Gelukt
„Ach wat aardig nu dat u weer
komt", zegt de veredelaar
door de telefoon, „er is in die
jaren weer van alles gebeurd.
De misschien wel wat te ruwe
schil van de Karmijn, daar
hebben we iets op gevonden.
En weet u nog dat ik u zei er
wel duizend gulden voor over
te hebben als het lukte met
een perzik en een pruim? Ik
kan u zeggen: het is voor el
kaar"
Huize Sonnehaert aan de rand
van het dorp Winssen (een
tiental kilometers ten noord
oosten van Nijmegen) ligt er
nog net zo rustig bij als toen.
De fruitschaal in de woonka
mer is rijk opgetast. Aan de
wand imponeert het in de vo
rige eeuw geschilderde voor
geslacht: een welgedane re
der pralend temidden van de
zijnen op het inmiddels ge
sloopte landgoed Goe Ree
onder Bergen op Zoom.
De man gokte op het zeil, dacht
dat de stoommachine het
nimmer zou redden, raakte
hierdoor aan de grond en is,
afgaande op dit treurig relaas,
nog net op tijd in al zijn glorie
geschilderd. De Sonneville:
„Wij zijn in de familie alle
maal slechte handelsmensen.
Vroeger was je dan al hele
maal vogelvrij
Onder een eerste kop thee met
een cocosmacroon blijkt dat
de Karmijnappel na zijn zo
hoopgevende begin door
diepe dalen is gegaan. Met
name de onverwacht ernstige
nachtvorst in de nacht van 28
op 29 april 1976 werd een slag,
die een hele jaargang verniel
de. Te meer daar er ook nog
een droge zomer op volgde,
terwijl de Karmijn, zo zegt de
veredelaar uit, juist het best
aardt in een gelijkmatig voch
tig kustklimaat, met droge
nachten.
De Sonneville: „Het is zo n gro
te appel. Maar dat zegt niets.
Ook bij mensen is het niet zo
dat de kleinsten automatisch
de zwaksten zijn".
De Karmijn kwam dat rampjaar
te boven, er worden nu weer
veel jonge bomen verkocht,
„maar ik ben er bepaald niet
voor dat iedereen hem maar
plant. Hij moet voldoende
bekendheid krijgen, maar hij
moet niet te gewoon worden
want dan daalt de prijs
Deftig
- Let u er in winkels scherp op
of uw Karmijn er verkocht
wordt en hoe hij erbij ligt.
„Ik kom zelden in de stad. maar
je hoort wel eens wat. Laatst
kreeg ik in een toch wel vrij
deftig hotel een Karmijn ge
serveerd. Dat doet je dan
goed
Omdat je in het veredelen en
telen van appels niet gauw
een rijk bestaan vindt en hij
Sonneville is een geduldig
mens. „Ja, wat is blij? Een
blije appel heeft een blos.
Daarom is zo n Granny Smith
natuurlijk geen blije appel. Al
dat groen. Nee, een blije appel
heeft een effen blos. Maar een
groene appel met een rode
blos, dat kan ik ook niet blij
noemen". „Neem een septe-
rappel: prachtige appel, doet
op de veiling over de gulden
de kilo, smaakt redelijk, maar
blij? Nee"
Hij pakt een schitterende
vrucht, rood met een volle
gele blos. Raak! „Dit is blij.
Een mooie effen gele blos, dat
bedoel ik met blije appels. Is
het geen plaatje? Vogels pik
ken altijd in blije appels en
dat is een goed teken. Want
het zijn niet de slechtste
vruchten waar de vogels in
pikken en de insecten aan
knagen".
- U bent, dacht ik, nog de enige
veredelaar in Nederland.
Over dit alles kunt u eigenlijk
met niemand verstandig pra
ten?
Ingenieur De Sonneville knikt.
„Ik wil er niet te veel over kla
gen maar op het instituut in
Wageningen hebben ze het
veredelen van appels en pe
ren gewoon afgeschaft. Ze
zullen er spijt van krij
gen"
Snel schakelt hij over naar een
aanmerkelijk vrolijker tafe
reel: „Een paar jaar geleden
heb ik gewoon staan lachen
onder een boom, zulke mooie
peren hingen eraan. Net mar
sepein. Ik heb nog op het punt
gestaan ze bij Albert Heijn
tussen de marsepeinperen te
leggen, zo mooi gaaf en kleu
rig waren ze. En met een blos:
echt wat ik dan een blije peer
Eenzijdig
Driemaal daags neemt inge
nieur De Sonneville onder het
werk zelf een appel: om tien
uur, twaalfuurendrieuur. En
toen de kinderen nog wat
jonger waren schilde hij elke
avond onder het Journaal een
groot bord appels voor het
hele gezin. Dit alles dan nog
weer aangevuld met af en toe
een portie goed op smaak ge
brachte appelmoes. „Soms
denk ik wel eens: zo'n leven is
haast te eenzijdig. Je hebt ook
tijden dat het allemaal heel
gewoon is en er niets bijzon
ders gebeurt. Maar toch blijft
steeds die uitdaging. Zwarte
bessen met rode bessen krui-
bessen. Dat kan. Of: bramen
met frambozen".
Hebt u zich op dit punt nog
een doel gesteld.
„Ja, ik denk
nog wel vaak eens
aan een gi
>ede peer. Alle pe-
rekruisingen komen nu van
de Confer
ence-peer. Sterke
schil, goec
le smaak. Ik vind
dat een a
ingstig bezit: een
peersoorl
vaar verder al onze
peren op bi
cl listen Daai komt
bij: voor e<
en groot deel moet
ik van de
peren leven. Daar
om: ik wc
in er eigenlijk wel
graag een
goede bij vinden.
Goede srr
taak', steike schil,
vin kleur
ook; hoeft hij nog
Inet een, 1
:o blij te zijn
We lopen na
ar buiten voor een
korte war
ideling tussen de
iilingen. Bij de bui-
tèndeur s
kistje goi
toten uii op een
udienetten. Inge-
WINSEN (Gld) - De
bloesem van de Jo
nathanappel had
eerst nog een dag in
een vaas in de ka
mer gestaan om zo
het stuifmeel wat
williger te maken.
En toen gebeurde
het: ir. Piet de Son
neville (62), appel
veredelaar te Wins
sen in het land van
Maas en Waal,
bracht met een pin
cet een beetje van
dit stuifmeel over
op de uitverkoren
stamper in een Cox
Orange-boom naast
zijn woning Sonne
haert.
Het was net Pasen geweest in het jaar des Heren 1949,
de lente was mild van toon, in Den Haag kwam het
proces tegen Rauter, „de beul van Holland" op
gang, de trein Cairo-Haifa liep op een miin. de uiteif-
te van scheerzeepbonnen werd iets verruimd en
's lands economie wachtte op het Marshall-plan om
uit de naoorlogse problemen te komen. En rond de
zo gewaagd bestoven stamper groeide en groeide de
Cox-Jonathan-kruising.
Na zeven zomers was het zover:
op 8 oktober 1956 plukte de
ingenieur het eerste resultaat
van dit overspelige koppelen
van twee appelrassen: een
forse, gedeeltelijk rode appel.
Hij noemde hem; Karmijn de
Sonneville.
Het duurde nog weer tot de
herfst van 1973 dat het nieuwe
ras zo royaal had aangejongd
dat er van een heuse oogst
sprake was. De appel kwam
in de krant ën voor de radio,
de schil werd daarbij om
schreven als „enigszins ruw'
het vruchtvlees was zonder
meer stevig, de smaak: fris
Kalm
In die dagen trof ik de appelver
edelaar voor het eerst. Een
rustige man, die jaren had
gewerkt op het instituut voor
veredeling van tuinbouwge-
wassen te Wageningen en die
het beginnend succes van zijn
nieuwe Karmijnappel kalm
ontleedde. Op een vraag of
zijn Karmijn ronduit mooi
was, antwoordde hij bijvoor
beeld zeer genuanceerd:
„Noue, hij heeft de roep erg
kleurig te zijn. Dat vind ik
persoonlijk wat sterk. In
Wageningen zei iemand: hij is
kenmerkend lelijk. Dat is
natuurlijk onzin".
Het werd een ontspannen ge
sprek waarbij er steeds meer
appels op het pluche ta
felkleed kwamen om het be
toog te illustreren of kracht
bij te zetten. De ingenieui
kreeg de bezoeker geheel op
de knieën toen hij van een
door zijn vrouw aangereikte
peer eerst voorspelde hoe de
ze er binnen qua klokhuis uit
zou zien, en hem daarna door
sneed: het klopte.
Hoop
„Ja, waarom doe je dit? Het is
de hoop iets goeds te vinden.
Zaailingen overhouden aan
het kruisen van een perzik
met een pruim: daar zou ik
bijvoorbeeld wel duizend
gulden voor over hebben. Een
fruitveredelaar vindt mis
schien eén goed ras in zijn
hele leven. Het duurt allemaal
zo lang, het duurt 25 jaar. Ik
loop, ook nu de Karmijn er is,
nog steeds risico s; er kan van
alles misgaan, maar ik lieg als
ik het ontken: de Karmijn de
Sonneville wordt een groot
Nadat we weer een aantal ap
pels grondig hadden beke
ken, waarbij de Golden Deli
cious streng werd afgewezen
(„de mensen zijn de Golden
Delicious moe geworden, ik
krijg brieven uit Duitsland
dat ze zich ook daar aan de
Golden Delicious „satt gëges-
sen habenlichtte hij de
boeiende wereld van het fruit
toe mét het verhaal over een
appelveredelende kluizenaar
in het land der Belgen: „Hij
woonde in een soort kippen
hok. Hij maakte er kruisin
gen, maar zijn broer, die het
allemaal niet zo goed begreep,
ruimde het dan weer op.
Niemand had contact met
hem, als er iemand op bezoek
kwam. verborg hij zich"
„Ik ben op de motor onver
wachts naar hem toegegaan
en overviel hem als het ware
bij zijn kippenhok. Nu had ik
gelukkig iets aardigs voor
hem meegenomen: een pruim
die geel is, maar die toch rode
vruchten geeft. Dat vond hij
zo leuk, dat hij mij vertrouw
de
„Die man, die had precies het
geduld dat je voor veredelen
nodig hebt. Een natuurmens
hij had het geleerd van de
broeders van het klooster.
Een goed verstand, maar hij
verdiende de kost niet
Hond
„Rijk word je er ook niet van,
het kost veel geld. Alles
steeds weer nalopen. Appels
merken terwijl ze nog aan de
boom hangen. Kruisingen
maken. Af en toe plukken
kinderen je appels eraf. Ik
heb ook wel gehad dat een
hond de pitten uit de pot
krabde. Allemaal tegensla
gen. Maar toch ga je door: in
l'eite wil je Nederland een
nieuw ras geven. Je stelt je
een bepaald doel. Vroege
pruimen, bijvoorbeeld. Of
een late appel. Daar hoop je
dan op
Dat was ingenieur Piet de Son
neville in de late herfst van
1973. Je vergeet hem weer en
zijn appel ook, tot dc? laatste
maanden de kisten Karmijn
appels een voorname plaats
gingen innemen in menige
groenten- en fruitzaak.
De Karmijn zet door; de in de
week na Pasen 1949 uitge
voerde bestuiving van de Cox
Orange dooi ëen Jonathan,
lijkt te gaan wortelen in
fruitminnend Nederland.
appels van de Lunterse Tuin-
bouwvereniging die daar in
de tuin van notaris Ten Ham
hingen. De Lemoenappel, de
Notarisappel en de Lunterse
Pompelling. Prachtige appels
zonder te spuiten, terwijl als
je bij goudrenetten niet spuit,
ze vol kroet zitten".
„Het verdwijnt allemaal. Wat ik
bijvoorbeeld nog wel eens
zou willen hebben is een Fer-
tillity-peer. Maar niemand
weet er eentje te staan; ik
denk dat ik nog eens een op
roep plaats in ons vakblad. Je
moet het van gelukjes heb
ben. Toen ik een Karmijn
boom naar Engeland bracht,
ben ik daar nog eens een Pap
pie tegengekomen, een ge
slaagde kruising tussen appel
en peer.
Levenslang
- Maar als u nu zelf ook nog met
een kruising tussen een appel
en een peer zou beginnen,
gaat daar weer zo'n twintig
jaar overheen.
„En ik ben al 62. Dat is het hem:
het duurt allemaal geweldig
lang. De ontwikkeling van
zo n Kannijnappel, dat loopt
ook een levenlang netje mee.
Maai toch, het is belangrijk.
Voor de mensheid, vooi de
wereld. Als ik een nieuw ras
win, gaat het straks over mil
joenen goede vruchten
- Maar wat is dan het belang
voor de mensheid?
„Het belang is dat ei weei eens
iets anders komt dat nog te
betalen is ook. Neem nu die
kiwi-vruchten waai ze het nu
weer ovei hebben. Neem me
niet kwalijk, maar ze zijn
hartstikke duur. En als u me
eerlijk vraagt: een komkom
mer is net zo lekker. Persoon
lijk heb ik liever een lekkere
kers dan zo'n kiwi".
„Maar ze willen steeds weer iets
anders. Neem mijn bloedpe-
ren. Met de kerstveiling heb
ik er een paar kistjes bijge
daan. Ik moet zeggen: ze wor
den vorstelijk betaald. Ter
wijl het maar een vrij matige
stoofkwaliteit is. Maar men
sen willen steeds iets anders.
De sterappel ook, m'n vroege
ster, eigenlijk met eens een
echte ster, ik sta er van te kij
ken wat voor mooie prijs die
naar huis brengt".
Granny
Er komt een groene Granny
Smith op tafel. „Geen mooie,
dit exemplaar. Maar op zich
zelf is het wel een fraaie, ta
melijk houdbare appel, maar
niks bijzonders. Mijn Mei
prinses is zeker zo houdbaar.
staan ze nu Grannies te pluk
ken en zij liggen zo zes maan
den op ons voor. Maar het
blijft gewoon een groene ap
pel, die Granny Smith
„Ik moet er eerlijk bijzeggen:
mijn Meipi inscs mocht ook
nog wel wat roder. Ik moet
nog maai eens kruisen met
een mooie gekleurde appel,
zodat hij zijn sappige smaak
en z n houdbaarheid houdt,
maar nog wat meer kleur
krijgt
Blij
We gaan praten over de blijheid
van appels, een begi ip waai je
in het begin wat aan moet
wennen. Maai ïngenieui De
daarnaast ook wat grond in
reserve wil houden, doet de
heer De Sonneville ook in
tarwe. Is dat niet behelpen
voor een appelveredelaar in
Hij antwoordt op zijn bekende
kalme toon: „Ach. Ik kweek
bijvoorbeeld ook sterappels.
Dat staat er weer tegenover.
Ik hoop over een jaar of tien
een mooie sterappel te heb
ben. Daarnaast heb ik mijn
Meiprinses, een hele late ap
pel, een hoge appel ook.
,Maar vooral met zo n sterappel
ben je toch ook wel bezig met
het oude ideaal van de appel:
lekker en mooi. Vroeger leg
den ze die sterappels na de
pluk ook eerst een tijdje bui
ten in het stro om op kleur te
komen
- Toch een heel ander gezicht
dan zes waterige Golden De
licious in een plastic zak
je.
De Sonneville: „Zeker. In korte
tijd is een heel assortiment
verdwenen. Op het tuinbouw-
\nstituut in Wageningen
had ik duizend appel- en dui
zend peresoorten. t Was
prachtig, maai na mijn vér-
trek is het allemaal wegge
daan, want het ko.stte zoveel
ruimte. Ik vcimoed dat dit
niet verstandig is ge
weest
„Het mooie van oude rassen is
vaak dat ze ongevoelig zijn
vooi allerlei ziekten zodat je
niet hoeft te spuiten. Zo n
bellelleui buvooi beeld of de
