Belasting in '81 op autowrak Deskundige gaat in Rusland stukken zaak-Menten zoeken Eisen vijf jaar in fraudezaak van 155 miljoen Weer expeditie naar Spitsbergen Senaat verwijt minister een traag kunstbeleid niet vergeten; bloemen sturen WOENSDAG 4 JUNI 1980 ROTTERDAM (GPD) - De Nijmeegse hoogleraar prof. W. Veder moet naar Rusland om daar in archieven te zoe ken naar stukken over executies in 1941 in het toen door de Duitsers bezet te Poolse - en nu Russische dorp - Podhorodce. Dit heeft de bijzondere strafkamer van de Rotterdamse recht bank gistermiddag beslist. De verde diger van de van oorlogsmisdrijven verdachte Pieter Menten, mr. de Liagre Bohl, had gevraagd om het sturen van een deskundige naar Rusland. Bij het inwilligen van het verzoek van de verdediging heeft rechtbankpresident mr. Schipper wel enkele voorwaarden gesteld. Zo mag de rechtzaak zelf geen vertraging oplopen. Prof. Veder zal daarom zijn rapport over de Russische archieven voor 20 juni uit moeten brengen, zodat de rechtbank - die eind juni uitspraak doet - de stukken bij het doen van een uitspraak in de zaak- Menten kan betrekken. Het archief onderzoek is bovendien afhankelijk van Russische toestemming. De stukken waar het om gaat, zijn versla gen van verhoren die Russische com missies in 1944 hebben afgenomen meteen na de aftocht van de Duitse be zetters. Prof. Veder, die in de zaak- Menten als tolk Russisch fungeert, zal nu moeten nagaan of de namen Podho rodce of Pieter Menten in de stukken voorkomen. Ook moet hy bezien hoe zorgvuldig destijds de getuigenverho ren geweest zijn en hoe intensief. Volgens Mentens verdediger moet uit de stukken het bewijs komen dat zyn cliënt destijds niet betrokken is ge weest bij de executies in het Poolse dorp. "Maar u beseft natuurlijk toch wel dat de inhoud van die stukken ook best dodelijk kan zijn", vroeg recht bankpresident mr. Schipper aan Men ten en diens raadsman. Beiden beant woordden de vraag bevestigend, maar bleven bij hun verzoek om de stukken, waarvan in het Amsterdamse proces in 1977 alleen een samenvatting op tafel heeft gelegen, opgespoord te krijgen. Volgens mr. de Liagre Bohl zou het ech ter best kunnen zijn dat in de Russi sche archiefstukken een heel andere naam genoemd zou worden als dader van de executie. "Het is van belang dat er zekerheid komt Tenslotte kon in 1944 de bevolking, waarvan wellicht een deel medeschuldig is geweest aan de executies, de voormalige groot grondbezitter Menten mooi de schuld geven. Hij was toch verdwenen en ver weg in Nederland". Prof. mr. C. Ruter, die werd gehoord als getuige-deskundige, pleitte ook voor de noodzaak van het onderzoek in de Russische archieven. "Het gaat erom of iemand indertijd verantwoordelijk is gesteld voor wat er in Podhorodce gebeurd is. Hier kunnen we nu alleen maar speculeren". De Amsterdamse hoogleraar strafrecht bood aan om zelf als deskundige naar Rusland te gaan. Officier van justitie mr. L.C.M. Meijers, die overigens he lemaal geen behoefte had aan een on derzoek in de Russische archieven, verklaarde dat prof. Ruter in Rusland niet welkom zou zijn. "De minister van justitie meent dat de heer Ruter perso na non grata wordt voor zo'n onder zoek in de Russische archieven", aldus de officier. Na een korte schorsing vertelde prof. Ru ter dat hij het departement van justitie had gebeld en dat men hem daar had laten weten dat de mededeling van de officier niet op een uitlating uit de Sowjet-Unie kan berusten. "Het ver haal komt kennelijk uit de Haagse ko ker", aldus de Amsterdamse hoogle raar strafrecht Tegenstrijdigheid De Rotterdamse rechtbank besteedde een groot deel van de zevende zittings dag van het proces-Menten aan het ho ren van prof. Ruter en de wetenschap pelijke medewerker Van der Leeuw van het Rijksinstituut voor Oorlogsdo cumentatie. De grote vraag waar het om draaide, was of Menten op 7 juli 1941 per auto van Lemberg, waar hij als tolk dienst deed bij het Einsatzcom- mando van de SS-generaal Schon- garth, de 120 kilometer naar Podho rodce had kunnen overbruggen. "Zoals gebruikelijk verschillen de twee deskundigen weer eens van mening", verzuchtte rechtbankpresident mr. Schipper, nadat beide deskundigen hun mening hadden gegeven. Met als in 1977 in Amsterdam betoogde prof. Ruter ook nu weer dat Menten onmo gelijk op de bewuste dag naar Podho rodce had kunnen gaan. "Het gebied was misschien wel veilig voor een groot konvooi, maar zeker niet voor een auto met vier personen, zonder militaire begeleiding". Volgens Ruter was de streek gevechts- gebied, vlak achter de frontlinie en was het er door rondzwervende Russische gevechtstroepen onveilig. Als Menten op 7 juli 1941 naar Podhorodce is ge gaan, moet dat met een militaire ko- lonne zijn geweest. Twee van de ex- Gestapomensen die in die kolonne meereden van Lemberg naar het ge bied rond Podhorodce, Werner San- kowsky (65) en Felix Landau (70), ver klaarden echter Menten niet te kennen. De andere deskundige, de heer Van der Leeuw, bestreed de verklaring van prof Ruter. Volgens hem was het ge bied rond Lemberg begin juli al zo vei lig, dat Menten best met drie anderen per auto naar Podhorodce had kunnen rijden. Hij gaf zijn stellipgen een stevi ge steun met twee verklaringen van oud-officieren van het Duitse leger, die begin juli 1941 in het betrokken gebied dienst deden. Volgens hun verklaringen - die zeer re centelijk zijn opgetekend - was het ge bied haast zonder slag of stoot ver overd. Het gebied was voor de Duitsers van groot belang vanwege de olie- en aardgasbronnen die er zich bevonden. Volgens de heer Van der Leeuw was het er begin Juli zo rustig, dat inge nieurs zich zelfs twaalf kilometer voor de frontlinie uit konden bewegen om te beginnen met het weer ingebruik ne men van aardgasinstallaties. DEN HAAG (ANP) - Minister Ginjaar van volksgezond heid en milieuhygiëne voelt niets voor een hogere au- towrakkenbelasting voor grote auto's dan voor kleine. De bewindsman heeft dat gisteravond gezegd in de Tweede Kamer. Vier maanden geëist voor onder invloed doodrijden voetgangster UTRECHT (ANP) - 's Morgens moest hij voor de politierechter in Amsterdam verschijnen we gens het rijden onder invloed en nog dezelfde avond reed de 29-ja- rige Wouter van den B. uit Wou denberg in zijn woonplaats een voetgangster dood. De politie constateerde een alcoholpromil lage van 1,3. Voor dit feit moest van den B. zich gisteren voor de rechtbank in Utrecht verantwoorden. Ter zit ting bleek dat hij op het moment van het noodlottige ongeluk in december nog in een proeftijd zat die hem door de Arnhemse rechtbank was opgelegd wegens dronken rijden. Officier van justitie mr. H. Droesen constateerde dat justitie in het geval van den B. tot dusver ken nelijk niet effectief genoeg heeft opgetreden. Hij eiste vier maan den cel, waarvan twee voorwaar delijk met een proeftijd van twee jaar. Hij wil tevens dat de ver dachte twee jaar de rijbevoegd heid wordt ontzegd en dat hij on der toezicht wordt gesteld van het consultatiebureau voor alco hol en drugs. De dag van het ongeluk had van den B., nadat hij de rechtbank in Amsterdam was uitgestapt, di verse bars en gelegenheden in de hoofdstad bezocht. Op de terug weg naar huis trok verdachte de aandacht van de rijkspolitie vanwege zijn slingerende rijstijl. Met een politie-auto op de hielen reed hij met een snelheid van ne gentig kilometer per uur door de hoofdstraat van Woudenberg, waar de 62-jarige mevrouw A. van der Ent door Van den Berg werd geschept. Ze was vrijviel op slag dood. Van den B. verliet zijn auto voor de politie arriveerde en werd later thuis aangeroffen, waar hij in middels een halve liter jenever had genuttigd. Een chemicus van het gerechtelijk laboratorium in Rijswijk rekende de rechtbank voor dat het gevonden alcohol promillage nooit van die jenever afkomstig kan zijn, omdat het bloed de alcohol niet zo snel op neemt. terugrekenend kwam de getuigedeskundige op een pro millage van 1,3 tijdens het onge val. Raadsman mr. A. van Roo bepleitte een langere ontzegging in plaats van celstraf. Hij constateerde dat justitie in gevallen als deze nau welijks over effectieve instru menten beschikt. Uitspraak 17 juni. Een wrak van een grote Amerikaan ontsiert het landschap net zo hard als dat van een eenvoudig eendje, betoogde de bewinds man. Van de zijde van de WD, zowel als van de PvdA, was aan gedrongen op een hogere heffing voor grotere auto's. Overigens kunnen minister Gin- jaar's plannen voor een autow- rakkenheffing en een geluidhin- derheffing rekenen op een meer derheid in de Tweede Kamer. De geluidhinderheffing komt neer op een verhoging van de brand stofprijs met ingang van 1 juli van dit jaar met bijna een halve cent (0,47) per liter. De autowrakken- heffing zal met ingang van 1981 een feit zijn. De PvdA-fractie vroeg de minister van volksgezondheid en milieu hygiëne gisteren zijn voorstel te rug te nemen. De socialisten staan weliswaar op het standpunt dat er betaald moet worden voor het milieu, maar niet op de ma nier die de minister heeft voorge steld met vele heffingen en bij al gemene maatregel van bestuur. Dit gebeurde tijdens het debat over de wijziging van de wet afvalstof fen en de wet geluidhinder, waarin de heffingen zijn opge nomen. Tot nu toe bepaalt de wet geluidhinder dat als grondslag voor de vaststelling van heffin gen gebezigd moet worden het geluidvermogen van de toestel len waarover de heffing wordt in gesteld, de tijdsduur van de ge- luidproduktie en zonodig de hoedanigheid van het uitge straalde geluid. Nu is de moge lijkheid geschapen voortaan ook het brandstofverbruik als basis voor een heffing te hanteren. Ook de christen-democraat Lan- sink ontwikkelde een paar be zwaren. Bij de autowrakkenhef- fing verlangt hij plannen en voortgangscontrole op het ver- wijderings- en verwerkingsbe leid. BREDA - Prinses Margriet heeft gisteren in Breda de feestelijkheden bijgewoond ter gelegenheid van c voltooiing van de restauratie van het Begijnhof. Van één van de bewoonsters van de Begijnhof kreeg de prinses ee klein Begijntje in een schommelstoel aangeboden. Links op de foto zuster Frijters, één van de laatste Begijnen e rechts burgemeester Merkx van Breda. Suggestie van PvdA: eerst reizen en dan betalen DEN HAAG (ANP) - Bij het beleidsdebat in de Eerste Kamer over de begroting- 1980 van het departement van verkeer en waterstaat heeft PvdA-woordvoerder Van Krimpen gisteren gevraagd een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheid van in voering van een kredietkaart voor het openbaar vervoer. Onder het motto; eerst reizen en pas daarna betalen zou een dergelijke kaart een stimu lans voor het openbaar ver voer kunnen betekenen, al dus Van Krimpen. Hij toonde zich voorstander van een verdere uitbouw van het openbaar vervoer, evenals zyn collega Van Waterschoot (PPR). Van Krimpen wees erop, dat het particuliere autovervoer zal moeten worden beperkt. Een nationale ontwenningskuur voor het autorijden noemde hij noodzakelijk. Vanuit de Senaat kwam kritiek op de kostbare KLM-vluch- ten naar de Nederlandse An tillen. Staatssecretaris me vrouw Smit-Kroes werd ge vraagd haar invloed aan te wenden om de tarieven naar de West "op een wat redelij ker peil" te brengen. PPR-woordvoerder Van Wa terschoot drong aan op ophef fing van de klasse-indeling in de spoortreinen. DEN HAAG (GPD) - De Eerste Kamer heeft weinig waardering voor het kunstbeleid van minis ter Gardeniers van CRM. Ondui delijkheid en traagheid waren globaal de verwijten, die de be windsvrouw voornamelijk van de kant van WD, PvdA en giste ren dinsdag te horen kreeg op de eerste dag van het debat in de Se naat over een aantal CRM-on- hoff-Luijendijk is er bijvoorbeeld weinig helderheid over het beleid van de minister ten aanzien van de toneelsituatie in ons land. De bewindsvrouw gebruikt vaak in gewikkelde formuleringen, maar moeten die misschien versluie ren dat alles by het oude gelaten wordt? Mevrouw Vonhoff wees erop dat het aantal vrije produkties de laatste jaren sterk is toegenomen en vroeg zich af of daarin wellicht een aanwijzing te vinden is om het gesubsidieerde toneel toch wat te hervormen. Ze had er waardering voor dat de minister een aantal malen duidelijk heeft laten merken dat adviezen over de toneelsector (Raad voor de Kunst) beneden de maat zyn. De heer Meuleman (SGP) bracht een geheel onverwachte visie naar voren. Hij vindt dat de over heid eigenlijk geen geld meer voor toneelprodukties zou die nen te verstrekken, die de toets van Gods Woord niet kunnen doorstaan. Gebrek aan visie in het beleid van Gardeniers ontdekte ook de so cialist Oskamp, vooral ten aan zien van het orkestenbestel. Het is met name onduidelijk wat zij nu aan wil met het samenspel van rijk, provincies en gemeenten. Afbakening van verantwoorde lijkheden zou kunnen betekenen dat het ryk de salarissen voor 100 procent betaalt (de minister wil maar 50 procent), de provincie de kosten van het bestuursapparaat op zich neemt en de gemeenten de kosten van het beleid dragen. Het contactorgaan van de symfo nie-orkesten wil daarheen. ADVERTENTIE Fleurop Interflora staat garant voor uw bloemengroet. Koninginnegracht 135, 2514 AM Den Haag. Onderzoek naar relatie mens en milieu in poolgebied GRONINGEN (GPD) - Het Arc tisch Centrum van de Groninger rijksuniversiteit rust dit jaar (op nieuw met financiële steun van het bedrijfsleven) een veel grote re expeditie dan vorig jaar uit naar de oude walvisjagersneder- zetting Smeerenburg op Spits bergen. De expeditie gaat dit maal per schip en duurt van 30 juni tot in de eerste week van sep tember. Hij staat opnieuw onder leiding van de fysisch-geograaf drs. Lourens Hacquebord (32) uit Winsum. „Het hele onderzoek heeft een wending gemaakt van oudheid kundig onderzoek naar het on derzoeken van de relatie tussen mens en milieu in de 17de eeuw in dat poolgebied. Dat is naar mijn idee ook het sterkste punt van het project. Het verzamelen van materiaal uit die tijd is wel leuk, maar de vraag rijst of we daar nu wel om zitten te springen. Van dat materiaal is veel in Ne derland aanwezig of er bestaan afbeeldingen van. Het ren van materiaal blijft natuurlijk belangrijk, maar wij proberen nu meer achter minder tastbare za ken te komen", aldus Lourens Hacquebord. De basisgroep, die de volle twee maanden op Spitsbergen zal blij ven, bestaat dit jaar uit elf man. Onder hen een botanicus, die de huidige vegetatie op het Amster dams Eiland in kaart zal brengen, de vegetatie in de laatste duizend jaar zal bestuderen en zal trach ten klimaatwisselingen vast te stellen. Onder hen ditmaal ook een medicus die skeletmateriaal zal onderzoeken, doodsoorzaken zal pogen vast te stellen en bij het onderzoek van 17de-eeuwse gra ven in de Pieterskerk in Leiden verkregen statistisch materiaal zal vergelijken met wat hij op Amsterdams Eiland vindt. De basisgroep bestaat voorts uit drs. Hacquebord, die op dit uit gebreide en interdisciplinaire onderzoek nog eens hoopt te promoveren, de technicus Hans Masee uit Zierikzee, de fotograaf van het Leidse Museum" voor Volkenkunde, Ben Bekooy, en een journalist (allen waren ook vorig jaar deelnemer),, een land meter, een aardewerkkundige met in Amsterdam opgedane er varing met 17de-eeuws aarde werk, twee studenten in de mid deleeuwse archeologie en een student zoologie. In augustus komen daar dan nog enkele deskundigen bij. Gezamenlijk zullen zij een „pro- duktie-eenheid" van de walvis vaarders (bestaande uit een traanoven, loodsen, een verwer kingsbedrijf en woonverblijven) opgraven en nog een tweede, waarvan tijdens het werk moet blijken of het een produktie-een- heid of een vestingwerk is ge weest. „We proberen inzicht te krijgen in hoe die nederzetting er uitzag. Was er een bakker? Waren er kraampjeshouders? Was er een kerk? We hebben vorig jaar wel de indruk gekregen, dat er meer comfort was in de nederzettingen dan eerder werd aangenomen. Er werden tenslotte straten gepla veid. Maar misschien gebeurde dat om de mannen bezig te hou den als er geen walvissen werden aangevoerd, als arbeidsthera- pie", aldus Lourens Hacque bord. Vooral in de tweede periode van de expeditie zal het schip intensief worden gebruikt. Er zijn twee la boratoria aan boord, waarin de archeo-botanicus meteen aan zijn microscopisch onderzoek kan beginnen en desnoods ter plekke zijn werk-veronderstellingen kan aanpassen. De conservator kan meteen aan de slag; er is een donkere kamer voor de fotograaf. „Ik hoop, dat als we in IJmuiden binnenvaren, onze rapporten klaar zijn. Dat zal wel niet lukken, maar we werken er wel naar toe. Een Amerikaanse aanpak", aldus Lourens Hacquebord. ROTTERDAM (ANP) - De Rotter damse officier van justitie mr. E. de Doelder heeft gisteren tegen twee hoofdverdachten in de om vangrijke koppelbazen-zaak in de Rijnmond gevangenisstraffen van vijfjaar met aftrek geëist. Te gen een andere hoofdverdachte vorderde de officier de afgelopen week ook deze maximumstraf, met de opmerking in een alge meen requisitoir dat hij tegen de resterende drie hoofdverdachten dezelfde straf zou eisen. Hij deed daar in de zaken tegen de 42-jarige W.G. uit Krimpen aan de Lek en diens 39-jarige buurman K.B. dan ook geen afstand van. De officier benadrukte dat 'de vier' misschien niet allemaal het zelfde hadden gedaan of even schuldig waren, maar dat ze 'alle vier feitelijke leiders van de zwendel zijn geweest'. Zij bedienden zich daarbij van 'sla pende bv's' in drie lynen. Bij de bv in de laatste lyn, waar het geld van de opdrachten uiteindelijk terecht kwam, werden geen so ciale premies afgedragen en geen loonbelasting betaald, zodat het bedryf uiteindelijk failliet ging. Het werd dan weer door een an dere bv uit de organisatie van 'de vier' opgevolgd. De totale fraude in deze zwendelzaak wordt ge schat op 155 miljoen gulden over de afgelopen tien jaar. G. en B. waren hun koppelbaa spraktijken in 1964 gezamenlijk begonnen. De beide andere hoofdverdachten, Van D. en de W., kochten zich later voor 50.000 gulden per persoon in. Van D. nam de juridisch-administratieve zaken in handen en De W. ver zorgde de 'public relations', zoals mr. De Doelder het uitdrukte. Gif gevonden op stortplaats in Helmond HELMOND (ANP) - Op een voor malige stortplaats vlakbij het centrum van Helmond ligt een grote hoeveelheid giftig che misch afval. Dat blijkt uit een on derzoek van de gemeente Hel mond. In totaal gaat het om 20.000 kubieke meter grond waar ontoelaatbare hoeveelheden zink en cadmium zyn gevonden. De concentratie zink is drie keer zo hoog als toe gestaan. De concentratie cad mium is bijna twee keer zo hoog als mag. Zink en cadmium zyn in deze concentraties schadelijk voor de gezondheid en slecht voor het milieu. Volgens de ge meente Helmond is er geen en kele reden voor ongerustheid. Het terrein is altijd afgesloten ge weest met hekken zodat er wei nig kans is dat mensen met de stoffen in aanraking zyn geweest. Ook het milieu heeft volgens de gemeente weinig schade onder vonden. Het grondwater ter plaatse is ernstig verontreinigd maar op 60 meter afstand van het terrein wordt geen verontreini ging meer gemeten. Het gif is afkomstig van het textiel bedrijf Vlisco. Het bedryf heeft het terrein ongeveer 15 jaar ge bruikt om bedrijfsafval te stor ten. Daardoor is een heuvel ont staan die in Helmond de Hars- berg wordt genoemd. De ge meente Helmond heeft het ter rein in 1978 aangekocht voor de aanleg van een weg. Het afval op het terrein zou worden gebruikt voor scheidingswallen en ge luidswallen. Volgens de wet chemische afval stoffen zal de grond nu moeten worden afgevoerd. Dat gaat waarschijnlijk enkele miljoenen guldens kosten. De gemeente gaat bekijken of het textielbedrijf Vlisco aansprakelijk kan worden gesteld, anders zal de gemeente een beroep doen op het ryk. De mannen die gisteren terecht stonden wilden daar weinig van weten. Met name G. ontkende veel. 'Wat hij zelfs ontkent is dat er hier in z'n algemeenheid spra ke is van koppelbazerij', zo merk te de officier op een gegeven moment snerend op. 'Maar men kan ook te veel ontkennen', zo meende hij. 'En dan bereik je het tegengestelde resultaat'. De raadslieden van G. gooiden het over een andere boeg. Zij vonden dat hun cliënt veel minder schul dig was dan bij voorbeeld Van D. en daarom ook milder gestraft diende te worden. Zy verweten het openbaar ministerie dan ook onvoldoende te hebben nage gaan wie nu precies wat heeft ge daan in deze zaak. 'Van D. was de grote man achter deze zaak', al dus mr. G.J. Burgert. De Doelder achtte - vanuit zijn vi sie: iedereen is even schuldig - voor beide verdachten bewezen dat zij betrokken waren geweest bij het opmaken van valse con tracten, verduistering van gelden en verkeerde belastingopgaven. 'Al deze zaken zijn een logisch gevolg als je besluit we gaan koppelen en we gaan er zoveel mogelijk aan verdienen', aldus De Doelder. De laatste hoofdverdachte in deze zaak, F. de W. uit Rockanje, komt vanmiddag voor. Al eerder werd zijn aandeel in de vervalsingen zaak behandeld. De uitspraak in deze twee zaken is op 17 juni. Oud-minister Pronk Pronk krijgt baan bij VN- instelling NEW YORK (DEN HAAG (Reuter. ANP) - Drs. Jan Pronk, de vroe gere minister van ontwikkelings samenwerking, is benoemd tot adjunct-secretaris-generaal van Unctad, de conferentie voor han del en ontwikkeling van de Ver enigde Naties, zo heeft de volke renorganisatie gisteren meege deeld. Pronk zal zijn ambt op 1 augustus aanvaarden. De benoeming van Pronk betekent dat hij in ieder geval per 1 augus tus de Tweede Kamer gaat verla ten. Pronk merkte wel op dat hy niet van plan is definitief afscheid te nemen van de Nederlandse politiek. De benoeming by de Unctad geldt voor drie jaar met een verlengingsmogelijkheid. De socialist zei gisteravond desge vraagd dat de benoeming ook in houdt dat hy in Genève gaat wo- Pronk zei de benoeming verwacht te hebben. Zijn taak zal volgens hem bestaan uit de politieke con tacten vanuit de Unctad met de lidstaten van de VN over de Noord-Zuid onderhandelingen en het leveren van een bijdrage aan de inbreng van Unctad aan die Noord-Zuid-onderhandelin- gen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 7