Paus moet als
Christus komen
Zomaar wat ideetjes om gastvrij te
zijn
Open paus
Daling misbezoek
niet alleen hier
HET KOPEREN BED.
Pander
Zweedse
volksdansers
bij Leidse
luthersen
VRIJDAG 6 JUNI 1980
LEIDEN - Een Zweedse volks
dansgroep (37 leden) zal zondag
morgen gast zijn van de evange-
lisch-lutherse gemeente in Lei
den. De groep, die in ons land is
ter gelegenheid van het 70- jarig
bestaan van de Vereniging Zwe-
den-Nederland en afkomstig is
uit de stad Jönköping, woont in
traditionele kerk-klederdracht
de dienst bij. Die begint om kwart
over 10 en de plaatselijke predi
kant, ds. J. Happee, gaat daarin
voor. De voorzitter van de Ver
eniging Zweden-Nederland, me
vrouw J. Vreeken uit Amster
dam, zal in de dienst een korte
samenvatting van de preek in het
Zweeds geven.
Na afloop is er gelegenheid met de
gasten nader kennis te maken.
Buiten de kerk geeft de groep dan
een demonstratie van Zweedse
volksdans. Kinderen die onder
kerktijd de kinderkerk bijwonen
zullen ook een eenvoudig volks
dansje leren.
-<l<<jHIJIII JI4U1!
„Toeristenkerk" in de vakantiegebieden
Als op een camping de belang
stelling voor kerkelijk recrea-
tiewerk minder wordt of zelfs
helemaal wegvalt, denken
veel kerkmensen dat de kerk
voor mensen-op-vakantie
geen betekenis meer heeft. De
predikant J. Hengeveld (50) te
Ede is het daarmee niet eens.
Er zijn nog genoeg andere
mogelijkheden voor kerken in
de vakantiegebieden om gas
ten van dienst te zijn. En ze
hoeven niet eens veel tijd en
geld te kosten. In het blad "In
formatie" van de Gerefor
meerde Kerken noemt ds.
Hengeveld - evangelisatie
predikant in de regio's Ede en
'Arnhem en lid van de syno
dale werkgroep "Kerk en re
creatie" - er eert. naar.
Hoofdzaak is wél dat de plaat
selijke kerk een goede gast
vrouw is. Ze moet niet alleen
met de gasten rekenen, maar
hen zelfs laten vóórgaan.
Plaats en tijd van de kerkdien
sten zullen zoveel mogelijk en
duidelijk moeten worden be
kendgemaakt. Bij de VW, in
de plaatselijke pers, hotels,
pensions en winkels en van
zelfsprekend ook op cam
pings.
Een kerk die veel gasten ver
wacht kan in de zomermaan
den de kinderoppas niet stop
zetten. Die moet, evenals de
kindernevendiensten en het
koffiedrinken na afloop,
steedsbij de kerkdiensten
worden vermeld.
Ds. Hengeveld adviseert, gast
vrouwen en gastheren aan te
stellen. Als affiches zeggen dat
gasten welkom zijn, dan moet
dat ook concreet worden in de
ontvangst. Het eventueel
aanwijzen van een plaats in
de kerk en het aanbieden van
een liedboek horen daarbij.
Ook de voorganger moet reke
ning houden met de vakan
tiegangers. Hij zou zich aan
het begin van de dienst even
kunnen voorstellen. In elk ge
val zal hij hen speciaal groe
ten en hun iets zeggen over de
plaatselijke situatie en het
verloop van de dienst. Dat
laatste kan nog beter op een
stencil, zoals ook een lectuur-
en informatietafel goede
diensten bewijst. Een gast-
dominee moet weten wat er
van hem wordt verwacht.
Omdat in de vakantie vaak veel
kinderen naar de kerk mee
komen, zal de viering van de
dienst "speelser" kunnen zijn
dan gewoonlijk. Bij de voor
bereiding zouden ook gasten
betrokken kunnen worden die
er al wat langer zijn.
Zorg
Vakantiegangers hebben soms
behoefte aan pastorale zorg.
De ervaring leert dat juist in
die tijd vragen en problemen
soms gemakkelijk de kop op
steken. Er zijn mensen die
daarover liever praten met
een pastor die "niet alles
weet". Ds. Hengeveld ziet het
als een taak van de plaatse
lijke kerk, de mogelijkheden
van het pastoraat duidelijk
bekend te maken. Hij ervoer
zelf, hoe plezierig het is om na
afloop van een dienst in een
"toeristenkerk" onder het
.genot van een kopje koffie,
even te kunnen napraten met
andere gasten of gemeentele
den. De laatsten kunnen
vakantiegangers natuurlijk
ook zelf uitnodigen. "Een
dankbare gelegenheid voor
een echte ontmoeting en voor
(Uit "Lachen in de kerk")
het uitwisselen van
gen'
Voor mensen die de drempel van
het kerkgebouw toch te hoog
vinden kan op een andere
plaats eens een dienst worden
belegd, misschien wel ergens
buiten.
Ook in de week zal de kerk de
gasten niet vergeten. Ds. Hen
geveld geeft zomaar wat
ideeën, die hier en daar ook al
worden toegepast.
Bij slecht weer kan de kerk
ruimte - en misschien wel een
paar vrijwilligers - beschik
baar stellen voor gezelschaps
spelletjes, pingpongen, biljar
ten en meer van die activitei
ten. Een lectuurhoek vindt
meestal gretig aftrek. Voor
zangavondenorgelconcerten
en films bestaat ook veel be
langstelling.
Het succes van het NCRV-pro-
gramma "Kerkepad" bracht
ds. Hengeveld op het idee, in
samenwerking met de VW
regionale kerketochten te or
ganiseren. Die kunnen uiter
aard ook langs "minder ge
wijde" bezienswaardigheden
gaan.
De predikant beveelt tenslotte
een proef aan met een "open
kerk als stiltecentrum", als het
even kan met een bemande
lectuurtafel. In het buiten
land kunnen vakantiegasten
zich gemakkelijk in een kerk
terugtrekken voor bezinning
of gebed. Bij ons is dat niet de
gewoonte. "Waarom zouden
we het hier niet eens probe-
Conclusie: "Naast het belang
rijke campingwerk zijn er
nog volop kansen om een
gastvrije gemeente van de
Heer te zijn".
Braziliaanse basisgemeenten in open brief:
"Ik geloof dat deze paus zijn
mening best wil veranderen,
als je hem maar met de juiste
argumenten tegemoet
treedt". Dat zegt de 85-jarige
Franse theoloog Marie-Do-
minique Chenu in een com
mentaar op de Franse reis
van Johannes Paulus 2.
Chenu deelt mee, dat er de
laatste maanden intensieve
contacten waren geweest
tussen de Franse bisschop
pen en de paus. Zij hebben
hem duidelijk willen maken,
dat er in plaats van een kerk
als een "burcht" een kerk
moet komen die ruimte
geeft. "In Frankrijk houdt
men niet zo van structuren
en zeker niet van kerkelijke.
Men wil een zekere vrijheid,
waar het evangelie toch de
mogelijkheid toe biedt. Ve
len wijzen de kerk af, maar
willen wel het evangelie
aanvaarden". Volgens Che
nu hebben de bisschoppen de
paus ook kunnen overtuigen
van het belang van het werk
der 700 priester-arbeiders.
Fierre-Luc Séguillon, hoofd
redacteur van een gezagheb
bend katholiek weekblad,
concludeert, dat de paus
geen veroordelingen heeft
uitgesproken. "De ontwikke
ling van de kerk in Frankrijk
is niet geblokkeerd en we
kunnen op de ingeslagen weg
verder. En dat terwijl juist
het vermoeden bestond dat
de paus eens orde op zaken
zou komen stellen.
De paus kan straks beter niet als staatshoofd naar Brazi
lië komen, want dan wordt hij toch maar met officiële
eer door de machthebbers ontvangen en schudt hij de
handen van degenen die de mensen uitbuiten, het volk
laten verhongeren, mensen arresteren en martelen, de
werkelijke leiders van het volk neerslaan en de kreten
van de onderdrukten verstikken. Nee, de paus moet
eenvoudig komen als bisschop, als een broeder naar zijn
broeders en zusters, een arme tot de armen, teneinde de
armen de hoop van het evangelie te verkondigen, de
God van de verdrukten te brengen, de bevrijding der
slaven, de nieuwe wereld van gelijkheid en broeder
schap, die hiér en nü moet beginnen.
De priesters, zusters en leken die
verantwoordelijkheid dragen
voor de zielzorg in de basisge
meenten van het bisdom van
aartsbisschop Dom Helder Ca-
mara (Olinda en Recife) schrijven
dat in een open brief aan bis
schop Ivo Lorscheider, voorzitter
van de Braziliaanse bisschop
penconferentie, naar aanleiding
van het komende bezoek van
paus Johannes Paulus 2 aan dit
land.
Beloofde land
Dat bezoek moet er, zo menen de
briefschrijvers, toe bijdragen dat
het Braziliaanse volk op weg kan
gaan naai- het Beloofde Land,
"waar de melk van gerechtigheid
en de honing van vrijheid en vre
de rijkelijk vloeien".
De paus zou er goed aan doen als hij
naar de gevangenis ging om daar
vakbondsleider Lula en diens
kameraden te bezoeken. Hü zou
ook naar de landarbeiders van
Alagamar moeten gaan, naar de
rechteloze pachters en Indianen.
Hij zou de tijd moeten nemen om
te luisteren naar de noodkreten
van de armen in de ontelbare fa-
vela's (krottenwijken), waar soms
een kwart van de stadsbevolking
woont.
Als de paus komt, moet hij zeggen
dat het privé eigendom aan
grond, fabrieken en produktie-
middelen, wanneer het alleen
maar in dienst staat van het kapi
taal, immoreel is, want het ont
neemt het volk de meest elemen
taire mogelijkheden om mens
waardig te leven. Hij moet het
kapitalisme veroordelen, dat
monster dat op het ogenblik de
kinderen Góds dreigt te verslin
den.
In 13 jaar bijna 38 procent minder
In 1966 ging nog 64,4 procent van de rooms-katholieken van 7 jaar en
ouder in het weekeinde naar de mis. Vorig jaar was dat 26,6 procent.
De daling was het grootst in de periode 1968-1973: gemiddeld 4 pro
cent per jaar. Een katholiek rapport over het misbezoek in de jaren
1966 tot 1979, dat deze cijfers publiceert, zoekt de oorzaak van de
teruggang vooral in de maatschappelijke veranderingen, niet in de
kwaliteit van het pastorale aanbod.
- de kerk, 15 twee keer
De rooms-katholieke kerk in Brazilië is groot en invloedrijk. Dat kan
heilzaam zijn, als ze de rijken en machtigen maar niet naar de mond
praat.
in Jeruzalem en diens onmiddel
lijk daarop volgende optreden
tegen de handelaars in de tempel.
De paus, schrijven zij, moet als
Christus naar Brazilië komen om
daar de mensen dezelfde blijde
boodschap te brengen. Hij kan er
dan zeker van zijn dat de miljoe
nen armen naar hem toe zullen
stromen, "want zij hebben nie
mand anders".
De priesters, zusters en leken heb
ben zich voor deze open brief aan DuistCHliS
de bisschoppenconferentie laten
inspireren door het verhaal in het
evangelie naar Mattheüs over
Christus' triomfantelijke intocht
dat al zo wordt bedrogen - nog
meer rook in de ogen te blazen".
De briefschrijvers noemen de rij
ken en machtigen van Brazilië
"handelaren, die de levende tem
pel van onze God verkopen, die
hoogstgevaarlijke roversholen
vormen, die niet alleen het volk
op allerlei manieren uitbuiten
maar het land ook nog verkopen
aan de hebzucht van machtige
buitenlandse
"Voorkomen moet worden dat de
kinderen van de duisternis zijn
bezoek misbruiken om het volk -
De paus moet helemaal de kant van
de armen kiezen. "De kleine
mensen moeten kunnen zingen
en schreeuwen: Gezegend is hij
die komt in de naam des Heren".
Zulke cijfers geven nogal wat pas
tores een zeker schuldgevoel. Het
lijkt erop alsof de priesters het
hebben laten afweten, wordt dan
gesuggereerd. Het rapport vindt
dat niet terecht. Het probleem
ligt veel ingewikkelder. In andere
kerken en over de grenzen doen
zich soortgelijke ontwikkelingen
voor. De daling bij de Nederland
se rooms-katholieken is wel gro
ter, maar dat komt omdat het
misbezoek in ons land in het be
gin van de jaren 60 nog opvallend
hoog was. Zo lag het in 1965 in de
Bondsrepubliek Duitsland op 51
procent (in 1975 op 39), in België
op 44 (31 procent in 1973) en in
Frankrijk al in 1960 op 35 procent
(12 procent vorig jaar).
Verschuiving
In de grote steden en de grote paro
chies is het kerkbezoek het
laagst. Volgens de samenstellers
is niet het pastorale aanbod daar
van de oorzaak, maar de groot
schaligheid. Het rapport consta
teert een verschuiving van waar
den in de richting van een groter
individualisme, meer persoonlij
ke vrqheid, meer tolerantie te
genover andere levensbeschou
welijke zienswijzen en een afne
mende waardering van de tradi
tionele instituten.
De geestelijke gevolgen blijven
overigens niet uit. Onderzoek in
verscheidene landen maakt
duidelijk, dat bij de meeste
mensen die niet meer naar de
kerk gaan het geloof in de bood
schap van het evangelie van
Christus op de achtergrond
raakt en dat alleen een vage, al
gemene godsdienstigheid over
blijft, zo meldt het rapport.
Van de 100 kerkgangers gaan er,
volgens een reële schatting van
de onderzoekers, nog 75 elke
week i
per maand en 10 éénmaal per
maand of minder. Met Kerstmis
en Pasen is het misbezoek het
dubbele van normaal.
Beroepingen. Hervormde Kerk:
beroepen te Reeuwijk en te Zet-
ten-Andelst kandidaat A. van
Vuuren Amsterdam, te Beemster
A. de Vos Berkenwoude; aange
nomen de benoeming tot bij
stand in het pastoraat te Hoog-
made J. van de Hoek, emeritus
predikant te Buurmalsen; toe
gelaten tot de evangeliebedie
ning en beroepbaar gesteld G.C.
Klok Barneveld (per 1 oktober),
C. Stelwagen Veenendaal en A.
van Vuuren Amsterdam; toegela
ten tot de evangeliebediening
B.J. Damman Enschede.
Gereformeerde Kerken: aange
nomen de benoeming tot kader
vormingspredikant te Soemba
(Indonesië) J.G. Luinstra Soes-
terberg.
Remonstrantse Broederschap:
benoemd tot voorganger van de
Ned. Protestantenbond te Har-
dinxveld-Giessendam (deel
werk) E.H. Cossee Dordrecht.
Meren wijk. De werkgroep "Stil
tecentrum" van de oecumeni
sche kerkgemeenschap in de Me-
renwijk te Leiden is tot de
conclusie gekomen dat het stilte
centrum van het kerkgebouw
"De Regenboog" in zijn huidige
vorm niet voldoet. In afwachting
van een mogelijk nieuwe opzet is
het centrum doordeweeks voor
lopig gesloten.
WASSENAAR - Aan de
H.N.O.-school "De spinbaan,' in
Wassenaar slaagden voor het
diploma 4-jarig L.H.N.O.
A. Abma, K. Angevaren, S. van Bie
zen, I. Boonk, S. Enklaar, M. Ha-
mersma, A. Herr, C. Hollander, S.
Kennedie, Y. Knijnenburg, A. de
Koning, K. Konings, J. Koreman,
M. Laarey, F. de Leeuw, C. van
der Marei, J. Mooijman, A. Pen-
nock, C. Perez, L. Ruijgrok, A.
van Santen, A. Schrama, M. Al
kemade, J. van Benthem, S. van
der Bilt, C. van Brecht, K. van
Breda, I. Drenth, B. Feijnenbuik,
I. Fix, M. van der Gugten, M.
Huininga, S. van Iperen, D. Kla
verveld, M. Koot, J. Lakkerwa, A.
van Leusden, S. van der Meer, E.
Meerts, E. Ruitenbeek, J. Seijse-
ner, T. Vriend, M. Zwanenburg,
M. van der Zwart, M. Zuijder-
duin, C. van der Bent, R. van den
Berg, J. Compeer, A. van Duijn-
hoven, M. van Eeden, A. Hoog-
teijling, M. Kamberg, J. Karman,
M. van Klaveren, G. Looijestijn,
D. van Manen, C. van der Peet, D.
Remmerswaal, K. van Schaik, P.
Stijnman, A. Teeling, M. van
Trierum, I. Weber, V. Zoetemelk,
H. Zwaving
Voor het diploma Interim Alge
mene Schakelopleiding
(M.H.N.O.) slaagden:
J. Barnhoorn, H. van den Berg, H.
Brandsma, M. van der Geest. E.
Gruwel, E. van Hemert, E. den
Hollander, I. Koper, L. Kuipers,
W. Schaap, D. Smits, E. Snelder-
waard, J. Thierry, A. Verhaegen,
D. Zwanenburg, P. Bakker, B.
Bloot. M. van Doorn, J. van Eg-
mond, B. van Gent, J. Gillissen, J.
van Kuijen, N. van Leeuwen, E de
GESLAAGD
Lozanne, M. Messemaker, S. Nij-
enhuis, M. Oosterling, C. van der
Plas, C. van der Plas, A. Reedijk,
A. Schuitemaker, G. Zwaan.
LEIDEN - Aarf de leao-school De
Nieuwe Vaart in Leiden slaagden
voor het eindexamen LEAO-4:
C. de Boer, A. Cramer, H. Glasber
gen, M. Hart, M. v.d. Knijff, B.
Nijland, J. Otter, R. v. Valderen,
F. Zirkzee, F. Zwaan, J. Been, J.
v. Elten, C. Fakkel, A. v. Hemert,
S. Janssen, M. Kikkert, P. Moe-
rer, N. de Nies, C. van Steijn, A.
Veelwaard, F. Veldhoven, J. Vos-
se, F. Samallo. P. v. Beelen, T.
Bodenstaff, W. Dijk, P. Hartevelt,
J. Hogenboom, D. Mulders, G. v.
Oevern, R. Visser, I. Bakker, J.
Bey, W. Blok, M. Cicutini, W. de
Frétes, H. de Haas, J. Jansen, G.
Nachtegaal, L. Reumerman, A.
Schaart, A. Schuurman, J. Ver
baan, C. Vermeer, A. Wortman, R.
Braun, R. Cardinaal, M. Harte
velt, R. Jansen, P. Kling, A. Lan-
cel, H. v. Leeuwen, G. Linger, R.
Vermeulen, J. Aartman, B. Bak
ker, Gabr. Beekman Lapré, T.
Bergman, S. Bodijn, J. Broers, M.
Brouwer, C. v. Fulpen, I. v. Kes-
sel, M. de Koning, M. Ruhulessin,
Y. Tijs, M. dé Wispelaare, N.
Zwanenbuig, M. Burggraaf, D.
Hillebrand, B. Delfos. J. Diepen-
bach, R. v. Houten, W. Klinken-
berg, P. v. Leeuwen, E. v. d. Lin
den. P. Pols. R. Sterk. J. Tak, C.
Brussé, Y. Hunink, N. Iterson, B.
Kardjani, M. Klevering, C. v. d.
Mey, L. Mulder. L. v. d. Oever, S.
Remond, S. Rietkerken. N. Bos,
E. Schut, P. Spierenburg, S.
Tdloreg, D. Zirkzee, M. de Bruin,
H. v. d. Burg, A. v. Duin, M. de
Groot, G. Halvemaan, P. Jawala-
persad, A. v. Leeuwen, S. Ardjun,
M. v. Bohemen, S. Broekhof, C.
Florijn, S. de Grauw, A. Keere-
weer, I. Koster, D. Kranenburg,
A. v. d. Poel, E. Ravensbergen, I.
Redel, J. Ruwaard, J. Varkevis-
ser, E. Vreeken, H. v.d. Zwam, C.
Bakker, R. Fasseur, R. Gottmer,
R. Hannaart, M. Hoogenes, A. Lo-
riaux, J. Meinders, J. van der Nat,
J. Schaap, D. Sijmonsa, E. de Vet,
M. de Winter, M. v.d. Zeijden, P.
Bot, J. Diseraad, A. Kleefstra, K.
v.d. Mey, I. Mud, A. M. Overdijk,
J. Philippo, I. Simmerman, W.
Turk, L. v. d. Wolk, J. v.d. Zwet. J.
Bakker, W. v. Engelen, F. Harte-
veld, C. Meeuwis, P. Splinter, E.
Stekelenburg, J. Uittenbogaart,
E. Westplat, M. Brussé, J. van
Egmond, M. v. Egmond, M. Era
dus, A. Flaman, M. Gijsman, Y.
Hemmes, R. Kuyvenhoven, A.
Peet, C. Saveur, E. Saveur, J. Se-
gijn, E. Spaans, A. Tazelaar, S.
Veefkind, M. Vogelenzang, H. Al- j
stede, A. Butzelaar, R. Huisman,
J. Moleveld, P. v. Sandqk, E. Wit-
teman, T. v. Brakel, B. Hewitt, S.
Kluivers, M. Langman, M. v.
Leeuwen, H. v. Poelgeest, M. v.
Polanen, C. Spierenburg, S.
Stouten, A. Tolboom. T. v. Ton
geren, J. v.d. Visch, M. Wallaart,
C. v. Westbroek, S. v. Haaren, N.
Berg, B. Durieux, S. Filippo, W.
Overduin, P. Plomp, G. Rem, O.
v. Stal, S. Stokkel, E. Zandstra, D.
v. Zuylen, A. Disseveld, K. de Ja
ger, J. Lam, S. Latumanuwy, J.
Litaay, Y. Neuteboon. K. Onos, Y.
Peters. I. Ravensbergen, L. Ro
denburg, E. Roeleveld. G. Sloos, L
J. Spaanderman, B. de Mos.
DEN HAAG - AMSTERDAM - ROTTERDAM - EINDHOVEN - LEIDEN - GRONINGEN - ENSCHEDE
Messing staat nu weer
volop in de belangstelling.
Het afgebeelde bed, klassiek
van stijl, kost 899,-
(160x200) of935,-
(180x200). Het is direct
leverbaar. Een eenpersoons
bed is er al vOor 425,-.
Prijzen van bijpassende
nachttafeltjes: i79,- en 264,-.
Pander's bed- en badshop
biedt 'n kleurrijk beeld van
dekbedovertrekken, dekens
en lakensets.
Wie wat meer om wonen
geeft, voelt zich thuis bij
Pander.
Leiden: Brcestraat 146
Botermarkt 21-22
