Acties Haddad
tegen militairen
YN-vredesmacht
Tribunaal in
Liberia na
staatsgreep
Indonesië klaar voor ontvangst Van Agt en Van der Klaauw
Carter stelt ultimatum
aan West-Europa en Japan
MAANDAG 14 APRIL 1980
BUITENLAND
PAGINA 9
(Van onze correspondent Bob Mantini)
- In Jakarta is het zichtbaar dat er hoge
gasten uit Nederland op bezoek zijn.
De rood-wit-blauwe vlaggen wapperen
sinds zaterdagochtend in de straten
naast de rood-witte vlag van Indonesië,
terwijl de levensgrote portretten van
premier Van Agt en minister van bui
tenlandse zaken Van der Klaauw het
straatbeeld beheersen. Het is dan ook
een historisch bezoek, want sinds In
donesië 32 jaar geleden onafhankelijk
werd is nooit een Nederlandse premier
in de voormalige kolonie geweest.
Premier Dries van Agt komt vanmiddag
vijf uur aan op het vliegveld Halim,
waar hij zal worden verwelkomd door
president Soeharto en zijn vrouw en
door de minister van buitenlandse za
ken Mochtar Kusumaatmadja. Minis
ter Van der Klaauw die al eerder uit
Nieuw-Zeeland op Halim is gearri
veerd zal zich bij het gevolg van de
premier voegen.
De Nederlandse gasten logeren in het
Wisma Negara, het gastenverblijf, of
het erf van het presidentiële paleis, niet
ver vanwaar vroeger de stallen van de
gouverneur hebben gestaan. Het inte
rieur was aanvankelijk afgestemd op
de smaak van wijlen president Soe-
kamo, maar mevrouw Soeharto heeft
toen zij de scepter zwaaide in het pa
lais, het gastenverblijf grondig gewij
zigd. Alle naakt werd verwijderd.
Op het programma staat een ontmoeting
met president Soeharto en met de vice-
president Adam Malik. Bij die bespre
king zullen internationale politieke
problemen aan de orde komen, zoals
de kwesties Afghanistan, Iran, Cam
bodja en de betrekkingen tussen de EG
en de Asean. Andere kwesties zoals de
mensenrechten en Oost-Timor zal mi
nister Van der Klaauw in zijn bespre
king met zijn Indonesische tegenhan
ger prof. Mochtar Kusumaatmadja aan
de orde stellen.
Het is niet onwaarschijnlijk dat minister
Van der Klaauw een boodschap van
Portugal ten aaozien van Oost-Timor
zal doorgeven aan zijn Indonesische
collega, aangezien de Nederlandse
ambassade in Jakarta de diplomatieke
belangen van Portugal behartigt, dat
sinds de inlijving van zijn voormalige
kolonie geen betrekkingen meer on
derhoudt met Indonesië. Het is nog
onduidelijk of de Zuidmolukse kwes
tie en de dialoogreizen aan de orde ko
men. Wel reist met het gevolg van de
premier mee de expert voor Molukse
zaken Henk Molleman, die een bezoek
zal brengen aan Ambon.
Versteviging banden
De komst van de Nederlandse premier
wordt door de Indonesische regering
gezien als een versteviging van de
reeds bestaande banden. Vice-presi
dent Adam Malik verklaarde onlangs
in een exclusief vraaggesprek dat de
betrekkingen met de dag beter wor
den. Hij vindt de komst var» nr»mior
van grote betekenis en van groot be
lang voor de betrekkingen tussen de
twee landen.
De handelsbanden tussen beide landen
worden als uitstekend gekenschetst.
Vorig jaar was het voor het eerst dat de
export van Indonesië naar Nederland
groter was dan de import van Neder
landse produkten. De uitvoer van In
donesië naar Nederland beliep 482
miljoen gulden terwijl de uitvoer van
Nederland naar Indonesië 400 miljoen
gulden bedroeg; een verschil dus van
82 miljoen gulden.
De Nederlandse ondernemer begint
meer en meer activiteiten te ontplooi
en. Er zijn op het ogenblik ruim 74 Ne
derlandse bedrijven in Indonesië. Op
de ranglijst van investeringen neemt
Nederland de vierde plaats in.
Premier Van Agt verklaarde in een inter
view in Den Haag met de correspon
dent van het Indonesisch persbureau
Antara, dat de besprekingen in Jakarta
zich zullen concentreren op economi
sche en cultureel gebied, „waarin veel
mogelijkheden" zitten tegen de ach
tergrond van de betrekkingen tussen
beide landen. Hij zei dat Nederland In
donesië kan helpen met herziening van
de verouderde wetten.
Tegen de adviezen
Premier Van Agt, die de reis naar Indo
nesië maakte zeer tegen de adviezen
van zijn medewerkers in, verklaarde
verder dat het niet zozeer een bezoek is
aan een „ontwikkelingsland, maar aan
een land „dat wij bekijken met een
diep liefdesgevoel" en dat gevoel heb
ben nog miljoenen Nederlanders, al
dus Van Agt.
De besprekingen in Jakarta duren vier
dagen. Naast ontmoetingen met de
vakministers zoals prof. Wijojo Nitisa-
stro (coördinerend minister voor eco
nomie, financiën en handel), tevens
voorzitter van het Bappenas dat de su
pervisie heeft over de opbouw van het
land, en de ministers Ali Wardhana (fi
nanciën) en Prawiro (handel) staan ook
gesprekken met de Kamer van Koop
handel en bezoeken aan ontwikke
lingsprojecten op het programma.
Daarna begint voor het gezelschap het
toeristische gedeelte. Van Agt en Van
der Klaauw, die zullen worden verge
zeld van minister Mochtar Kusumaat
madja, gaan eerst naar Jogjakarta,
waar zij ontvangen zullen worden door
sultan Hamengkoe Buwono of door de
vice-gouverneur. Daarna komen zij te
rug naar Jakarta om officieel afscheid
te nemen, waarna de reis wordt voort
gezet naar Padang, de hoofdstad van
West-Sumatra, en naar Balikpapan
(Oost-Borneo).
Een uitstapje voor mevrouw Van der
Klaauw naar Tarakan, waar zij is gebo
ren, is van het programma geschrapt
wegens onvoldoende faciliteiten in die
plaats. Vanuit Balikpapan vertrekt het
gezelschap rechtstreeks naar To
kio.
Gespannen situatie in Zuid Libanon
(Van onze correspondent Rienko Wilton)
BEIROET - In Zuid-Libanon is dit weekeinde de kracht
meting tussen de VN-vredesmacht Unifil en de door Is
raël gesteunde christen-rechtse milities van Haddad op
een totale oorlog uitgelopen.
De gevechten van de laatste dagen
worden de zwaarste genoemd
sinds de blauwhelmen twee jaar
geleden naar Zuid-Libanon
kwamen om daar een buffer te
vormen tussen Palestijnse guer
rillero's in het noorden en Israël
en de Haddad-milities in het zui
den.
Juridisch gesproken vallen de
Haddad-enclaves onder het
mandaat en operatiegebied van
Unifil, maar de grensstrook is
sinds juni '78 door Israël en Had
dad verboden gebied verklaard
voor de blauwhelmen. De Liba
nese regering houdt inmiddels
vol dat Israël niet dé waarheid
spreekt wanneer het zegt dat het
zijn troepen uit Zuid-Libanon
heeft teruggetrokken
Het is in deze context dat de huidi
ge oorlog tussen Haddad en Uni
fil gezien moet worden. Oorlog in
die zin, dat alle militaire acties te
gen de VN-militairen door Had
dad begonnen zijn. Officieel doet
Israël niet mee aan de gevechts
handelingen, maar gezien Had-
dads totale militaire en politieke
afhankelijkheid van Israël kan de
openlijke agressie van Haddads
milities tegen Unifil alleen maar
plaatsvinden met instemming
van Jeruzalem.
In regeringskringen in Beiroet stelt
men dat Israëls politiek ten aan
zien van Zuid-Libanon veel ver
der gaat dan preventieve militai
re maatregelen tegen eventuele
Palestijnse infiltraties, zoals een
week geleden toen Palestijnse
commando's dwars door Unifil-
en Haddad-gebied trokken ert de
Israëlische kibboets Misgav Am
overvielen.
Veiligheidsgordel
In Libanon heeft men verschillen
de theorieën over de vermeende
W Israëlische strategie: Israël zou
Unifil willen terugdringen en de
Haddad-zone willen uitbreiden
Claes moet
nieuw kabinet
voor België
gaan formeren
BRUSSEL (UPI) - Koning Boude-
wijn van België heeft zaterdag vi
ce-premier Willy Claes gevraagd
de mogelijkheid te onderzoeken
van de vorming op korte termijn
van een kabinet dat in het parle
ment op een voldoende meerder
heid beschikt om 's lands
problemen aan te pakken en de
hervorming van de staatsinstel
lingen te verwezenlijken.
Claes is een 41-jarige socialist die in
het aftredende kabinet van Pre
mier Wilfried martens ook minis
ter van economische zaken was.
Vorige week woensdag aanvaarde
koning Boudewijn het ontslag
van het één jaar oude christelijk-
socialistische coalitiekabinet van
Martens.
om op die manier op Libanees
grondgebied een veiligheidsgor
del te creëren tussen Israël en Li
banon. Uit dit gebied zouden alle
Palestijnen „weggezuiverd"
moeten worden. Jeruzalem zou
Unifil willen dwingen deze gang
van zaken te accepteren, met als
argument dat de VN-vredes
macht niet in staat zou zijn de
Palestijnen buiten de deur te
houden.
Op deze wijze zou de Israëlische
premier Begin de internationale
gemeenschap voor een nieuw
voldongen feit willen stellen. De
wereldopinie moet, in deze visie,
druk uitoefenen op de regering in
Beiroet om niet langer Unifil,
maar Haddad en op de achter
grond Israël als nieuwe „protec
tor" van Zuid-Libanon formeel te
erkennen. In Libanon wordt zelfs
de mogelijkheid niet uitgesloten
dat Israël - middels Haddad - het
werk van Unifil dusdanig wil
hinderen dat terugtrekking van
de vredesmacht onvermijdelijk
wordt. Hierdoor zou in Zuid-Li
banon een complete chaos ont
staan en zou Israël vrij spel krij
gen om de PLO de genadeklap te
geven.
De PLO immers - nog steeds vol
gens deze Libanese theorie -
wordt op internationaal niveau
steeds meer gezien als onmisbare
gesprekspartner voor het oplos
sen van de Midden-Oostenkwes
tie. Een alternatief voor de - in
Arabische ogen - ten dode opge
schreven Egyptisch-Israëlisch-
Amerikaanse onderhandelingen
over de Palestijnse „autonomie",
welke door de Arabieren, de Pa
lestijnen voorop, worden ver
worpen.
Het duidelijkst wordt dit gedemon
streerd op de zondag begonnen
zitting in de Libische hoofdstad
Tripoli van het tegen Sadat ge
richte „Front van standvastig
heid", bestaande uit Syrië, de
PLO, Algerije, Libië en Zuid-Je-
men. Maar gezien de al maanden
lange ruzie tussen Libië en de
PLO en de onenigheid in de ran
gen van de „standvastigen" over
uitbreiding van het Front met
landen als Irak en Jordanië, kan
van de top in Tripoli weinig con
structiefs worden verwacht.
Het zal moeilijk zijn om een aan
sprekende tegen-strategie te
ontwikkelen voor de Egyptisch-
Israëlisch-Amerikaanse Camp-
Davidformule. Zonder een ver-
zoenig tussen de radicale Gaddafi
en de meer pragmatische Arafat,
die zijn diplomatiek offensief in
Europa wenst voort te zetten, is
de Tripoli-top lot falen gedoemd.
Succes of niet, verwacht wordt
Vliegtuig
verongelukt
FLORIANOPOLIS (Reuter) - vie
renvijftig mensen zijn om het le
ven gekomen toen een Boeing
727 van de Braziliaans.e lucht
vaartmaatschappij Transbrasil
zaterdagavond in een verlaten
streek op rond 25 kilometer van
Florianopolis neerstortte. Vier
inzittenden hebben de ramp
overleefd. Ze liggen in een zie
kenhuis.
Het toestel was met 50 passagiers
en 8 bemanningsleden op weg
van Sao Paulo naar Florianopo
lis.
dat de zitting van het „Front van
standvastigheid" maandag of
dinsdag zal worden afgeslo
ten.
Vandaag komt in New York de
Veiligheidsraad bijeen ter be
spreking van de explosieve situa
tie in Zuid-Libanon. Dinsdag
moet de Israëlische leider Begin
in Washington de vastgelopen
„autonomie"-besprekingen met
president Carter hervatten. Dit
alles betekent dat de komende
dagen op drie plekken - New
York, Washington en Tripoli -
vrijwel tegelijkertijd, zij het van
uit totaal verschillende benade
ringen, in feite gesproken zal
worden over één en dezelfde
zaak: de Palestijnse kwestie.
Van onze correspondent Henk
Kolb)
WASHINGTON - President Carter
heeft zijn bondgenoten een ulti
matum gesteld voor het nemen
van economische en diplomatie
ke maatregelen tegen Iran, ter
ondersteuning van de Ameri
kaanse sancties. Carter heeft dat
afgelopen weekeinde in een
vraaggesprek met Europese tv-
journalisten onthuld, maar niet
de uiterste datum genoemd die
hij op het oog heeft. Volgens
zegslieden in Washington zou die
in de eerste week van mei lig
gen.
Aanslagen in
Noord-Spanje
MADRID - Een gewapende man
heeft gisteren in Vitoria de 46-ja-
rige Eugenio Lazaro Valle, infan-
teriekapitein en hoofd van de
gemeentepolitie, vermoord. De
dader wachtte zijn slachtoffer op
toen hij uit de kerk kwam en
schoot hem in het achterhoofd.
Direct na de aanslag vluchtte de
dader in een gereedstaande ge
stolen taxi. De politiecomman-
dant was in het verleden herhaal
delijk bedreigd door de ETA.
Bij een pro-republikeinse manifes
tatie in Pamplona, de hoofdstad
van de half Baskische provincie
Navarra, is het gisteren tot een
gewelddadige confrontatie ge
komen tussen duizend demon
stranten en de politie. De beto-
gersndie zich tegen de monarchie
van koning Juan Carlos ver
klaarden, herdachten het feit dat
49 jaar geleden de Spaanse twee
de republiek werd uitgeroe
pen.
Een politieagent is zaterdag in het
Baskische plaatsje Pasajes de
San Juan tijdens een herden
kingsmanifestatie voor Carlos
Saldise, die in januari van dit jaar
door een extreem-rechtse orga
nisatie werd vermoord, door
deelnemers in elkaar geslagen.
De politieagent, die in bur
gerkleding de bijeenkomst bij
woonde, werd door enkele om
standers herkend. Hierop trok de
agent zijn pistool, maar dit werd
door de aanvallers afgepakt. De
politieman is met ernstige
kneueingen in en ziekenhuis op
genomen.
De VS hebben in de afgelopen da
gen in steeds duidelijker termen
hun ontevredenheid te kennen
gegeven over wat in Washington
wordt beschouwd als een gebrek
aan steun van zijn bondgenoten.
Carter redeneert dat de VS op ei
gen gelegenheid tot het nemen
van zeer vergaande maatregelen
zullen moeten overgaan. Daarbij
wordt in de eerste plaats gedacht
aan een blokkade, maar Carter
sluit militaire actie geenszins
uit.
De VS willen nu, zo lijkt men uit
Carters verklaringen te mogen
destilleren, dat hun bondgenoten
in Europa en Japan de diploma
tieke betrekking met Iran ver
breken. Nog vorige week maakte
minister van buitenlandse zaken,
Vance, duidelijk dat de VS begrip
hadden voor de andere positie
van zijn bondgenoten tegenover
Iran en vroeg slechts om het te
rugroepen van ambassadeurs.
Thans wenst Carter dat de geal
lieerden zich gedragen „in over
eenstemming" met het Ameri
kaanse beleid. Hij verlangt dat zij
de acties steunen die zij in de
Verenigde Naties al hebben
goedgekeurd en indien zulke ge
zamenlijke strafmaatregelen
zouden falen, een verbreking van
de diplomatieke betrekkin
gen.
Op de achtergrond van Carters
missive aan de bevriende rege
ringsleiders staat de overweging
dat die bondgenoten min of meer
tussen hamer en aambeeld zitten:
als zijzelf maatregelen nemen te
gen Iran zal dit land weigeren nog
olie te leveren. Indien zij geen
maatregelen nemen van door
slaggevende betekenis, zal Ame
rika via een blokkade die leveran
ties tegenhouden.
Iraanse olie is op dit moment gege
ven een betrekkelijke overvloed
aan olie op de wereldmarkt, voor
Iran als bron van inkomsten van
meer belang dan voor de ver
bruikende landen. De VS veron
derstellen dat Iran economisch
kan worden gebroken als het zijn
olie-inkomsten moet missen.
Niettemin heeft Carters jongste
diplomatieke manoeuvre onder
diplomaten in Washington ver
bazing gewekt. Een hunner zei:
„Het is een merkwaardige ont-
NEW YORK - Een sympathisant van de nieuwe regering in Liberia
steekt zijn vuist in de hoogte als gebaar van overwinningDe Liberiaan
se VN-missie in New York werd door de Liberianen bezet, in afwachting
vertegenwoordiger.
wikkeling dat een president die
maandenlang aan Iran geen dui
delijk ultimatum heeft willen
stellen, nu zijn bondgenoten wel
op korte termijn voor het blok
zet".
De verhoudingen tussen Europa,
Japan en de VS zullen er niet be
ter op worden wanneer de Ame
rikanen deze geallieerden een
buitenlands beleid gaat voor
schrijven, zo wordt te Washing
ton gevreesd. Anderzijds staan
voor Carter grote politieke be
langen op het spel. Opiniepeilin
gen wijzen uit dat het Ameri
kaanse volk (dat straks een nieu
we president moet kiezen) geen
geduld meer heeft en actie wenst
te zien. De cijfers verraden ook
dat Carter weer snel aanhang aan
het verliezen is.
Weinig heil
Bondskanselier Helmuth Schmidt
heeft intussen al laten weten
weinig heil te zien in economi
sche sancties, terwijl ook de an
dere westelijke bondgenoten
zich terughoudend hebben ge
toond, ook nu de interventie van
de EG-ambassadeurs bij de
Iraanse president Bani-Sadr
kennelijk geen succes heeft ge
had. Gisteravond vond nog
overleg plaats tussen de westelij
ke bondgenoten over de meest
geëigende reactie.
In Teheran werd bekendgemaakt,
dat de „studenten" in de bezette
ambassade het Internationale
Rode Kruis toestemming hebben
gegeven de gegijzelden te bezoe
ken. Vandaag zou een delegatie,
waarvan ook vertegenwoordi
gers van het Iraanse Rode Kruis
(de Rode Leeuw en Zon) deel
uitmaken, naar de ambassade
gaan.
De officiële woordvoerder van het
Vaticaan bevestigde zaterdag,
dat paus Johannes Paulus II een
boodschap heeft gezonden aan
de geestelijk leider van Iran,
Chomeini. De inhoud van de
boodschap werd niet bekend
gemaakt, maar in Teheran ver
luidde zaterdag dat de paus had
gevraagd om een „rechtvaardige
oplossing" van de Iraans-Ameri-
kaanse crisis en van het probleem
van de gijzeling. Verder zou de
paus van zijn grote bezorgdheid
hebben blijkgegeven, en gezegd
hebben dat hij God zou bidden
om bescherming van Iran en om
geving".
MONROVIA (Reuter, AFP) - Het
Liberiaanse leger heeft de situa
tie in Monrovia vast in de hand na
de staatsgreep die aan president
William Tolbert en diens zoon het
leven kostte.
Soldaten hebben gisteren de hele
dag gezocht naar hoge functiona
rissen van de vorige regering die
zich nog in Monrovia schuil hou
den.
President Tolbert was een van de
rijkste zakenlieden van zijn land.
De staatgreep kan worden gezien
als een reactie van de armen op
het bewind van de rijken in Libe
ria. Tolbert was de vertegen
woordiger van een elitegemeen
schap, namelijk de 45.000 af
stammelingen van de bevrijde
Amerikaanse negerslaven die in
het begin van de negentiende
eeuw naar Liberia gingen en daar
in 1847 Afrika's oudste republiek
stichtten.
Stemrecht
De beperking van het stemrecht tot
mensen met een zeker bezit
maakte dat de 'inboorlingen'
voor het overgrote deel geen
stemrecht hadden. Een paar da
gen vóór de staatsgreep was ech
ter een wetsontwerp aangeno
men dat de invoering van alge
meen stemrecht voor volwasse
nen inhield. Het onderscheid tus
sen 'arm en rijk' bestond ook in
het leger. De afstammelingen van
de uit Amerika gekomen negers
waren officier, de. inheemse ne
gers konden maar zelden verder
komen dan onderofficier. De
staatgreep werd geleid door on
derofficieren. De grote man is
sergeant-majoor Samuel K. Doe
die zich tot staatshoofd heeft uit
geroepen.
Een van de eerste daden van de
nieuwe regering was het verho
gen van het loon van de gewone
soldaat. De nieuwe regering heeft
ook leden van de Progressieve
Volkspartij (PPP) die gevangen
zaten, in vrijheid gesteld. Deze
partij was de vorige maand ver
boden nadat haar leider, Gabriel
Baccus Matthews, vergeefs had
aangedrongen op een algemene
staking om de regering van Tol
bert ten val te brengen. Mathews
had vandaag terecht moeten
staan op beschuldiging van
hoogverraad. Hij is gisteren ech
ter tot minister van buitenlandse
zaken benoemd.
Israëlische
vliegtuigen
ontbladerden
gewassen van
Arabieren
JERUZALEM (AFP) - Tiental
len hectares graan en olijven
van Arabische inwoners van
de streek rond Hebron zijn
onlangs verloren gegaan door
een besproeiing met ontbla-
deringsmiddelen door vlieg
tuigen van het Israëlische
ministerie van landbouw.
Volgens ooggetuigen zijn
landbouwgronden bij de dor
pen Idna, Doura en Yatta ge
troffen. Volgens Israëlische
militaire zegslieden is de
schade 'bij vergissing' toege
bracht.
Volgens waarnemers is het al de
tweede keer in enkele weken
dat een dergelijke actie wordt
ondernomen door de 'groene
eenheid' een gespecialiseerde
afdeling van het ministerie
van Ariel Sharon, die bekend
staat als een vurig voorstan
der van Israëlische nederzet
tingen op de westelijke Jor-
daanoever.
Ook de zoon van Tolbert werd
door de leiders van de staatsg reep
gedood.
Het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken- heeft laten
weten dat het nieuwe bewind in
Liberia op vriendschappelijke
voet met de VS wil blijven staan.
Tribunaal
Het nieuwe militaire bewind in Li
beria zal een militair tribunaal in
stellen dat regeringsfunctiona
rissen van het vorige bewind zal
moeten bei'echten, voorzover zij
zich schuldig hebben gemaakt
aan corruptie, hoogverraad en
grove schending van de mensen
rechten. Nog vandaag zou Doe
een persconferentie houden over
het te voeren beleid en de eerste
maatregelen op politiek, econo
misch en sociaal terrein van de
nieuwe regering, die hij gisteren
benoemde. Deze telt negentien
leden en bestaat in meerderheid
uit burgers. Er zitten slechts vijf
militairen in het kabinet, name
lijk op financien, arbeid, jeugd en
sport, landbouw, handel en PTT.
De minster van defensie is een
burger. Drie ministers van het
bewind van Tolbert hebben hun
post behouden.
In New York hebben sympathisan
ten van de nieuwe Liberiaanse
regering de Liberiaanse VN-mis-
sie bezet en zullen dit naar hun
zeggen blijven doen totdat een
permanente vertegenwoordiger
is gearriveerd. Naar een woord
voerder zei, wil de groep voor
komen, dat eigendommen of do
cumenten worden ontvreemd
door medestanders van de vorige
regering. De overneming van de
missie in Manhattan werd uitge
voerd slechts enige uren nadat
Tolbert was gedood.
ESKADER DES DOODS - In bui
tenwijken van de Braziliaanse
stad Rio de Janeiro zijn zaterdag
acht met kogels doorzeefde lijken
gevonden, die sporen van folte
ring droegen. Volgens Brazi
liaanse kranten gaat het om
slachtoffers van het 'eskader des
doods', een extreem rechtse or
ganisatie waartoe ook politie
agenten behoreii. De organisatie
legt zich toe op het doden van
misdadigers en linkse activisten,
die naar hun mening door de offi
ciële justitie te mild worden be
handeld.
