Vlaggetjesdag
lijkt voltooid
verleden tijd
Blik in de weekbladen
Gevolgen van haringvangstverbod voor zeevisserij
ELSEVIERS
DONDERDAG 5 JUNI 1980
PAGINA 13
IJMUIDEN - Het havenkwartier van IJmui-
den zal zaterdag 7 juni geheel in het teken
staan van de Dag van de Nederlandse Zee
visserij. Sluitstuk en hoogtepunt van een
gevarieerd programma, dat naar verwacht
tenminste 10.000 bezoekers naar de groot
ste Nederlandse vissershaven zal trekken,
is een vlootshow. Gepavoiseerde kotters
zullen in kiellinie de haven uitvaren. Maar
in plaats van voorbij de einder uit het zicht
te verdwijnen zullen zij het Forteiland in de
havenmonding ronden en terugkeren naar
hun ligplaatsen voor de wal. Op geen ande
re wijze had men symbolischer tot uit
drukking kunnen brengen hoe het met on
ze traditionele Vlaggetjesdag is ge
steld.
plastic emmertjes. Hollandse
Vlaggetjesdag bestaat niet
meer. De dag waarop de Ne
derlandse haringvloot rijk
gepavoiseerd en nagewuifd
door het thuisvolk de havens
uitvoer om het Hollands zee
banket - de enige echte on
vervalste rond de Doggers-
bank verschalkte Hollandse
Nieuwe - te gaan halen, lijkt
voltooid verleden tijd. Op het
moment dat die traditie dit
jaar aanvankelijk nog op een
enigszins geimproviseerde
manier een kans van slagen
leek te maken, is bekend ge
worden dat de Noordzee voor
de vangst van haring voor de
Nederlandse vissers opnieuw
verboden viswater blijft.
Denen
Nog in het begin van dit jaar zag
het er naar uit dat de EG-mi-
nisters zouden instemmen
met een vangstquotum voor
de Noordzee van 20.000 ton
haring. Aan Nederland zou
daarvan 2500 ton worden toe
bedeeld. De Nederlandse re
ders krabden zich eens achter
de oren. Zij begrepen dat als
een dergelijke vergunning
zou worden verleend er een
beroep zou worden gedaan op
hun „begrip voor de omstan
digheden". Immers als het
beschikbare vlootmaterieel
op volle capaciteit zou wor
den ingezet, zou het aan de
Nederlandse vissers in het
vooruitzicht gestelde quotum
in de kortste keren uit het wa
ter zijn getild.
De vraag rees of dat wel een
rendabele zaak kon worden
genoemd. Daarbij kwam op
nieuw een stuk ongenoegen
boven over de bevoorrechte
positie van de Denen. In Ska-
gerrak en Kattegat werd in de
jaren dat de Nederlandse ha
ringvisserij „aan de ketting
was gelegd" door de Deense
collega's jaarlijks ongestraft
60 tot 80.000 ton haring weg-
gevist. Haring, voor het me
rendeel bedoeld voor ver
werking in de vismeelindus-
trie.
Na het in 1977 voor de Neder
landse vissers in werking ge
treden vangstverbod is het
mes voor de Denen aan twee
kanten gaan snijden. De Ne
derlandse reder-handelaar
zocht - in een streven zijn af
nemers van consumptieha
ring te blijven bedienen - een
oplossing voor het wegvallen
van de vangstgronden in de
Noordzee. Die oplossing
werd onder meer gevonden.,
op de Deense markt!
Makreel
Zag het er aanvankelijk naar uit
dat met het wegvallen van de
Nederlandse haringvisserij
de hele visserij als bedrijfstak
met ondergang werd be
dreigd, de praktijk leerde an
ders. Natuurlijk werd de Ne
derlandse vissersvloot als ge
volg van saneringsmaatrege
len sterk gedecimeerd. Het
gat in de haringmarkt werd
voorlopig gedicht met het
Deense produkt.
De Nederlanders vonden voor
de praktische uitvoering van
het visserijbedrijf een alles
zins redelijke vervanging in
de vangst van makreel. Een
visje waar tot op heden een
vangstbeperking voor geldt
die de vissers nauwelijks be
perkt in hun activiteiten, dat
zich bovendien voor diverse
•consumptiedoeleinden ui
termate geschikt toont en
waarvoor in binnen- en bui
tenland een uitstekende af
zetmarkt blijkt te be
staan.
En natuurlijk is het waar dat de
opbrengst van de makreel
vaak beduidend lager ligt dan
die van de haring, maar dat
wordt ruimschoots gecom
penseerd door de grotere
hoeveelheden die van de
eerstgenoemde soort worden
verhandeld. Bovendien heeft
de Nederlandse reder - ge
wend te rekenen - mogen er
varen dat er met de makreel
vangst bedrijfstechnische
voordelen te behalen zijn die
de haringvangst niet
kent.
Bij de vangst op haring dient
vrijwel voortdurend gebruik
te worden gemaakt van de
hoofdmotor van het schip.
Dat betekent al naar gelang
de capaciteit een energiever
bruik van 10 tot 15 ton olie per
etmaal oftewel een slordige
10.000 gulden aan stookkos
ten. Een etmaal makreel
vangst vraagt van de hoofd
motor van het schip een inzet
van drie a vier uur. De reste
rende tijd wordt bij het in
vriezen van de vangst gebruik
gemaakt van hulpmotoren
die minder kostbaar in ge
bruik zijn. De verwerking van
de makreel aan boord is een
aanmerkelijk minder ar
beidsintensief karwei dan het
kaken en in zout verpakken
van de maaljesharing.
De haring wordt binnengehaald, maar niet door Nederlandse
tisch en financieel haaibaai
Op welke manier wordt de
kwaliteit van datprodukt
voor de fijnproever zo min
mogelijk geschaad als op een
andere dan de traditionele
manier toch „Hollandse
Nieuwe" wordt aange
voerd?
Een aantal Nederlandse reders
heeft op deze vragen een ant
woord gevonden. Daarbij
worden door de een wat meer
s gedaan dan de an-
A1 deze factoren bij elkaar zul
len er niet vreemd aan zijn dat
de heren reders enerzijds niet
demonstratief enthousiast
staan te juichen bij het ha
ringvangstverbod op de
Noordzee, maar anderzijds
ook niet verontwaardigd pro
testeren bij de Nederlandse
bewindsman van landbouw
en visserij, Braks.
Kwaliteit
consument het oer-Hollandse
produkt, dat tot voor 1977 als
Hollandse Nieuwe omgeven
was met zijn eigen romantiek,
niet helemaal is vergeten. Er
is nog steeds een duidelijke
vraag naar de zogenoemde
„groene haringWat is prak-
der.
De methode die de benadering
van het Hollandse kwaliteits-
produkt het best lijkt te ga
randeren is zeker niet de
goedkoopste. Met voor de ha
ringvangst uitgeruste sche
pen wordt naar Denemarken
gekoerst. Door Deense vis
sers gevangen haring wordt
opgekocht en aan boord van
de Nederlandse schepen ge
kaakt en gezouten. Een et
maal blijft het Deens-Hol
landse co-produkt aan boord
van het vissersvaartuig om
daarna over de weg te worden
overgebracht naar Neder
land. Daar aangekomen
wordt het zeebanket overge-
pakt in de voor de detailhan-
delsdoeleinden bestemde
Vanaf 16 juni, de datum waarop
de Deense vissers de jacht op
de haring in Skagerrak en
Kattegat mogen inzetten, tot
eind juli zullen op deze alter
natieve wijze bereide zouten
haringen de Nederlandse
consument te koop worden
aangeboden.
Een andere manier om het
Deense visserijprodukt het
etiket van Hollandse Nieuwe
op te plakken, doet aanmer
kelijk meer afbreuk aan de
smaak. Dat betreft de door de
Denen gevangen haringen die
direct na de aanvoer in Deen
se havens worden ingevroren,
naar Nederland worden ge
transporteerd en pas daar. na
te zijn ontdooid, de bewer
king ondergaan die, mits toe
gepast in het „verse" stadium,
zo sterk bepalend is voor de
verfqnde smaak. De oorzaak
daarvan moet worden ge
zocht in het feit dat het bloed
van ongekaakte ingevroren
haring de gelegenheid krijgt
in het vlees te trekken. Daar
van is geen sprake bij de ha
ring die in verse toestand on
der het kaakmes doorgaat en
mede daardoor zo duidelijk
herkenbaar is aan het smake
lijke en kwalitatief hoog
waardige malse blanke
vlees.
Klappen
Een andere „smaakmaker* waar
vroeger eveneens grote waar
de aan werd toegekend is de
van eikenhout vervaardigde
ton - het kantje - waarin de
haring na de vangst aan boord
werd ingezouten volgens het
traditionele recept van 100
kilogram zout op 20 kantjes
van elk 1000 haringen. Dat ei
kenhouten vaatje heeft plaats
moeten maken voor het duur
zamere, meer bedryfszekere
en goedkopere plastic exem
plaar. De vatenmaker, ofte
wel de kuiper, is gerangschikt
onder de „oude ambachten"
Tijdens de Dag van de Ne
derlandse Zeevisserij te IJ-
muiden zal men een dergelijk
ambachtsman zijn handwerk
nog kunnen zieji verrich
ten.
En natuurlijk dient zich de
vraag aan of die Dag van de
Nederlandse Zeevisserij niet
moet worden gezien als een
wat magere vervanging van
de al bijna historisch gewor
den Vlaggetjesdag. Niets lijkt
minder waar. Want het mag
dan juist zijn dat de Neder
landse haringvisserij harde
klappen te incasseren heeft
gekregen, de bedrijfstak waar
deze gespecialiseerde visserij
deel van uitmaakt heeft die
klappen op een bewonde
renswaardige manier opge
vangen. Die bedrijfstak is de
Nederlandse zeevisserij.
Tegen de achtergrond van voor
Nederland verstrekkende
EG-bepalingen en zichzelf en
elkaar bestrijdende politici en
biologen, die het maar niet
eens kunnen worden over de
hoeveelheid vis die zich ver
plaatst onder de zeespiegel en
de wijze waarop die dient te
worden beschermd, hebben
Nederlandse reders en vissers
hun ondernemingslust en
vakmanschap ingezet voor
het behoud van een voor Ne
derland zo belangrijke be
drijfstak.
Onder de kop 'De FNV zou eigen
lijk best een standpunt willen
hebben' zet VN de moeilijke posi
tie uiteen waarin de grootste
vakbondscentrale in deze tijd van
economische recessie is beland.
Moet voorrang wórden gegeven
aan de strijd tegen de werkloos
heid, aan handhaving van de
koopkracht (tot modaal?), aan
handhaving van collectieve uit
gaven en sociale uitkeringen of
moet op alle drie de paarden te
gelijk worden gewed? Voedings
bond-voorzitter Cees Schelling
geeft het eerlijk toe: "De FNV
heeft op het ogenblik geen vas
tomlijnd plan waarmee je voor de
dag kunt komen". En
houd van de we
zegt hij laconiek:
niet meer zitten".
Frits Bom, de ombudsman van de
VARA, krijgt heel wat onaange
naams over zich heen gestort in
een artikel van de hand van Rob
Sijmons. Bom, die met ingang
van augustus een eigen show
voor mensen in nood krijgt, wor
den onder meer vooroordelen,
slechte smaak en misplaatste
grappen toegeschreven. Gezien
de nijdasserige toon van het ver
haal zou je bqna gaan denken dat
Rob Sijmons zelf een keer het
slachtoffer van één van die grap
pen is geweest.
VN rakelt de al weer bijna vergeten
plannen van Hennie ten Brink
voor een katholiek weekblad op.
De Nederlandse bisschoppen
schijnen niet te zitten wachten op
het blad van Ten Brink, zelfs niet
de toch zeer conservatief ge
kleurde heerschappen Simonis
en Gijsen. Wim Wennekes
schrijft: "Simonis heeft meer het
voorbeeld voor ogen van zijn
collega in Roermond, die iedere
veertien dagen te voorschijn
komt met een bisdom-magazine
in kleurendruk, waarin monseig
neur Gijsen en de paus overal ter
wereld worden gevolgd. Het ma
gazine wordt gefinancierd uit één
van de speciale potjes van Gijsen
waaraan wordt bijgedragen door
behoudende katholieken uit heel
Nederland".
Een portret van wielrenner Joop
Zoetemelk doet hem kennen als
een zeer aardige jongen met een
eeuwige glimlach, iets wat we na
tuurlijk allang wisten. Iemand
heeft hem ooit één keer kwaad
gezien, toen hij zijn tas met auto
sleutels kwijt was. "Potverdorie
jongens, mijn tas is weg. Dat ding
kan toch niet weg zijn", sprak
Joop.
VN doet deze week veel België in
zijn kolommen. Ter gelegenheid
van het honderdvijftig jarig be
staan schrijven enkele Belgische
journalisten en auteurs bijna het
hele bijvoegsel vol
[hervormd
nederland
Professor Priemus, bouwkundige
en econoom die volkshuisvesting
doceert aan de TH in Delft, laat in
HN zijn licht schijnen over de
woningproblemen. "Je moet de
financiering en grondvoorzie
ning als overheid in handen krij
gen, wil je een zekere verant
woordelijkheid voor het bouw
beleid gaan nemen. Doe je dat
over de brug als men gaat ker
men, dan voer je een ineffectief
maar bovendien erg duur beleid.
Want je moet v/el betalen als het
fout gaat, maar in de jaren dat het
prima gaat, als de prijzen van on
roerend goed stijgen, deelt de
overheid niet mee in de vreugde.
Deze politieke bereidheid is er
echter bij dit kabinet niet en
daarom gebeurt het niet", stelt
hij.
In Nederland maar ook daarbuiten
is men druk op zoek naar een
goede therapie tegen de zoge
naamde sektegekte. Deze 'gekte
die vooral schrijnend naar voren
kwam tijdens de massale zelf
moord onder leiding van de Ame
rikaan Jones in Guyana, maakt
een terugkeer in de 'normale
maatschappij' voor veel jongeren
uiterst moeilijk. De therapie in
Amerika is nogal doortastend.
Daar worden momenteel sekte
leden, al of niet met stilzwijgende
goedkeuring van autoriteiten en
politie, gekidnapt, naar een on
toegankelijk huis gebracht en
daar onmiddellijk aan een fors
deprogrammeringsprogramma
onderworpen.
Veel aandacht besteedt HN weer
aan de kernwapens. Ella Keu-
chenius, organisatrice van de za
terdag in Soesterberg te houden
manifestatie van het Inter Ker
kelijk Vredesberaad, intiodu-
ceert een nieuwe leus: "Er is geen
weg naar de vrede, vrede is de
weg". Voorts een verhaal over de
demonstratie enkele dagen gele-
MAGAZINE
Evenals Hervormd Nederland be
steedt EM zijn omslagartikel aan
de woningperikelen in ons land.
Ook ditmaal komt professor
Priemus met zijn idee van een
overheveling van het particulier
woningbezit naar de overheid
aan het woord. Staatssecretaris
Brokx filosofeert over de moge
lijkheid van een matiging van de
stichtingskosten in de woning
wetsector. Hij denkt aan een
minder enthousiaste architec
tuur. "We hebben in het verleden
wel projecten gehad waarin je op
een totaal van honderd woningen
25 variaties tegenkwam. Wel, dat
is voorbij. Minder neo-truttig-
heid, toeters en bellen of hoe je
dat maar noemen wilt. Niet dat
we terug moeten naar de uitge
klede woning, maar het techni
sche niveau van de huidige wo
ningwetwoning is goed, dat hoeft
niet beter
Bij ex-psychiatriepatiënten be
staat onbehagen over het opslaan
van intieme gegevens in een
computer van het ministerie van
volksgezondheid. De gegevens,
afkomstig uit psychiatrische in
richtingen, verpleeghuizen en
zwakzinnigeninrichtingen, zou
den nodig zijn voor beleidsvor
ming en wetenschappelijk on
derzoek. Een ex-patiënt zegt "Ik
vind het helemaal geen prettig
idee dat anderen die ik niet ken
toegang hebben tot heel per
soonlijke, intieme dingen uit
mijn leven die ik ooit in vertrou
wen - en onwetend dat het door
gegeven zou worden - heb ver
teld".
Migraine werd vroeger als een
vrouwenkwaaltje gezien maar
mannen lijden er ook aan. Zo
langzamerhand is het een volks
ziekte aan het worden. Al eén
miljoen Nederlanders lijden er
aan. De oorzaken voor migraine
zijn velerlei en kunnen variëren
van 'stress' tot afwijkingen aan
kaken en gebit. Dat maakt het
vinden van een goede behande
lingsmethode er niet gemakke
lijker op.
EM besteedt verder aandacht aan
het proces-Menten, aan de 'Jood
se terreur op de Westoever' en
aan uitspraken van PvdA-kop-
stukken over mogelijke samen-
rking met het CDA.
Planken, tien jaar lang vt i-me-
loemd presentator van het NOS-
programma 'Den Haag Vandaag
heeft een boek geschreven over
die periode. Het is een tamelijk
bittere teiugblik geworden.
Planken: Het is ongelooflijk
moeilijk om iets van de grond te
krijgen. Ik miste in Hilversum de
neiging om ergens je nek voor uit
te steken, om je nou eens ergens
echt druk over te maken. Als je
klachten inventariseert vanuit de
programmamaker dan stel ik vast
dat de NOS als organisatie niet
functioneert. Dat ze slechte pro
gramma's maakt en dat ze dege
nen die pogen dat te verbeteren
niet tegemoet komt op enigerlei
wijze".
Zeer onderhoudend is het inter
view in HP met Martine Bijl en
haar levensgezel Henk van der
Molen. Van der Molen, 59 jaar en
al 15 jaar haar mentor en muzi
kale begeleider, over Martine: "Ik
heb haar verteld hoe het vak in
elkaar zit Ik heb verteld over de
shit die eromheen hangt in deze
commerciële wereld. Ik heb ge
zegd: als je maar langdurig een
scheet laat enje omlijst die sdheet
muzikaal met marsmuziek, dan
fluit iedereen de volgende dag
dat liedje van die scheet. Een volk
is te manipuleren". En Martine
over zichzelf: "Ik ben minder
zachtaardig dan de mensen den
ken".
Het onlangs gehouden VVD-con-
gres wordt nader beschouwd. De
verslaggevers komen tot de
conclusie dat Wiegel een duide
lijke overwinning heeft behaald
op Geertsema die bekent dat de
zuiverheid van het liberalisme
hem meer ter harte gaat dan het
zeteltal in de Kamer. Wiegel
daarentegen zegt ronduit "Ik
ben niet gebouwd voor het aan
voeren van een liberale Gideons
bende Het congres koos de kant
van Wiegel.
De Tijd maakt gewag van de op
merkelijke ontwikkelingen in de
CPN. De communisten lijken
zich los te maken uit hun isole
ment. Partij-coryfeeën laten zich
links en rechts interviewen, er
wordt gesproken over een links
volksfront en zelfs D 66 wordt
niet meer schamper afgewezen.
Dit komende weekeinde gaan de
communisten congresseren en
zal blijken hoe sterk de vernieu
wingsdrang is. Kamerlid en par
tijbestuurder Joop Wolff doet
ook nog een duit in het zakje met
de uitlating: "Als u mij vroeger
gevraagd zou hebben of ik atheïst
was dan zou ik waarschijnlijk ja
gezegd hebben. Als u het me nu
vraagt zeg ik nee".
Een reportage over de kerk-illega-
len geeft een aangrijpend beeld
van de noodsituatie waarin deze
mensen verkeren (hoe afgeklo
ven dit onderwerp ook lykt). Een
dominee vertelt aan één van de
verslaggevers: "Zojuist nog, een
paar van die jongens in een auto,
de illegaliteit in, zwerven tot ook
zij eens worden opgepakt. Weken
hebben we ervaringen met die
mensen uitgewisseld. We hebben
geprobeerd hen op krachten te la
ten komen, hen voor te bereiden
op een grimmige toekomst. Hun
vertellen: jouw toekomst is geen
toekomst. Nu gaan ze dus weg, je
omhelst hen en wat je dan voelt
weet je niet meer. Wat grappen,
een paar cynische opmerkingen
want je bent nog niet aan tranen
toe".
Verder in De 'lijd een Boeken-Ex-
tra waarbij de Franse 'doen den
ker' Cioran aan het woord komt.
En van zun uitlatingen wordt een
mens ook al niet vrolijker.
BERT PAAUW
