Spannend cadeau
in de Boekenweek.
Sartre, Fr ankrijks
heiligste atheïst
Kartnerprefereert tv-optreden
-_^)v_andaag^
toegelicht
Filosoof bracht links in verwarring
WOENSDAG 16 APRIL 1980
Leids optreden Vader Abraham afgelast voor show in West-Duitsland
Pierre Kartner (Vader Abra
ham) met twee van de door hem zo
vaak bezongen smurfen.
LEIDEN - De waanzinnig grote belang
stelling voor de theatershow van An-
dré van Duin afgelopen zaterdagavond
in de Leidse Schouwburg doet ver
moeden dat voor de 'Vader Abraham
Show', die morgenavond in de Leidse
Schouwburg zou worden gegeven,
eveneens grote belangstelling bestaat.
De voorstelling van de baardige smur
fen- en kindervriend uit het zuiden des
lands zal morgenavond echter geen
doorgang vinden.
De schouwburgdirectie heeft een briefje van
tour-organisator José Marcello uit Vinke-
veen ontvangen, waarin hij letterlijk mee
deelt: "In verband met een televisieoptreden
van Pierre Kartner in Duitsland kan de voor
stelling van 17 april a.s. niet doorgaan. Alle
reclames direct aan Vader Abraham, aange
zien wij reeds geruime tijd geen zaken meer
doen met Vader Abraham". In elk contract is
volgens José Marcello, die in het verleden als
bandleider enige naam en faam heeft ver
worven, een clausule opgenomen, die het de
optredende artiest in staat stelt de voorstel
ling af te zeggen, wanneer hij aan kan tonen,
dat op dezelfde avond een televisieshow staat
gepland. In dit geval is dat dus zo en daarom
heeft Vader Abraham de voorkeur gegeven
aan het Duitse televisie-optreden boven de
show in de Leidse Schouwburg.
Merkwaardig is het, dat de directie van de
Leidse Schouwburg geen vervangende da
tum heeft geëist,aldus organisator José Mar
cello.
Marcello: "Ik behandel alleen nog maar de
lopende dingen voor Kartner en met de rest
wil ik niets meer te maken hebben. Maar ik
kreeg de indruk, dat de Leidse Schouwburg
er helemaal niet mee zat, waarschijnlijk om
dat er nog geen kaarten waren verkocht. (Dit
argument is overigens nauwelijks ter zake,
omdat de voorpubliciteit van de Leidse
Schouwburg altijd minimaal is, zodat de
eventuele voorverkoop nimmer een graad
meter mag zijn voor de belangstelling van de
Leidse bevolking voor een optreden van Va
der Abraham.
Toch kan men zonder meer stellen, dat Pierre
Kartner blijkbaar zo gevoelig is voor zijn po
pulariteit in West-Duitsland (en de financiële
gevolgen, die daaraan voor hem vastzitten),
dat hij zijn Nederlandse fans die het tenslotte
mogelijk hebben gemaakt, dat hij door de
Belgische en Duitse televisie voor een optre
den wordt uitgenodigd, volstrekt van hem
vervreemdt.
De Leidse schouwburg mag men verwijten
geen vervangende datum te hebben geëist.
BERT KOEKEBAKKER
Al in 1948 introduceerde Jean-Paul Charles Ay-
mard Sartre in zijn boek Wat is literatuur? het
begrip „engagement" in zijn eigentijdse bete
kenis.
Filosoof werd 74 jaar
PARIJS (AFP/UPI) - De filosoof-schrijver Jean Paul Sartre is
gisteravond in Parijs overleden.
Sartre overleed op 74-jarige leeftijd in het Parijse ziekenhuis
waar hij op 20 maart werd opgenomen met longoedeem. Zijn
toestand liet zich volgens zijn omgeving toen niet zo zorgwek
kend aanzien.
Sartre's toestand ging gisteren echter snel achteruit. Zijn artsen
waarschuwden familie en vrienden dat hij stervende was. Sar
tre's levensgezellin, Simone de Beauvoir, zat naast zijn sterf
bed, evenals zijn aangenomen dochter Arlette el Kaim, en Li-
liane Siegel, die onlangs een boek over de schrijver/filosoof
heeft gepubliceerd.
Toch heeft de nu op 74-jarige leef
tijd gestorven Sartre, bij een
breed publiek vooral bekend als
de filosoof van het existentialis
me, de eerste 60 jaar van zijn le
ven vooral aan zijn schrijftafel
stelling genomen ten opzichte
van de maatschappelijke ont
wikkelingen om hem heen.
Sartre werd op 21 juni 1905 in Parijs
geboren. Zijn vader, marine-offi
cier stierf toen JEAN' Paul twee
jaar was.
Pas tegen 1969, een jaar nadat in de
mei-revolutie in Parijs de ver
beelding kortstondig aan de
macht was, trok hij de straat op,
het maoistische weekblad La
cause du peuple (de zaak van het
volk) op de boulevards uitven
tend. Daar bleef het niet bij. Kort
tevoren had hij het Russell-tri-
bunaal over de Vietnamese oor
log voorgezeten, hij liet zich het
beschermheerschap van de radi
cale beweging La gauche (prole
tarische links) aanleunen, hij
bemoeide zich met de Baader-
Meinhoff-processen, vertoonde
zich op fabrieksstakingen en
maakte - als een biinde, oude
man - als een van de eersten de
zaak van de bootvluchtelingen
aanhangig.
Rechts Frankrijk volgde hem met
vrees, een verdeeld links Frank
rijk werd door hem in verwarring
gebracht. Terwijl in 1970 de
toenmalige minister "van bin
nenlandse zaken, Raymond Mar-
cellin, de ene redacteur na de an
dere van La cause du peuple ach
ter de tralies liet zetten, smeekte
Jean-Paul Sartre bijna om een
soortgelijk proces. Hij kreeg het
met. Aan wijlen president De
Gaulle werd de uitspraak toege
schreven: „Frankrijk arresteert
zijn Voltaire niet". Een atheïs
tisch, anti-godsdienstig, filosoof
werd daarmee nog tijdens zijn le
ven heilig verklaard.
Walging
Het begrip vrijheid heeft centraal
gestaan in het werk van de filo
soof en schrijver Jean-Paul Sar
tre. Toen hij na zijn filosofie-stu
die in de jaren dertig in Berlijn
verbleef en daar kennis maakte
met de ideeën van Heidegger,
Jaspers, Husserl en Kierkegaard
was de basis gelegd voor zijn
existentialistische filosofie.
Zijn eerste roman, La Nauseé (De
Walging) in 1938 gaf het al in grote
trekkén weer: de mens is vrij om
te kiezen, hij maakt zijn eigen
toekomst. Maar hij is tegelijker
tijd veroordeeld, gedwongen om
een keus te maken en dat kan
hem met walging, ja zelfs angst
vervullen. Het snel ineengestorte
idealisme na het beëindigen van
de Tweede Wereldoorlog vormt
een vruchtbare voedingsbodem
voor de ideeën van Sartre. De lin
ker Seine-oever vormde het de
cor van een wereld, waar hevige
discussies werden gevoerd over
de zin van het leven. Waar een in
het zwart geklede Juliette Gréco
in rokerige keldertjes haar wee
moedige chansons zong en Jean-
Paul Sartre en zijn eeuwige
vriendin Simone de Beauvoir
verhitte discussies voerden in de
cafés van St. Germain-des-Prés.
Zijn filosofische ideeën had Sartre
al neergelegd in L'Etre et le
Néaut (1943), dat uitgaat van een
steeds veranderend^ mens, die
zelf de inhoud van zijn leven be
paalt, kiest voor een bepaalde es
sentie. „De exitentie, het bestaan,
gaat vopraf aan de essentie".
Maar de veelzijdigheid van Sartre
resulteert erin dat in snel tempo
een aantal toneelstukken ver
schijnen, die min of meer op deze
ideeën zijn gebaseerd: Les Mou-
ches, Huis Clos, Morts sans Sé-
pulture en La putaine respec-
tueuse.
Communisme
In het mede door hem na de Twee
de Wereldoorlog opgerichte tijd
schrift Les Temps Modernes be
gint de politieke stellingname
van Jean-Paul Sartre zich steeds
duidelijker af te tekenen. Hij
kiest onomwonden voor het
communisme. Het.leidt tot een
verkoeling met Albert Camus,
ook existentialistisch georiën
teerd, maar dan iemand die elk
stelsel afwijst. De tegenstelling
verscherpte zich nog toen in 1957
Camus de Nobelprijs kreeg uit
gereikt, waarbij Sartre verstek
liet gaan. Later zou hij zelf overi
gens de Nobelprijs weigeren.
Vooral na de opstand in Hongarije
ziet Sartre zich gedwongen zijn
ideeën over het communisme te
nuanceren. Zijn Critique de la
Raison dialectique is er het ge
volg van. Hij wijst het absolutis
me van het stalinisme af en kiest
voor het marxisme. Het stalinis
me valt voor hem af omdat het
Filosoof Jean Paul Sartre stond ook geregeld op de barricaden. Zoals hier bij de Renault-fabrieken i
waar hij in oktober 1970 arbeiders toespreekt.
maar de bevrijding voor een en
kele betekent, terwijl hij het
marxisme als een bevrijdings
beweging beschouwt
tale uitgebuite mens.
Kentering
Het betekent een kentering in het
denken van Sartre, die oorspron
kelijk geloofde in de vrije keuze
van de mens. In een interview in
de Amerikaanse Left Review
noemt hij het zo: „Ten slotte is
iedereen verantwoordelijk voor
wat men van hem heeft gemaakt,
zelfs als hij niet meer kan doen
dan een erkennen van die ver
antwoordelijkheid. Ik zou dan
ook de vrijheid willen uitleggen
als het maken van dat kleine
stapje, dat van een volledig ge
vormd sociaal wezen iemand
maakt, die niet de totaliteit van de
ontvangen vorm teruggeeft het
stapje dat bijvoorbeeld van Ge
net een dichter maakt, terwijl hij
volstrekt gevormd was om een
dief te worden".
In Frankrijk is dan de invloed van
het existentialisme tanende. De
aandacht is vooral gericht op de
structuralisten, waarvan Lévi-
Strauss en Foucault enkele voor
beelden zijn. Met grote regelmaat
verschijnen echter nog steeds de
Situations, essay-bundels.
Sartre zijn filosofische
ideeën uiteenzet, nog altijd met
een ongekende helderheid,
de to- Frankrijk kent inmiddels zijn Alge
rijnse oorlog. In 1960 nemen
Jean-Paul Sartre en Simone de
Beauvoir hiertegen stelling in het
Manifest der 121, wat hun op een
inhechtenisneming komt te
staan. Na verhoor mogen ze weer
huiswaarts keren, terwijl 30 an
dere ondertekenaars van het ma
nifest in staat van beschuldiging
worden gesteld. Sartre vraagt
zich publiekelijk af waarom hij
zo'n voorkeursbehandeling mag
ondergaan.
Parijs, mei 1968. Terwijl de Franse
hoofdstad de grootste onlusten
sinds de Tweede Wereldoorlog
meemaakt, verdiept Sartre zijn
marxistische analyses en houdt
zich diepgaand bezig met de Cul
turele Revolutie in China. Aan
vankelijk neemt hij een afwach
tende houding aan, maar betuigt
meer en meer sympathie voor
maoistische groeperingen, zon
der zich overigens bij de een of
andere beweging aan te sluiten.
Ook treedt hij meer en meer naar
buiten, tijdens allerlei acties.
Verder neemt hij uit overtuiging
deel aan het journalistieke leven
in Frankrijk. Hij is niet alleen
mederedacteur van het reeds
genoemde maoistische weekblad
La cause du peuple, ook is hij een
van de mede-oprichters van het
linkse dagblad La Libération.
In 1971 verrast hij vriend en vijand
met een studie over de burger-
schrijver Gustave Flaubert onder
de titel „L'idiot de la familie,
waaraan hij de afgelopen 20 jaar
blijkt te hebben gewerkt. Het is
de eerste literaire studie van hem
na zijn boek over de Franse dich
ter Baudelaire in 1947.
De studie over Flaubert bestrijkt
drie delen, een vierde is in voor
bereiding. Dat zal echter nooit
verschijnen, omdat Sartres ge
zichtsvermogen langzamerhand
achteruit gaat. In 1976 verschijnt
nog het laatste deel van zijn Si
tuations, waarin een oude man op
zijn leven terugkijkt, een vol le-
In een interview liet hij zich ont
vallen: „Niet meer kunnen
schrijven; in zekere zin ontneemt
me dat elke reden van bestaan: ik
heb bestaan en nu besta ik niet
meer, om zo te zeggen. Ik zou
daar erg somber van moeten
worden, maar om een reden die ik
zelf niet ken, voel ik me vrij goed:
ik voel me nooit verdrietig of
melancholiek als ik denk aan wat
ik heb verloren".
HARRY HUIZINGA
NEDERLANDSE TOP-40
5 4)
6 (12)
7 8)
8 7)
9 (14)
12 (11)
13 (19)
14 (24)
15 9)
16 (39)
17 (22)
You and me, Spargo
Visite, Lenny Kuhr en
Les Poppys
Sajang E, Massada
Song for the children,
Oscar Harris
Matador, Garland Jef
freys
Sun of Jamaica,
Goombay Dance Band
Take that look off your
face, Marty Webb
Willy Alberti bedankt,
André van Duin
The end of the show,
The Cats
Pearlydumm, BZN
Stomp, The Brothers
Johnson
Mother how are you to
day, Maywood
What I like about you,
Romantics
An American dream,
Dirt Band
Coward of the County,
Kenny Rogers
Don't push it don't for
ce it, Leon Haywood
Special Lady, Ray
Goodman and Biown
Him, Rupert Holmes
With you I'm born
again, Billy Preston
and Syreeta
20 (25)
21
22 (18)
23 (15)
24 (28)
25 (21)
29 (31)
30 (-)
31 (-)
34 (38)
35 (37)
36 (-)
Young girl, Sue Saad
and The Next
I'm in the mood for
dancing, Nolan Sisters
Yes I'm ready, Teri de
Sario and KC
Ladies Night, Kool and
The Gang
Together we are beauti
ful, Fern Kinney
Love in our hearts, Pe
ter Brown
Anne, Kayak
Ooh lala I'm falling,
Babe
The second time
around, Shalamar
Atomic, Blondie
Our song, Guys 'n' Dolls
We believe in love,
Dolly Dots
Crying, Don Mclean
Walk right back, Anne
Murray
Jongen, Zangeres Zon
der Naam
Hands off she's mine,
The Beat
Missing Words, The
Selecter
Fire Lake, Bob Seger
Rock 'n' roll High-
school, The Ramones
Boat on the river, Styx
Spirits having flown,
Bee Gees
ADVERTENTIE
TV NEDERLAND 1
10.00-12.00 - Schooltelevisie (NOS, NOT)
13.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
15.30 - Berebios: kinderprogramma (AVRO)
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Toeristische Tips (NOS)
18.50 - Staatsloterij (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Van gewest tot gewest (NOS)
19.30 - Dood aan een Arabische prinses, documentaire (NOS)
21.20 - Zendtijd CDA (P.P.)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Den Haag vandaag (NOS)
21.10 - Panoramiek (NOS)
22.40 - Studio Sport (NOS)
23.10 - Journaal (NOS)
TV NEDERLAND 2
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.10 - Russisch II voor gevorderden, les 9 (TELEAC)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - De dans van de zwarte kinderen, filmreportage (IKON)
19.25 - Kenmerk (IKON-KRO-RKK)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Filmpje van de Nederlandse Hartstichting (SOCUTERA)
20.32 - Juliana in zeventig bewogen jaren (VOO)
22.17 - Beatrix: info extra (VOO)
22.30 - It'll be allright.., deel 1. filmcompilatie (VOO)
22.55 - Veronica's Agenda (VOO)
23.02 - Microprocessors II, 2e cyclus, les 12 (TELEAC)
23.37 - Journaal (NOS)
DUITSE TV
WOENSDAG 16 APRIL
DUITSLAND I
(Region, progr. NDR: 18.00 Report.
18.30 Aktual. 18.45 Kleuterprogr.
18.55 Nirgendwo ist Poenichen.
19.25 Region. nieuws. 19.59
Progr.overz. WDR: 18.00 Der Preis
der Macht, tv-sene. 18.30 Intermez
zo. 18.40 Der Preis der Macht. 19.15
Aktual. 19.45 Weerber.). 20.00 Journ.
20.15 Spiegel. 21.40 Wetensch. progr.
22.30-23.00 Aktual.
DUITSLAND II
18.20 Docum. 19.00 Journ. 19.30
Weisses Haus, Hintereingang, tv-se-
rie. 20.15 Inform, en meningen. 21.00
Aktual. 21.20 Drei Engel fuer Char
lie. 22.05 Cosumententips. 22.10 Re
port. 22.55 Die Biedermaenner, blij
spel. 0.20 Journ.
DUITSLAND III WDR
18.00 Kleuteroroer. 18.30 Cursus
Engels. 19.00 Report. 19.45 Journal
3. 20.00 Joum. 20.15 Gesprekken en
ontmoetingen. 21.45 Momente. 22.00
Inform, progr. 22 05 Der Tiger von
New York, speelfilm. 23.10 Filmma-
gaz. 23.55 Journ.
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18.15 Tekenfilmserie. 18.20 Alias
Smith en Jones, tv-serie. 19.12 In
form. progr. 19.37 Meded. en mor
gen. 19.45 Journ. 20.10 Weerber.
20.15 Mork en Mindy, tv-serie. 20 40
NET II
18.15 Tekenfilmserie. 18.20 Alias
Smith en Jones, tv-serie. 19.12 In-
progr.
Na de uitzending van de film "De dood van een prinses" van
avond 19.30 uur via Nederland 1 brengt de NOS-televisie in de
plaats van de buitenlandrubriek "Panoramiek" reacties op deze
film van vertegenwoordigers van diverse groeperingen
Daarvoor zal in de studio worden uitgenodigd de Saoedi-Arabische
ambassadeur in Nederland of iemand in diens plaats.
(22.10 uur, Nederland 1
Naar aanleiding van het aftreden van koningin Juliana zendt
Veronica vanavond de bioscoopfilm Juliana in 70 bewogen jaren
uit. Deze film, naar een scenario van Anton Koolhaas, werd vorig
jaar april en mei nog in éen op de tien bioscopen in Nederland
vertoond.
De film bestaat naast historische archiefbeelden uit een speciaal
voor deze produktie gefilmd vraaggesprek met de koningin.
20.32 uur, Nederland 2).
RADIO
ROCK-TEMPEL - KRO, vanavond, 22.00 uur. via Hilversum
'UI.In deze uitzending live-opnames van de g roep Jethro Tuil, die op
16 maart werden gemaakt tijdens een concert in Den Haag. Jethro
Tuil bestaat sinds 1968 en ontleende haar naam aan een achttiende-
eeuwse Engelse landbouwkundigeDe band maakte al meteen veel
indruk met haar op folk en blues geënte muziek.
WALHALLA - KRO. Vanavond om 23.02 uur. via Hilversum III.
In dit programma wordt voornamelijk aandacht besteed aan de
Beatles. Deze groep is al weer tien jaar uit elkaarAlgelopen zondag
werd in Utrecht weer de jaarlijkse internationale Beatlesdag ge
houden alsof er van een scheiding geen sprake is. Er waren veel
stands, foto's, films en muziek. Walhalla het zich rondleiden door
een lid van de organiserende Beatles-werkgroepdie op een bijna
wetenschappelijke wijze op allerlei aspecten van het Beatlesfeno
meen ingaat.
WOENSDAG 16 APRIL
HILVERSUM I
NCRV: 18.11 (S) Hier en nu. NOS:
19.30 (S) Langs de lijn, sport en muz.
22.30 (S) Hobbyscoop. 23.02-24.00 (S)
Met het oog op morgen. NCRV: 0 02
(S) Late date. 2.02 (S) Nacht-
HILVERSUM II
VARA 18.00 (S) Brassband Magazi
ne. RVU.: 18.30 De jaren '30-'80 (16).
P.P.: 18.50 Uitz. PPR. VARA 19.00
(S) De Rode Draad. 20.00 VARA-
klassiek. 20.25 Het zout in de pap.
21.05 Radio Filharmonisch Orkest
met violist hedendaagse en klass.
muz. (21.45-21.55 Het zout in de pap).
22.30 Nws. NOS: 22.40 Open School.
Üliril" i deze
HILVERSUM III
NOS: 18.03 (S) De Avondspits met
de Nationale Hitparade. KRO: 19.02
(S) Rauhfascr. 22.02 (S) Roek-Tem
pel. 23.02-24.00 (S) Walhalla.
DONDERDAG 17 APRIL
HILVERSUM I
Ieder heel uur nieuws. NCRV: 7.03
(S) Het levende woord 7 10 (S) Va 1-
daag donderdag. (8.03 Hier en nu.
8.25 In 't voorbijgaan 9.03 (S) Wie
dienst. 13.03 (S) Hm
Opening Nieuwe Kerk Amsterdam
17.02 (S) Rozegeur en prikkel
HILVERSUM II
AVRO: 7.00 Nws. 7.10 Ochtendgym.
ctueel en inform
30 Nws. 9.00 gym.
9.10 Waterstanden
9.15 Werkbank). 10.00 Radio La-
waaipapegaai. 10.10 Concertant
10.30 't Is historisch 10.50 AVRO'
Radiojournaal. 11.00 De Nederl
schoolradio. 11.20 Aspe.
il.pro-
11.50
11.56
12.16
R.V.U.: Vrouwengeschiedt
OVERHE1DSVOORL: Uitz. voor
de landbouw. 12.26 Meded. voor
land- en tuinbouw. 12.30 Nws. 12.36
AVRO's Radiojournaal. 12.50
AVRO-tema. 13.00 Nws. 13.11 Euro
pa. 13.30 Yoga voor iedereen. 13.37
Per Saldo. 13.55 Beursplein 5 14 00
p Middagje AVRO. 16.30 De Slag bij
Nieuwspoort 17.24 Meded 17 30
Nws 17 36 AVRO's Radiojournaal.
17.55 Richting.
HILVERSUM III
TROS 7 02 (S) De Havermoutshow.
9 03 (S) Continu muz II 03 <S) De
Polderpnppai.idc 12(13 (Sl 1
derlandstalige Top Tien 13.03 (S) 50
Pop of een envelop. 15.03 (S) TROS
Top 50.
HILVERSUM IV
VARA 7 00 Nws. 7.02 (S) Groot en
klein. 9.00 Nws. 9 02 (S) Pianisten-
portret (2). 9.50 (S) Asku Ensemble
klass. muz. 10 35 (S> Klass. cello- en
pianomuz. 12.00 Nws. 12 02 (S)
'lm fluit- en harp-
muz. 13.00 Hei
(S) Liederen
Ital
e pap.
In de Boekenweek heeft uw boekhandel
een gratis Boekenweekgeschenk voor u.
En dat is dit jaar „De verdachte Verheugt"
van Janwillem van de Wetering.
Een boek vol avontuur en Amsterdamse
humor met het politieduo Grijpstra en de
Gier. De verdwenen dame, het vermoorde
hondje, de heimelijke liefde van een bar
meisje: schakels die leiden tot een onver
wacht einde.
Als u bij de erkende boekhandel voor
ten minste 17,50 aan boeken koopt krijgt u
„De verdachte Verheugt" cadeau.
(Echter zolang de voorraad strekt)
