Vorderen leegstaande woningen
k -•
ZATERDAG 5 APRIL 1980
„Geen woning, geen kroning". Door heel Amsterdam
zijn deze vaal oranjekleurige affiches opgeplakt.
Ook zijn op vele muren tientallen spuitbussen leeg-
gespoten om de slagzin te schrijven. Het heeft er
veel van weg dat krakers verantwoordelijk zijn voor
dit dreigement.
Is deze leus een aanwijzing dat er moeilijkheden zijn
te verwachten tijdens de inhuldiging van Koningin
Beatrix op 30 april? De met beveiliging belaste
overheidsfunctionarissen houden overal rekening
mee. Niets mag aan het toeval worden overgela
ten.
Nu al spreekt men over een „gepantserde kroning".
De veiligheidsmaatregelen zijn gigantisch. Er wordt
gezegd dat op Koninginnedag een kleine tiendui
zend bewakingsmensen in de omgeving van de
Dam aanwezig zijn. Deze agenten worden voorna-
melijk gerecruteerd uit de gemeentelijke en rijks
politiekorpsen in de provincie.
Het ligt voor de hand dat de po
litie de inhuldigingsplechtig
heden goed wil afschermen.
Het „sprookje van Beatrix''
trekt de aandacht van de hele
wereld. Ongeveer zeshonderd
journalisten uit binnen- en
buitenland komen naar Am
sterdam om het gebeuren te
verslaan. Wie kans ziet om de
orde te verstoren, weet zich
verzekerd van een enorme in
ternationale publiciteit.
Het is natuurlijk niet eerlijk om
met de vinger alleen naar de
krakers te wijzen als groep die
voor moeilijkheden kan zor
gen. Het zijn zowel linkse als
rechtse groeperingen, ook
buitenlandse, die geacht
worden in staat te zijn snode
plannen te smeden. De orga
nisatoren van het kronings
feest zullen vermoedelijk
daarom alleen onderscheid
maken tussen „demonstra
ties met een bijzonder agres
sief karakter" en „min of
meer goed geplande moord
aanslagen"
Van officiële zijde komt men
niets aan de weet over de om
vang van de voorzorgsmaat
regelen. „Over veiligheids
maatregelen kunnen we niet
spreken, anders zijn het geen
veiligheidsmaatregelen
meer", luidt steevast het ant
woord. Toch zou men zich
kunnen voorstellen dat de
politie wil laten zien hoe sterk
ze is. Om potentiële ordever
stoorders bij voorbaat de
moed in de schoenen te laten
zinken. „Nee meneer, leuk
bedacht, maar zo werkt het
niet."
Geruchten
Er doen veel verhalen en ge
ruchten de ronden. Edoch, bij
navraag constant nul op het
request. Zo willen de autori
teiten bevestigen noch ont
kennen dat de regering de
hulp heeft ingeroepen van Is
raëlische specialisten. Deze
veiligheidsmensen dwongen
respect af bij het bezoek van
de Egyptische president Sa-
dat aan Jeruzalem. De maat
regelen ter bescherming van
het leven van de Egyptische
leider moeten onvoorstelbaar
zijn geweest. De wereldvrede
stond immers op het spel.
De Nederlandse experts gaan
evenmin over één nacht ijs.
Sedert half maart staan rond
het Paleis op de Dam en de
Nieuwe Kerk een stuk of
twintig marechaussee's op
wacht, dag- en nacht. In die
nog geen honderd meter van
elkaar gelegen gebouwen is,
een onbekend aantal evën-
eens paraat. Zij moeten voor
komen dat de gebouwen
worden beklad („Trix is oók
nix") of onbevoegden er bin
nentreden.
De stemming op het stadhuis
van Amsterdam wordt er ook
niet vrolijker op. Zodra de
ambtenaren welen waarom
de verslaggever bepaalde in
lichtingen vraagt, wordt de
informatie geweigerd. Uit
veiligheidsoverwegingen
heet het dan. Men wilde bij
voorbeeld niet vertellen hoe
de loop van het rioleringsstel
sel in Amsterdam en speciaal
in de omgeving van de Dam
is. De plannen van die onder
grondse waterwegen zijn
weliswaar openbaar. Het
stadsarchief geeft dan ook
zonder terughoudendheid
alle medewerking. Tenmin
ste, als je je niet verder uitlaat
over je bedoelingen.
Doodnerveus
Toegegeven, het is ook om
doodnerveus van te worden.
Men gaat hallucineren als
men denkt over wat er tijdens
de inhuldiging allemaal kan
mislopen. Een uurtje prakki-
zeren levert al een berg van de
eerste categorie aan moge
lijkheden op die een smet
zouden kunnen werpen op
het kroningsfeest.
De veiligheidsmaatregelen die
voor de inhuldiging van konin
gin Beatrix worden getroffen,
worden angstvallig geheim ge
houden. Dat de beveiliging bui
tengewoon omvangrijk zal zijn,
is wel zeker. De politie wil over
al op bedacht zijn.
Op dit moment worden de meeste
moeilijkheden verwacht uit de
hoek van de krakersbeweging.
Dat is niet zo vreemd. In Am
sterdam staat op vele muren:
„Geen woning, geen kroning",
terwijl elders in het land het
Landelijk Overleg Krakers-
groepen pamfletten heeft ver
spreid, waarin wordt geageerd
tegen geldverslindende pestige-
objecten. De tekst eindigt met de
oproep: „Dit schreeuwt om actie
(en nu niet ludiek). Laat deze be
lachelijke miljoenendans niet
ongestoord doorgaan. Kom naar
Amsterdam. Maar denk eraan:
Helm Hoofdzaak".
De politie probeert nu uit te zoe
ken wie verantwoordelijk is
voor de affiches. In Roosendaal
en Zwollezijn reeds vijf mensen
aangehouden die in bezit waren
van dergelijke pamfletten.
Het is vrijwel onmogelijk om
een waterdichte beveiliging
tot stand te brengen. Vooral
als het motto van de inhuldi
ging is: Spontaan en toch vei
lig. Het feestvierende volk zal
toch ook op de een of andere
manier moeten worden te
vreden gesteld.
Zeker tegen goed voorbereide
professionele terroristen
wordt het moeilijk. Kwaad
willigheid kent geen grenzen.
Tegen zelfmoordcomman
do's lijkt toch al geen kruid
gewassen. Maar ook lieden
zonder kamikazegedachten
kunnen ook aanzienlijke
schade aanrichten.
Het is juist voor dit soort dat de
politie waarschijnlijk weer
wekelijks uit de lucht detail
foto's maakt van het centrum
van Amsterdam. Dat werd
tenslotte ook gedaan bij de
voorbereiding van het huwe
lijk van Beatrix. Elke op de
foto's geconstateerde veran
dering werd ter plekke geïn
specteerd. Een verbouwing of
een doorbraakje zou immers
onderdeel kpnnen zijn van
een vluchtroute.
Luchtruim
De gebouwen rondom de Dam
zullen op 30 april goed voor
zien zijn van veiligheidsagen
ten. Het luchtruim boven
Amsterdam is die dag geslo
ten. Dat is niets nieuws. Bo
ven Den Haag mag op Prins
jesdag, de derde dinsdag in
september, ook niet worden
gevlogen; en boven Drakes-
teyn en Soestdijk is perma
nent een vliegverbod van
kracht.
Maar een vliegtuigje dat tegen
alle regels naar dat gebied
doordendert, geen antwoord
geeft op oproepen en geen
acht slaat op alle afgesproken
tekens om de koers te wijzi
gen, zal moeilijk te stoppen
zijn. Volgens een officier van
de Dienst Luchtvaart van de
Rijkspolitie staan geen
straaljagers klaar om eên toe
stel dat kennelijk met kwade
bedoelingen op weg is naar de
Dam, te onderscheppen. „Er
zal vooral op de grond actie
worden ondernomen. Daar
zal 'het zeker repercussies
hebben", zegt hij vaag.
Een actie zou ook vanuit de
lucht kunnen komen met een
radiografisch bestuurd model
van een helikopter. De heli
kopter kan naar de Dam wor
den gevlogen, waar op dat
moment de koninklijke stoet
zich van het Paleis naar de
Nieuwe Kerk beweegt.
De kleine wentelwiek zou bo
ven het gezelschap iets kun
nen laten vallen. Kenners van
modelvliegtuigclubs zeggen
dat radiografie wel proble
men met zich meebrengt,
omdat boven een stad altijd
storingen zijn. Toch kan de
politie naar hun mening geen
stoorzenders opstellen. Het
gedrag van de helikopter zou
dan onvoorspelbaar worden.
„Het middel zou dan nog wel
eens erger kunnen zijn dan de
kwaal.
Omdat de politiemensen die op
30 april op en rondom de Dam
staan, uit alle delen van het
land afkomstig zijn, kunnen
lieden die iets geheel anders
in de zin hebben, zich heel
goed hullen in politie-uni-
formen om op die manier ver
sperringen te passeren. De
agenten kennen elkaar toch
niet allemaal. Bovendien is
het blauw-zwarte pak niet be
schermd. Voor de kwade
geest is het vooral een kwestie
van observeren om niet al te
zeer uit de toon te vallen.
Ondergronds
Ondergronds kan ook een val
worden opgezet. Hoewel ver
gelijkingen met Parijs niet
opgaan, zijn nog behoorlijke
delen van de Amsterdamse
riolering toegankelijk. Veel
hangt weliswaar af van het
weer. Als het regent lopen de
buizen in een mum van tijd
vol. Ook zijn er schadelijke
gassen. Een zegsman van
Publieke Werken gelooft ech
ter dat rpet enige inventiviteit
die bezwaren zeker zijn te
Zo zijn er nog talloze ideeën om
van de kroning een ramp te
maken. Waterleiding.elektri-
citeitsnet, de bloemen die in
de Nieuwe Kerk komen; alles
biedt mogelijkheden tot sa
botage.
Wat moetje dan als veiligheids
functionaris? Tot hoever
moetje gaan? Welk risico mag
worden genomen? Vrij naar
een boek van Sjowall en
Wahloo kan hij besluiten om
de rechtstreekse televisie-uit
zending van de inhuldiging
een paar minuten te vertra
gen. Dat is een fluitje van een
cent, zegt een NOS-technicus.
Een terrorist die radiogra
fisch een bom wil laten ex
ploderen en het moment
daarvoor kiest door de ge
beurtenissen op de televisie
te volgen, verrekent zich dan
in de tijd.
Al zullen ze hun heil niet in dat
soort gekkigheid zoeken, de
actievoerders worden ook
steeds professioneler. Als ze
tijdens Koninginnedag iets
willen ondernemen, 'zal het
hen vooral te doen zijn om het
zaaien van verwarring. Of om
het voeren van ludieke ac
ties.
Vervelend
Ze kunnen bijvoorbeeld de we
gen naar Amsterdam afzet
ten, een brand stichten op het
Leidseplein, een rel veroor
zaken op het Spui. Dergelijke
wanordelijkheden zijn ver
velend voor de politie, maar
niet onoverkomelijk. Het
blijft immers buiten beeld
van de nieuwe vorstin en de
honderden hoogwaardig
heidsbekleders.
Vallend onder het hoofdstuk
„ludiek", maar waarschijnlijk
toch erg pijnlijk is een actie
waar de duiven op de Dam bij
zijn betrokken. Actievoerders
kunnen de duiven inkorven,
de veren oranje schilderen en
op Koninginnedag loslaten.
Verfpoedcr in de grachten,
rookbommetjes, vliegers in
de lucht, het zijn alle pesterij
tjes die de aandacht trekken.
De politie zal er niet om kun
nen lachen.
Weliswaar beseffend dat het
niet terecht is om krakers
verdacht te maken, verwach
ten velen in Amsterdam toch
actie uit die hoek. Kraker
Rob, van de pers-ploeg van
De Groote Keijser maar spre
kend voor zichzelf, noemt het
wrang dat miljoenen guldens
worden besteed aan de kro
ning en het opknappen van de
paleizen van Beatrix. „Dat
geld kan veel beter aan de
bouw van huizen worden be
steed. Ik vraag me af of ze we
ten waar ze mee bezig
zijn."
Rob ergert zich aan het groot
aantal ambtenaren dat is vrij
gemaakt voor de organisatie
van de inhuldiging. „Ze heb
ben niets geleerd van de'Von-
delstraat zegt hij. Kraker
Rob staat helemaal achter de
leus „Geen woningen, geen
kroningenHij verduide
lijkt: „Niet dat ik iets tegen de
kroning heb. maar waarom zo
groots opgezet, waarom zo
geldverslindend??!"
Keihard
Over acties laat hij zich niet uit.
Hij zegt niets te weten en was
het wel zo, dan nog zou hij
niets zeggen. Een kraker kan
toch bijna niemand meer ver
trouwen? Het is wel zeker dat
de politie in geval van onge
regeldheden er niet voor zal
terugdeinzen om keihard in te
grijpen. Het optreden van
Mobiele Eenheden bij de kra
kersrellen in de Amsterdam
se Vondelstraat, bij de ont
ruiming van een door elf
vrouwen bezet kraakpand in
Nijmegen en bij de ontzetting
van de kerncentrale te Bors-
sele spreekt wat dat betreft al
boekdelen.
In Amsterdam gaat het verhaal
dat het gemeentebestuur uit
voorzorg voor de 30e april de
door krakers bezette Groote
Keijser wil laten ontruimen.
In het pand staat een illegale
zender. Daarmee zouden op
Koninginnedag eventuelè ac
ties kunnen worden gecoör
dineerd. Anderen spreken dat
tegen. De stadsbestuurders
zouden dan bij wijze van
spreken gewoon schreeuwen
om moeilijkheden.
Hoe het ook zij, zo zeggen ge
routineerde Amsterdamse
verslaggevers, er broeit iets in
de hoofdstad.
WEERT SCHENK
Instituut Burgerraadslieden.
2311 EK Leiden. Koornbrugsteeg 7.
Telefoon 071-143171
De jaren zeventig mogen dan in menig opzicht matte
jaren zijn geweest, toch zijn er actiegroepen, die
juist in deze jaren tot bloei zijn gekomen. Dat geldt
bijvoorbeeld voor de in vele plaatsen actieve kraak-
groepen, gebundeld in het Landelijk Overleg
Kraakkomitees.
Ook Leiden heeft een Kraak-
bond.
Begrijpelijk hebben deze groe
pen het recht in eigen hand
genomen, waar gemeentebe
sturen niet konden of wilden
ingrijpen tegen het vaak
langdurig leeg staan van voor
bewoning geschikte huizen.
De kraakbeweging heeft de
vinger geLcgd op een maat
schappelijk probleem van de
eerste orde: de immense wo
ningnood in samenhang met
de leegstand van panden, die
bewoond kunnen worden.
We noemen eerst wat cijfers
over dit probleem in Leiden.
Het aantal geregistreerde
woningzoekenden bedraagt
ongeveer 500 en neemt steeds
toe in samenhang met steeds
langere wachttijden.
Over de leegstand zijn ook cij
fers bekend. De laatst ge-
publiceerde dateren van 1 ok
tober 1978. Er stonden op dat
moment 811 woningen leeg.
Al deze woningen waren ge
schikt voor bewoning. Die
811 woningen stonden niet
allemaal langdurig leeg. In dit
cijfer zijn namelijk ook de
gewone verhuizingen begre
pen en ook een deel van de
woningen die in verband, met
renovatie leeg staan, zal zijn
meegeteld. Maar om toch enig
beeld te geven van de echte
leegstand in cijfers: 276 wo
ningen stonden langer dan
zes maanden leeg en 135 wo
ningen zelfs een jaar of langer.
De nog niet gepubliceerde cij
fers per 1 oktober 1979 zien er
niet veel anders uit. Alleen al
uit de cijfers blijkt dat in Lei
den sprake is van een serieus
probleem. Daarbij komt dan
nog, dat waarschijnlijk ook
veel bedrijfsgebouwen lang
durig leeg staan. Daarvan be
staan echter geen cijfers.
Elders in Nederland (uitgezon
derd de provincie Zeeland) is
de situatie al niet beter: lange
rijen woningzoekenden, lan
ge wachttijden en honderden
(in kleinere steden) tot dui
zenden (in de grotere) leeg
staande huizen. De bestuur-
deren moesten eens wakker
worden, waaraan de acties
van de kraakbeweging indi
rect zullen hebben bijgedra
gen.
Dat gebeurde dan omstreeks
mei 1978, toen enkele kamer
leden van de PvdA een zg. ini
tiatief-wetsontwerp indien
den tot aanpassing van de
Woonruimtewet met de be
doeling de gemeenten betere
instrumenten in handen te
geven ter bestrijding van de
leegstand. Dc regering volgde
in januari 1979 met een eigen
wetsontwerp, een aparte
Leegstandswet. We hebben
net in de krant kunnen lezen,
dat pogingen worden onder
nomen door regering en deze
kamerleden om beide voor
stellen tot één wetsontwerp
samen te smelten.
Het zal nog wel t
jaar duren voordat de nieuwe
bepalingen tegen de leeg
stand in werking kunnen tre
den. Maar misschien laat de
langer op
chten
Vorderen
Het is zeer de vraag of de maat
schappelijke ontwikkelingen
een wachten op wettelijke
maatregelen toelaat. Het ge
duld van de kraakbeweging is
in elk geval op. 'Het moment
is gekomen, dat we piet.meei
uit de weg gaan voor specu
lanten. knokploegen en de
Mobiele Eenheid schrijven
de krakers in het Landelijk
Kraakbulletin. Daarom is het
goed de vraag te stellen of de
gemeenten inderdaad zonder
Leegstandswet niet kunnen
optreden tegen leeestand.
Dat wordt namelijk vaak ge
zegd. Maar is dat ook zonder
meer juist?
De gemeenten hebben op grond
van de Woonruimtewet de
bevoegdheid leegstaande
woningen van de eigenaar op
te eisen "vorderen"). Die be
voegdheid bestaat en kan on
der bepaalde voorwaarden
ook worden gebruikt. De re
gering heeft dat zelf ook er
kend bij de indiening van de
Leegstandswet. Wel biedt het
ontwerp voor dc Leeg
standswet een verruiming
van de mogelijkheden voor
vordering en een vereenvou
diging van de procedure.
Welke verbeteringen worden
nu in de Leegstandswet voor
gesteld? We zullen enkele vah
de voornaamste verbeterin
gen noemen:
1. De Leegstandswet wil de
gemeenten verplichten een
openbaar register van leeg
staande woningen bij te hou
den. Na zes maanden tof als
de gemeente dat zelf wil, na
vier maanden) moet de ge
meente dan beslissen of zij tot
vordering overgaat. De vor
dering kan dan alleen (voor
lopig) achterwege blijven, als
daarvoor zg. gewichtige re
denen bestaan. Binnen die
termijn van zes (of vier)
maanden moet de gemeente
de eigenaar al voor de moge
lijkheid van vorderen waar
schuwen.
De gemeente zal zo gedwongen
worden een vorderingsbe-
leid te ontwikkelen. Dat is
een hele verbeteiing ten op
zichte van de huidige situatie,
omdat van de gemeenten nu
alleen heel vrijblijvend ge
vraagd wordt of zij vordering
na zes maanden leegstand in
overweging willen nemen.
Een vorderingsbeleid zal.
verwachten we, leegstand
ook kunnen voorkomen.
2. Als de Leegstandswet er
komt, mag de gemeente ook
vorderen voor een later aan te
wijzen woningzoekende. In
de nu geldende vorderings-
procedurc moet de woning
gevorderd worden voor één of-
meer bepaalde woningzoe
kenden, die van het begin af
bekend moeten zijn.
3. Vorderen is nu alleen maar
mogelijk, als de huurprijs van
de te vorderen woning min
der bedraagt dan f570 of de
koopprijs minder dan
f 260.000. De Leegstandswet
wil deze beperking laten val
len
4. Vaak wordt gezegd, dat de
vordering van bedrijfspan
den op dit moment niet mo
gelijk is. We betwijfelen of dat
waai i^. Di Kamara van
Koophandel hebben name
lijk de instructie gekregen de
zg. bedrijfsruimteverklaring
van de bedrijfspanden in te
trekken, als de panden niet
meer voor bedi ijfsuitoefe-
ning worden gebruikt. Bij een
langdurige leegstand zal dat
laat
al ga
het
val
zijri. Daarom is vordering van
bedrijfspanden, denken we,
wel mogelijk De Leeg
standswet geeft voor dit soort
panden een aparte regeling.
Deze kunnen na twee jaar
leegstand gevorderd worden
en met subsidie van de over
heid voor bewoning worden
geschikt gemaakt (gedacht
wordt ook aan wooneenhe
den voor één- en tweeper
soonshuishoudens). De sub
sidie moet wel via de huur
prijs in 15 a 20 jaar worden
terugverdiend.
5. De procedure van vordering
is op dit moment heel inge
wikkeld. Zo moet o.a. een ad
viescommissie worden ge
raadpleegd en kan dc eige
naar uitstel bereiken door in
beroep te gaan. Opk in dit op
zicht hoopt de Leegstandswet
enige verbetering te brengen.
Onze conclusie is. dat vorderen
op dit moment kan, al zijn de
mogelijkheden daartoe zeker
niet onbeperkt. Het is dan ook
wel merkwaardig en ten op
zichte van de enorme aantal
len woningzoekenden on
aanvaardbaar, dat de Neder
landse gemeenten zo weinig
pogingen hebben gedaan om
tot een vorderingsbeleid te
komen en zo ervaring op te
doen met de mogelijkheden
en onmogelijkheden van vor
deren. O.i. zijn de gemeenten
veel te gemakkelijk terugge
schrokken voor de - inder
daad serieus te nemen - pro
cedurele problemen.
Daarin begint nu enige veran
dering te komen. Gemeenten
als Amsterdam en Tilburg
schijnen nu oinstw plannen
te hebben om woningen te
vorderen, thai wat minder
bekend is. is dat ook in Lei
den de vordenngM ommissie
sinds november 1979 zeer re
gelmatig bijeen komt. Zij
heeft sindsdien B. en W. al in
een tiental kwesties geadvi-
<i t..t vi.kI. in| ei te
Mi-
chien kon
valreep n
gsbeleid?
het da
chop
