Wij baren geen
kinderen meer
Pff©ïmï)©feCT)© ©©ÏÏi© V©© Vtf©(U]W©©
m §>M$ê tf©<g)©© ©^©innfeM©^
mM
ZATERDAG 5 APRIL 1980
PAGINA 25
Vrouwen brengen een nieuw wapen in de strijd: de geboortestaking. Ze
weigeren kinderen te baren in een vervuilde wereld. Het wapen richt
zich met Pasen tegen de Atoomfabriek in de Westduitse deelstaat Ne-
dersaksen. Ze protesteren daar met bloemen in de hand.
Een reportage van verslaggever Pieter van de Vliet en fotograaf Michael
Kooren.
Op de muren, op regelmatige
afstanden, waterwerpers. Ze
kunnen in alle richtingen
draaien.
Jongens van de Grenzschutz
hebben, om de tijd te doden,
de waterwerpers met denne-
groen gecamoufleerd. Net
echt. Een mitrailleurnest uit
een spannend jongensboek.
Torens met schijnwerpers
ook. 's Nachts baadt de hoor
plaats in licht. De televisie,
waarmee de poort wordt be
waakt, is weggemoffeld.
De apparatuur, waarmee ook
opnamen kunnen worden
gemaakt, is met de elektroni
sche afstandsbediening van
de slagboom ondergebracht
in een onschuldig uitziende
werkkeet. Daar worden ook
de gegevens van bezoekers
genoteerd.
Het terrein binnen de muren is
zo'n drie voetbalvelden groot.
Tweederde ervan is bestemd
voor de verdediging van de
boortoren. Een landings
plaats voor helikopters is er
voor bedrijfsongevallen, heet
het. En er is parkeerruimte
voor pantserwagens, water
werpers en arrestantenwa
gens.
Verboden
De vraag om even te mogen kij
ken binnen doet onrust ont
staan. Argwaan ook. Een met
sterren getooide, krijgshaftig
ogende heer in gevechtspak
verschijnt. Nee. Toegang ver
boden. Voorschrift. Maar
waarom? Er is toch niets ge
heimzinnigs te zien aan een
boortoren? Voorschrift, zegt
de officier.
De actievoerders vergelijken de
bunker met een concentra
tiekamp. Ze schuwen ook een
vergelijking met de slechts
luttele kilometers verwijder
de Oostduitse muur niet. Ze
verkopen ansichtkaarten met
daarop beide muren! Die
rondom de hoorplaats in
Gorleben en die langs de El
be. „Muren die ons verbin
den. Hereniging 1979", staat
Op die kaarten wordt niet ver
meld dat de muur 'druben'
weliswaar op een eenvoudig
tuinhek lijkt, maar tevens is
volgestouwd met doodsau-
tomaten; het aanraken ervan
betekent de dood. En in de
DDR mag niet worden gede
monstreerd tegen kernener
gie.
Over de verkoop van die an
sichtkaarten en ander actie
materiaal moet sinds kort
omzetbelasting worden be
taald. Dat vinden de actie
voerders pesten. Net als het
terugvorderen van gesubsi
dieerde dieselolie die protes
terende boeren gebruikten
om met hun tractoren naar
Hannover te rijden.
Invloed
Een andere graaf Von Bern-
storff zu Wehningen. een oom
van de grootgrondbezitter
maar aanzienlijk minder rijk
sinds hij Schiermonnikoog
aan Nederland en zijn land
goed aan de DDR kwijtraak
te, zorgt dat we de boortoren
van binnen mogen bekij
ken.
De 78-jarige graaf mag dan be
rooid zijn, hij heeft wel in
vloed. Als burgemeester van
Dannenberg bijvoorbeeld. De
graaf beveelt een gesprek met
Wilhelm Kulke (39) aan. „Die
heeft de Bondsregering in
Luchow neergezet om de op
positie glad te strijkenaldus
de graaf. Kulke lacht „Je
moet mij meer als een om
budsman zien".
Naast het propagandamateriaal
voor kernenergie beschikt hij
in zijn huiskamerachtige kan
toor ook over flink wat mate
riaal van de tegenstanders.
Terwijl hij ook toeristisch ma
teriaal ruim 'voorhanden
heeft
Kulke. de das nog om maar het
colbert reeds uit, zegt welis
waar voor kernenergie te zijn.
maar vooial ook begrip en
oog te hebben voor al wat in
deze ook voor hem dierbare
omgeving speelt. Zijn ouders
wonen in de buurt, al zal hij
niet zeggen aan welke kant ij
staan. Hij moet objectief blij
ven. vindt hij. Al wil hij wel
voorzichtig kwijt het een
slechte zaak te vinden dat de
politie mensen onder dwang
fotografeert en niet wil zeg
gen wat er met de foto's ge
beurt.
Maar ze moeten ook weer niet
zeggen dat de politie er voor
niets is Er wordt o
ntzettend
veel vernield Nie
t zo zeer
door demonstranten uit de
streek als wel door die van cl
ders Er zijn nogal
wat com-
munisten onder", zc
?gt Kulke.
En wat die bome
n betreft
waar demonstrante
toen ze weiden or
ngezaagd
„Als je de foto's goc
d bekijkt.
zie je dat de politie a
lie moeite
doet om te voorki
omen dat
iemand zich bezee
rt. Zie je
niet hoe ze die booi
met die
jongen er in o
mdersteu-
lulke heeft oog voor
beide zij-
den, zegt hy.
GORLEBEN - Voor elk
kind dat niet werd ge
boren, is een narcis ge
plant op het landgoed
van graaf Andreas von
Bernstorff zu Wehnin
gen. De bloembollen,
toegezonden uit alle
delen van de Bondsre
publiek, zijn een sym
bolisch steuntje in de
rug van meer dan twee
duizend Duitse vrou
wen, die weigeren kin
deren te baren zolang
de regering doorgaat
met kernenergie. De
graaf is geen tegen
stander van kernener
gie. Toch heeft hij ge
weigerd een brok van
zijn ruim bemeten bezit
- de Veluwe is daarbij
vergeleken een voor
tuintje - te verkopen
aan de Deutsche Ge-
sellschaft fur Wiederau-
farbeitung von Kern-
brennstoffe (DWK) uit
Hannover, de hoofd
stad van de deelstaat
Nedersaksen.
Die zeshonderd hectaren wil hij niet afstaan voor het
een „atoompark". De 38-jarige Andreas doet wat alle voorvader
lijke graven eerder deden in Gartow aan de Elbe: hij zorgt ervoor
dat dit mooie stuk Duitsland mooi blijft. Mooi wil zeggen: bos,
water, wild en vogels, nauwelijks verkeersborden en geen ver
keerslichten. En zeker geen vuil van de vooruitgang
Dat wordt wel even anders als daar „het grootste Europese indus
trieproject" van twaalf miljard mark wordt gebouwd. Dat bete
kent een opwerkingsfabriek die een enorme hoeveelheid pluto
nium produceert, opslag van hoog radioactief afval in de zoutla
gen onder Gorleben. Het betekent ook de bouw van zestig meter
hoge betonnen bunkers, waarvoor twee miljoen kubieke meter
grind moet worden opgeslagen in het natuurbeschermingsgebied
Lucie.
Waar nu nog vriendelijke kronkelweggetjes zijnkomen dan strak
ke rondwegen. Tenslotte moet je die driehonderd vrachtwagens
en zesduizend personenauto's, die dagelijks van en naar het
bouwterrein rijden, ergens laten.
Jacht
De graaf, partijvriend van CDU-premier van Nedersaksen, Ernst
Albrecht, houdt van de jacht, niet van ringwegen. En die jacht is
ook zonder ringwegen nu al verstoord. Al was het alleen maar
door de nogal intensief rondrijdende politie.
Hoewel de graaf zich niet druk maakt over atoomondernemingen
elders en hij zich evenmin geroepen voelt met de actievoerders op
de barricaden te gaan. heeft hij voor een uiterst zacht prijsje een
niet onaanzienlijk stuk land verpacht aan de burgerinitiatief
beweging.
Daar. langs de weg van Gartow naar Trebel. is in het, na een
zinderende bosbrand ontstane maanlandschap een speelplaats
neergezet, geheel geschapen uit wal de natuur ons geeft. Er zijn
ook jonge boompjes geplant. En narcissen voor vrouwen die geen
kinderen willen krijgen. Dat de narcissen niet zijn opgekomen,
heeft niets te maken met kernafval. Het was gewoon te lang
koud.
Paasprotest
Bij die speelplaats komen met Pasen vrouwen uit vele landen,ook
uit Nederland om met bloemen in de hand te protesteren. De
bedoeling is dan de geboortestaking flink uit te breiden. Die sta
king moet tevens ats een protest worden gezien tegen de bewape
ningswedloop. de milieuverontreinigingde bio-industrie en de
chemische landbouwmethoden die het voedsel vergiftigen.
De graaf treft de kinderloze
vrouwen aan zijn zijde in zijn
strijd tegen overtollige we
gen. Want die vrouwen vin
den dat de verkeerspolitiek in
de Bondsrepubliek zo moet
worden omgebogen dat ein
delijk aandacht wordt be
steed aan de ongeveer zeven
tig procent niet gemotori
seerde Westduitsers.
Skelet
Een van de organisatoren van
het internationale vrouwen-
treffen met Pasen is Lilo
Wollny (53). Voor haar huis in
het gehucht Vietze hangt een
bord met de dood van pierla
la. Een akelig lachend skelet
met een benig teentje op een
doodskist. De begeleidende
tekst meldt dat atoomkracht
slank maakt.
Is het toeval dat de beentjes van
pierlala in de vorm van een
hakenkiuis zijn gete
kend?
Lilo snoert eerst de mond van
haar eveneens in het actie
voeren geharde man Peter
(61). „Nou is het de beurt aan
de vrouwen", zegt ze. „Vrou
wen kunnen meer. Meer dan
ze zelf denken en veel meer
dan veel mannen denken.
Vrouwen hadden al veel eer-
der moeten besluiten geen
kinderen te krijgen. Adolf
Hitler gebruikte kinderen om
oorlog te voeren. Kinderen als
kanonnenvoer. De oorlogsin
dustrie vaart wel bij een hoog
kindertal. Geen kinderen
krijgen is een vrouwelijk wa
pen".
Zelf heeft ze vijf kinderen. Die
hebben niet kunnen beslissen
of ze wel of niet geboren wil
den worden. Ze zijn redelijk
goed opgevoed. Maar wat is
dit voor een wereld? Lilo
voelt zich medeverantwoor
delijk voor het falen. Een
schuldgevoel.
„Ik ben geen feministe, hoor.
Mannen mogen van mij. Maar
moeten snel zorgen dat het
weer zin heeft om kinderen te
krijgen".
Een betere wereld is het
doel.
Volgens een pamflet van de ac
tiegroep geboortestaking
heeft West-Duitsland de
grootste zuigelingensterfte
van Europa. Desondanks
overleven veel in het moe
derlichaam beschadigde kin
deren. Beide is een gevolg van
het Wirtschaftswunder, de
opgepepte welvaart.
Het pamflet meldt dat elke
twintigste zuigeling in de
Bondsrepubliek mismaakt is.
Dat was in 1941 nog 1 op de
125. Die ongewenste toename
van deze ongewenste zwan
gerschap wordt toegeschre
ven aan de radio-actieve en
chemische vergiftiging van
het milieu.
Verder zegt het pamflet dat
jaarlijks in West-Duitsland
135.000 kinderen in het ver
keer worden gedood of on
herstelbaar gewond.
Een groeiend aantal Duitse
vrouwen wenst deze verlie
zen niet meer goed te ma
ken.
Veel politie
De grondslag van de atoomstaat
is in haar mooie Nedersaksen
al lang gelegd, vindt Lilo
Wollny. Nergens in West-
Duitsland is er verhoudings
gewijs zo veel politie als in de
Kreis Luchow-Dannenberg.
Een op de vijftig inwoners.^
Terwijl in een doorsnee grote'
stad in Duitsland een poli
tieman op vierhonderd inwo
ners normaal is. En dat is voor
Nederlandse begrippen nog
veel.
Het is daar in Nedersaksen geen
gewone politie. Maar met de
nieuwste technische snufjes
uitgeruste Grenzschutz.
Lilo Wollny over de triomf van
de techniek: „Vrouwen zijn
Wilhelm Kulke: neergezet om
oppositie glad te strijken.
de speelplaats op het land
goed van de graaf weg te krij
gen. omdat ze in strijd met het
landschap zou zijn. Maar in
werkelijkheid ergerden ze
zich aan het bord met de zui
geling die aan een kerncen
trale zuigt".
De met grachten, wallen en mu
ren omgeven boortorens
doen het ook niet zo geweldig
in het landschap. Maar ze
staan desondanks in de war
me belangstelling van veilig
heidstroepen. Een losjes aan
de broekriem bungelend
grijpklaar pistool. Laarzen
die te groot lijken Een stoere
donkere zonnebril. Aarzelen
de baardgroei. Een kind in
een camouflagepak. Een sol
daat van de Grenzschutz.
„Kan je je voorstellen dat ook
deze kinderen bang zijn als ze
tegenover demonstranten
staan", zegt Lilo. Do boorto
ren is maar gedeeltelijk zicht
baar. Ze is omringd door een
dikke, hoge, betonnen muur.
Er zitten gaten in. Daarachter,
op verhogingen, turen solda
ten met verrekijkers over de
vlakte van omgehakte bo
men. Er is veel bos gesneu
veld voor die ene boortoren.
Actievoersler Lilo Wollny.
De hoorplaats. Achter prikkeldraad en beton
minder in de greep van de
techniek dan mannen Wij
gebruiken nog ons eigen ver
stand en doen nog veel ge
voelsmatig. We zijn vrijer dan
mannen die zich in de tech
nologie. hun baan. hun carriè
re hebben verstrengéld. Wij
vrouwen zijn ons misschien
daarom nog meer bewust van
het atoomgedoe hier".
Telefoon
Ze neemt de telefoon aan. Een
naburige gehandicapte meldt
zich op het afgesproken uur.
Het betekent dat het goed met
hem gaat.
Lilo Wollny zegt: „Het is eigen
lijk beter de telefoon zo wei
nig mogelijk te gebrui
ken".
Een sticker op de telefoon leert
waarom. „Let op, we zijn niet
alleen", staat er op.
Der Feind hort mit, de vijand
luistert mee.
„We hebben eens voor de gein
telefonisch afgesproken zo
genaamd een actie tegen de
proefboringen in de zoutla
gen, waar dat radioactieve
spul moet worden opgesla
gen, te houden. Mooi dat het
op het afgesproken tijdstip
barstte van de politie".
Die politie maakt volgens haar
bij demonstraties ook ge
bruik van richtmicrofoons:
op zo'n driehonderd meter
kan de politie haarfijn horen
wat er wordt gezegd. De tech
niek maakt het verzet er niet
gemakkelijker op. „Het is hier
een kleine oorlog", zegt Li
lo.
Hitier
„Het is net als onder Hitler Je
voelt je niet zeker. Je voelt je
bedreigd zonder datje precies
weet waardoor en op welk
moment. Al die politie maakt
angstig. Er zijn mensen die
zeggen: er gebeurt je juist
niks met al die politie. Maar
die reageren net als toen on
der Hitler. Die denken: als ik
me nou maar koest houd...
Maar ik zeg: je kunt alleen
maar vrij zijn als je je weert
Verzet maakt vrij.
Lilo Wollny: „Ik ben pas laat bij
het actievoeren betrokken.
Ook ik hoorde tot die mensen
die zeiden: ach, het zal zo'n
vaart niet lopen. Maar toen ze
zo maar bomen met mensen
erin gingen omzagen, ben ik
echt bewust geworden. Van
onze bomen moeten ze afblij
ven. Maar zeker van onze bo
men met onze mensen er in.
Zo denken er meer over.'
„Zeventig procent van de men
sen hier il de kernenergie
niet. Dat blijkt uit een hand
tekeningenactie. Voorname-
lijke oudere mensen. Eigen
lijk vrij behoudende mensen,
van oudsher. De regering in
Bonn geeft nu ook toe dat het
verzet massaal is".
Ze laat foto's zien. Jonge men
sen die bomen omklemmen
terwijl een soort Mobiele
Eenheid massaal slaat, rukt
en fotografeert. Lilo: „Ik heb
gehuild. Toen ik die jonge
mensen in die bomen zag met
al dat geweld er omheen, heb
ik aan Jezus Christus ge
dacht. de kruisiging. Die kin
deren die in de bomen heb
ben gezeten moeten binnen
kort terecht staan wegens
uitlokken van geweld. Dat is
de zaak omdraaien."
Bang
„Net zo waanzinnig als de po
ging van de autoriteiten om
