Nieuw schandaal
in Franse politiek
TWINTIG PROCENT MEER PASSAGIERS
11,5%
Bouwfonds verlaégt de hypotheekrente
Adviseur Giscard in opspraak
Experiment met gratis bussen in Amerikaans Seattle
nv Bouwfonds
DONDERDAG 17 APRIL 1980
PARIJS - Een nieuw schandaal is in de Franse politieke
arena losgebroken waarvan de consequenties nog niet
zijn te overzien. Het gaat om de persoon van prins Philip
pe Edmond Poniatowski, een van de oudste en getrouw-
ste raadgevers van president Giscard.
LAGUNA BEACH - De 31-jarige timmerman Don Whitlatch
heeft in navolging van het haar van actrice Bo Derek zijn haard in
vlechtjes gedaan. Het kostte hem drie uur om de kraaltjes aan te
brengen.
De prins wordt aangewreven dat hij
als minister van justitie geen
open kaart heeft gespeeld na de
moord op 24 december 1976 op
een andere prins, zijn vriend Jean
de Broglie. De vermeende daders
van de aanslag zitten sinds de
kerstdagen van 1976 nog steeds
in de gevangenis zonder dat er
een uitspraak in de kwestie is ge
daan.
De communistische partij heeft
prins Poniatowski voor het Fran
se hoge hof van justitie gedaagd,
dat als enige rechterlijke instan
tie kan oordelen over daden en
wandaden van leden van de rege
ring. De socialisten zullen zich bij
dit parlementaire initiatief van de
communisten waarschijnlijk
aansluiten. Prins Poniatowski
heeft ongemeen heftig op de door
de communisten gevolgde pro
cedure gereageerd. Een jaar voor
de presidentsverkiezingen heeft
de prins het argument gebruikt
dat de actie is ondernomen om
het aanzien van president Gis
card schade toe te brengen.
Het huidige schandaal kwam in de
wereld door onthullingen in het
satirische weekblad Le Canard
Enchainé, welk blad de afgelo
pen jaren voor een reeks sappige
primeurs heeft weten te zorgen,
onder andere over de manier
waarop de inmiddels afgezette
Middenafrikaanse dictator Bo-
kassa president Giscard grote
schenkingen diamanten zou
hebben gedaan. ,,Le Canard''
kwam met het bericht dat al drie
maanden vóór de moord op prins
De Broglie de verschillende poli
tiediensten over twee rapporten
beschikten waarin van plannen
tot moord op de prins melding
werd gemaakt.
Prins Jean de Broglie stamt uit een
van de oudste adellijke Franse
geslachten, met een hele reeks
voorvaders die maarschalk van
Frankrijk waren. Een van zijn
overgrootmoeders was de
schrijfster Madame de Stael. Hij
behoorde lange jaren tot de groep
rond Giscard d'Estaing en ver
vulde lagere regeringsfuncties.
Ten slotte raakte hij verstrikt in
de wereld van dubieuze transac
ties en de regeringsclan keerde
zich van hem af. Ook zijn oude
vriend prins Poniatowski ver
scheen niet meer op zijn beroem
de kasteel, waar de archieven de
geschiedenis van Frankrijk
weerspiegelen.
Rapporten
In de beide rapporten die de politie
drie maanden voor de moord
kreeg toegespeeld werd er mel
ding van gemaakt dat prins De
Broglie betrokken was bij het
uitgeven van valse staatsobliga
ties. Omdat de prins in dit ver
band kennelijk enkele stommi
teiten had uitgehaald en gevaar
lijk geworden was, zou hij uit de
weg worden geruimd. Onder de
namen van de medeplichtigen
aan de uitgave van de valse
staatspapieren behoorden de ei
genaarvan een bekend Parijs res
taurant, Pierre de Varga en een
„financieel expert' Patrick de
Ribemont. De politionele instan
ties deden met de geheime rap
porten echter niets, „omdat er
zoveel van dat soort onzin op ons
af komt en we dat niet allemaal
kunnen natrekken
Op 29 december 1976, dat is drie
dagen na de moord op prins De
Broglie, komt de minister van
justitie in de persoon van prins
Poniatowski voor de tv-camera's
vertellen dat „alle personen die
medeschuldig zijn aan de moord,
zijn gearresteerd". Opgesloten
zijn Pierrede Varga en Patrick de
Ribemont. De laatste is intussen
weer op vrije voeten enl hij
schreef een boek waarin hij zich
van de affaire poogt schoon te
praten. De Varga is nog steeds
niet berecht. Later ook werd een
inspecteur van politie opgeslo
ten, Guy Simoné, waarvan ten
minste met zekerheid schijnt vast
te staan dat hij in directe zin de
moordenaar opdracht gaf tot zijn
daad over te gaan.
Naast de minister van justitie tij
dens zijn optreden voor de tv-
camera's stond onder meer de
chef van de justitiële politie, Jean
Ducret. Hij was het die indertijd
besloot dat aan de inhoud van de
rapporten niet te veel aandacht
moest worden besteed. Hij be
sloot tevens de inhoud ervan niet
door te geven aan de hogere hiër
archie, met name niet aan de bei
de betrokken rechters van in
structie. Jean Ducret verklaart
nu dat meteen na de opening van
het onderzoek - dus na de moord
- de rechters alsnog op de hoogte
waren gesteld. Wat niet weg
neemt dat ook meteen na de ope
ning van het onderzoek drie hoge
politie-ambtenaren tegenover de
rechter van instructie gezworen
hadden nooit van enig gerucht
over een op handen zijnde moord
te hebben gehoord.
De huidige minister van justitie is
een grote vriend van Poniatowski
en hij heeft nu in het parlement
„op zijn eer" verklaard dat Ponia
towski niets heeft afgeweten van
de beide documenten die in „Le
Canard Enchainé" Enchainé"
gepubliceerd". Opnieu
treert de beschuldiging zich rond
Jean Ducret. die de rapporten als
onbeduidend had afgedaan. In
tussen vraagt de pers zich af
wanneer Poniatowski dan wel -
dat wil zeggen na de moord - van
de stukken kennis gekregen
heeft, en althans aanzienlijk eer
der zo luidt de veronderstelling
dan vorige week de lezers van
„Le Canard Enchainé".
Langs elkaar
Uit de affaire blijkt niet alleen voor
de zoveelste keer dat de ver
schillende Franse politiediensten
hopeloos langs elkaar heen wer
ken en elkaar uit rivaliteit het
licht in de ogen niet gunnen. Ver
der blijkt dat de regering na de
moord op prins De Broglie de
zaak in de doofpot heeft proberen
te stoppen. Hoewel ze zich van de
man duidelijk had gedistan
tieerd, maakte hij toch in de ogen
van het publiek deel uit van het
„establishment
Wat Poniatowski betreft, zijn rol
naast of achter de president -
voor wie hij de laatste jaren ge
heime diplomatieke missies ver
vulde - is zo goed als uitgespeeld
na recente zeer neerbuigende
uitlatingen aan het adres van de
Amerikaanse president Carter.
Hoewel menigeen deze uitlatin
gen zal onderschrijven, pasten ze
niet in de mond van een zo hoog
geplaatst raadgever van de presi
dent. Dat neemt niet weg dat een
nieuw discrediet van Poniatows
ki het aanzien van de president -
een jaar voor de presidentsver
kiezingen - geen goed doet. De
kwestie De Broglie is goed ge
noeg twee vliegen in een klap te
slaan. Daarom zal alles worden
ondernomen het verschijnen van
„Ponia- zoals hij wordt ge
noemd - voor het hoge hof zo lang
mogelijk uit te stellen. Zijn raad
gever is mr. Robert Badinter, een
van Frankrijks beroemdste plei
ters, onder meer tegen de dood
straf.
SEATTLE (GPD) - Gratis openbaar vervoer in het stads
centrum van Seattle, aan de Amerikaanse westkust, heeft
de afgelopen twee-en-een-half jaar jaarlijks 20 pet meer
passagiers opgeleverd. Nu ook in de VS de benzineprijzen
drastisch oplopen, heeft het stadsbestuur van Seattle
maatregelen genomen het wagenpark van diesel- en trol
leybussen te vernieuwen en uit te breiden, en het netwerk
te vergroten.
Tegelijk krijgen alle bussen een
rolstoellift. „We willen gelijke
tred zien te houden met de stij
gende vraag naar openbaar ver
voer", aldus Ruth Hertz, woord
voerder van Seattle's gemeente
lijke stadsbusdienst.
Dayton in Ohio was begin 1973 de
eerste stad in de VS die in het
centrum van de stad het open
baar vervoer gratis maakte.
Seattle volgde in hetzelfde jaar.
Aanleiding was niet de stijgende
benzineprijs en evenmin het eu
vel van niet-betalende passagiers
(„Hoe bedoelt u, niet betalen?"),
De energiecrisis van eind 1973, voor
Europa de eerste maar in de VS
de tweede, heeft in dit besluit dan
weliswaar geen rol gespeeld, ach
teraf bezien was het tijdstip zeer
gunstig om in de volgende jaren,
waarin de benzine wel steeds
duurder werd, de weerstand te
gen het openbaar vervoer te ver
minderen.
Seattle zelf telt een half miljoen in-
In het gebied eromheen
door de stadsbus
sen wordt bediend (King County)
wonen er nog eens een miljoen.
In dit gebied opereren een 700
diesel- en 100 trolleybussen (als
mede een enkele kilometers lan
ge monorail, toeristisch over
blijfsel van de wereldtentoon
stelling in 1962).
Vergeleken met bijvoorbeeld Am
sterdam is de vervoersprestatie
van de „Metro" zoals de bus in
Seattle in het spraakgebruik
heet, niet indrukwekkend. Vorig
jaar vervoerde do Metro 57 mil
joen passagiers. Het GVB van
Amsterdam verwerkte er 220
miljoen, maar daarbij moet dan
wel worden bedacht dat Amster
dam meer dan 300 trams en me-
trotreinen heeft met elk een ca
paciteit van circa 200 passa
giers.
Gunstige ervaringen
De ervaringen met gratis vervoer in
het centrum, zo vertelt Ruth
Hertz, hebben uitgewezen dat de
bezetting van de bussen vooral in
de daguren aanzienlijk verbeterd
is. Tegelijk hebben warenhuizen
vastgesteld dat het aantal bezoe
kers groeit terwijl de hoeveelheid
geparkeerde auto's in hun eigen
garages en in de directe omge
ving niet in dezelfde mate is ge
stegen. Parkeerruimte te vinden
is geen heksentoer en voor een
Amerikaanse stad levert het rij
dende verkeer in Seattle zelfs in
de spitsuren een opmerkelijk
rustig beeld op.
Een belangrijk aspect in dit geheel
is dat veel industrie zich buiten
de stad bevindt. Seattle is niet
alleen een havenstad en een vis
serijbasis, met in aansluiting
daarop een omvangrijke ver-
voersindustrie over weg en rail.
De belangrijkste werkgever in
het gebied van Seattle is uiter
aard Boeing, hoewel de vliegtuig
fabrieken van deze thans aan
78.000 mensen werk verschaf
fende industrie ver buiten de stad
staan. Het meeste woon-werk-
verkeer rondom Boeing ge
schiedt met eigen auto's.
Mede daardoor heeft Seattle éen
van de laagste werkloosheids
percentages in de VS. Een om
standigheid die een op zichzelf
normale verkeersroulatie in het
stedelijke gebied veroorzaakt
terwijl de stad. zoals gemeld, zich
geroepen voelt gelijke tred te
houden met de stijgende vraag
naar vervoer. Ruth Hertz: „Sinds
1940 hebben we een trolleybus
netwerk. In 1978 is het tijdelijk
gesloten en sinds september vo
rig jaar is het, na een grondige
vernieuwing van het bussenpark
en de bovenleiding, opnieuw in
gebruik.
„De argumenten die in 1940 voor de
aanleg golden, gelden nog steeds:
geen luchtvervuiling, praktisch
geen lawaai en een veel betere
kans tegen de steile hellingen
waarop Seattle is gebouwd. Aan
uitbreiding van het trolleynet
werk, thans 80 km lang, wordt
gewerkt. Naast gewone bussen
heeft Seattle voor de minder
steile routes ook 150 gelede bus
sen in gebruik. Er zijn er boven
dien 200 in bestelling." Die laat
ste dienen tevens ter vervanging
van de oudste enkelvoudige die
selbussen.
Invaliden gelijke rech
ten
Ook Amerika heeft zijn invaliden.
Na de oorlog in Vietnam kwamen
er abrupt vele tienduizenden bij
die gezond waren vertrokken
maar er als rolstoelrijders weer
vandaan kwamen. Zij eisten na
hun terugkeer overal dezelfde
toegankelijkheid als niet-gehan-
dicapten. Conform de Ameri
kaanse praktijk, togen zij gewoon
naar de rechter die hen in het ge
lijk stelde. Vervolgens was het
(onder meer) aan de beheerders
van openbare gebouwen en bus
maatschappijen om de noodza
kelijke maatregelen te nemen.
„Seattle", aldus Ruth Hertz,
„heeft die opdracht nauwgezet
opgevolgd".
Een opvatting verkondigend die
nogal afsteekt bij die van minis
ter Tuijnman (de snelheid van het
openbaar vervoer mag niet lijden
onder de vertraging die invaliden
veroorzaken), vei klaart zij dat
„niet een zeker percentage, maar
alle bussen worden v
een rolstoellift en enkele klap-
banken waar de rolstoelen kun
nen staan. Tegelijk is in het cen
trum de onderlinge afstand tus
sen de haltes voorzover nodig te
ruggebracht tot een halte om het
andere blok".
Maar hoe mooi dit alles ook klinkt,
het loopt tegen de heuvels van
Seattle niet altijd op rolletjes.
Ietwat verlegen met de pret er
kent Ruth Hertz dat „de passa
giers inderdaad soms moeten uit
stappen, wanneer voor de oudste
bussen de helling te steil is". Ze
hoeven nog niet te duwen, maar
ze beseffen wel dat je voor gratis
openbaar vervoer nu ook weer
niet alles kunt verlangen.
HARRY KUIPER
ADVERTENTIE
Met ingang van 15 april
heeft het Bouwfonds
Nederlandse Gemeenten
de hypotheekrente
verlaagd van 12,4% naar
(5 jaar vast).
Stuur mij nadere informatie over de
Bouwfonds-hypotheken.
Bon in gesloten envelop ronder postzegel
sturen aan: nv Bouwfonds Nederlandse
Gemeenten, Antwoordnummer 34,
3860 VE Hoevelaken.
Naam
I Postcode Plaats
Telefoon
Bouwfonds-hypotheek helpt u in 'n eigen huis
Nederlandse Gemeenten
PAGINA 21
zijn huis in Chicago is geramd.
De Amerikaan Frcmk Wisniettisfci bekijkt vanuit zijn bed de auto die door de
