'Toverlei' verdient
voor vertolking van
'Wespen' waardering
Genets De meidenin
fascinerende tweevoud
UNSDAG 27 MEI 1980
VARIA
,JVee. „ik vreet mezelf niet op".
want ik heb me nog nooit zo
goed gevoeld. In Parijs von
den ze me ,fris als een jonge
meiden ae mensen die mijn
biografie niet kennen, hebben
die schijn van gezondheid
toegeschreven aan de lucht
van het platteland. Dat heb je
nu met die conventionele
ideeën. Iedereen heeft zijn ei
gen hygiëne. Wanneer ik geen
honger heb. kan ik alleen
droog brood door mijn keel
krijgen. En de onverteerbaar-
sle gerechten zoals groene ci-
derappels en spek verlossen
me van maagpijn. Enzo
voorts. Iemand die geen ge
zond versta nd heeftmoet niet
volgens de regels van het ge
zond verstand leven"
„Wat mijn razende werklust be
treft. die wil ik met een huid
uitslag vergelijken. Ik krab
me. terwijl ik het uitschreeuw
Het is zowel een genot als een
marteling.En ik doe niets van
wat ik doen wil! Want je kiest
je onderwerpen niet. maar ze
dringen zich aan je op. Zal ik
ooit het mijne vinden.' Zal er
ooit een idee uit de hemel ko
men vallen dat overeenstemt
met mijn temperamentZal
ik ooit een boek schrijven
waar ik mij helemaal in kan
geven? Ik heb in ogenblikken
van ijdelheid de indruk dat ik
in de verte begin te zien wat
een roman zou moeten zijn.
Maar voor ik aan dat boek
vage voorstelling van heb) toe
ben, moet ik er nog drie of vier
schrijven en met mijn huidige
tempo schrijf ik hooguit die
drie of vier boeken. Ik ben net
als Prud'homme die vindt dat
de mooiste kerk de kerk zou
zijn met de torenspits van de
kathedraal van Straatsburg
de zuilengang van de Sint-
Pieter en de galerij van het
Parthenon. Ik heb tegenstrij
dige idealen. Vandaar ver
warring, stilstand en on
macht.
geleden overleed: 8 mei 1880.
Het citaat staat in .JJaat is
een deugd een keuze uit zijn
correspondentie, uitgekomen
in Privé-Domeinvan De
Arbeiderspers. En voortreffe
lijk vertaald door E. Borger,
zoals uit bovenstaand citaat
wel blijkt. In dit ene citaat
staan al vier aardige ideeën
c.q. observatiesIedereen
heeft zijn eigen hygiëne (en
zovoort), „ik krab me, terwijl
ik het uitschreeuw (enzo
voort), de drie. vier boeken die
hij eerst moet schrijven voor
dat hij aan zijn „boek van het
violet en de dood toe is
(waardoor hij nooit aan dat
boek zal toekomen, want hij
schrijft zo langzaam, - hij
deed gemiddeld vijfjaar over
een roman), en tenslotte die
tegenstrijdige idealen.
Schotschrift
Langzaam
Dit lange citaat stamt van Gus-
tave Flaubert die ik op 8 mei
ook al even citeerde, op de dag
dat hij precies honderd jaar
Ik heb dit geciteerd om u duide
lijk te maken dat de schrijver
van Madame Bovary een
uiterst boeiend brievenschrij
ver was, en dat „Haat is een
deugd" een genot in je boe
kenkast is. En ook vanwege
die vergelijking tussen
werklust en huiduitslag, om
dat ik aie ook weer tegen
kwam in het zeer fraai uitge
geven boekje „Het schot
schrift" van de Oostduitse
dissidente schrijver Stefan
Heym. Een uitgave van We
reldvenster-Literair, en ook
weer uitstekend vertaald, nu
door Evelien van Leeuwen.
Een satire, spelend in het fin
geland van 1702, maar zo
duidelijk als parabel bedoeld
rpraktijken in
de Oostbloklandendat het. al
lezend, een sport apart is met
de schrijver tweeeneenhalve
eeuw vooruit te denken.
Het gaat over een schotschrift,
„De kortste metten met den
dissenters' waarin de schrij
ver, ene Daniel DeFoe, in zo
overdreven mate de bedoeling
van staat en kerk legen op
standige „dissidenten weer
geeft, dat staat en kerk zich
betrapt voelen en de schrijver
aan de schandpaal willen
nagelen.
Schandpaal
Stefan Heym doet het voortko
men alsof hij voor zijn ver
haal uit aantekeningen put
die hij meekreeg van ene Miss
Agnes Creech, in 1944. Toen
hij de volgende dag terug
kwam om ze aan haar terug te
geven, „waren liet huis waar
in Miss Creech haarzaken af
handeldeen zijzelf verdwe
nen". Zoiets kon natuurlijk
gebeuren in het Londen van
1954. iraar je krijgt daardoor
wel de indruk dat er sprake is
figuur, die zogenaamd in
1702 de situatie in het Oost-
Duitsland van 1970 duidelijk
moest maken. Maar Daniel
DeFoe, zult u zeggen, dat was
toch ook de naam van de
schrijver van ..Robinson Cru
soe en ..Moll Flanders"?
Jazeker. Maar ook van een
schotschrift tegen de tirannie
van de kerk. getiteld „The
Shortest Way with the Dissen
ters ".Het bracht hem, in 1703,
aan de schandpaal. Met an
dere woorden: voor zijn satire
op de situatie in het Oostblok
hoefde Stefun Heym alleen
maar tweeëneenhalve eeuw
terug te grijpen op een van
zijn voorgangers, maar dan
in Engeland! En hoe ver
klaart Daniël DeFoe nu aan
zijn aanklager hoe de idee
voor zon schotschrift tot
stand komt? „Het komt als een
bliksemflits uit heldere hemel,
die een vuur ontsteekt, en
niets kan het vuur doven tot
het is uitgewoed. Of als een
jeuk die niet eerder ophoudt
tot men zich tot bloedens toe
heeft gekrabd
LEIDEN - "Jean Genet heeft daar
zelf wel eens een opmerking over
gemaakt aldus Ro-theater-ac-
teur Lou Landré na afloop van
'Les Bonnes' (De Meiden) zater
dagavond in het LAK-theater,
toen ik me liet ontvallen de man
nelijke interpretatie van de rollen
van 'Claire' en 'Solange' veel ge
loofwaardiger te vinden dan de
vrouwelijke.
De door tussenkomst van Jean
Cocteau en Jean-Pual Sartre van
z'n levenslange gevangenisstraf
ontheven toneelauteur en be
roepsinbreker Jean Genet zou in
elk geval zeer geïnteresseerd de
mannelijke rolvoering (Lou
Landré als Claire en Fred Vaas-
sen als Solange) en de vrouwelij
ke rolvoering (Marieke van
Leeuwen als Claire en Canci Ge-
raedts als Solange) hebben ge
volgd. Wie daarnaast meer affini
teit voelt met een kleurrijke, ex
travagante toneel zetting, zal zich
beslist meer in de regie van Franz
Marijnen (die de mannelijke ver
sie gestalte gaf) gevonden heb
ben.
Regisseur Wolfram Kremer heeft
alles inmiddels veel soberder ge
houden, al lijken de dialoogvoe-
ring en de gehanteerde thematiek
en symbolieken veel intenser.
Het lijkt daarom niet verstandig
een voorkeur uit te spreken, maar
meer het accent te leggen op de
omstandigheid, dat het Ro-thea-
ter de theaterbezoeker in de gele
genheid heeft gesteld hetzelfde
stuk onder verschillende regis
seurs met zowel mannen als
vrouwen in de hoofdrollen te
kunnen zien. Paul Rottger speelt
een verrassende 'Madame'. Een
niet te verwaarlozen negatief as
pect wordt wel gevormd door de
herhaling van de tekst in de
tweede interpretatie na de pauze,
waardoor veel van het schokken-
/errompelende van Jean
Genet's taalkeuze verloren gaat.
Een tegenargument zou hier kun
nen zijn, dat de toeschouwer dan,
meer dan in de mannelijke inter
pretatie, de gelegenheid krijgt op
het toneelbeeld, de mimiek en de
intensiteit van de dialogen te let
ten. Tevens moet mij van het hart,
dat de door het Ro-theater ge
bruikte vertaling van Frisco Ha
verkamp me veel meer aansprak
(veel ordinairder, veel meer
sfeerbepalend) dan de vertaling
van Hans Roduin.
Vooral Lou Landré en Fred Vaas-
sen hebben er, geleid door Franz
Marijnen, voor gezorgd, dat 'Het
Beeld' van Jean de Berg (in een
vrijwel indentieke theatertradi
tie) niet langer toegeschreven
moet worden aan Pauline Réage
(Histoire d'O), maar eveneens aan
de bezoedelde meester-auteur
Jean Genet.
BERT KOEKEBAKKER
LEIDEN - Problemen in relaties, wederzijds onbegrip tus
sen huwelijkspartners vormen de laatste tijd een thema,
dat dankbaar in allerlei kunstvormen wordt aangegrepen.
Er is een overstelpend aanbod aan films, boeken en to
neelvoorstellingen, dat zich met de meest uiteenlopende
aspecten van moeilijkheden, die in verhoudingen tussen
mensen kunnen bestaan, bezighoudt.
zichtspunt levert op de behan
delde problematiek. Alleen dan
kan het publiek door de voorstel-
andere
De "relatiemarkt
spoeld met steedS 1
benaderingen van in wezen
steeds hetzelfde probleem. Voor
een toneelvereniging houdt de
keuze van een stuk, waarin he
dendaagse huwelijksproblema
tiek wordt behandeld, dan ook
een risico in. Een eis, die bij een
zo groot aanbod aan een dergelijk
stuk mag worden gesteld, is dat
het een nieuw of origineel ge-
Muziekfeest
LEIDEN - Drie Leidse studenten
muziekgezelschappen. te weten
het Lesko (Leids Studenten Ka
merorkest), Collegium Musicum
en het Leidsch Studenten Mu
ziekgezelschap "Sempre Cres
cendo" zullen morgenavond een
aantal concert- en koorwerken
ten gehore brengen in de Stads
gehoorzaal met als sluitsteen een
gezamenlijk optreden.
Het Lesko zal hedendaagse muziek
ten gehore brengen van compo
nisten als Ton de Leeuw. Fran-
caix en Tasman. Het Collegium
Musicum brengt werken van Mo-
zart, Schubert (koor en orkest) en
Francaix. Terwijl het Collegium
Musicum de grote zaal bespeelt
zullen afzonderlijke leden van de
muziekgezelschappen in kleine
re ensembles kamermuziek ten
gehore brengen in de bijzalen.
Daar worden onder meer een cla-
vecimbelconcert van Bach en
enige stukken van Handel ver
tolkt.
ling
i het denken worden ge-
Bij de Leiderdorpse amateurto
neelvereniging "Toverlei" heeft
met het zaterdagavond in de
Leidse schouwburg gespeelde
Wespen" niet voor de gemakke
lijkste weg gekozen. Het door
Toon Tellegen geschreven to
neelspel vraagt veel van de spe
lers. Voor een groep die gewend
is om vooral blijspelen te bren
gen. is een stuk met een dergelijk
zwaar onderwerp een moeilijke
opgave.
Toneelvereniging Toverlei heeft
zich aan Wespen niet vertild.
Het wederzijds onbegrip tussen
man en vrouw, dat centraal staat
in het stuk, wordt overtuigend en
voor het publiek voelbaar over
gebracht. Vooral de rol van Syl
via. de vrouw die zich opgesloten
voelt, omdat haar man haar niet
aanvoelt, wordt erg goed ver
tolkt. maar ook de bijrollen zijn
goed bezet
"Wespen" handelt over een man,
die na een auto-ongeluk, veroor
zaakt door een wesp, die in zijn
oog heeft gestoken, enkele
maanden thuis komt te liggen.
Man en vrouw worden dan dage
lijks met elkaar geconfronteerd.
Dit zorgt ervoor dat tot op dat
moment onder de oppervlakte
bestaande spanningen in hun
verhouding naar boven komen.
De vrouw raakt meer en meer
overspannen, terwijl haar man
niet begrijpt
Uiteindelijk raakt ze in een crisis.
Bij de man begint dan wat meer
besef te ontstaan, van de moei
lijkheden waar Sylvia mee
kampt. Wespen heeft een open
einde, waarin toch hoop op een
betere verstandhouding in de
toekomst doorklinkt.
Het eerste bedrijf, waarin de man
thuis op bed ligt en door diverse
mensen wordt opgezocht, is ver
uit het zwakste deel van "Wes
pen". Wisselingen in stemming
bij de spelers zijn hierin niet lo
gisch, er wordt meer schrijf- dan
spreektaal gesproken en de op
eenvolgende opkomst van ver
schillend bezoek maakt een saaie
indruk. Dit matige begin wordt in
het tweede en derde bedrijf ech
ter ruimschoots goedgemaakt.
Vooral het tweede bedrijf, waarin
Sylvia het dieptepunt van haar
crisis doormaakt, is zowel naar
inhoud als spel erg goed. Het spel
van haar man. André, mist hierin
soms wat aan zeggingskracht en
komt niet altijd even natuurlijk
In het derde bedrijf worden de in
het voorgaande uitgezette lijnen
op een begrijpelijke manier sa
mengebracht. Het open einde is
zeer terecht en zorgt ervoor dat
'Wespen niet moralistisch
wordt.
Toverlei" heeft met Wespen
eem prestatie geleverd die. de
amateurstatus van de groep in
aanmerking genomen, respect
verdient. Het op zichzelf niet erg
originele onderwerp wordt op
een verantwoorde manier uitge
werkt, zonder dat Wespen te
dramatisch wordt. Dat de keuze
voor een toneelspel met relatie-
problematiek als onderwerp te
recht is. bewijst "Toverlei met
zowel inhoud als vertoond spel.
ARIEJAN KORTEWEG
eu&tap
jg. wga-r
pg UAMPKAAfW
AgWAtslPlé- tA<gN
/WAKgMPAAR
£AAf ONZg
££HAf.'
wegr wg>/
WAT* U e>ts3i\i-r
MgWggR PAMPA
U INJ
feLgCHL
SgzeUBOHAf?
UilSfgR M&P
maar wgu
ggRST" (SAAM
v\jg All&RgL-
PPA-TÊAAASJ
gM PAKJ Mg<
Plg wajpkaart
Pg 6CWAT
ZOgAgNJ
KOM OP.'
12AAÜwAr STöAlD ÊK BouEai HEf
VERWAAL WAAR/AJ SLAAT- ttOE-
MEAJEeR C,g.//WM/<=j I2AAK A/04 MB-V
'M 2ESJE KOU Cj£\JES, VOOR Zl/AI
Nywr vaaj "T WOORD Ol-lt<oplA/^, 2
.■HOOFD NBBHT ^STEELPEAJAZ/AJZ;■'AAAI
I2AAK KRlC,r EEAJ VOLDOEAJDE
TöftOOL-
(claroeaj
Cr—l]
FRED BASSET
De avonturen ran Jonuneke flLIBERKE GAAT TROUWEN
Boe!bapa.k hem
OMKEERTAART
■en bal. Rol de deegbal
onde lap en leg deze
us sen folie een uurtje in
"ten Leg deze
lar in hel bo-
mengsel. Zet
Agenda
Leidse bioscopen
LUXOR: "Kramer
2.30,7.00en 9.15u
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
7.00 e
).15 t
al.
2.15.
Nachtvoorstelling: Het myster
zeven gouden vampiers", vr. en za. 1
uur, 16 jr.
CAMERA: The great race", da. 8.00
za.. ma. en woe. ook 2.30 uur. zo. ook
uur, al.
Nachtvoocstelling: "Annie Hall", vi
za. 11.30 uur. 16 jr
LIDO 1: "The Fog", da. 2.30,7.00 e
uur. zo. en ma. ook 4.43 uur. 16 jr.
LIDO 2: Silver streak expresse", da
2.30, 7.00 en 9.15 uur. zo. en ma ook 4.45
uur. 12 jr.
LIDO 3: Lieve jongens', da. 7.00 en 9.15
uur. do., vr. en di. ook 2.30 uur, 16 ji
Kindermatinee: "Bambi". za., zo., ma. en
woe. 2.30 uur. zo. ook 4.45 uur.
STUDIO: "The Muppet movie", da. 2.30.
1.15
n 9.15
7.00 en 9.15 u
al.
REX:
7.00 er
18 jr.
18 j
ymfotr
"Erotische dro
r Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
D i ac onessenh u Is
Middagbezoekuur 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19 30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage-
Sportmedisch Advies Centrum; bief
respreekuur: Elisabethziekenhuis. I
derdorp, "s maandags van 19.30-21
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) en van
18.30-19.30 uur. Babyshow laatste kwar
tier van avondbezoek.
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders)
Maandag tlm vrijdag
1830-18 45 uur
Zaterdag en zondag
Bezoek aan ernstige pattenten, wanne*,
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek.
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag:
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-1130;
13 30-14 15 en 18.30-19 30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18.30-19 30 uur Kraamaf
deling 13.30—14.15 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
Biost
i Alphen
EURO 1: The spy who loved me".
6.30 en 9.15 uur. 12 jr
Kindermatinee: Jungleboek", da 1
zo. ook 4.00 uur..
Nachtvoorstelling: The last waltz".
ir. 16 jr.
12.15 i
EURO 2: "De duivel hale
6.30 en 9.00 uur. zo. ook 4 00 ui
Nachtvoorstelling: The bovs fi
zil za. 12.15 uur. 16 jr
EURO 3: 1941 .da. 1.30.6.30en
zo. ook 4.00 uur. al. Zaterdag
nacht voorstelling! 12.15 uur. 16
Nachtvoorstelling: De porno(b)engel".
za. 12.15 uur. 18 ji
Bioscoop Voorschoten
<^udcViieaiu&
27 mei 1980
Honderd jaar geleden stond m
de krant:
- Dat het te Parijs en in den vm-
trek van die stad ondanks alle
tegenspraak allerminst ont
breekt aan dievenbenden, die
uit groote organisaties be
staan. I an uit het volgende
blijken. Op een vroegen och
tend omstreeks vier uren werd
de commissaris ran }x>litte te
Clichy verwittigd, dat een
bende inbrekers zich door
inklimming toegang had ver
schaft tot een glasmagazijn
bij den Pont de Clichy. Op
verzoek van dien politiecom
missaris begaf zich een
wachtmeester der gendarme
rie met twee man onmiddel
lijk daarheen en kwam nog
juist bijtijds om den secret a-
dm hem r
ten vóór was. te ondersteunen
Eerst na verwoeden tegen
stand mocht het aan de ver-
eenigde macht gelukken zich
ter te maken, die al heel spoe
dig oude bekenden der politie
bleken te gij n
- In Madison Garden te Nieuw-
York was een bazaar georga
niseerd ten behoeve ran het
Hahnemann-ziekenhuis Des
avonds werd een schitterend
bal gegeven, maar de dans
zaal stortte m. met het onge
lukkig gevolg dat zestien per
sonen zwaar gewond werden
terwijl de galerij, ivaar de
kunstvoorwerpen vereenxgd
waren, zwaar beschadigd
heeft op klaarlichten dag en
op den openbaren weg een
vuurgevecht plaats gehad
tusschen tuee
vijandelijkt
benden alcoho
smokkelaa rs
Vier smokkelaa
dood en vijftien
der wie vele vc
torbijganger
dit mei den i i
t niets te ma
ken hadden, werden gewone
-Het Duitsche luchtschip Gra
Zeppelin vertoeft op het ooy
enblik in Brazilië en heeft tv.
bezoek gebracht aan Per
nambuco m het Noordoost#
de stad heet tha ns Recife en i
de hoofdstad ran de province
Pernambuco. Van 1630 to
1654 was de, naam Maunt>
stad. hoofdstad ran d,-
derlandse kolonie Brazilië
red.) De terugtocht naar Ru
de Janeiro ,s onder hetere om
mondigheden
de he
Vo
