"Afghanistan is
lanceerplaats
voor invasies"
"Er gebeurt nu iets in Suriname"
„Wij zullen de Russen verslaan"
f1ffTI"[J4ÏIUTMI
Vele doden
in Sahara
huütiZcL
Felle Carter in Philadelphia:
a
rrtT
Overleg Israël-Egypte
nu geheel opgeschort
Vluchtelingenprobleem Somalië
groter dan in zuidoost-Aziër
Bram Peper, vice-voorzitter PvdA;
ZATERDAG 10 MEI 1980
BRAM PEPER
...nieuwe regering in Suriname po
sitief benaderen...
In een speech voor de World Affairs
Council in Philadelphia herhaal
de de Amerikaanse president in
feite de boodschap van de 'Car
ter-doctrine', dat hij iedere drei
ging met alle mogelijke middelen
zal tegenhouden, waaronder mi
litaire macht.
Carter ging er in zijn speech hard
tegenaan, omdat hij zich duide
lijk moest waarmaken tegenover
zijn conservatieve tegenkandi
daat Reagan. De bondgenoten
maande hij tot meer samenwer
king, niet omdat het Westen
„oorlogzuchtig" moet zijn, maar
vanwege de „duidelijke strategi
sche dreiging die komt van de
Sowjet-invasie in Afghanistan".
Het uitblijven van een overtui
gend antwoord op deze „verach
telijke daad van agressie" zal al
leen maar tot herhaling uitnodi
gen, aldus Carter. „De Sowjet-
Unie kan Afghanistan gebruiken
als 'lanceerbasis' voor het bin
nenvallen van Pakistan en In
dia".
„De Russische militaire agressie in
Afghanistan confronteert de hele
wereld met de ernstigste strategi
sche uitdaging op lange termijn
sinds de koude oorlog. Onder
schatting van de grootte van die
uitdaging zou een fout zijn met
historische gevolgen", zei Carter,
hoewel hij eraan toevoegde nog
steeds in ontspanningspolitiek
en in ontwapening te geloven.
Maar dat moet rusten „op een
duidelijke basis van afschrikkin
gen".
In zijn speech legde hij grotere na
druk op de Sowjet-dreiging dan
op de bezetting van de ambassa
de in Teheran. Zijn campagnelei
ders hebben kennelijk besloten
om dat pijnlijke onderwerp maar
even te laten rusten. Carter wil de
publieke opinie liever richten op
de Sowjet-Unie. Waarnemers
zien hierin ook een teken dat de
komende bijeenkomst tussen
Gromyko en Muskie in Wenen
niet zoveel gevolgen zal hebben.
PESHAWAR (Pakistan) - On
barmhartig brandt de zon op de
schamele tenten van de 700.000
Afghaanse vluchtelingen in het
Pakistaanse grensgebied. Tem
peraturen van 40 graden Celsius
en meer zijn in mei en juni heel
normaal in de noordwestelijke
provincie van Pakistan. Maar de
voornamelijk uit bergachtige
streken van Afghanistan afkom
stige vluchtelingen zijn een mil
der klimaat gewend. Sanitaire
voorzieningen in de haastig op
gezette tentenkampen ontbreken
geheel.
In een sloppenwijk van Peshawar
vindt een vergadering plaats van
Moejaheddin, Afghaanse reli
gieuze vrijheidsstrijders die re
gelmatig de bergachtige Pakis-
taans-Afghaanse grens overtrek
ken om, al dan niet met hun in
Afghanistan achtergebleven
stamgenoten, tegen de Russische
overheersers te vechten. In een
zaaltje zitten honderden Moeja
heddin gehurkt op de grond, een
tulband op het hoofd, soms een
automatisch Russisch geweer
aan de knie. Geduldig luisteren
ze naar hun leiders. Onder een
tentdak buiten staan ook hon
derden Moejaheddin. De stem
ming is grimmig. Ik versta niets
van de toespraken, die in het
Poesjto, een stammentaal, wor
den gehouden. Alleen de naam
van Allah herken ik. "Allah zal
deze fanatieke mannen steunen
en samen zullen ze de Russen
verdrijven.
Een van de Afghaanse vrijheids
strijders spreek een paar woor
den Engels. Hij roept Maoelvi
Mohammad Anwar, een geeste
lijk leider en chef van een van de
vele vluchtelingenkampen rond
DEN HAAG (GPD) - Wijlen adju
dant Fred Ormskerk, de architect
van de mislukte contra-coup in
Suriname, was wel degelijk van
plan met een grote groep huur
lingen een greep naar de macht te
doen. „Er zijn papieren gevon
den, waar al die namen op ston
den. Zowel die van de leden van
Ormskerks toekomstige kabinet
als die van de huurlingen. En ik
ben er vrijwel zeker van dat die
papieren bij de heer Ormskerk
zijn gevonden". Dat zegt de so
cioloog Bram Peper, vice-voor
zitter van de Partij van de Arbeid
en gisteren teruggekeerd van een
negendaags oriëntatiebezoek aan
Suriname.
Ormskerk is gegrepen tijdens de
voorbereidende fase. Bram Pe
per „Alleen de voorposten en de
contactpunten waren er. Dat is
geen flauwekulverhaal". Over
het lot van Ormskerk zelf weet hij
Men zal zich alleen tot een alge
mene standpuntenuitwisseling
beperken.
Later tijdens een bijeenkomst met
inwoners van Philadelphia stak
Carter de loftrompet over zijn
nieuwe minister van buitenland
se zaken, en leverde in bedekte
termen kritiek op de vorige week
afgetreden Cyrus Vance. „Ik zie
Ed Muskie als een sterkere en
meer staatsman-achtige figuur.
Hij zal een inspirerender be
windsman zijn, niet zo verzonken
in de dagelijkse beslommeringen
van de leiding van het State De
partment. Hij zal ook niet zo per
soonlijk betrokken zijn bij gede
tailleerde onderhandelingen met
bondgenoten en andere Sta
ten".
Het was de eerste keer dat Carter
weer buiten het Witte Huis op
campagne-pad ging. Overigens
probeert de president de schijn
hoog te houden dat het bij dit be
zoek niet om de herverkiezing
gaat. Tijdens de bijeenkomst
mochten de inwoners geen 'cam
pagne-vragen stellen. Maar al
gauw bleek Carter van de kans
gebruik te maken om nogmaals
LONDEN (AP) - De Afrikaanse
staat Somalië heeft te kampen
met het grootste vluchtelingen
probleem ter wereld, aldus een
internationale hulporganisatie in
Londen. Dagelijks komen bijna
1.000 nieuwe vluchtelingen aan
uit het vijandige, marxistisch be
stuurde buurland Ethiopië. Het
zijn voornamelijk vrouwen en
kinderen, etnische Somaliërs
wier mannen en vaders achter
blijven om hun langdurige guer
rillastrijd in de Ogaden-woestijn
Peshawar. De mannen overleg
gen wat met elkaar en Anwar is
bereid mij mee te nemen naar het
Moejaheddinkamp aan de Jam-
roed Road. Er gaat een tolk mee.
Een lange rit door de stoffige stra
ten van Peshawar. De chauffeur
toetert voor alles wat beweegt.
Kamelen, koeien, geiten, scha
pen lopen los op straat. Honder
den riksjabestuurders weten
steeds op tijd uit te wijken voor
onze taxi.
Buiten Peshawar het ene kamp na
het andere. Honderden, duizen
den tenten op de droge grond.
Verder niets. We stoppen in het
Moejaheddinkamp. Vrouwen en
kinderen zijn er niet, alleen maar
vrijheidsstrijders die nieuwsgie
rig uit hun tenten kruipen. Som
migen zijn al gevlucht toen eind
april 1978 Taraki de macht in Af
ghanistan overnam. Afghanistan
moest, met steun van de Russen,
een moderne staat worden. Er
werden landhervormingen inge
voerd, waar de zeer traditioneel
ingestelde Afghanen niets van
wilden weten. Zomaar ineens
kregen ze stukjes land toegewe
zen, welke eigenlijk het eigen
dom waren van hun geestelijke
leiders, de Moellah's, die daar na
tuurlijk ook tegen waren. Er ont
stond verzet, de eerste vluchte
lingenstroom naar Pakistan, da
niets, behalve dat de uit Ermelo
afkomstige ex-instructeur van
het Surinaamse leger dood is.
Maar of Ormskerk na zijn arresta
tie, vorige week vrijdag, stand
rechtelijk is geëxecuteerd of tij
dens het verhoor is bezweken, is
Peper niet duidelijk geworden.
Ook kan hij de geruchten niet be
vestigen als zouden ook Neder
landers en een groep Zuidmoluk-
se gezellen van Ormskerk zijn
gearresteerd.
Bram Peper heeft tijdens zijn ver
blijf in Suriname (ook voor de
te pochen op zijn resultaten in
programma's voor minderheids
groepen en zijn economische
planning.
X
voort te zetten.
Het Londense kantoor van de in
Californië gevestigde hulporga
nisatie World Vision Internatio
nal kondigde aan, dat volgende
week een begin zal worden ge
maakt met een hulpprogramma,
waarmee een kleine twee miljoen
gulden is gemoeid.
"Ik heb in Bangladesj en Cambodja
niets gezien dat erger is", aldus de
president van World Vision,
Mooneyham, van wie het Lon
dense kantoor een verklaring
genlang moeizaam strompelen
door de vaak met sneeuw bedek
te bergen, kwam op gang.
De vooruitzichten van de Afghanen
zijn nihil, hun wil om te vechten
wordt echter met de dag groter.
Alleen: ze hebben een ernstig ge
brek aan wapens. En het ont
breekt hen aan praktisch elke
vorm van coördinatie. Alleen al in
Peshawar zijn de hoofdkwartie
ren van zes belangrijke Afghaan
se bevrijdingsorganisaties geves
tigd. Elke groep vindt zichzel veel
belangrijker dan alle andere te
zamen. De Afghaanse vrijheids
strijders zijn op een tragische
manier verdeeld.
"Wij zullen de Russen verslaan",
zegt Anwar en de mannen in en
rond de tent knikken instem
mend. "Het is in onze lange histo
rie nog nooit ëén land of leger
gelukt om ons te verslaan. Dat zal
ook de Russen niet lukken. Wij
zullen ons schuilhouden in de
bergen en steeds op onverwachte
momenten toeslaan".
Officieel waren er in april 578.000
Afghaanse vluchtelingen geregi
streerd in de noordwestelijke
provincie van pakistan en nog
eens 100.000 in de provincie Ba-
loechistan. In totaal dus zo'n
700.000 maar het werkelijke aan
tal gevluchte Afghanen is nog
staatsgreep is hij er verschillende
malen geweest) een groot aantal
gesprekken gevoerd met verte
genwoordigers van de omverge
worpen regering-Arron, met le
den van de Nationale Militaire
Raad (NMR) en met premier Chin
a Sen.
Deze gesprekken hebben hem tot
de conclusie gebracht dat de
nieuwe regering door Nederland
positief moet worden benaderd.
„In Nederland bestaat veel te
weinig gedegen kennis van Suri
name," zegt Peper. „De belang
uitgaf, nadat hij vorige maand
een inspectietocht van vier dagen
had gemaakt. "De wereld is zo
met Zuidoost-Azië en het Mid
den-Oosten bezig, dat het groot
ste vluchtelingenprobleem ter
wereld over het hoofd wordt ge-
Ethiopië zelf wendde zich deze
week met een wanhopige nood
kreet tot het westen, omdat vijf
miljoen mensen als gevolg van
aanhoudende droogte dreigen te
verhongeren.
veel groter, omdat velen niet ge
registreerd zijn. Ze hebben zich
aan de Pakistaanse kant van de
grens bij hun stamgenoten ge
voegd in de "tribaw arena", een
soort niemandsland op zowel
Pakistaans als Afghaans territo
rium waar nooit enige regering
controle heeft kunnen uitoefenen
en waar de wetten van de stam
heersen.
De Verenigde Naties en de Pakis
taanse regering hebben vele
tienduizenden tenten aan de
vluchtelingen verstrekt. Voedsel
krijgen ze eveneens via de vluch
telingenorganisatie van de VN,
terwijl de Pakistaanse regering,
zo wordt althans officieel meege
deeld, per maand 50 roepees (on
geveer tien gulden) per vluchte
ling beschikbaar stelt voor bij
voorbeeld kleding. Op jaarbasis
wordt dat dus een bedrag van 85
miljoen gulden, een immense
som voor een arm ontwikke
lingsland als Pakistan.
Steun
(Jit alle delen van de wereld stro
men geld en goederen Pakistan
binnen en gezegd moet worden,
dat de Afghaanse vluchtelingen
inderdaad merken, dat ze niet
stelling voor incidënten zou
plaats moeten maken voor inte
resse in wat er werkelijk gaande
Peper „Je zou kunnen zeggen dat
Suriname met de staatsgreep van
25 februari met terugwerkende
kracht z'n eigen revolutie heeft
gehad. Per slot gebeurt het niet
vaak dat een kolonie zijn onaf
hankelijkheid wordt geschon
ken". Hij beoordeelt de situatie
na de staatsgreep positief „omdat
er nu eindelijk eens iets gebeurt.
Maar we moeten niet vergeten
JERUZALEM CAIRO (DPA) - Het
Egyptisch besluit om de bespre
kingen met Israël en de Verenig
de Staten over Palestijns zelfbe
stuur is op de Westelijke Jor-
daanoever en in Gaza voorlopig
op te schorten, geldt voor de con
tacten op alle niveaus. Dat heeft
de Egyptische premier Khalil,
leider van de Egyptische onder
handelingsdelegatie, gisteren in
Cairo verklaard. Het besluit is
genomen "omdat geen vooruit
gang is gemaakt".
Donderdag had de Amerikaanse
deelnemer aan het overleg, Li-
nowitz, gezegd dat alleen de be
sprekingen op ministersniveau
waren opgeschort en dat de
werkgroepen volgens plan hun
bezigheden zouden voortzetten.
De Israëlische delegatieleider Josef
Burg reageerde verrast op Sadats
besluit. Tijdens de bijeenkomst
in de Israëlische badplaats Herz-
lia waren de drie delegaties over
eengekomen de onderhandelin
gen volgende week in Gizeh bij
Cairo voort te zetten. Nu Sadat
heeft besloten het werk voorlopig
op te schorten is de kans dat voor
26 mei - de streefdatum die in de
akkoorden van Camp David
helemaal aan hun ellendige lot
worden overgelaten. Elke dag
krijgen ze wat meel, bakolie,
melkpoeder en bonen en soms
wat thee en suiker. Net genoeg
om niet van dood te gaan. Ver
schillende organisaties, zoals het
Rode Kruis en Caritas, hebben
vrijwilligers naar het Pakistaanse
grensgebied gestuurd om de
vluchtelingen te helpen.
Ook Nederland laat zich niet onbe
tuigd. Pater John Decruz, een
Pakistaan, vertelt mij dat Caritas
Nederland geld stuurt naar het
Pakistaanse Caritas-hoofdkan-
toor in Lahore en dat van dat geld
tenten, dekens, kleren en medi
cijnen zijn gekocht en onder de
vluchtelingen verdeeld. Prachtig
natuurlijk, maar volgens pater
Decruz zit er aan deze onbaat
zuchtige hulp ook een onver
wachte en trieste keerzijde.
"Die internationale hulp zal het
probleem van de Afghanen ver
zachten, maar niet oplossen,
maar wat veel erger is: die hulp
creert een extra sociaal
probleem. Zonder dat de Afgha
nen er iets voor hoeven te doen
krijgen ze onderdak, kleren en
voedsel, terwijl de autochtone
Pakistaanse plattelandsbevol
king, die ook ontzettend arm is,
helemaal niets krijgt. Dat wekt
jalouzie op".
dat dit proces nog maar een paar
weken aan de gang is. Voor de
staatsgreep was de samenleving
volstrekt vastgelopen, bestond er
geen enkele inspiratie meer", al
dus Peper.
Hij benadrukt'dat de coup van de
sergeants in elk geval de moge
lijkheid biedt de impasse te
doorbreken. „Nu zijn er tenmin
ste de condities om eindelijk een
stuk eigenwaarde te scheppen."
zegt Bram Peper. Hij houdt het
erop dat de coup van de sergeants
meer een uit de hand gelopen ar
beidsconflict is, dan een wel
doordachte greep naar de macht.
Immers, de regering-Arron heeft
meer dan een jaar lang de eis van
de onderofficieren genegeerd een
vakbond op te mogen rich
ten.
Peper verwacht dat de huidige Su
rinaamse regering zeer spoedig in
overleg wil treden met Den Haag
wordt genoemd - overeenstem
ming zal worden bereikt, wel heel
klein geworden.
De Israëlische minister van defen
sie Weizman meent dat Sadat om
binnenlands-politieke redenen
tot opschoning heeft besloten.
Wel gaf hij toe dat in Egypte on
tevredenheid heerst over het tra
ge verloop van de onderhande
lingen. Volgens Weizman wilde
president Sadat niet dat er een Is
raëlische delegatie in Egypte
overleg voert, als hij volgende
week een belangrijke beleids
verklaring gaat afleggen.
De Egyptische minister van defen
sie Hassan verklaarde tegenover
de Israëlische radio dat Sadat
volgende week wijzigingen wil
aanbrengen in de Egyptische re
gering. De samenstelling van die
nieuwe regering zou Sadat dan
woensdag in het Egyptische
parlement bekendmaken.
Volgens goedingelichte bronnen in
Cairo zou Sadat onder meer een
nieuwe premier willen benoe
men. De huidige premier Khalil
zou dan geheel vrijgesteld wor
den voor de onderhandelingen
met Israël over Palestijns zelfbe
stuur.
Uitzichtloos
Volgens pater Decruz is de toe
stand van de Afghaanse vluchte
lingen volstrekt uitzichtloos zo
lang de Russen hun land bezet
houden. Die mening heeft bij
voorbeeld ook Bill Woodman uit
Zuid-Afrika, een tv-filmer die
twee jaar m Pakistan heeft ge
woond, in Afganistan heeft ge
filmd en die als een kenner van de
situatie mag worden beschouwd.
"Het grootste probleem bij de
Afghaanse Moejaheddin", zegt
Woodman, "is dat ze geen over
koepelende leiding hebben. Ie
dereen doet maar wat op eigen
houtje. Onderlinge communica
tie is er vrijwel niet. Ze hebben
nauwelijks radiocontact. Als er
ergens een actie moet worden
uitgevoerd, worden er eerst
boodschappers op uitgestuurd
die dagenlang onderweg zijn. Zo
win je natuurlijk nooit van de
Russen".
"Daar komt nog bij, dat de Moeja
heddin veel te weinig wapens
hebben. Zo nu en dan boeken ze
inderdaad een suivus.r-, on wor
den er wat Russen gedood en wat
vrachtwagens en tanks veroverd,
maar dan maken ze ook nog vaak
de fout door het buitgemaakte
PAGINA 9
over de besteding van de voor
Suriname bestemde ontwikke
lingsgelden. De regering-Chin a
Sen heeft in zijn recente rege
ringsverklaring al een lans ge
broken voor betrekkelijk klein
schalige ontwikkelingsprojec
ten, in plaats van de grote. „Daar
voor moesten zulke gigantische
bedragen het land worden inge
pompt. dat alleen dat al corruptie
opriep." reageert Peper op de re
cente arrestatie door de NMR van
Surinaamse leden van de CONS
(Commissie Ontwikkelingshulp
Nederland-Suriname).
Peper relativeert de machtigings
wetgeving, waarover Chin a Sen
momenteel met het Surinaamse
parlement onderhandelt en die
het parlement in feite monddood
zou maken. „Eigenlijk functio
neerde het instituut van de par
lementaire democratie voor de
straatsgreep al nauwelijks".
ALGIERS (AFP) - Bij hevige ge
vechten tussen het Marokkaanse
leger en eenheden van Polisario,
het bevrijdingsfront voor de
westelijke Sahara, zijn sinds
dinsdag honderden doden ge
vallen.
Aan Marokkaanse zijde wordt mel
ding gemaakt van een ingrijpen
de "schoonmaakoperatie" door
10.000 man troepen, die totnutoe
aan 26 Marokkanen en 235 "re
bellen" het leven heeft gekost.
Polisario maakte gisteren in Al
giers bekend, dat het bevrijdings
front 327 Marokkaanse soldaten
heeft gedood en een grote hoe
veelheid militair materieel op de
vijand heeft buitgemaakt.
De gevechten speelden zich vooral
af in de buurt van Zaag, een stra
tegisch gelegen stad op circa 80
kilometer van het Algerijnse
Tindouf waar Polisario zijn be
langrijkste basis heeft. Polisario
vecht al sinds 1975 voor de onaf
hankelijkheid van de voormalige
Spaanse Sahara.
China lanceert
draagraket
PEKING - Tussen 12 mei en 19 juni
neemt China een kernproef met
een draagraket. Het projectiel
moet neerkomen op bijna 10.000
km afstand van de lanceerplaats
in noord-China. Op de geschatte
plek, 7 graden 0 minuten zuider
breedte en 171 graden 33 minuten
oosterlengte met een straal van 70
zeemijlen, liggen de Gilbert-ei-
landen, zo heeft het persbureau
Nieuw China gisteren bekend
gemaakt.
Uit diplomatieke bron verluidt dat
de Sowjet-Unie haar verdedi
gingsinstallaties tegen ballisti
sche raketten rondom Moskou
reeds aan het versterken is als
voorbereiding op de ontwikke
ling van een volwassen iebm-
programma (ballistische raket
ten) door China.
VADER Wlf^lEEN
SCHAAFMACHINE
OM HET ZELF TE GAAN DOEN
materiaal te vernietigen. Door
een list wisten de Afghanen laatst
twee Russische helikopters te
bemachtigen. Terwijl ze zelf over
overgelopen Afghaanse piloten
beschikten, werden de helikop
ters in brand gestoken. Gewoon
uit woede".
De strijd van de Moejheddin tegen
de Russische overheersers zal, zo
mag worden gevreesd, heel lang
duren en niet tot werkelijke re
sultaten leiden. Honderdduizen
den Afghanen zullen waar
schijnlijk geleidelijk aan opgaan
in de Pakistaanse samenleving,
die het toch al niet breed heeft.
Alleen terugtrekking van de Rus
sen uit het door Iran, Pakistan,
China en Rusland omsloten Af
ghanistan zou een oplossing
kunnen brengen, maar daar ziet
het niet naar uit. Want door Af
ghanistan te bezetten, hebben de
Russen bijna een lang gekoester
de wens m vervulling zien gaan:
eigen havens aan de Indische
Oceaan.
Wat de Sowjets nog ontbreekt is
een stuk van Pakistan, de provin
cie Baloechistan, waar de bevol
king anti-Pakistaans is omdat zij
vindt, dat zij door de regering in
Islamabad wordt onderdrukt. De-
Baloechi's willen zelfbestuur en
krijgen steun van Baloechi's die
in het Iraanse grensgebied wo
nen en die zich al opstandig ge
dragen tegen het regime van
Chomeini. De Pakistaanse rege
ring vreest, dat de Russen de Ba
loechi's de "helpende hand" zul
len toereiken, zoals dat ook in Af
ghanistan is gebeurd. Een nieu
we brandhaard, die de wereld
vrede bedreigt.
HENK KUIPER
WASHINGTON (GPD) - President Carter heeft opnieuw
duidelijke waarschuwingen aan het adres van de Sowjet-
Unie en de Amerikaanse bondgenoten gericht met be
trekking tot de Russische aanwezigheid in afghanistan.
four,
ST. PETERSB URG - Florida - Zeker 30 personen hebben gisteren
het leven verloren toen de brug waarover zij per bus of in hun auto
reden, ineens instortte als gevolg van een aanvaring door een tan
ker. In de vroege morgen voer bij hevig stormweer de onder Libe
riaanse vlag varende "Summit Venturein de buurt van St. Peters-
burg tegen de 25 km lange brug over de Tampa-Bay.
In het gat dat na de aanvaring ontstond verdwenen in elk geval een
autobus met 23 inzittenden en een aantal personenauto's. Duikers
vrezen dat allen zijn verdronken.
De brug overspande de Tampa-Bay tussen St. Petersburgten Bra-
denton in het zuidwesten van Florida.
Sadat gaat regering wijzigen
Afghaanse vrijheidsstrijders vastbesloten
