
tijd is volgens hem niet ver meer.
dat draagbare computers - die
even klein als krachtig zijn en in
staat om zowel te ,Jioren" als te
spreken- een ware informatie
revolutie zullen veroorzaken.
Met groot gemak kan iedereen dan
gegevens opslaan, ordenen en se
lecteren op een manier die nog
nooit mogelijk is geweest. Het
belang daarvan is. dat de per
soonlijke produktiviteit aan
zienlijk wordt verhoogd: je kunt
veel meer doen met je tijd. Ieder
individu zal zich dat informatie
systeem aanschaffen waarmee
hij zich het best kan redden in zijn
omgeving.
,JJe micro-elektronica hoeft niet tot
massale werkloosheid te leiden",
meent hij. .Zolang we nog
problemen hebben op te lossen, is
daar in elk geval geen noodzaak
voor. Integendeel, zolang er nog
ptöblemen zijn. moet de rhenselij-
ke produktiviteit toenemen, niet
afnemen. Natuurlijk"erkent
Linvil, ,zal het voor elk land al
leen maar voordelig zijn om een
eigen elektronische industrie van
enige omvang te hebben".
Dat de snelle opgang van de chip-
prijzen die ze in de toekomst
haalbaar achten. Maar als de
groei niet zo snel gaat als ze
industrie in de westerse indus
trielanden uileindelijk de ont
wikkelingslanden zal duperen,
gelooft hij niet. .De armen wor
den niet armer, maar de rijken
wel rijker, dat is waar. Maar die
rijkdom zal ons in staat stellen de
arme landen te helpen zich sneller
te ontwikkelen dan tot dusver.
Kijk. je kunt ook niet studenten
die snel door hun studie gaan, af-
rerfimen omwille van de ach
terblijvers. Tenslotte is het in ie
ders belang dat de goede studen
ten kunnen doorstromen"
Aan de sterk opkomende Japanse
concurrentie voor de Amerikaan
se halfgeleiderindustrie tilt Lin
vil niet zo zwaar. Toegegevende
Japanners maken nu betere 16 K
RAM geheugenchips. Op dat ge
bied hebben ze al meer dan 40
procent van de Amerikaanse
markt in handen. Maar voor het
overige hebben de Verenigde Sta
ten op micro-elektronisch terrein
nog een enorm overwicht, meent
hij.
.Zeker, de Japanners gaan erg snel.
Ze leggen zwaar de nadruk op
hoge kwaliteit. En ze slagen er in
evenveel elektronica-ingenieurs
op te leiden als wij in de Verenig
de Staten met tweemaal zoveel
Maar de Japanners en Amerika
nen hebben elkaar nodig", aldus
prof. Linvil. .Zij zijn onze be
langrijkste bondgenoten. Na
tuurlijk is er wedijver. Maar we
leren van elkaar. Het is zoiets als
een gezonde rivaliteit tussen twee
goede collega's die waardering
hebben voor eikaars werk.
hadden verwacht, kost het ze
veel geld. Ik ken zo wel twaalf
bedrijven die daardoor de mist
zijn ingegaan".
„Geleidelijke groei schijnt in de
ze industrie niet mogelijk, al
dus Levy. „Dat komt doordat
de markten zo snel groeien.
Groei je als bedrijf langzaam,
dan verlies je je marktaandeel
en word je tenslotte door de
concurrentie wegged ruk t
Tenslotte is de halfgeleiderindus
trie ook nog onderhevig aan
een slijtageslag. Chipfabrieken
zijn na zes tot acht jaar al ver
ouderd. Een club die daar wel
bij vaart is Semi, roepnaam van
het Semiconductor Equipment
and Materials Institute. Er zijn,
wereldwijd, 340 ondernemin
gen bij aangesloten met in to
taal 220.000 werknemers. Semi
levert gespecialiseerde machi
nes en apparaten aan de half
geleiderindustrie.
.Voortdurend worden dingen
uitgevonden, waardoor nog
sneller, nog beter, nog goedko
per kan worden geprodu
ceerd zegt Semi-directeur
Philip Gregory, „Een chipfa
briek zal elke vier, hoogstens
zes jaar minstens vijftig pro
cent van haar uitrusting moe
ten vervangen".
,Dat is goed voor ons natuurlijk",
vervolgt Gregory. ..maar voor
de halfgeleiderindustrie bete
kent het, dat zij veel geld nodig
heeft om te kunnen overleven.
Ze moet veel meer investeren
dan vroeger. Dat geeft wel eens
problemen voor de kleine be
drijven. Je ziet dan ook. dat het
marktaandeel van de grote on
dernemingen toeneemt
