Sancties tegen
Iran beperkt
van omvang
Topgesprek geen breuk in westerse solidariteit"
AFGHANENOP ISLAMCONFERENTIE
Gebaar van EG tegenover Amerika
Derde wereld recht
op ontwikkelingshulp
S Massaal protest tegen VS op Cuba
■KB2BSEÖ3*
PAGINA 9
Brezjnjev en Giscard praten vandaag
99
(Van onze redactie buitenland)
WARSCHAU, PARIJS - Het topgesprek
tussen de Russische partjjleidei
Brezjnjev en de Franse president Gis
card, vandaag in Warschau, betekenl
geen breuk in de westerse solidariteit
Die verzekering van Franse zijde
kwam nadat dat zelfde Westen bij ver
rassing werd „genomen door eer\mel
gezwinde spoed geregelde ontmoeting
tussen de beide staatshoofden. Giscard
en Brezjnjev kwamen beiden gister
avond in de Poolse hoofdstad aan. Pas
enkele uren daarvoor was zowel in
Moskou als Parijs officieel aangekon
digd dat de ontmoeting zou plaatsvin
den.
De beide staatshoofden worden verge
zeld door hun ministers van buiten
landse zaken. Volgens Franse woord-
- voerders heeft de Russische ministei
Gromiko vrijdag in Wenen zijn Franse
collega Poncet een ontmoeting tussen
Brezjnjev en Giscard voorgesteld. Of
ficieel is het initiatief genomen door de
Polen, die de uitnodigingen hebben
verstuurd. De Poolse partijleider Gie-
rek woont de besprekingen in het slot
Wilanow bij.
Van Franse zijde wordt gesteld dat Gis
card bij Brezjnjev opnieuw zal aan
dringen op de terugtrekking van Rus
sische troepen uit Afghanistan en het
eensgezinde standpunt van de wester
se bondgenoten ten aanzien van de
'Sowjet-Unie. Maar de Franse president
aou zijn ontmoeting met de Russische
partijleider ook gebruiken voor „betei
begrip tussen Frankrijk en de Sowjet
Unie'' en om de „communicatielijnen
met het Kremlin"' open te houden.
Het is voor het eerst sinds de Russische
invasie in Afghanistan dat een ontmoe
ting op dit niveau tussen de Sowjet-
Unie en een westers land plaatsvindt.
Van geen van de westerse bondgeno
ten kwam gisteren een reactie, al lieten
regeringsfunctionarissen in Bonn
doorschemeren dat het Franse optre
den wordt beschouwd als een hervat
ting van de door West-Duitsland nage
streefde dialoog tussen Oost en
West.
Minister van buitenlandse zaken Van der
Klaauw zei gisteren na afloop van het
beraad met zijn EG-collega's in Napels,
dat Frankrijk zeker niet namens het
Westen spreekt in Warschau. Volgens
Van der Klaauw had de Franse minis
ter van buitenlandse zaken Francois-
Poncet de andere bewindslieden niet
kunnen inlichten over het doel van de
besprekingen. Hij liet doorschemeren
dat Poncet zelf niet precies wist hoe de
vork in de steel zat.
Het invloedrijke Amerikaanse dagblad
de Washington Post had gisteren geen
goed woord over voor Giscard. De
Sowjet-Unie heeft hiermee een belang
rijke slag kunnen toebrengen aan de
toch al wankele solidariteit tussen Eu
ropa en de VS, aldus het blad, dat
meent te weten dat het Franse staats
hoofd zich heeft laten leiden door zijn
„anti-Amerikaanse adviseur" prins
Michel Poniatowski.
Onze correspondent in Parijs, Rudolph
Bakker, meldt dat het treffen tussen
Giscard en Brezjnjev ook voor de
Fransen een donderslag bij heldere
hemel betekende. Ook de Franse pers
was totaal verrast. De hoofdredacteur
van het ipiljoenenblad de Figaro kriti
seerde Giscard gistermorgen nog, om
dat deze niet voor de begrafenis van
Tito -naar Belgrado was gereisd om
daar de Russische staatschef te ont
moeten. Nu blijkt Giscard d'Estaing
een veel betere troefkaart te hebben
uitgespeeld: hij heeft in Belgrado niet
in de rij hoeven staan, maar ontmoet
Leonid Breziniev helemaal alleen in
Warschau.
De Franse communistenleider Georges
Marchais heeft gistermorgen verklaard
dat hij de reis van de Franse president
„een goede zaak'' vond. Marchais
voegde eraan toe dat zijn communisten
„voorstanders zijn van het gesprek",
dat „Frankrijk een bijzondere rol in de
wereld te spelen heeft" en dat „een po
sitief resultaat van de gesprekken voor
de Franse communisten een gelegen
heid zou zijn tot gelukwensen
De reis van de Franse staatschef dient
ook te worden gezien in het licht vap de
presidentsverkiezingen van komend
jaar. Al na de Sowjet-inval in Afghanis
tan begreep de Franse president dat er
op dit terrein van de buitenlandse poli
tiek eer voor hem te behalen zou zijn.
Hij weet namelijk dat het zijn binnen
landse tegenstanders ontwapent als hij
op het internationale toneel een rol van
betekenis weet te spelen.
De eigen politiek die de president zich
koos na de inval in Afghanistan leidde
ertoe dat Frankrijk niet vertegenwoor
digd was op de Europees-Amerikaanse
conferentie van ministers van buiten
landse zaken in Bonn. De halfslachtige
houding van Frankrijk ten opzichte
van de oproep van de Amerikaanse
president Carter tot solidariteit in het
westelijke kamp maakt deel uit van dit
beeld.
De critici van de president zijn het eröver
eens dat zijn als aarzelend overkomen
de buitenlandse politiek op een zeker
ogenblik tot een botsing moet voeren,
omdat men niet iedereen in e wereld te
vriend kan houden. De bliksemreis
naar Warschau zal de critici weer even
de adem doen inhouden, hoewel geen
zinnig mens in staat is te begrijpen wat
het Frans-Russische gesprek wezen
lijk aan de ontspanning zou kunnen
bijdragen.
Gegijzelde
Amerikanen
verplaatst
TEHERAN (Reuter/UPI/AFP)
- Een aantal gegijzelden van
de Amerikaanse ambassade
in Teheran is overgebracht
naar de vijftig kilometer ten
westen van de hoofdstad ge
legen plaats Zanjan. Een an
dere groep is naar Ghazvin,
260 km westelijk van Tehe
ran, gebracht. Dit is zaterdag
bekendgemaakt in een door
radio-Teheran uitgezonden
communiqué van de 'Islami
tische studenten'.
Uit diverse verklaringen die
sinds 26 april zijn uitgegeven
valt te concluderen dat de
Amerikaanse gegijzelden
thans zijn verdeeld over Te
heran, Zanjan, Jazvin, Ker-
man, Hamadan, Gorgan,
Qom, Arak, Ahalat, Chiraz,
Djahrom, Ispahan, Nadjafa-
Bad, Tabriz, Meched en Yazd.
Het nieuw gekozen parlement
van Iran, dat zich bezig zal
moeten houden met de kwes
tie van de Amerikaanse gegij
zelden, zal zijn werkzaamhe
den op 28 mei beginnen, zo
heeft het ministerie van bin
nenlandse zaken in Teheran
gisteren bekendgemaakt.
Secretaris-generaal Kurt Wald-
heim van de Verenigde Naties
stuurt binnen tien dagen een
gezant naar Teheran in een
poging de onderhandelingen
over vrijlating van de Ameri
kaanse gegijzelden te hervat
ten. Dit heeft een woordvoer
der van de Verenigde Naties
zaterdag in New York be
kendgemaakt.
De gazant is de Syrische jurist
Abib Daoudy. Hij moet in de
Iraanse hoofdstad de moge
lijkheid bespreken dat de vijf
leden tellende VN-commissie
van onderzoek haar werk
zaamheden kan hervatten.
Deze VN-commissie, waar
van Daoudy lid is, brak in
maart haar gesprekken met
de Iraanse regering af nadat
ze geen toestemVning had ge
kregen de gegijzelden te be
zoeken.
België heeft
nieuwe kabinet
BRUSSEL (DPA) - België heeft na
46 crisisdagen weer een nieuw
kabinet, waarin socialisten,
christendemocraten en liberalen
uit beide taalgebieden zijn verte
genwoordigd.
De 44-jarige oude en nieuwe
Vlaamse premier Wilfried Mar
tens stelde gisterén zijn mam
moetregering van 27 ministers en
negen staatssecretarissen voor.
Tot de laatste minuut heeft de
Vlaamse christendemocraat Mar
tens hard onderhandeld over de
verdeling van de ministersfunc
ties.
Vooral het ministerie van buiten
landse zaken leverde moeilijkhe
den op. Henri Simonet wordt er
nu afgelost door de christenso-
ciale Waal Charles-Ferdinand
Nothomb, nadat de socialistische
partijleider André Cools van dit
ambt voor zijn partij had afge-
Egypte toch
verder praten
C AIRO (UPI- President Sadat van
Egypte heeft Israël en de Ver
enigde Staten een voorstel ge
daan om de in het slop geraakte
onderhandelingen over het Pale
stijnse zelfbestuur weer op gang
te brengen.
De Egyptische minister van bui
tenlandse zaken Kamal Hassan
Ali heeft zaterdag verklaard dat
president Sadat vrijdag aan pre
sident Carter een brief heeft ge
schreven en dat de Israëlische
ambassadeur in Cairo gisteren
een soortgelijke boodschap aan
premier Begin zal overhandigen.
Over de inhoud van beide brie
ven wilde Kamal Hassan Ali zich
niet uitlaten.
Egypte had donderdag vrij plotse
ling verklaard het overleg over
het Palestijnse zelfbestuur niet te
willen hervatten omdat Israël
Oost-Jeruzalem officieel wil an-
NAPELS (GPD/AFP/UPI) - De Europese Negen zullen
economische sancties tegen Iran ondernemen omdat dit
land de Amerikaanse gegijzelden nog steeds niet heeft
vrijgelaten. De sancties, die donderdag van kracht wor
den, zijn echter zeer beperkt van karakter, omdat be
staande service-contracten - waarmee vele honderden
miljoenen dollars zijn gemoeid - erbuiten vallen.
- Jii
cV
Het gaat in de eerste plaats om een
gebaar tegenover de Verenigde
Staten, zei minister Van der
Klaauw (buitenlandse zaken) na
afloop van de informele bijeen
komst van de ministers van bui
tenlandse zaken van de Europese
Negen in een zonnig Napels. Bo
vendien hopen de EG-ministers
er Amerika mee te weerhouden
van (militaire) avonturen in de
Iraanse gijzelingsaffaire.
De Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken Edmund Muskie
werd gisteravond telefonisch op
de hoogte gesteld van het sanc-
tiebesluit van de Negen. Hij
toonde zich tevreden. Duidelijk
was al dat Amerika niet meer re
kende op een verstrekkend eco
nomisch embargo van de EG-
landen tegen Teheran. Na de
mislukte Amerikaanse reddings
operatie in Iran, enkele weken
geleden, zat dat er niet meer in.
De Iraanse minister van buiten
landse zaken, Sadegh Ghotbza-
deh, vindt het besluit van de EG-
ministers van buitenlandse za
ken om beperkte economische
sancties uit te vaardigen tegen
Iran, 'betreurenswaardig'. Hij
verklaarde tegenover het Franse
persbureau AFP dat hij betreurt
dat de Europeanen in feite het
Amerikaanse beleid volgen. Hij
meende dat Iran niet onmiddel
lijk zal overgaan tot maatregelen
tegen de Europese Gemeen
schap, maar als Europa zich nog
verder identificeert met het Ame
rikaanse standpunt zal de Revo
lutionaire Raad moeten besluiten
of Iran represailles zal nemen, zo
verklaarde de Iraanse minister.
Volgens de Iraanse minister
olie, Moinfar, willen de bondge
noten af van de druk, die Was
hington op hen uitoefent
maatregelen te nemen tegen
maar weten ze best dat de
ties niet doeltreffend zijn.
In welingelichte EG-kringen werd
gisteren verondersteld dat de
Nederlandse baggercontracten
met Iran nu toch volledig kunnen
worden uitgevoerd, omdat ze
vóór 4 november vorig jaar wer
den afgesloten. De schade voor
Nederland zou dus aanmerkelijk
minder zijn dan de 250 miljoen
waarmee aanvankelijk rekening
werd gehouden. Dit verklaart
ook de zwijgzaamheid van minis
ter Van der Klaauw, aldus deze
bronnen.
De Europese Negen hadden al op
22 apil in Luxemburg besloten
tot sanctiemaatregelen tegen
Iran als tegen half mei geen "be
slissende vooruitgang"
gemaakt met de vrijlating
Amerikaanse gegijzelden. Toen
was al duidelijk dat de grote EG-
landen, vooral Frankrijk en Italië,
maar ook Duitsland, weinig
voelden voor het verbreken
service-contracten (olie, chemi
sche industrie), waarmee alleen
al in het geval van Italië drie mil
jard dollar is gemoeid.
Na de mislukte Amerikaanse red
dingsoperatie - die enkele dagen
na het EG-sanctiebesluit kwam
zonder dat enige Europese
hoofdstad daarvan op de hoogte
was gesteld - bleek dat de EG-re-
geringen er niets voor voelden
ook service-contracten onder het
economisch embargo tegen Iran
te laten vallen. De sancties doen
de Negen meer schade dan Iran
omdat dit land nog maar weinig
importeert. Over de mogelijkheid
van een Iraanse olieboycot tegen
de EG als reactie op het besluit
van de Negen, werd volgens Van
der Klaauw in Napels niet ge
sproken.
i.
In het Amerikaanse
Sint Petersburg is men
vrijdag begonnen met bet
opblazen van de pijlers
van de "Sunshine Sky-
way-brug", die op 9 mei
door een schip werd aan
gevaren. Na de aanva
ring kwamen 35 mensen
om het leven toen zij met
hun voertuig in het water
stortten.
Oegandees
kabinet
gevormd
KAMPALA (DPA) - De in Oeganda
regerende militaire commissie
heeft gisteren een uit 24 burgers
bestaand nieuw kabinet be
noemd. Radio Oeganda deelde
mee dat de zes leden van de mili
taire commissie gemeenschap
pelijk de leiding van het ministe
rie van defensie op zich i
in deze functie aan het regerings-
beraad deelnemen.
In het nieuwe kabinet ontbreken
acht ministers uit het kabinet van
de een week geleden ten val ge
brachte president Binaisa.
De president van Tanzania, Nyere-
re, heeft van de militaire commis
sie gëist recht en ordè in het land
te herstellen eri mogelijk nog in
september vrije democratische
verkiezingen te houden onder
toezicht van waarnemers van het
Gemenebest.
Hij zou gedreigd hebben met terug
trekking van de 10.000 nog in Oe
ganda gestationeerde Tanza-
niaanse militairen wanneer dat
niet zou gebeuren.
Minister Van der Klaauw wilde gis
teren niet zeggen wat het sanc-
tiebesluit voor Nederland bete
kent. Berekend was dat de scha
de tussen 250 en 300 miljoen gul
den zou belopen als de sancties
zouden gelden voor alle zakelijke
contracten die nog niet voor een
derde zouden zijn uitgevoerd.
Vooral Nederlandse bagger-
maatschappijen, die in Iran wer
ken uitvoeren, zouden hierdoor
zijn getroffen. Maar de EG-mi
nisters wezen de een derde-for
mule in Napels af.
Op voorstel van Duitsland werd be
sloten dat alle contracten door
het sanctiebesluit zouden wor
den getroffen die na 4 november
vorig jaar werden afgesloten. Op
4 november begon de gijzelings
affaire in de Amerikaanse am
bassade in Teheran. Na die da
tum werden echter nauwelijks
meer zakelijke overeenkomsten
met Iran afgesloten, zodat het
economische embargo van de
Negen tegen Teheran voorlopig
vrijwel uitsluitend een politieke
geste is.
i massale anti-Amerikaanse betogingen in
De demonstranten protesteerden tegen het handelsembargo van de VS tegen Cuba, tegen de aanwezigheid van de
Amerikaanse basis Guantanamo op het Caribische eiland en tegen spionagevluchten'' die de Verenigde Staten
uitvoeren. Bij het gebouw waar de Amerikaanse vertegenwoordiging op Cuba is ondergebracht en waar 383
Cubanen verblijven die hiLn land uitwillen, werden verwensingen geroepen. Een zes-rijen dik politiecordon was
om het gebouw gelegd om te voorkomen dat de demonstranten naar binnen zouden gaan. In de wijde omtrek werd
het verkeer omgeleid.
DEN HAAG (GPD) - De ontwikke
lingssamenwerking zal op den
duur niet langer moeten berusten
op solidariteit, maar op beginse
len van internationaal recht. Dit
zei minister De Koning van ont
wikkelingssamenwerking zater
dag in Den Haag tijdens een
openbare vergadering van de
commissie-Brandt.
Deze commissie, die is samenge
steld uit internationaal bekende
onafhankelijke personen, heeft
zich tijdens de afgelopen twee
jaar beziggehouden met het
Noord-Zuidvraagstuk. De open
bare vergadering in het Haagse
Congresgebouw werd bijge
woond door koningin Beatrix,
prins Claus, prinses Juliana,
premier Van Agt, minister Van
der Stee en ruim 2500 andere be
langstellenden.
Minister De Koning prees het rap
port van de commissie-Brandt,
dat de titel „Noord-Zuid, een
programma voor overleven
meekreeg. Hij leverde echter wel
kritiek op het rapport waar dat
stelt dat de ontwikkelingssa
menwerking een wederzijds be
lang is. „De honderden miljoenen
die niet tot ontplooiing kunnen
komen door economische en so
ciale onderdrukking, hebben
recht om te bestaan. Dat maakt
de samenwerking voor ons tot
een plicht", zo zei de minister.
FNV-voorzitter Wim Kok riep op
tot invoering van een wereldwijd
Plan van de Arbeid, zoals dat on
langs door de econoom Jan Tin
bergen is voorgesteld. Kok wees
erop dat er ook in het binnenland
aanpassingen zullen moeten
worden gedaan. „Ontwikke
lingssamenwerking; betekent af
zien", aldus de FNV -voorzitter,
die eraan toevoegde „mondiale
solidariteit klinkt ongeloofwaar
dig uit de mond van hen die ver
andering in eigen land met hand
en tand tegenhouden
Commissie-voorzitter Willy Brandt
waarschuwde ervoor dat de toe
genomen Oost-Westspanningen
ook de Noord-Zuiddjaloog kun
nen gaan beïnvloeden. Maar een
topconferentie van regeringslei
ders over de Noord-Zuidproble-
matiek behoort volgens Brandt
desondanks nog tot de mogelijk
heden.
(Van c
redactie buitenland)
ISLAMABAD - De vijfdaagse con
ferentie van ministers van bui
tenlandse zaken van veertig is
lamitische landen, die zaterdag in
Islamabad begon, staat vrijwel
volledig in het teken van de Rus
sische invasie en bezetting van
Afghanistan. Dit tot grote irritatie
van Arabische landen als Syrië,
Algerije, Libië en Zuid-Jemen,
die het Palestijnse vraagstuk en
de status van Jeruzalem als be
langrijkste thema voor de confe
rentie wilden opvoeren.
Acht Afghaanse rebellen zijn giste
ren als afgevaardigden toegela
ten tot de conferentie, nadat ze
waren opgenomen in de Iraanse
delegatie. De Afghanen verte
genwoordigen de vijf islamiti
sche verzetsgroepen, die onder
druk van de vorige islamitische
top, in januari, tot samenwerking
xesloten.
Pakistan, voorzitter van deze jaar
lijkse bijeenkomst, liet er geen
twijfel over bestaan dat de Af
ghaanse crisis de belangrijkste
bedreiging vormt voor de we
reldvrede en stabiliteit in West-
Azië en het Midden-Oosten. De
Pakistaanse dictator generaal Zia
Oel-Haq kende in zijn openings
toespraak weliswaar het Jsraé-
lisch-Arabische conflict een be
langrijke plaats toe (hij beschul
digde Israël van een negatieve
houding en plannen om de bezet
te Arabische gebieden in te lij
ven), maar meende dat de confe
rentie in de eerste plaats moet
komen tot instelling van een
permanente commissie die zich
voortdurend met Afjghanistan
bezighoudt.
Pakistan wordt in dat streven ge
steund door een ander buurland
van Afghanistan, Iran. Evenals
Zia Oel-Haq hamert ook de
Iraanse minister van buitenland-
sé zaken Ghotbzadeh op de on-
middelUjke terugtrekking ven
Russische troepen uit Afghanis
tan en de installatie van een
mitische regering in Kabul.
Het Russische persbureau
kwam gisteren met een scl
veroordeling van het PakisU
optreden m Islamabad 1
tlunaire kringen aldus
"proberen de conferentie t
bruiken om de aandacht v;
belangrijkste onderwerp»
leiden: de Amerikaanse n
inmenging in Iran betck
bedreiging voor alle Islan
landen, in de eerste plaat:
n af te
nlitaire
■nt een
itischc
