Voorzichtig beleid van EG
stelt VS J
teleur
EG BESLIST
NA 17 MEI
Gromiko in Franse hoofdstad
Z.-Afrika wil harde lijn
Successen in klopjacht op Rode Brigades
Spoedoverleg
met Kamer over
Zuid-Libanon
WOENSDAG 23 APRIL 1980
BUITENLAND
Afwachtende houding van Parijs
PARIJS - De Sowjet-minister van
buitenlandse zaken, Adrei Gro
miko, is vandaag en morgen in
Parijs voor besprekingen met
zijn ambtgenoot Francois Poncet
en met de president van de re
publiek, Giscard d'Estaing. Het
bijzondere aan dit bezoek van de
Sowjet-minister is dat deze voor
het eerst sinds de Sowjet-invasie
in Afghanistan in een westerse
hoofdstad is. Overigens bracht
sinds deze inval ook geen wester
se minister meer een bezoek aan
Moskou.
De Parijse visite van minister Gro
miko onderstreept de bijzondere
plaats die Frankrijk ten opzichte
van de Sowjet-Unie sinds de ini
tiatieven van president De Gaulle
inneemt. In het Sowjet-partijblad
Iswestia was gisteren te lezen dat
Frankrijk de noodzaak voelt de
dialoog tussen Oost en West open
te houden, om daarmee de ont-
spanningspolitiek te redden. Het
blad verzuimde gewag te maken
van de rede die de Franse minis
ter van buitenlandse zaken,
Francois Poncet, 17 april in de
Assemblée gehouden heeft en
waarin de minister voor het eerst
buitengewoon scherp op de
Sowjet-aanwezigheid in Afgha
nistan heeft gereageerd.
Het is waar dat vanaf het begin van
de inval de Franse regering deze
als „onaanvaardbaar" had afge
schilderd en met zoveel woorden
over „invasie" gesproken had, en
tevens had gevraagd om een tijd
schema binnen hetwelk de Rus
sische troepen zich uit Afghanis
tan zouden terugtrekken. Dit
maal ging de Franse minister van
buitenlandse zaken verder in zijn
rede voor het parlement, waarin
hij onder andere alle Sowjet-ar-
gumenten ter verdediging van de
inval, vierkant van de hand wijst,
stelt dat het volk van Afghanistan
de aanwezigheid van de vreemde
troepen op zijn grondgebied
verwerpt, en eist dat de Sowjets
hun troepen uit Afghanistan te
rugnemen.
Hiermee geeft de Franse regering
aan dat de „bijzondere positie"
die ze sinds het conflict jegens de
Sowjet-Unie neeft ingenomen,
niets heeft opgeleverd in de rich
ting van de ontspanning die
wordt voorgestaan. Minister
Gromiko zal de officiële argu
menten voor de inval handhaven,
zoals die één voor één door zijn
gesprekspartners van vandaag en
morgen van de hand gewezen
zijn.
Algemeen is men het erover eens
dat het doel van Gromiko's reis is
via de Fransen de kloof tussen de
Verenigde Staten en zijn bond
genoten te verbreden. Een posi
tief bijverschijnsel voor de Sow
jets zou nog zijn dat er een wig
tussen Frankrijk en bondgenoot
de Bondsrepubliek kon worden
gedreven. Op dit punt raakt de
buitenlandse politiek van de
Sowjet-Unie echter in zijn eigen
vallen verstrikt. Het is immers
een van de principes van deze
politiek, dat de goede relaties
tussen Frankrijk en West-Duits-
land een hoeksteen zijn voor een
onafhankelijke Westeuropese
politiek. En deze is vanuit het
Sowjet-Russische gezichtspunt
ook weer noodzakelijk om de in
vloed van de Verenigde Staten
buiten de deur te houden.
De afstandelijke houding die Parijs
nu inneemt, wordt door Bonn
gedeeld: het is veelzeggend dat
Schmidt nog altijd niet heeft ge-,
zegd wanneer hij de Russische
invitatie voor een bezoek aan
Moskou zal aannemen.
Japanse
kimono-show
bij.
(Van onze correspondent Henk Kolb)
WASHINGTON - De Verenigde Staten zijn ern
stig teleurgesteld over de resultaten van het EG-
beraad in Luxemburg over Europese sancties
tegen Iran.
Weliswaar suggereert het Witte Huis bij monde van woordvoerder Jody
Powell, dat de VS nu eerst de Iraanse reactie op de Europese maatregelen
zullen evalueren, maar hij voegde e
„kennelijk besluiten moeten nemei
Europese landen.
Enerzijds duidt dit op een Ameri
kaans verlangen de VS-politiek
met die van de Europese landen
te coördineren, maar de teleur
stelling in de Amerikaanse
hoofdstad over het behoedzame
Europese beleid is onmisken
baar. President Carter immers
had de bondgenoten doen weten
dat de VS niet langer dan tot half
mei willen wachten met hardere
doch formeel nog steeds als
vreedzaam aan te duiden maatre
gelen als een blokkade van de
Iraanse olieëxport.
Wederom dreigt Carter verstrikt te
raken in zijn eigen ultimatieve
uitspraken, zelfs al is het in Was
hington duidelijk dat de presi
dent militaire maatregelen wenst
te vermijden. De Europese lan
den echter, niet genegen zich een
buitenlands beleid te laten voor
schrijven, hebben Carters „uiter
ste datum" kennelijk genegeerd
en wensen een blijkbaar minder
op confrontatie gerichte, stap-
voetse diplomatie.
Niettemin trekt men in Washington
uit het resultaat van het EG-be-
leid de slotsom dat er sprake is
van maatregelen tegen Iran en
men wil in eerste aanleg afwach
ten of de regering-Bani-Sadr
daarop reageert met staken van
de olie-leveranties.Intussen staat
Carter voor de keuze op de door
hem vastgestelde datum de „har
de maatregelen" te treffen, die in
feite neerkomen op militaire ac
tie.
Isolatie
De terughouding van Amerika's
Europese bondgenoten, ver
sterkt in de VS het gevoelen te
worden geïsoleerd Dit zal zijn
weerslag vinden in het Congres
en afgezien van de vraag of het
Amerikaanse volk het met Car
ters beleid tegenover Iran
dreigt zodoende een toenemende
Amerikaanse isolering. De ge
volgen van de Iraanse crisis zul
len binnen de NAVO merkbaar
worden, die zich formeel niet met
het gebeuren in het gebied van d°
Perzische Golf bemoeit.
Wanneer Carter zou besluiten tot
een „harde" Amerikaanse actie
zonder steun van de bondgeno
ten, betekent dit een afsnijden
van olie-leveranties aan die geal
lieerden. Washington herkent de
gevaren, maar veronderstelt dat
het uiteindelijk gemakkelijker
Teheran gegijzelde zoon werd deze foto
zal zijn verschillen van inzicht en
beleid met de bondgenoten te
overwinnen, die in de vereen
voudigde Amerikaanse visie
geen andere keus hebben dan die
tussen „finlandisering" en Ame
rikaanse bereidheid zich voor de
Europese veiligheid in te zetten.
Dat is een drogreden, strikt ge
nomen, omdat het voor de VS van
belang is een „inleidende oorlog"
in Europa te kunnen uitvechten,
maar waar Carter heeft te kiezen
tussen de Amerikaanse openbare
mening en de zogenaamd „ei
gengereide" Europese bondge
noten ligt een keuze niet direct
voor de hand.
Diplomatieke waarnemers in Was
hington, opgewonden rapporte
rend aan hun hoofdsteden, gaan
er van uit dat Carter elk excuus
zal aangrijpen om een militaire
actie uit te stellen.
Over sancties tegen Iran
LUXEMBURG - Als er op 17 mei
geen „beslissende vooruitgang"
is bij de vrijlating van de Ameri
kaanse gegijzelden in Teheran,
dan gaan de Europese Negen
over tot economische sancties te
gen Iran. Dat zijn de negen EG-
landen gisteren na een dag uit
puttend overleg in Luxemburg
overeengekomen. Met directe in
gang worden diplomatieke be
trekkingen van de Negen met de
regering in Teheran op een laag
pitje gezet.
Bij het afkondigen van de eonomi-
sche sancties gaan de Negen uit
(Van onze correspondent Hein ten Kortenaar)
ROME - In de industriële driehoek van Italië, tussen Milaan, Genua en
Turijn, is de politie sinds énkele weken bezig met een grootscheepse
jacht op de Rode Brigades. Aan de lopende band worden clandestiene
schuilplaatsen en wapenarsenalen opgerold en personen gearresteerd
op beschuldiging van deelname aan gewapende benden. Het aantal
arrestanten is al opgelopen tot veertig, en de politie verwacht dat er nog
meer zullen volgen.
Het keerpunt kwam op 19 februari van dit jaar. Op die dag arresteerde de
politie in Turijn twee kopstukken van de Rode Brigades, Rocco Micalet-
to en Patrizio Peci. Beiden werden al jaren gezocht, onder meer in
verband met de affaire-Moro. Ruim een maand later, op 27 maart, deed
de politie in Genua een overval in de woning van een onbekende talenle
rares, Anna Maria Ludman. In een vuurgevecht werden de vrouw en drie
medebewoners gedood.
Twee dagen later beloofden de Rode Brigades in een communiqué wraak
voor de vier kameraden, van wie er twee, „Roberto" en „Antonio" (later
geïdentificeerd als Riccardo Dura en Lorenzo Betassa), hadden behoord
tot de strategische leiding van de organisatie.
Van toen af begon de lange reeks ontdekkingen en arrestaties. In de
woningen van arrestanten, begraven in tuinen of verborgen in schuren
vond de politie wapens, springstoffen, valse persoonsbewijzen en do
cumenten die betrekking hadden op moorden en aanslagen.
van de resolutie van de Veilig
heidsraad van 10 januari, die ove
rigens getroffen werd door een
Russisch veto. Deze boycotmaat
regelen komen neer op stopzet
ting van alle export en handel
met Iran, behalve de uitvoer van
voedsel en medicijnen. Er komt
geen boycot van Iraanse olie, wel
willen de Negen geen olie kopen
boven de officiële OPEC-prijzen.
Maar dat is nu al de feitelijke si
tuatie, aldus minister Van der
Klaauw.
Half mei
De sancties treden niet eerder dan
half mei in werking, omdat som
mige EG-landen nog hun wetge
ving terzake moeten aanpassen.
Dit proces moet voltooid zijn als
de ministers van buitenlandse
zaken van de Negen elkaar op 17
mei in Napels ontmoeten, zo is
afgesproken. Met hun besluit
bieden de Negen Iran opnieuw
een uitstel van enige weken om
de gijzeling te beëindigen. Tege
lijkertijd verschaffen ze zichzelf
ook enige adempauze bij het tref
fen van maatregelen die de Ne
gen meer schade zullen doen dan
Iran, zoals een EG-diplomaat
opmerkte.
De ambassadeurs van de Negen ke
ren met het besluit van hun mi
nisters direct terug naar Teheran.
Ze moeten de Luxemburgse
boodschap van de EG-landen
overbrengen en zich inspannen
om het lot van de gegijzelden zo
veel mogelijk te verbeteren. Met
directe ingang staken de Negen
alle wapenexport naar Teheran,
verminderen hun diplomatieke
staven in de Iraanse hoofdstad,
en zullen de vertegenwoordigin
gen van Iran in de negen EG-
hoofdsteden tot een minimum
worden teruggebracht. In alle
negen EG-landen zal voor Ira-
niërs visumplicht worden inge
voerd.
Actie
Bij het treffen van sancties tegen
Iran zullen de Negen wel geza
menlijk optreden, maar er is geen
sprake van een gemeenschappe
lijke actie op basis van het EG-
verdrag. Frankrijk verzette zich
hevig tegen het besluit op grond
van artikel 113 van het EG-ver
drag op te treden. De Duitse mi
nister van buitenlandse zaken
Genscher zei dit te betreuren:
"Anders hadden we een nieuwe
politiek kunnen maken". Ook
minister Van der Klaauw leek
voorstander van een EG-actie.
Het verbreken van zakelijke con
tracten kan ook voor Nederland
een aanzienlijke schadepost be
tekenen, aldus minister Van der
Klaauw. Maar vooral voor de gro
te EG-landen staan er grote be
langen op het spel. Alleen al Italië
zou voor drie miljard dollar aan
service-contracten met de natio
nale Iraanse olie-industrie en an
dere Iraanse bedrijven hebben
uitstaan.
Debat
De Tweede Kamer wil 6 mei debat
teren over de maatregelen tegen
Iran. Het parlement zal dat doen
op grond van de brief die ge
woonlijk na afloop van een Euro
pese Raad van regeringsleiders
aan de Tweede Kamer wordt ge
zonden. Daarin worden de be
sluiten van de Europese Raad
meegedeeld en toegelicht
Komend weekeinde zullen de Eu
ropese regeringsleiders in
Luxemburg hun goedkeuring
hechten aan de maatregelen te
gen Iran die gisteren door hun
ministers van BZ werden getrof
fen. Het Tweede-Kamerlid Ter
Beek (PvdA) heeft gisteren ge
vraagd de "besluitenlijst" van
deze Europese Raad op de agen
da van de Kamer te plaatsen. Zo
als eerder gemeld legt de PvdA
de nadruk op "weloverwogen
maatregelen" en het niet-kri-
tiekloos achter de VS aanlopen.
CDA en WD daarentegen heb
ben (vorige week donderdag) in
de Tweede Kamer aangedrongen
op krachtige maatregelen die de
solidariteit met de VS benadruk
ken.
DEN HAAG (GPD) - De Twee
de Kamer gaat morgen met de
bewindslieden van buiten
landse zaken en defensie pra
ten over de situatie in Zuid-
Libanon en de positie van het
Nederlandse VN-bataljon
daar. Dit naar aanleiding van
de toegenomen spanningen
in dat gebied tussen de VN-
troepen en de rechtse militia
van majoor Haddad.
Normaal rapporteert de rege
ring elk kwartaal aan de Ka
mer over de toestand rond het
Nederlandse Unifil-bataljon,
maar op verzoek van de PvdA
gebeurt dat nu eerder.
Overigens staat men in de
Tweede Kamer zeer huiverig
tegenover militaire acties
door de VN-troepen tegen de
militia van Haddad. De Vei
ligheidsraad van de Verenig
de Naties legde vrijdag de
wens op tafel dat het onder
VN-contiolo staande gebied
wordt uitgebreid tot de Israë
lische grens. Dit zou beteke
nen dat de militia de strook
land langs die grens, die zij
bezethouden, moeten opge
ven. Het is onwaarschijnlijk
dat Haddad dat vrijwillig zal
doen. Maar een gewelddadig
militair optreden wordt in
Den Haag niet toege
juicht,
WD-woordvoerder Blaauw zei
desgevraagd dat de gebeur
tenissen van de laatste week,
zoals de moord op twee Ierse
VN-soldaten, feitelijk inci
denten zijn en dat geen spra
ke is van een wezenlijke ver
andering in de toestand. Bo
vendien zijn de acties van
Haddad niet tegen de Neder
landse, maar speciaal tegen
de Ierse soldaten gericht.
Ook de PvdA voelt niets voor
een gewelddadig optreden
tegen Haddad. Deze situatie
moet via geweldloze, diplo
matieke wegen worden op
gelost, aldus PvdA-kamerlid
Van den Bergh.
De Europese Negen geloven dat
Unifil in staat moet worden
gesteld zijn vredestaak in
Zuid-Libanon volledig uit te
oefenen. De maatregelen die
de VN-Veiligheidsraad met
het oog daarop neemt, moe
ten door alle betrokken par
tijen in het gebied volledig
worden ondersteund. Deze
oproep staat in een verklaring
die de Negen gisteren op
voorstel van Ierland uitga-
Unifil heeft gisteren vier deta
chementen Ierse militairen,
die stellingen betrokken aan
de grens van Haddad's encla
ve, vervangen door Noorse
troepen. Volgens VN-woord-
voerder Rocha gaat het om in
totaal 80 man. Unifil wil
daarmee voorkomen dat de
Ierse militairen in recht
streeks contact blijven met de
christen-dorpelingen die ver
antwoordelijk worden geacht
voor de „bloedwraak" op de
beide Ierse VN-soldaten.
Cubaanse
vluchtelingen
mogen per
boot weg
KEY WEST (UPI) - Radio-Havana
heeft gisteren bekendgemaakt
dat de Cubaanse regering be
lemmeringen voor het vertrek
van aspirant-vluchtelingen per
boot heeft opgeheven. In de uit
zending werd het zenden van
schepen van het nabijgelegen
Florida aangemoedigd om Cuba
nen op te halen.
Volgens het Cubaanse communis
tische partijblad "Granma" zou
den nog 11 boten met 300 asiel-
zoekende Cubanen naar Florida
vertrekken. De boten z(jn ge
huurd door de Cubaanse ge
meenschap in de Verenigde Sta
ten.
Deze wijze van vervoer van Cuba
nen die hun land willen verlaten,
is de VS niet welgevallig. Maan
dag noemde een woordvoerder
van het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken de bin
nenkomst van Cubanen via deze
zeeweg nog illegaal.
Staking scholieren breidt zich uit
JOHANNESBURG - De Zuidafri-
kaanse regering wil de scholen
voor kleurlingen sluiten wanneer
de scholieren deze week geen
einde maken aan hun staking.
Minister van kleurlingzaken Ma
rais Steyn verklaarde dit gisteren
in Kaapstad, waar het tot een tref
fen kwam tussen 8000 stakende
scholieren en de politie, die
traangas gebruikte om de de
monstranten uiteen te drijven.
Uit de opmerkingen van Steyn
kan worden afgeleid dat de Zuid-
afrikaanse regering, net als bij het
scholierenprotest in Sowcto
1976 het geval waj
wil volgen om et
boycot te maken.
Volgens Steyn is het duidelijk dat
de scholieren worden opgehitst
door „agitatoren, die niets met
het onderwijs van doen hebben".
Hij deed een beroep op ouders en
onderwijzers, ervoor te zorgen
dat de kinderen weer naar school
gaan. Tegelijk bagatelliseerde hij
het aantal scholieren dat aan de
boycot zou deelnemen: volgens
Steyn gaat het „slechts" om
20.000 jongeren.
een harde lijn De schoolboycot breidt zich ovèri-
eind aan de gens nog steeds uit. Gisteren
weigerden ook kleurlingscholie
ren in Transvaal en de Orarxjevry-
staat naar school te gaan. De
scholieren verzetten zich tegen
de achterstelling ten opzichte van
het onderwijs aan blanke kinde
ren en de verplichting Afrikaans
te moeten leren.
ADVERTENTIE
