Ifpffl
r -
FILIBERKË GAAT TROUWEN
Herman v. Gunsteren
met Residentie-Orkest
Murray Perahia speelt
tweede pianoconcert
WOENSDAG 14 MEI 1980
Een tijdje geleden heb ik de ge
dachte gelanceerd dat de oli
fant qna uiterlijk (groot dik
beest niet klein staartje van
achteren en een grote dikke
staart van voreneen van de
vertrouwdste dieren moet zijn
voor peuters van anderhalf
tot twee jaarmaar dat de uit
spraak van zijn naam meer
varianten oplevert dan van
enig ander dier dat kinderen
van die leeftijd hebben leren
herkennen. Ik denk aan poes,
woefkukeleku, aap, eend en
kwak-kwak, om maar enkele
f tophits in die leeftijdsklasse te
noemen.
Eerdergenoemde gedachte
kwam. bij mij op omdat mijn
dochtertje Janna inmiddels 1
jaar en 10 maanden) nu al ge
ruime t ijd „ooj" zegt tegen de
olifant, terwijl ons vriendin
netje Aaf je op dezelfde leeftijd
fotatitegen de olifant zei
haar jongere zusje Merel
nam dit later over, mede on
der invloed van het feit dat
iedereen in het gezin fotati
was blijven zeggen, maan het
nog jongere broertje Jelle
kwam onlangs geheel zelf
standig tot de conclusie dat
een olifant „olifant" moest he
ten).
Omdat ik nieuwsgierig was of
er tussen „oof en fotati" nog
veel meer varianten in om
loop zijn in de leeftijd waarop
kinderen beginnen te praten,
heb ik gevraagd die aanmij te
melden, zodat ik die, terwille
van de wetenschap die zich
bezighoudt met de ontwikke
ling van het praten, weer
naar alle windstreken van
Nederland kon doorseinen.
Om te beginnen kreeg ik van
Sienke Goorhuis-Brouwer het
boekje „De ontwikkeling van
het praten" toegestuurd, dat
in 1978 in de Kooyker Reeks
verscheen. Zij schrijft daarin
onder meer:
,Jn het één-woord-stadium heb
ben kinderen nog onvoldoen
de motorisch vermogen om
klanken goed uit te spreken en
bovendien nog onvoldoende
inzicht in de wijze waarop
klanken in woorden worden
gebruikt. Dit kan gedemon
streerd worden aan de hand
van een voorbeeld: Bram (zes
tien maanden), leest het boek
„B is een beer als volgt voor:
Appel - appel. Beer - bee, hi h i
ha ha (hij koppelt het plaatje
van de beer aan het liedje: ik
zag twee beren broodjes sme
ren). Citroen - citroen. Drui
ven - duive. Eskimo - èskimo.
Fluit - fuit. Gieter - giete.
Hooiberg - ooibeg. Indiaan -
iejaan.Jas -jas. Kasteel - ka-
teel. Leeuw -paatje. Mat roos -
toos. vage, vage (het plaatje
van de matroos wordt gekop
peld aan het liedje: varen, va
ren over de baren). Nest - eien.
Olifant - ofant. Paraplu - pa-
plu. Raam - naam. Schaap -
saapje. Tol - tik tak tol. Uil -
voge. Viool-hioo. Walvis-jal-
je. Xylofoon - niks. IJsco - ei-
ko. Zeilboot - oot.
begeleidend briefje
schrijft mevrouw Goorhuis-
Brouwer:
„Spraakontwikkeling is de ma
nier waarop kinderen de
klanken van onze taal leren
uitspreken. Deze ontwikke
ling loopt voor de meeste kin
deren tot ongeveer drie jaar.
Daarna zijn ze pas in staat
om de klanken van onze taal
goed uit te spreken (uitgezon
derd de s en de r. hiervoor
loopt de ontwikkeling tot on
geveer 6 jaar). De oorzaak
hiervoor ligt in het feit dat de
luisterontwikkeling en de mo
torische beheersing van de
spieren van het spreekappa-
raat (beide voorwaarde voor
een goede spraakontwikke
ling) pas rond die tijd in vol-
In
doende mate ontwikkeld
zijn.
Taalontwikkeling is de manier
waarop kinderen woorden en
zinnen leren begrijpen en le
ren gebruiken. De eerste
woorden worden uitgespro
ken vóórdat de spraakont
wikkeling is afgerond. Van
daar dat woorden, noodza
kelijkerwijs verbasterd wor
den.Olifant wordt dan: ofant,
ojetant of eventueel andere
variaties".
Hier volgen nog meer varia
ties:
Jasper van Zijp uit Zaandam
zei: „omafant"evenals de
kinderen van mevr. J. M.
Huntelaar-Huber uit Gaast-
meer. Berber Hulscher uit
Leeuwarden noemt hem:
,,ona". Het neefje van de heer
of mevrouw N. Dukkers uit
Zandvoort, dat ooit in Artis
op de olifan t mocht rijden van
de oppasser, noemt het dier
oomfant(wellicht een sa
mentrekking van de aardige
oppasser en het dier in kwes
tie veronderstelt zijn oom, of
tante).
Het zoontje van mevr. C. Eyc-
kelhof-Holierhoek uit Leiden,
zegt „ófefas" (klemtoon op de
eerste lettergreep), en het
dochtertje van Marijke Let-
schert-Hoefsmit sprak van de
„arttante" (met de klemtoon
op de tweede lettergreep).
Het dochtertje van de heer of
mevrouw O. Lindeman uit
Utrecht zei (ze is inmiddels 42)
aanvankelijk ooieen
daarna „oliekees", omdat het
paard van de groenteboer
Kees heette. Van drie van
haar vier kinderen weet Lau
ra Lagendijk uit Oegstgeest
nog wat ze tegen de olifant
zeiden: „oëfa", „ofat" en „ofi-
tat". Het zoontje van me
vrouw Th. K. Strijkstra-
Straatsma uit Katwijk zei
eerst „die" tegen z'n rubber
olifantje, daarna „poete-
maat', vervolgens pote-
mand", na een poosje „osie-
pant", een dag later al „oli-
pant" tot het na enkele maan
den definitief „olifant"
LESKO voert
moderne
muziek uit
LEIDEN - Het LESKO geeft op
woensdagavond 21 mei een con
cert in het LAK-theater. Uitge
voerd zullen worden Sérénade
pour petit orchestre van Jean
Francaix, Quartetto van Paul
Hindemith. Tombeau de Chopin
van Alexander Tansman, Respi
ration Suite van Jurriaan An-
driessen en Hommage to Igor
Strawinsky van Ton de Leeuw.
Het concert wordt geleid door
Yigal Zimmerman.
KUNST
TK KIJK
Herman van Gunsteren.
Kindermiddag
Imperiumin
Micro-theater
LEIDEN - De toneelgroep 'Impe
rium' geeft zaterdagmiddag 17
mei speciaal voor de kinderen
een voorstelling van 'Puh... het
zal me een zorg zijn'. Het stuk, dat
door dans en muziek wordt om
lijst, is elke vrijdag- en zaterdag
avond (t/m 24 mei) in het Micro
theater aan de Oude Vest te zien,
maar voor deze gelegenheid
enigszins gewijzigd. Het verhaal
gaat over een meisje, dat in haar
leven geconfronteerd wordt met
volwassenen, die willen dat zij
verandert in haar gedrag. Deze
speciale kindervoorstelling be
gint zaterdagmiddag om drie uur.
LEIDEN - Galerie 'De Oude Rijn'
brengt de komende weken een
nieuwe expositie. Er zal ditmaal
werk te zien zijn van Rob van 't
Zelfde (beeldhouwwerk) en van
Bram van Velde (litho's). De ten
toonstelling wordt zaterdagmid
dag 17 mei geopend, maar is ook
de daaropvolgende zondagmid
dag te bezoeken. Zij duurt tot 27
juni en is geopend varf donderdag
t/m zaterdag van 12.30 tot 17 uur.
Van 27 juni tot 6 september is de
galerie gesloten.
TWEEMAAL
GILBERT
SULLIVAN
LEIDEN - Het koor van de vak
groep Engels van de Leidse uni
versiteit geeft op maandagavond
19 en donderdagavond 22 mei in
het LAK-theater uitvoeringen
van de komische opera 'H.M.S.
Pinafore' van Gilbert Sullivan.
stelling: Bas van der Poll, grafiek, dage
lijks geopend van 10-16 uur. 's Zondags,
30 april en 5 mei gesloten.
Galerie de Poort - Herensteeg 11, voor
jaartentoonstelling, uit de nabloei van de
Haagse School. Geopend donderdag t/m
zondag van 13-17 uur.
LEIDEN - De Leidse hoogleraar Herman van Gunsteren is de eer gegund
om op maandagavond 19 mei als piano-solist mee te werken aan een
concert van het Residentie-Orkest in de Stadsgehoorzaal. Het befaamde
Haagse orkest geeft dit bijzondere concert in het kader van de feestelijk
heden ter gelegenheid van het eenentachtigste lustrum van de Leidse
Universiteit. Herman van Gunsteren geniet, vooral in Leiden, bekend
heid, niet alleen als talentvol pianist maar ook als dirigent van hetUeidse
symfonie-orkest "Bellitoni
Het Residentie-Orkest geeft zijn feestconcert onder leiding van Hans
Vonk. Voor de pauze wordt "La création du monde' van Darius Milhaud
worden uitgevoerd alsmede één van Mozarts pianoconcerten. Later op
de avond wordt Igor Strawinski 'De Vuurvogel' integraal vertolkt.
Beethovencyclus K O
LEIDEN - Het tweede Beethoven-
concert dat K&O op donderdag
avond 22 mei door het Rotter
dams Philharmonisch Orkest in
ling: Bazaar, Marktsteden in Noord1
Afghanistan met diaklankbeeld en di
verse films. Geopend ma t/m za. van
10-17 uur en op zon- en feestdagen
natuursteen tot bouwsteen"
Prentenkabinet, Kloksteeg 25, tentoon
stelling "andere gezichten op Rome".
Galerie Denise Stephan - Bakkersteeg
18, Jan Vegter, tekeningen. Geopend
vrij., za. en zondagmiddag van 2-6 uur.
de Stadsgehoorzaal laat geven,
ondergaat een programmuwijzi-
ging. Het derde pianoconcert zal
vervangen worden door het
tweede pianoconcert van Van
Beethoven. De rest van het pro-
gramma blijft ongewijzigd. Het
concert wordt geopend met de
Ouverture Leonore II. Daarna
volgt de uitvoerirtg van het twee
de concert voor piano en orkest
en het concert wordt besloten
met Beethoven's zevende sym
fonie. Zoals al eerde aangekon
digd staat het orkest op 22 mei
onder leiding van.de uit Amerika
afkomstige dil igent Michael Til-
son Thomas. Solist is de, even
eens uit Amerika afkomstige
Murray Perahia.'
Schepen
Kleine vaart
Anita Smits 12 50 n Finisterrenr Jubail,
Breehorn 12 60 w Napels nr St. Louis.
Dependent 12 te Rotterdam,
Eendracht 12 100 w Sicilië nr Antwer
pen,
Electron 12 te Rotterdam,
Elisabeth Broere 13 vn Rotterdam nr
Terneuzen,
Fivel 13 te Gemlik,
Mare Altum 12 vn Rotterdam nr Le Ha-
Multon 12 p Burlings nr Pireaus,
Munte 13 te Dordrecht,
Noordwal 12 180 wzw Kp Matapan nr
Chalkis,
Norstar 12 vn Rotterdam nr Huil,
Philip Broere 13 te Rotterdam,
Reguliersgracht 12 60 zw Freetown nr
Lagos, -
Rijpgracht 12 120 o Kreta nr Gibraltar,
Satumus 12 vn Amsterdam nr Peter-
Stella Nova 12 120 w Kreta nr Port Said,
Sylvia Alpha 13 te Gent
Sylvia Gamma 13 te Norrkoping,
Yolanda 12 te Rotterdam.
Grote vaart
Alhena 12 vn Hamburg nr Rotterdam.
Amstelbrink 12 310 o Bahamas nr Gal
veston,
Amsteidiep 12 vn Port Kelang nr Jed-
dah,
Amstelstad 12 670 zo Diego Garcia nr
Japan.
Amstelstrand 12 1500 z Karachi nr Nor
folk.
Atlantic Crown 12 te Antwerpen,
Atlantic Star 12 25 zo Cape Race nr New
York,
Bilderdijk 12 vn New Orleans nr Rotter
dam,
Britsum 12 560 nw Fortaleza nr Redcar,
Broere Emerald 12 vn Augusta nr Faw-
ley,
Chevron Eindhoven 12 Banjo Grande,
Dione 12 rede Teesport,
Duivendrecht 12 vn Casablanca nr Rot
terdam,
Eemsborg 12 vn Zaandam.
Farmsum 12 34 z Malaga nr Tenerife.
Flevoland 12 30 m Las Palmas nr Le Ha-
Hollandia 13 vn Oranjestad nr Riohaina,
Kieldrecht 12 pass Quebec nr Duluth,
Maasbracht 12 thv Ras Alhad nr Khora-
èfAAM.'ONfHOU 0Af, J
vi'J BEaJT" MISSCWEAl
STERK, I 2AAK, h/AAR
IK BËAl SUM
O JA7 HEB. JE OOIT N
CfBtlOOS-P VAN IE/7AA/P
PIE EEAJ KWAL- V0OR-
T^AJ BE/WIE. WAD
■ZfajS.
FRED BASSET WANNKR "ft""* i
KDWT OE BUS? /10
3544—— -
Hy tan myn
pbótsje in de ry
v*el vrijhouden.
J!
11 C==ll'
De avonturen van Jommeke
COCO&-SOUFFLE
1 Oo"gCgci a^pIc^fKo^en
de btijfgelopte eiwitten
douihccn. bien* hel
;tijd. Onmiddellijk
Agenda
en 9.15 uur. zo. 2.15.4.30,7.00 en 9.15 u
do, ook 2.30 uur, a.l.
Nachtvoorstelling: De n
wo t/m za en ma t/m wo. 2.30
CAMERA: De vier vuisten de lucht in.
da. 7.00 en 9.15 uur. wo. t/m za. 2.30 uur,
zo. ook 1.30 uur. 12 jaar
Nachtvoorstelling: Annie Hall, vrij. en
za. 11.30 uur
LIDO 1: The Fog, dag. 2.30, 7.00 en 9.15
uur. do. en zo. 2.30,4.45.7.00 en 9.15 uur.
LIDO 2: Electric horseman, dag. 2.30,
7.00 en 9.15 uur, do. en zo. 2.30,4.45. 7.00
9.15 u
Bambi, wo. t/m za. 2.30
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezockuur. 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur". Kinderafdeling dage-
Sportmedisch Advies Centrum: blessu
respreekuur Ehsabethziekenhuis, Lei
derdorp, 's maandags van 19.30-20.30
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00uur
(alleen voor echtgenoot) en van
18.30-19.30 uur. Babyshow laatste kwar
tier van avondbezoek.
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volat:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18,30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders)
Maandag tlm vrijdag
Dagelijks:
15 00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijn oord: le cn 2e klas 11-1130
13.30-14 15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13.30-14 15 cn 18 30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.15 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van cn naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
lamaya,
Maasbree 12 250 zzw Masirah nr Umm
Said,
Meta 12 vn Sola nr Perzische Golf,
Mercurius 13 te Fort de France,
Mytilus 12 950 zo Bermuda nr Curacao,
Nedlloyd Bahrain 12 te Aarhus.
Nedlloyd Barcelona 23 te Hamburg
Nedlioyd Ebro 12 200 zo Mallorca nr Rot-
Nedlloyd Houtman 12 360 ozo Socotra nr
Suez,
Nedlloyd Korea 12 660 z Abidjan nr
Monrovia,
Nedlloyd Loire 12 vn Abidjan nr Schie-
Nedlloyd Rochester 12 300 nw Madeira
nr New York.
Nedlloyd Rockanje 12 vn Tripoli nr New
York,
Nedlloyd Sii
ka nr Singaj
Nedlloyd Spaarnekerk 12 45 zw Okina
wa nr Yokohama.
Nedlloyd Steenkerk 12 130 zo Comores
Nvdl'luy^Tasman 12 vn Fos sur Mur nr
Vlissïngen,
Nedlloyd Wissekerk 12 50 w Algiers nr
Port Said
Alphense bioscopen
EURO 1: Junglebook, dag. 1.30, 6.30 en
9.15 uur, do. en zo. 1.30, 4.00, 6.45 en 9.30
uur a.l.
Nachtvoorstelling: Apenplaneet. za.
12.15 uur
EURO 2: De duivel hale je, dag. 6.45 en
9.15 uur. a.l.
Kindermatinee: Junglebook, dag. 1.30
Nachtvoorstelling: Laura Mars, za. 12.15
EURO 3: 1941, dag. 1.45,6.45 en 9.15 uur,
do. en zo. ook 4.15 uur, a.l.
Nachtvoorstelling: Bang-Bang, za. 12.15
EURO 4: The spy who loved me, dag.
2.00,7.00 en 9.30 uur, do. en zo. 2.00,4.3Ö,
7.00 en 9.30 uur, 12 jaar, zaterdag ook in
de nachtvoorstelling (12.15 uur)
Bioscoop Voorschoten
GREENWAY De vier vuisten op safari,
wo. 7.00 uur. do. en vrij. 7.00 uur. za. 4.00
en 7.00 uur. zo. en wo. 4.00 uur a.l.
6 15.
1.15 u
r 16 ja:
lieutus.
14 mei 1980
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- Eene spoorwegwachtster te
St.-Denis, bij Parijs, is dezer
dagen het slachtoffer van ha
re plichtsbetrachting gewor
den. Terwijl zij met haar kind
van zes maanden op den arm
bezig was bij het naderen van
den sneltrein uit Parijs den
straatweg met den slagboom
af te slu itenkwam er een door
een knaap bestuurd rijtuig
aanrijden, waarvan het
paard, door het geratel van
den trein verschrikt, met ge
weld op den slagboom kwam
aanhollen. Tevergeefs tracht
te de vrouw het paard tegen te
houden, de boom week door
den schok en de moeder met
haar kind werden onder den
trein geslingerd. Enkele oog-
enblikken later rond men op
den weg het deerlijk vermink
te lijk van de vrouw, en het
kind, zwaar gewond, terug.
Het paard was op het laatste
uogenbhk teruggeweken,
zoodat de personen in het rij
tuig aan het dreigende ge
vaar waren ontsnapt.Ook het
kind der moedige vrouw, die
den trein vermoedelijk voor
een groote ramp bewaarde, is
spoedig daarna overleden
In de vorige week werden me
delijdende voorbijgangers op
de Place Lobau te Pu rijs ge
troffen door het snikken van
een tienjarig meisje.dat daar
op een bank lag en ernstig ziek
scheen te zijn. Bij nader on
derzoek bleek het kind in staat
van verregaande dronken
schap te verkeerenZij had
voor hare moeder een flesch
absinth (geelgroene likeur,
die bij misbruik ernstige ver
giftigingsverschijnselen le
weeg brengt. Red.) moeten
halen. Onderweg had zij eerst
iets geproefd en tenslotte den
geheelen flesch leeg gedron
ken. In een ziekenhuis heeft
men hare maag leeggepompt,
l Zij snel beter werd.
Vijftig jaar geleden:
- Te Oslo is, 69 jaar oud. de be
kende Noorse Noordpoolvor-
scher Fridljof Nansen overle
den. In i893-'96 deed hij zijn
wereldvermaarde Poolreis
met de "Fram", een schip, dat
speciaal voor de vaart tus-
schen de IJsschotsen was ver
vaardigd Nansen heeft niet
alleen het Poolonderzoek on
schatbare diensten bewezen,
maar bleek ook een voortref
felijk organisator. Na den
oorlog 1914-18 wist Inj in be
trekkelijk korten tijd het in
gewikkelde vraagstuk van het
terugbrengen van 300.000
Duitsche krijgsgevangenen
uit Siberie op te lossen.
