Nieuw plan Israël
voor Jordaanoever
Schmidt als eerste Westerse leider naar Moskou
Brief aan Waldheim moet
opheldering verschaffen
Sipri verontrust over
bewapening Scandinavië
EG zit nog steeds
zonder begroting
ZATERDAG 28 JUNI 1980
Amerika mag
militaire
bases Kenia
gebruiken
WASHINGTON (Reuter) - Ke-
nia heeft ingestemd met uit
breiding van toelating van de
V.S. tot zijn militaire facilitei
ten in ruil voor meer militaire
en economische hulp. Dit
heeft het Amerikaanse minis
terie van buitenlandse zaken
gisteren meegedeeld. Eerder
stemde Oman in met facilitei
ten voor Amerikaanse mili
taire activiteit in het gebied
van de Golf. Onderhandelin
gen over faciliteiten in Soma
lië konden nog niet worden
afgesloten daar er volgens een
mededeling van minister
Muskie eerder deze week,
problemen waren gerezen.
(Door onze verslaggever
Jan Gerritsen)
LUXEMBURG - Het jaar 1980 is
halverwege, maar de Europese
Gemeenschap heeft nog geen be
groting. Tegen alle verwachtin
gen in kon de ingewikkelde pro
cedure om de EG-begroting vast
te stellen gisteren niet worden af
gesloten tijdens een speciale zit
ting van het Europees Parlement
in Luxemburg. Oorzaak is de
weigering van de Europese mi
nisterraad om akkoord te gaan
met een kleine wijziging die het
Europees Parlement in de begro
ting had aangebracht.
De Italiaanse minister van buiten
landse zaken, Emilio Colombo,
zei niet akkoord te kunnen gaan
met de amendementen die het
parlement had aangenomen. Die
kwamen neer op een onvoorziene
extra uitgave van 30 miljoen gul
den - nog geen duizendste op een
totale begroting van 43 miljard
gulden. Bovendien gaat het om
onvoorziene uitgaven, waarvan
dus niet zeker is dat ze ook daad
werkelijk zullen plaatsvinden.
Ex-sjah weer
in ziekenhuis
NEW YORK (ANP) - De Ameri
kaanse omroepmaatschappij NBC
heeft gemeld dat de ex-sjah van
Iran weer in een ziekenhuis in
Egypte is opgenomen. De ziekte
waaraan hij lijdt (kanker) zou zijn
verergerd en hij vertoont tevens
symptomen van een soort tyfus, die
de egyptisehe artsen niet kennen.
Volgens NBC is dringend gevraagd
om antibiotica.
In New York verklaarde een
woordvoerster van de verdreven
monarch dat deze inderdaad in een
ziekenhuis is opgenomen, maar al
leen vooreen behandeling tegen pa-
ratyfus. Er waren geneesmiddelen
beschikbaar.
Binnen twee weken moeten de
ministers van de Negen nu een
standpunt bepalen.
Als het conflict over de 30 miljoen
gulden blijft voortbestaan, be
staat er nog een andere mogelijk
heid om de EG voor de zomer
vakantie een begroting te geven
en een financiële crisis te vermij
den. De voorzitter van het parle
ment, mevrouw Simone Veil. kan
de begroting eventueel eenzijdig
vaststellen. Dat is in het verleden
ook wel eens gebeurd. Uitstel van
het begrotingsoverleg tot na de
zomer met alle financiële conse
quenties van dien. willen Euro
pese ministers èn Europees Par
lement als enigszins mogelijk
vermijden.
EG. onder» ijsraad'
Geen spijkers
met koppen
BRUSSEL - Op een bijeenkomst
van ministers van onderwijs van
de Europese Gemeenschap heeft
minister Pais gisteren gepleit
voor een versnelde wederzijdse
erkenning van diploma's. De lid
staten erkennen eikaars acade
mische kwalificaties al groten
deels, maar dit is niet het geval
met diploma's van middelbaar,
technisch en beroepsonderwijs.
Minister Pais acht dit vooral be
langrijk voor de mobilitiet van
jonge werknemers binnen de
Gemeenschap.
De onderwijsministers konden gis
teren overigens weinig spijkers
met koppen slaan, daar de Deen
se regering de wettigheid van
hun besluitvorming weigert te
aanvaarden. Volgens de Denen
biedt het EG-verdrag geen wet
telijke grondslag om op onder
wijsgebied Europese maatrege
len vast te stellen, en dus even
min om hiervoor geld beschik
baar te stellen.
(Van onze correspondent)
Carl Breyer
JOHANNESBURG - Angolese
beweringen dat Zuidafrikaanse
troepen - minstens drieduizend
man, gesteund door ge
vechtsvliegtuig en, tanks en ar
tillerie - gebieden in het zuiden
van dit land bezet zouden hou
den, worden door Pretoria beves
tigd noch ontkend. De enige ver
klaring hieromtrent komt van het
Zuidafrikaanse ministerie van
buitenlandse zaken, waarin
wordt gezegd dat een brief met
een uiteenzetting over de gebeur
tenissen in zuidelijk Angola on
derweg is naar de secretaris-ge
neraal van de Verenigde Naties,
dr. Kurt Waldheim. Naar alle
waarschijnlijkheid zal de brief
vanochtend in New York worden
gepubliceerd Ook het Zuidafri
kaanse ministerie van defensie is
op dit ogenblik niet bereid om
nader in te gaan op de beschuldi
gingen van Angola, die inmiddels
in een speciale zitting van de Vei
ligheidsraad van de VN worden
besproken. De Zuidafrikaanse
militairen wijzen op de verkla
ring van minister-president P. W.
Botha van 13 juni, toen hij in het
parlement meedeelde dat Zuid
afrikaanse troepen het hoofd
kwartier van SWAPO in Angola
zouden hebben vernietigd Bij de
ze Zuidafrikaanse aanval werden
STOCKHOLM - Het Zweedse In
stituut voor Vredesonderzoek,
SIPRI, heeft gisteren zijn be
zorgdheid uitgesproken over de
toenemende bewapening van de
Scandinavische landen. In zowel
Noorwegen, Denemarken als
Zweden eisen de ministeries van
defensie via de opperbevelheb
bers een ruimer budget voor hun
strijdkrachten, terwijl de NAVO-
landen Noorwegen en Denemar
ken reeds in ruime mate hebben
toegegeven aan Amerikaanse ei
sen hun defensie te verster
ken.
Volgens een van de experts van SI
PRI, Malven Lumsden, is het
Noorse defensieprogramma voor
bijna 80 procent aangepast om
Noorwegen als basis voor de
nieuwe atoomstrategie van de
NAVO een vooruitgeschoven
plaats te geven.
Het gaat hierbij voornamelijk om
faciliteiten voor de nieuwe Ame
rikaanse kernbommenwerpers
F-lll en toestellen voor het vlie
gende verkennings- en controle
systeem AWACS. De bedoeling is
dat deze vliegtuigen in geval van
nood op Noorse bodem getankt
en verzorgd kunnen worden. Te
gelijkertijd worden op Noors
grondgebied bases en depots ge
bouwd voor Amerikaanse mari
niers.
In Denemarken is men bezig met
het uitdiepen en vergroten van
verschillende havens, zodat deze
toegankelijk worden voor iroe-
pentransportschepen. Verder
worden bases en depots ingericht
die een landing en verblijf voor
75.000 Amerikaanse soldaten
mogelijk zullen maken.
- volgens Zuidafrikaanse berich
ten - tweehonderd guerillastrij-
ders van de SWAPO gedood. Aan
Zuidafrikaanse kant sneuvelden
zestien soldaten.
Volgens de mededeling van het
Angelose nieuwsagentschap
ANGOP zou de Zuidafrikaanse
actie op 7 juni zijn begonnen. Zij
werd ondersteund door drie es
kaders Mirage-straaljagers, twee
Hercules C-130-transportvlieg-
tuigen, 20 Puma-helikopters, 32
kanonnen van het kaliber 155
mm en minstens 40 gepantserde
voertuigen. Volgens hetzelfde
persbureau werden minstens 370
burgers gedood en 250 gewond.
Zeven soldaten sneuvelden.
Leger zal zich terugtrekken
uit Arabische bevolkingscentra
Hier ziet u de 7 Mitsubishi station-wagons, die wij zojuist hebben afgeleverd aan DATASAAB te Zoeterwoude.
DATASAAB is uiteraard niet over één nacht ijs gegaan met deze grote aankoop, maar zegt DATASAAB:
„Mitsubishi biedt naast een zeer gunstige prijs een betrouwbaarheid en komfort waar geen ander merk in die
prijsklasse aan toe komt".
Dat wordt ook nog eens aangetoond door het recente ADAC-onderzoek, waaruit bleek dat Mitsubishi de meest
betrouwbare auto op de Duitse wegen is. Mitsubishi: De Gestaalde Perfektie.
AUTOMOBIELBEDRIJF OUDSHOORN BV - DEALER MITSUBISHI
ROOSEVELTSTRAAT 66, 2321 BL LEIDEN
Het plan heeft zowel in kringen van
de Arbeiderspartij als bij de rege
ringspartijen grote verontwaar
diging gewekt, vooral vanwege
wat genoemd wordt de „schen
ding van Israëls soevereiniteit in
Jeruzalem".
(Van onze correspondent Jaap van Wesel)
JERUZALEM - Het Israëlische leger zal zich uit
de Arabische bevolkingscentra op de westelijke
Jordaanoever terugtrekken. Allewegen en stra-
tegisch-belangrijke punten in het hele gebied
blijven echter onder Israëlische controle. Bij
dorpen en steden, waaruit het leger zich terug
trekt, zullen militaire kampen worden ge- AlllCrikclclllSC
bouwd; aan een autonome Palestijnse raad is
het Israëlische leger geen verantwoording ver
schuldigd voor het betreden van welke plaats
dan ook op de westelijke Jordaanoever.
wapens voor
Thailand
Dat is het plan van de Israëlische
regering voor de toekomstige vei
ligheidsvoorzieningen op de
westelijke Jordaanoever. De ak
koorden van Camp David bepa
len dat het Israëlische leger, na
terugtrekking van de westoever,
„op bepaalde punten" herge-
groepeerd zal worden.
Volgens het regeringsplan zullen
alle nederzettingen via door het
leger gecontroleerde wegen ver
bonden zijn met andere bevol
kingsconcentraties. De Israëli
sche delegatieleider voor de au-
tonomie-onderhandelingen, mi
nister van binnenlandse zaken
Burg, zal dit plan volgende week
in Washington voorleggen aan
zijn Amerikaanse en Egyptische
collega's.
Intussen heeft het wetenschappe
lijk instituut van de Arbeiders
partij een plan voltooid, waarin
aan de Jordaanse koning Hoes
sein een groot deel van de weste
lijke Jordaanoever zal worden
gegeven in het kader van een in
terim-akkoord met Jordanië. Dat
plan zou zijn beslag moeten krij
gen nadat de Arbeiderspartij het
bewind van premier Begin heeft
overgenomen. Volgens dat plan
zou in Jeruzalem een Jordaanse
vlag mogen wapperen en zou Is
raël bereid zijn een aantal neder
zettingen op de westoever af te
breken.
WASHINGTON (AFD/DPA) -
Amerika overweegt een lucht
brug in te stellen voor het vervoer
van lichte wapens en munitie
naar Thailand, zo wordt op het
departement van defensie in
Washington vernomen. De rege
ring van Thailand had Amerika
om wapens gevraagd wegens de
aanvallen van het Vietnamese le
ger op vluchtelingenkampen in
Thailand.
Troepen zal Amerika niet sturen, zo
is gisteren in Washington be
kendgemaakt. De lervering van
35 tanks zal worden versneld.
Zuid-Afrika zwijgt over sancties
Heel gewillig laat president
kandidaat Ronald Reagan zich te
paard fotograferen op zijn ranch in
Santa Barbara. Het beeld dat voor
veel Amerikanen heel "huiselijk"
zal overkomen. Maar of hij daar
mee ook achter het presidentiele bu
reau in hel Witte Huis terecht komt
is de vraag want politiek in het za
del blijven is heel iets anders.
in Angola
(Van onze correspondent Hans Amesz)
BONN - De Westduitse bondskanselier
Helmut Schmidt gaat maandag voor
een tweedaags bezoek naar Moskou.
Vrijwel niemand in de Bondsrepubliek
had begin dit jaar gedacht dat hij nog in
1980 met Leonid Brezjnjev zou kunnen
praten. Afghanistan heeft een lange
schaduw geworpen op Schmidts be
zoek, dat al vorig jaar was afgesproken.
Maar dat was vóórdat 85.000 Sowjet-
soldaten de tot dan toe weliswaar
communistisch geleide maar blokvrije
staat binnenmarcheerden. En voordat
contacten met het Kremlin in het Wes
ten taboe werden verklaard.
Schmidt is de eerste westerse regerings
leider die na de Russische inval in Af
ghanistan Moskou bezoekt en daarom
is zijn reis van uitzonderlijk belang. De
Duitse regeringschef heeft weliswaar
geen westers mandaat, maar het staat
vast dat hij rekening zal houden met de
ideeën die zijn collega's op de econo
mische topconferentie in Venetië naar
voren hebben gebracht. Regerings
woordvoerder Klaus Boelling: „De
kanselier gaat met volledige rugdek
king van de bondgenoten naar Mos
kou".
Dat klinkt prachtig, de werkelijkheid ziet
er echter anders uit. Het is een publiek
geheim dat het westelijk bondgenoot
schap helemaal niet in zo'n florissante
toestand verkeert. Zeker, in Venetië
zijn vele vriendelijke' woorden geval
len, maar in de dagen en weken voor de
topconferentie was er voortdurend
sprake van ernstige meningsverschil
len tussen Amerika en Europa, of lie
ver. tussen Washington en Bonn. En
hoewel Schmidt en Carter na een ge
sprek van 90 minuten in Venetië breed
lachend en arm in arm naar buiten
kwamen om eensgezind te beklemto
nen dat er over alle belangrijke vraag
stukken „absolute overeenstemming"
bestond, heerst daarover zeker in Bonn
de nodige scepsis. Wat dit betreft had
den de omstandigheden waaronder de
bondskanselier naar Moskou gaat,
nauwelijks miserabeler kunnen
zijn.
Niet dat Helmut Schmidt, zoals Frank-
rijks president Giscard d'Estaing, het
westelijk bondgenootschap met een
„verrassing a la Warschau" heeft ge
confronteerd. De gesprekken met
Washington en de partners in de Euro
pese Gemeenschap over het Moskou-
bezoek hadden bij wijze van spreken
niet zorgvuldiger kunnen zijn. Hoe
smal de brug tussen de Duitse bonds
kanselier en de Amerikaanse president
intussen echter geworden is. bewijst
de brief die Carter op 13 juni aan
Schmidt stuurde. De laatste noemde
dit schrijven „onbeschaamd" en ver
klaarde in een kabinetszitting dat
„Duitsland toch niet de 51e staat van de
Verenigde Staten is".
President Carter had Schmidt schrifte
lijk gewaarschuwd in Moskou niet te
rug te komen op het NAVO-besluit van
december vorig jaar over de moderni
sering van tactische kernwapens voor
de middellange afstand. Dat is in Bonn,
om het maar zacht uit te drukken, in
het verkeerde keelgat geschoten. Was
de Duitse regeringschef immers niet
degene geweest die als eerste op het
gevaar van de zich almaar uitbreidende
Russische bewapening had gewezen?
En was het niet Schmidt geweest die
zich zo had ingezet voor het bewuste
NAVO-besluit?
In Venetië zei Carter dat hij de brief al
leen gestuurd had omdat er „mislei
dende persberichten" over Schmidts
voornemen waren vdrschenen. Die be
richten, o.a. in de New York Times,
kwamen erop neer dat de bondskanse
lier eventueel bereid zou zijn conces
sies aan de Sowjet-Unie te doen. Niets
is in feite minder waar. Schmidt heeft
slechts openlijk verklaard dat het voor
de vrede nuttig zou zijn als Oost en
West de komende drie jaar zouden af
zien van het stationeren van nucleaire
middellange afstandsraketten tenein
de die tijd te gebruiken voor ander
handelingen over begrenzing van wa
pens.
Dat is geheel en al in gvereenstemming
met het bewuste NAVO-besluit. Was
hington denkt echter, aldus Bonn,
kennelijk alleen maar aan het eerste
deel van dit besluit: de ontwikkeling
en produktie van middellange af
standsraketten, en minder of helemaal
niet aan het tweede deel: dat namelijk
parallel hieraan met Moskou moet
worden onderhandeld over deze Euro-
strategi sche wapens om zo mogelijk
een „positief resultaat" te bereiken.
Dat houdt in het gunstigste geval in dat
er helemaal geen wapens van deze
soort in Midden-Europa hoeven te
worden gestationeerd.
Voorlopig heeft Moskou op het aanbod
van de NAVO negatief gereageerd. Het
Kremlin is van mening dat het besluit
van december teniet moet worden ge
daan, of minstens moet worden ver
schoven, voordat er „gepraat" kan
worden. Schmidt heeft er, in tegen
stelling tot wat met name Amerikaanse
correspondenten in Bonn schrijven,
nooit twijfel aan laten bestaan dat de
Westduitse regering uiteraard achter
het NAVO-besluit staat. Dat heeft hij
ook de Amerikaane ambassadeur in
Bonn. Stoessel, laten weten. Die ver
klaarde daarop prompt in een inter
view met „Bild" dat de betrekkingen
tussen Amerika en de Bondsrepubliek
„veel beter zijn dan de kranten schrij-
Dat was ook een reden waarom Bonn
Carters brief zo hoog opnam. Rege
ringswoordvoerder Boelling: „Wij zijn
zo ontzet, omdat we niet weten waarop
Washington zich orienteert op wat wij
zeggen en de ambassadeur, of op de
New York Times".
Als Amerikanen en Duitsers over ont
wapening discussiëren, zoals kort ge
leden op een conferentie van de Frie-
drich-Ebert SPD-stichting in Bonn,
blijkt dat velen op verschillende golf
lengten zitten. De Amerikanen hadden
het over een „straf" voor Moskou naar
aanleiding van de Russische inval in
Afghanistan. De Westduitse sociaal
democraten, waaronder Schmidt,
Brandt en Wehner, vroegen hoe die
„straf' er dan wel uit moest zien. Daar
op kregen zij nauwelijks concrete ant
woorden.
De Westduitse regering gaat ervan uit dat
geprobeerd moet worden om de Sow-
jets „politiek vast te nagelen" teneinde
in de toekomst voor Afghanistan een
politieke oplossing te vinden. Hoe dat
moet gebeuren, is een vraag waarop
niemand nu een definitief antwoord
weet. De bondsregering is er echter
vast van overtuigd dat een nieuwe
draai aan de bewapeningssp iraal. on
der het motto „het Westen moet de
Sowjet-Unie 'ter dood' bewapenen",
tot een oorlog zou kunnen voeren. Het
antwoord van het Westen op de Sow-
jet-invasie in Afghanistan moet vol
gens de bondsregering niet luiden: af
schrikking of ontspanning, maar af
schrikking èn ontspanning. Dat staat
ook in het NAVO-besluit van decem
ber, en dat is het thema van Helmut
Schmidt in Moskou.
Schmidts speelruimte in Moskou is
klein. Hoewel het Kremlin onlangs
heeft aangekondigd 10.000 man en 108
pantsers uit Afghanistan terug te trek
ken, staat het vast dat de Sowjet-lei-
ding er niet aan denkt alle Russische
troepen terug te roepen. Niettemin zijn
er aanwijzingen, hoe vaag ook, dat
Moskou zich ten opzichte van Afgha
nistan flexibeler toont. Dat geldt ove
rigens ook voor de Verenigde Staten.
In Washington wordt niet meer alleen
over „bestraffing" gedacht. In plaats
daarvan is sprake van een „legitiem
veiligheidsbelang" van de Sowjct-
Unie in Afghanistan.
Vandaar het voorstel om de Russische
bezetting af te lossen door een interna
tionale troepenmacht. Dat betekent op
zijn minst dat Kaboel niet als voorpost
van het Westen zal worden uitgebuit.
De vraag blijft evenwel of Moskou der
gelijke signalen niet even ongeloof
waardig vindt als Washington de terug
tocht van een Sowjet-divisie uit Af
ghanistan. Vooralsnog beschouwt het
Kremlin Carters jongste uitlatingen als
„volledig duister".
Tegen deze achtergrond gaat Schmidt
naar Moskou. Hij kan daar niet meer
doen dan proberen de verschillende
opvattingen op èèn noemer te brengen.
De Westduitse oppositie onder k-iding
van Franz Josef Strauss vindt dat
Schmidt met concrete resultaten terug
moet komen. Met andere woorden: een
toezegging van Brezjnjev dat de Sow-
jet-Unie zich. wanneer dan ook, uit Af
ghanistan zal terugtrekken.
Schmidt is het met die eis niet eens. Voor
hem is het belangrijkste dat elke mo
gelijkheid moet worden aangegrepen
om een nieuwe (koude) oorlog te voor
komen. Elk gesprek van het Westen
met de Sowjet-lciding is daarom zin
vol Het alternatief, namelijk gëen con
tacten, zou een isolatie van Moskou
kunnen betekenen met het niet uit te
sluiten gevolg dat het Kremlin in de
aanval gaat. En dat zal voor de ont
spanning in Midden-Europa en dus
voor de Bondsrepubliek en Berlyn fa
taal zijn.
