Economisch wonder in
Egypte 'n lappendeken
Blik in de weekbladen
EISEVIERS
DONDERDAG 19 JUNI 1980
GAiRO - De Egyptische
minister van financiën
dr. Adel Ra-ek Abdel
Maguid heeft afgelopen
zaterdag het Egypti
sche parlement triom
fantelijk meegedeeld
dat „voor het eerst
sinds de dagen van Jo
zef Egypte een over
schot heeft op de beta
lingsbalans".
Dat wat in alle andere landen ter
wereld mislukt blijkt volgens
de minister in Egypte moge
lijk: stijging van lonen, daling
van prijzen en verlaging van
de overheidsuitgaven, met
een vermindering van de
inflatie als gevolg. Dat eco
nomische wonder - op papier
althans - lijkt de verwachtin
gen in te lossen van het Egyp
tische volk dat vrede inder
daad economische voorspoed
brengt.
Inderdaad is het acute geldge
brek waar de Egyptische eco
nomie altijd aan heeft gele
den, vrijwel opgelost, on
danks de boycot die de Arabi
sche landen na de vrede met
Israel hebben afgekondigd.
Er komt zoveel harde bui
tenlandse valuta het land
binnen, ook uit de Arabische
landen, dat de snel stijgende
olie-export zelfs wat wordt
afgeremd, omdat olie in de
grond een betere belegging is
dan dollars op de bank. Waar
komt al dat geld van
daan?
Olie-export
Ruim 1 miljoen Egyptenaren
werken in de rijke olie-golf
staten en verdienen daar een
dikke boterham. Zij brengen
jaarlijks zo'n 2 miljard dollar
naar huis. De olie-export
heeft het vorig jaar 1350 mil
joen dollar opgeleverd, het
Suezkanaal 650 miljoen en
het toerisme 600 miljoen, alles
bij elkaar ongeveer 4,5 mil
jard dollar.
Voeg daaraan toe dat de statis
tieken een jaarlijks groeiper
centage aangeven van 8 pro
cent en de conclusie op het
eerste gezicht lijkt gewettigd
dat de economische welvaart
in een recordtempo verwe
zenlijkt is. Het sprookje is
echter te mooi om waar te
zijn. Het is ook niet waar.
Want veel geld in kas is alieen
dan aardig als je dat geld ook
nuttig kan besteden en kan
omzetten in ontwikkelings
projecten. En het blijkt dat de
helft van het beschikbare
geld helemaal niet besteed
kan worden omdat de nodige
projecten ontbreken.
En de andere helft van de be
schikbare gelden wordt
vaak besteed in projecten die
niet de ontwikkeling van de
infrastructuur ten goede ko
men, maar vaak door en voor
de nieuwe middenstand
wordt omgezet in consump
tiegoederen die een snelle
winst garanderen zonder al te
grote investeringen. Dat ver
klaart het groeipercentage
van 8 procent.
Infrastructuur
Maar het werkelijk grote
probleem van Egypte, het
ontbreken van een moderne
infrastructuur, is en wordt
helemaal niet opgelost. Inte
gendeel. Het vele geld dat
Egypte binnenstroomt blijft
veelal in de bureaucratische
pijpleiding zitten omdat er
geen projecten zijn, en geen
organisatie om die projecten
te maken. Zo is de helft van
het geld dat Amerika de af
gelopen jaren voor de ont-
PAGINA 15
President Sadat krijgt het
warm van de Egyptische eco
nomie. Wèl een overschot op de
betalingsbalans, maar om de
zeer vele armen tevreden te
houden moet het voedsel wor
den gesubsidieerd. Waarop
inflatie volgt en de mid-
denklasse ontevreden wordt.
Die krijgt dan. als doekje voor
het bloedenméér salaris en zo
blijf je in de spiraal
wikkeling van Egypte be
schikbaar heeft gesteld nog
steeds niet besteed.
Om dat probleem van plan
ningsmoeilijkheden te om
zeilen heeft de Egyptische re
gering de inschrijving aange
kondigd op twee enorme
projecten: een nieuwe haven
aan de Middellandse Zee. bij
Damiette, en de bouw van een
nieuwe stad, nieuw Amaria
City geheten, ten westen van
Alexandrie.
Anders dan in het verleden mo
gen buitenlandse bedrijven
zonder Egyptische inmen
ging deze projecten bouwen
en beheren voor een conces
sie voor een periode van 50
jaar. Een noodgreep om de
chaos van de Egyptische bu
reaucratie te omzeilen, met
als schaduwzijde dat het aan
trekken van buitenlandse
deskundigen en technici de
ontwikkeling van de Egypti
sche economie maar in zeer
beperkte mate ten goede
komt. Een lijdensweg van een
kunstmestfabriek, met een
Duitse lening neergezet, mo
ge de wanhoop van buiten
landse investeerders in de
huidige omstandigheden il
lustreren.
De oorspronkelijke opzet was
een Egyptisch project dat ten
dele door Duitsland zou wor
den gefinancierd, maar dat
etappegewijs uitgroeide tot
een project dat door Duits
land gefinancierd, gebouwd
en geleid wordt. Want al gauw
bleek dat de Egyptenaren niet
in staat waren om met het be
schikbare geld machines te
bouwen. Daarvoor werden
toen Duitse machines met
Duitse technici gehaald. Toen
gebouw en machines klaar
waren en het gebouw feeste
lijk werd geopend met het
doorknippen van een lint,
onder het oog van de tv-came-
ra's kreeg het Duitse bedrijf al
na twee weken een wanhopi
ge telex dat ze kennelijk de
verkeerde machines hadden
"Technici"
Een inspectie ter plaatse leerde
dat de Egyptische „technici"
op wat verkeerde knopjes
hadden gedrukt, waardoor in
zeer korte tijd het hele ma
chinepark in de vernieling
was gedraaid. De zaak werd
hersteld, en op Egyptisch
verzoek bleven de Duitse
technici om de fabriek te run
nen. Alleen de marketing en
administratie bleef in Egypti
sche handen. Maar ook dat
bleek problematisch, want al
snel bleek dat de pakhuizen
uitpuilden van kunstmest,
omdat er wel geproduceerd,
doch niet verkocht werd
Reden: er bleek in het geheel
geen administratie en ook
geen verkoopafdeling te zijn.
Het einde van het liedje is dat
ook verkoop en administratie
nu door de Duitsers zelf
wordt gedaan, en alleen por
tiers en loopjongens nog
Egyptenaren zijn. Waarom er
geen Egyptische technici op
geleid worden? Omdat zij na
een half jaar opleiding met de
vergaarde kennis naar Koe
weit verdwijnen, waar ze
driemaal zoveel verdienen
voor hetzelfde werk.
De problemen zijn dus aller
minst opgelost, maar de ti
ming voor de optimistische
verklaringen is zorgvuldig
gekozen. Aan de ene kant
voor het Internationale Mo
netaire Fonds, dat al jaren
klaagt over de te grote voed
selsubsidies. Aan de andere
kant voor het binnenlandse
publiek, want het rommelt in
Egypte.
De afgelopen maanden is de
inflatie onrustbarend om-
hooggeschoten, naar schat
ting tot 30 a 50 procent per
jaar. De inflatie, gevolg van de
stijgende prijzen op de we
reldmarkt van grondstoffen
en voedsel, en de steeds gro
ter wordende voedselsubsi
dies, treft in het bijzonder de
Door
Jaap van Wesel
middenklasse, die op zichzelf
niet slecht verdient, maar de
levensstandaard waaraan hij
gewend geraakt is niet of
nauwelijks kan handha-
Boekhouder
Abdel Farik, boekhouder bi j de
Egyptische nationale lucht
vaartmaatschappij Egypt Air.
kan er van meepraten. Hij
heeft voor de Egyptische
standaard een heel redelijk
salaris van 100 Egyptische
ponden in de maand (f300).
Het gemiddelde maandsala
ris van een ambtenaar is niet
meer dan 40 pond (f 120). Bo
vendien werkt zijn vrouw
ook.
Het jonge stel is het vorig jaar
getrouwd. Ondanks het feit
dat ze een redelijke boterham
verdienen klagen Abdel Farik
en zijn vrouw Zuhera dat zij
niet kunnen rondkomen van
hun maandsalaris. Ze hebben
een auto op afbetaling ge
kocht. De dagelijkse levens
behoeften zijn zo duur ge
worden dat er van sparen om
een huis te kopen geen sprake
kan zijn. Daarom wonen Ab
del Farik en Zuhera in bij zijn
ouders.
Wie Abdel Farik 's morgens op
zijn kantoor hoopt aan te tref
fen komt vaak bedrogen uit.
Niet omdat hij ziek is, maar
omdat hij zoals de meeste
Egyptenaren een bijbaantje
heeft. Hij rijdt in zijn auto als
taxichauffeur buitenlandse
toeristen rond en laat hen te
gen een aardige vergoeding
de schoonheden van het oude
Egypte zien. Niemand op
kantoor kijkt op van Abdel
Fariks afwezigheid.
Het is eigenlijk heel normaal
dat een groot deel van het
personeel afwezig is, bezig
met bijverdiensten. Er zijn
zoveel ambtenaren dat het
ook niet zoveel uitmaakt.
Want op de plaats van Abdel
Farik zitten nog vier boek
houders die allemaal voor
precies hetzelfde werk zijn
aangenomen.
Of zij het werk van Abdel Farik
overnemen? Uiteraard niet.
Want er wordt gewerkt alsof
Abdel Farik wel degelijk on
misbaar is. Als hij er niet is,
dan kunnen anderen ook niet
verder met hun werk. Er is in
de Egyptische bureaucratie
altijd wel een handtekening
te verzinnen zonder welke het
werk absoluut niet verder
kan.
Het werkpatroon van Abdel Fa
rik wordt gedeeld door mil
joenen andere Egyptenaren
en sluit aan bij de twee basis
problemen van Egypte: bu
reaucratie en overbevolking,
en het rechtstreekse verband
tussen die twee. In Egypte
wordt elke 20 seconden een
baby geboren. Dat betekent
netto een bevolkingstoene
ming van 1 miljoen per jaar.
De bevolking telt ongeveer 44
miljoen zielen, voor wie on
voldoende werk is. De rege
ring belooft iedereen werk,
maar aangezien er in de pro-
duktieve sector, landbouw en
industrie onvoldoende pro
jecten zijn, belanden alle
werkwillenden automatisch
bij het ambtenarenappa
raat.
Vier ambtenaren voor een func
tie is daarom heel normaal.
Die ambtenaren werken al
lemaal volgens het beginsel
dat zo weinig mogelijk werk
over zoveel mogelijk mensen
verspreid moet worden, op
dat vooral toch een ieder aan
het werk blijve. Geen wonder
dat arbeidsproduktiviteit en
efficiency geen hoge priori
teit hebben in Egypte.
Toen Zuhera het vorig jaar op
het ministerie van binnen
landse zaken met haar werk
begon was het eerste wat haar
baas opgewekt zei dat ze maar
veel breiwerk mee moest
meenemen. Een functie en
salaris kon hij haar aanbie
Uitlaatklep
den. maar werk niet.
De snel stijgende prijzen, het
gevoel toch eigenlijk niet nut
tig te zijn, het inwonen bij de
ouders, zijn allemaal factoren
die bijdragen tot een gevoel
van frustratie bij Abdel Farik
en Zuhera. AbdiFarik heeft
de afgelopen tijd nog een ei
genaardigheid, die met die
frustratie te maken heeft. Een
onweerstaanbare behoefte is
bij hem opgekomen om veel
naar de moskee te gaan bid
den. Hij vertelt een ieder die
het maar horen wil dat hij al
tijd een gelovig moslim is ge
weest. die altijd met een grote
boog om alcohol is heengelo
pen.
Maar Abdel Farik's vrienden
glimlachen om zijn vroom
heid. Het gaat Abdel Farik er
vooral om zich nadrukkelijk
in de moskee te laten zien
omdat de islam nu eenmaal
mode is. En een bezoek aan
een van de grootste moskeeen
in Cairo, genoemd naar de le
gendarische Saladin, leert dat
veel van de gelovigen uit de
middenklasse, vooral jonge
ren. in hun auto voor komen
rijden, om over de slechtheid
van de moderne westerse
maatschappij te worden
voorgelicht.
De islam
laatkleppen
lens van ontevredenheid en
frustratie, juist bij die groe
pen die het meest van Sadats
liberalisering en westerse
oriëntatie hebben geprofi
teerd: de consumptiegoede
renindustrie en de technocra
ten. Maar betekent het dat
Sadats economische politiek
hem regelrecht naar de af
grond brengt? Dat zou een
overdreven voorstelling van
zaken zijn. Want iets Vei betert
er wel. Er wordt veel ge
bouwd, hotels, flats. Het tele
foonsysteem is een ietsje ver
beterd. En alles bij elkaar is
de middenklasse er onder
Sadat op vooruitgegaan.
ïische liberalisering
heeft tot doel om Egypte aan
trekkelijk te maken voor bui
tenlandse investeerders. Dat
vertrouwen is maar in be
perkte mate aanwezig. Maar
zoals de Duitse kunstmestfa
briek ervaren heeft: door
schade en schande word je
wijs. Als je de omstandighe
den en mogelijkheden van te
voren kent en je erop instelt
valt er te werken. Banken- en
zakenlieden kijken in de eer
ste plaats naar politieke sta
biliteit en economische kre
dietwaardigheid. Dat ver
trouwen is op dit moment
maar ten dele aanwezig. In
vesteren op lange termijn is
toch wel een beetje riskant.
Want. zeggen de Europese
banken- en zakenlieden, er
zijn te veel factoren in Egypte
d ie de regering niet in de hand
heeft.
De kredietwaardigheid wordt
bepaald door de stroom van
buitenlandse valuta naar
Egypte. Wie garandeert dat de
Egyptische gastarbeiders in
de Golf ook in de toekomst
hun geld naar Egypte blijven
brengen? Turkije is het voor
beeld van een land waar zijn
gastarbeiders geen vertrou
wen in hebben, en dat door
gebrek aan buitenlandse va
luta bijna bankroet is. Verder
blijven toeristen weg als er
rellen zijn
Evenwicht
tUS:
De
en politieke
vrijheid zonder dat daardoor
het regime in gevaar komt.
Want alleen als de Egyptenaar
in het buitenland mogelijk
heden heeft om in Egypte iets
met zijn geld te doen zal hy
het naar Egypte terugbren
gen. Wie zijn in de Golf ver
diende centen om wil zetten
in een taxi-bedrijfje, kan een
of twee auto's kopen en die
meenemen naar Egypte. Wie
een winkeltje wil beginnen
krijgt daarvoor de nodige fa
ciliteiten.
-men worden aan de ande
re kant zoet gehouden met
gesubsidieerd voedsel als
brood, suiker, bonen en thee.
Die subsidies zijn nodig om
rellen te voorkomen, zoals de
regering in januari 1977 heeft
geleerd, toen een plotselinge
prijsstijging van voedsel tot
spontane volksopstanden
leidde. Dat deels kunstmatig
stabiel houden van de Egyp
tische economie is een van de
belangrijkste oorzaken van
de inflatie, door middel van
de steeds groter wordende
voedselsubsidies, die de
overheidsuitgaven ondanks
de anders luidende statistie
ken doen toenemen. Want er
wordt in Egypte onvoldoende
voedsel geproduceerd. En
aangezien de bevolking blijft
toenemen worden de voed
selsubsidies steeds gro-
Zo is de Egyptische economie
een lappendeken waarmee
het ene gat met het andere
gedicht wordt. Om de armen
tevreden te houden wordt het
voedsel gesubsidieerd, en
door de inflatie die daaruit
volgt wordt de middenklasse
ontevreden. En om de mid
denklasse tevreden te houden
kondigt de minister van fi
nanciën hogere lonen en lage
re prijzen aan. Overigens
worden veelal goederen in
prijs verlaagd die helemaal
niet te krijgen zijn.
De pessimisten zeggen dat het
vroeg of laat vast moet lopen.
Maar
optil
vijzc:
MAGAZINE
Jan Nico Scholten. dissident en
voorzitter van de CDA-commis-
sie voor buitenlandse zaken, fi
gureert zowel in Elseviers Maga
zine als in de Haagse Post van de
ze week.
Aanleiding hiertoe is vanzelfspre
kend het debat in de Tweede
Kamer over een eventuele olie
boycot van Zuid-Afrika. Onder
de wat kleinere titel Mr. Schol
ten handelt in Buitenlandse
Zaakjes" beschuldigt Elsevier
Scholten van een verdeel- en-
heers-politiek, die hem. aldus het
weekblad, binnen het CDA zeker
niet in dank wordt afgenomen.
"Een land om aan het hart te druk
ken". vindt EM ons buurland
België. Dit landje bestaat in zijn
huidige vorm 150 jaar, reden voor
EM om een uitneembare bijlage
aan onze zuiderburen te wijden.
Marius van Rijn maakt gewag
van de volkenmoord in Afghanis
tan. waar het Kremlin een eigen
Vietnam heeft geschapen, aldus
de Elseviersvei slaggevei
Onder het motto 'De schijneenheid
binnen de PvdA wordt een tus
senbalans over deze partij ge
maakt.
In de culturele sector is een terug
blik op het Holland Festival en
Jan Nico Scholten en de olieboycot
deze week dus ook in de Haagse
Post:
"Zo n boycot wordt, hoe gering het
ook is. nu eenmaal ervaren als
meer dan verbalisme. Die functie
heeft hel gekregen vanwege de
grote symboolwaarde die eraan
gehecht wordt
Volgens Scholten is van een eenzij
dige boycot door Nederland geen
Er zijn oproepen, aanbevelingen
VN-i
Die
voor een deel al gehonoreerd,
namelijk door de OPEC-landen.
Ook als geen enkele EG-purtner
met ons meedoet, zou Nederland
zich dus aansluiten bij een be
staande, vrijwillige boycot
De kabouter eigenwijs van de Ame
rikaanse buitenlandse politiek,
ex-senator William Fullbright,
wordt aan de tand gevoeld over
het hedendaagse Amerikaanse
buitenlandse beleid:
Dit democratisch systeem is niet
geschikt voor het voeren van een
buitenlandse politiek. Een sterk
ministerie van buitenlandse za
ken zou daa rvoor veel beter zijn
Fullbright. befaamd om zijn steek
houdende kritiek, over de Rus-
sisch-Amerikaanse verhoudin
gen:
Historisch gezien hebben de Sow-
jet-Unie en Amerika nooit reden
tot onderling wantrouwen gehad.
In twee oorlogen hebben we aan
dezelfde kant gevochten
Fullbright zegt zeker de mogelijk
heid voor West-Europa te zien om
een eigen politieke weg in te
slaan.
"Maar zolang de Westeuropeanen
niet politiek een zijn blijven ze
afhankelijk van ons. Tot die tijd
is de NAVO het enige antwoord
op hun buitenlandse problemen
Fred van Doorn ging de levens- en
filmloop na van Yves Muntand:
Een man die alles heeft meege
maakt en die niets meer doet voor
geld of roem.maar uitsluitend als
het volgens hem zin heeft en die
zich daarbij kwetsbaar opstelt
Sjimon Peres, leider van de Israëli-
martij, werd gein-
de felle maehts-
Ook hebben ze deze voorbije wee
weer een stel volks- en studentei
en politieke leiders neei gesehole
tna foltering) en dat allemaal
die Guatemalteken te beveilii
tegen het Goddeloos communis-
En onze bisschoppen doen of hun
neus bloedt en hebben alleen
maar schrik dat hun priesters
worden vermoord
Dit schreef de 41-jai ige pater Walter
Voordeckers op 1 maart van dit
jaar vanuit Guatemala ,ian zijn
Belgische ouders Op 12 mei
werd hij vermoord, VN publi
ceert. op verzoek van zijn ouders,
zijn brieven.
Bisschop Gijsen heeft nog steeds
een sterke greep in zijn bisdom
Roermond. In Roldtic worden
jonge priesters opgeleid volgens
de beginselen van deze veelbe
sproken man. Er wordt daai in
Limburg een harde oorlog ge
voerd tegen de 'dissidenten
VN signaleert voider dat de haide
zwarte guerrilla in Zuid-Afrika
nu is begonnen.
Ex-wethouder Wim Sinnige van
Amsterdam Spreekt ovei de be
stuurbaarheid van de hoofdstad
Ik weiger pessimistisch te zijn
Doemdenken kan ik niet uit
staan. De vraag naar de bestuur
baarheid van Amsterdam b
zen zegt hij op de omslag.
De brekebeen van Den Haag. zoals
hij in de wandeling wel wordt ge
noema, zet tegenover dit opti-
EMIEK RUYGROK
