Creditcard en computer
schakelen de mens uit
BENZINESTATIONS-ONBEMAND -24 UUR OPEN
Metselen op
mini-formaat
Wat zit
erin
een
bitterbal?
Blindklinken een
popperige techniek
WOENSDAG 23 APRIL 1980
PAGINA 13
Elektronische rekenmachines
bij het tanken zijn onder
houdsvrij, overal in te bou
wen en geschikt voor alle
tankstations. Verschillende
fabrikanten brengen daar
voor al een microcomputer
systeem op de markt, dat
nieuwe mogelijkheden
schept om langs elektroni
sche weg alle administratie--
ve- en metergegevens te ver
werken.
Heel duidelijk is hier het elek
tronische rekentuig op weg
om heel wat mensen die hun
brood bij de benzinepomp
verdienen, werkloos te ma
ken. De vraag is of zo'n ont
wikkeling ook te voorzien
was geweest. Waarschijnlijk
niet, omdat niemand jaren
geleden had kunnen voor
spellen dat de industrie, die
weliswaar dat kleine, won
derlijke zakrekenmachientje
heeft mogelijk gemaakt, ook
in zo'n korte tijd betrouwbare
rekenmachines zou gaan le
veren voor industriële toe
passingen. Toen dat eenmaal
gebeurde, was het hek van de
dam. Zeker op plaatsen waar
werk betrekkelijk eentonig
was en de - ongeduldige -
klant bereid was om zelf de
benzinepomp te gaan bedie-
Het gigantische eenmanssta-
tion kreeg toen zijn kans, al
zijn bij de eerste stations met
10 tot 30 pompen de telwer
ken nog mechanisch en ge
schiedt alleen de overbren
ging van bedrag en aantal li
ters nog elektronisch. De
nieuwste generatie benzine
pompen echter heeft niet al
leen een elektronisch tel
werk. maar ook een in de zuil
ingebouwd mirocomputer-
tje.
Siemens bijvoorbeeld maakt
het daarmee mogelijk op een
centrale plaats de prijs van
een liter benzine tegelijk voor
alle pompen te veranderen.
Tenslotte is het de laatste tijd
nogal eens voorgekomen dat
de pompbedienden maan
dagmorgen moesten begin-
prijs van
dieselolie, normaal- en su-
perbenzine bij te stellen. De
nieuwe „brandstofrekenma
chine" heeft daar geen moeite
In het kantoor programmeert
men in een oogwenk de
nieuwe prijzen in het centrale
brein. Eén man of vrouw kan
het werk doen. En aan het
eind van de dag geen gang
meer langs alle pompen om
de standen op te nemen. De
rekenautomaat meldt - na een
druk op de knop - het ver
kochte aantal liters brandstof
van elke soort.
De pompen vergen weinig on
derhoud, omdat er minder
bewegende delen zijn (het
telmechanisme en dergelijke)
en kunnen worden losgekop
peld van het centrale systeem
om bijvoorbeeld geijkt te
kunnen worden. De fabrikant
is wel zo slim geweest om de
stuur- en rekenschakelingen
van zo'n super-doe-het-zelf-
tankstation in elektronische
circuits en niet in program
matuur onder te brengen.
Anders zijn alle gegevens
foetsjie als de stroom uit
valt!
In Zweden gaat men binnen
kort overigens nog een stap
verder. Shell Zweden gaat in
een groot aantal benzinesta
tions een zogenaamde termi
nal installeren, die niet alleen
zelfs de laatste pompbedien
de overbodig maakt, maar re
keninghouders ook in staat
stelt 24 uur per etmaal te tan
ken zonder dat er geld aan te
pas komt.
In feite gaat het hier om auto
matische pompen, zoals die in
Nederland ook wel bij grote
bedrijven worden toegepast.
Daar heeft iedere werknemer
ook een pasje-voor-de-pomp
en ziet hij maandelijks daar
voor een bedrag van zijn
bank- of girorekening afge
schreven. Voor het eerst ge
beurt zoiets nu door een ben
zinemaatschappij met behulp
van een soort „creditcard" op
grote schaal.
Code controle
Bij elk tankstation - dat dan 24
uur open is - komt een Phi
lips-terminal. Eerste taak van
de terminal is te controleren
of het speciale pasje van de
klant wel echt en geldig is.
Wordt het pasje in orde be
vonden, dan vraagt de termi
nal om het persoonlijke co
denummer van de klant. Op
die manier kan iemand die
een pasje heeft gevonden
onmogelijk gratis benzine
tanken. Pas dan worden de
elektronische benzinepom
pen vrijgegeven en kan de
klant een keuze maken uit
drie soorten benzine.
Samen met de gegevens van het
pasje wordt de hoeveelheid
getankte brandstof geregi
streerd in de computertermi
nal. Aankopen in het winkel
gedeelte van het benzinesta
tion (olie, accessoires, kran
ten) worden aan de balie per
toetsenbord aan de terminal
doorgegeven.
Aan het eind van de dag worden
alle met pasjes gedane aan
kopen overgeseind naar het
computercentrum in het
hoofdkantoor van Shell Zwe
den. Ook daar staat een Phi
lips-computer, met magneet-
band-eenheid, die het hart
van het netwerk vormt. Deze
computer is via het telefoon
net met alle terminals in de
benzinestations verbonden.
De dagelijkse gegevens wor
den hier opgeslagen. En eens
per maand worden vanuit dit
computercentrum de afreke
ningen verstuurd.
Ook elke dag stuurt de centrale
computer een lijst van
geblokkeerde rekeningen
naar ieder benzinestation.
Daardoor wordt misbruik van
het systeem voorkomen. De
lijsten kunnen gegevens be
vatten over verloren of ge
stolen pasjes, openstaande
rekeningén en dergelijke.
De verwachting is dat met de
toepassing van deze termi
nals, de administratiekosten
zullen verminderen. In eerste
instantie worden ongeveer 35
benzinestations aangesloten;
later zullen er meer volgen.
Zweden zal daarmee het eer
ste land zijn waar dit systeem
van het tanken met betaal-
pasjes op zo'n grote schaal zal
worden toegepast.
Tot nu toe kon het voorkomen dat
wanneer men kroketjes, bitter
ballen of frikadellen in de win
kel kocht, er nogal een verschil
van kwaliteit merkbaar was tus
sen de diverse fabrikaten. Dit is
per 1 mei verleden tyd, althans de
vleeskroketten of -bitterballen
moeten dan tenminste 5 pet vlees
bevatten. Vanaf die datum zullen
er vier soorten kroketten en bit
terballen worden verkocht, met
respectievelijk 5,10, 15 en 20 pet
vlees.
De frikadellen zullen in drie soor
ten worden onderverdeeld: d<-
frikadel, de frikadel extra en
de magere frikadel met het laag
ste vetgehalte. De fabrikant zal na
1 mei tevens verplicht zijn om de
ze gegevens op de verpakking te
vermelden, evenals een volledige
ingrediënten lijst, het gewicht
van het produkt, de aanduiding
diepvries (indien van toepas
sing), naam en adres van de be-
reider, minimale houdbaar
heidsdatum. gebruiksaanwij
zing, toepassing enz.
Het initiatief tot het opstellen van
deze kwaliteitscontrole-verorde
ning nam de Vereniging van
Kokswaren- en Snackfabrikan
ten VKS enkele jaren geleden. Zij
stelde kwaliteitsregels op, waar
na in samenwerking met het
Produktschap voor Vee en Vlees
en het Centraal Instituut voor
Voedingsonderzoek CIVO-TNO
de kwalitcitscontroleverorde-
ning tot stand kwam.
Een vooruitgang voor de consu
ment, die nu precies weet waar
van de vleeskroketten, -bitter
ballen of frikadellen gemaakt
zyn die hij koopt in winkel,
snackbar of cafetaria. Ook fijn om
te weten voor de huisvrouw als zy
dit haar familie of kennissen
voorschotelt.
De naam „blindklinktang" mag dan gehandicapt lijken, met zo'n ding zijn
toch erg handige dingen tc doen. In de techniek staat het woord „blind"
voor: aan één kant onbereikbaar, ofwel onzichtbaar. Zo spreken we ook
van een blinde pen-en-gat-verbinding, wanneer de pen van het ene stuk
hout niet dwars door het andere heen wordt gestoken, maar in een gat
van bijvoorbeeld drie kwart van de houtdikte past.
Blindklinken is een handige methode om twee stukken plaatmateriaal,
waarvan de achterkant niet of moeilijk bereikbaar is, stevig aan elkaar te
zetten. De blindklinktechniek wordt voornamelijk toegepast voor me
talen, maar in principe kunnen ook andere materialen met dit gereed
schap worden gemonteerd. Alleen in die gevallen waar het zichtbaar
blijvende kopje van de nagel geen bezwaar is, kan de blindklinkmetho-
de worden toegepast; die kop kan niet, zoals bij spijkers en schroeven, in
het oppervlak worden verzonken.
Blindklinktangen (ook wel „poptangen" genoemd - zoals men ook van
popnagels spreekt) behoren niet direct tot de basisuitrusting van elke
doe-het-zelver. Daarbij speelt de onbekendheid van dit gereedschap een
rol; het komt bij >)elen ook wel een beetje erg technisch over.
Toch is het heel eenvoudig te bedienen gereedschap, tegenwoordig in
handige sets (tang met sortering nagels) verkrijgbaar.
Belangrijk bij het „popnagelen" is dat eeist een precies met de dikte van
de nagel overeenkomend üaatie wordt geboord, door beide materialen
die met elkaar verbonden moeten worden. De popnagel wordt in de
„neus" van de tang gestoken, het uitstekende deel in het geboorde gaatje
geplaatst, waarna de tang stevig wordt dichtgedrukt. Daardoor wordt op
de schacht van de nagel een „porp" geperst, aan de blinde kant van de
materialen. Het overtollige stukje valt af.
Gangbare diktematen van popnagels zijn 2,4, 3, 4 en 5 mm.
ir Enige voorbeelden van mini-metselwerk
De zgn. specie A van Mini-Metsel
is zo samengesteld, dat gemet
selde stenen in water van elkaar
losweken. De specie is dus het
enige materiaal dat verbruikt
wordt. Overigens kunt u de spe
cie, cfie zich bij het losweken op
irzamelt, opnieuw
Het zijn trouwens niet alleen kinde
ren cfie leuke dingen van de mini-
steentjes bouwen. Menig knut
selaar zal de neiging niet kunnen
onderdrukken om zijn vroegere,
huidige of toekomstige woning
op schaal na te bouwen. Een ma
quette, waarvan de muren ge
maakt zijn van mini-metsel-
steentjes is een natuurgetrouw
schaal-kopie van het echte ge
bouw. En de enthousiaste ama
teur-metselaars zijn pas tevreden
als ze een aantal oude gevelhuis
jes hebben nagebouwd. Ook de
modelbouwers komen aan hun
trekken: oude spoorbruggen en
waterputten, molens, oud-Hol
landse boerderijen. Kapelletjes,
vuurtorens, ruines, delen van
stadsmuren, eigenlijk te veel om
op te noemen. Mogelijkheden
genoeg en succes verzekerd.
Mini-metsel is te koop bij speel
goedzaken. warenhuizen, hobby-
en model bouw winkels. De ad
viesprijzen zijn voor een begin-
ners pakket (168 iteneo en ipi i ie)
14,95, voor een pakket met 500
U nen 3210 n II U im n
59,75. Losse specie kost per 500
gram 3,50.
In hun spel bouwen kinde
ren graag. Op het strand
zijn ze druk bezig met
zand, in het bos met tak
ken, op straat met stenen
en thuis met houten blok
ken, kartonnen dozen,
kleden of lege kratten.
Buitenshuis bouwen ze
meestal in het groot (hut
ten, huisjes en tenten),
maar binnenshuis maken
ze de bouwsels van de gro
te mensen in het klein na.
Kleine kastelen, kerken,
bruggen, garages e.d van
allerlei soorten „bouwma
teriaal", hout, metaal, pa
pier, kunststof of klei.
lyiini-metsel is een van die bouw
materialen. Het zijn echte, ge
bakken steentjes van rode klei.
Ze worden met echte specie (dus
niet met lijm) op elkaar gemet
seld.
En dat is het geheim van het enor
me succes van deze mini bak
steentjes: ze lijken niet echt, ze
zijn echt - alleen ongeveer acht
maal kleiner dan een normale
straatklinker of metselsteen.
Een „volwassen" stuk speelgoed,
waarmee kinderen allerlei din
gen uit hun eigen omgeving kun
nen nabouwen. Je kunt er ook -
naar eigen fantasie - mooie
kastelen mee maken of een pop
penhuis, compleet met tuin en
bestraat terras!
Spelenderwijs worden „bouwkun
dige" en constructie-technische
problemen opgelost: lollystokjes,
lucifers of ijzerdraad dienen als
wapening of worden in deur
sponningen en raamkozijnen
verwerkt. De kleine doe-het-zelf-
metselaaf leert op die manier
nauwkeurig te werken en te im
proviseren.
Het leuke van de Mini-metsel bak
steentjes is, dat ze altijd weer op
nieuw gebruikt kunnen worden.
Met het pasje van de benzi
nemaatschappij kan men bij
een aantal Zweedse benzinesta
tions zelf tanken zonder contant
geld.
De nieuwe bezinepompen
zijn allemaal volgestopt met
elektronica
