KUNST
TE KIJK
Dzjinn met
boeiend
toneelexperiment
VRIJDAG 4 APRIL 1980
VARIA
PAGINA 25
Pas als er een algemeen ge
bruikt woord naar jou ge
noemd is zonder dat de men
sen daar een idee van hebben
mag je van een geslaagd leven
spreken. In het zojuist uitge
komen boek Van Aalmoes toi
Zwijntjesjagergeeft dr.P.H
Schroder van honderden
woorden de oorsprong aan
Onder de Z bijvoorbeeld van
de woorden Zaad, Zalig,
Zegsman. Zinnelijk, Zodoen
de, Zolder, Zondvloed, Zwan
ger en Zwijntjesjager.
Omdat ik, zogoed als hij, een
keus moet doen uit het totale
aanbod, beperk ik me hier tot
die woorden die hun oor
sprong aan een aanwijsbare
persoon te danken hebben. Ik
ga daarbij uit van FLIK
JE:
,fiet komt vrij veelvuldig voor
dat een produkt genoemd
wordt naar de maker. Men
spreekt van een Ford en een
Fongers. Het ronde platte cho
colaatje dat wij flikje noe
men, draagt eveneens de
naam van de fabrikant, die
Caspar Flick heette. Zo noem
de men een bepaalde sigaar
een bokje naar de firma Bock
te Havanna. Tal van kleding
stukken heten of naar de oor
spronkelijke maker of naar
een beroemde drager: moliè
res, colbert, een garibaldi, een
borsalino. Het woord kiekje
stamt af van de fotograaf
Kiek, een fiets misschieii van
de rijwielhersteller Viets.
Veelvuldig heet een stof of
voorwerp naar het land of de
plaats van herkomst: man
chester, krent Corinthe),
gouwenaar, champagne,
cognac enzovoorts"
Een ander voorbeeld dat dr.
Schroder noemt is slome dui
kelaar":
Jn het ghetto van het 18e-eeuw-
se Amsterdam heeft een man
geleefd, die gelegenheidsdich
ter, uitgever van humoristi
sche blaadjes en komiek was.
Zijn naam was Salomo, in het
Pools-Jiddisch: Schloime.
Misschien was hij ook wel
akrobaat. In ieder geval gaf
men hem de bijnaam Duike
laar. Die eigennaam nu werd
soortnaam in de betekenis
van: iemand die rare spron
gen maakt. Maar de niet-
Joodse Nederlanders brach-'
ten de voornaam Schloime in
verband met het woord sloom:
traag, langzaam en bezigden
de naam slome duikelaar",
die aan een kwiek, levendig
man zijn oorsprong dankt,
juist voor mensen die niet snel
„Waarschijnlijk is „keizer" het
oudste woord dat Germaanse
talen aan het Latijn hebben
ontleend. Het is de naam van
de Romein Gajus Julius Cae
sar, een man uit het geslacht
derJulii, die de bijnaam Cea-
sar kreeg, omdat hij volgens
Plinius was geboren met wat
men later de „keizer"snede
heeft genoemd. Het latijnse
werkwoord caedere betekent
namelijk: snijden. Het woord
Caesar, eerst eigennaam, dan
titel, werd toen uitgesproken
met een k en met ai, anders
waren Duits Kaiser en Ne
derland keizer niet in deze
vorm ontstaan. In de Ro
maanse talen is de naam Cea-
sarniet overgenomen in de be
tekenis heerser. Daar ging
men terug op imperator.
Vandaar het Franse empe-
reur, en daaruit weer het En
gelse emperor".
Het woord silhouet voor: scha
duwbeeld is kennelijk van
Franse afkomst. Men schreef
het vroeger silhouette en de
kunst van het silhouetten ma
ken is wijd verbreid geweest
en heeft een aanzienlijke ar
tistieke hoogte bereikt. De
naam silhouet is ontleend aan
die van Etienne de Silhouette,
niet omdat hij een groot kun
stenaar was in het knippen
van beelden, maar omdat hij
als minister van financiën in
Frankrijk vóór de grote re
volutie een belasting voor
stelde die in het bijzonder de
adel zou treffen. De Franse
edelen gingen toen de term a
la Silhouette gebruiken om
daarmede aan te duiden dat
iets tot zijn eenvoudigste
vorm werd teruggebracht.
Werd de voorgestelde belas
ting ingevoerd, dan zou van
hun bezit, meenden zij slechts
een schaduwbeeld overblij
ven. Het woord werd alge
meen omstreeks 1750".
Het woord tram is zo ingebur
gerd dat het aanbeveling zou
verdienen het ook op z'n Ne
derlands te spellen en dus te
schrijven: trem. De thans nog
gebruikelijke schrijfwijze
maakt duidelijk dat wij het
woord aan het Engels hebben
ontleend. Daar heeft men in
1776 in een kolenmijn in Shef
field voor het eerst ijzeren
rails toegepast in plaats van
houten. De man die dit deed
en later ook buiten de mijnen
op deze wijze voor goederen
vervoer zorgde, heette Ou-
tram. Men sprak dus van Ou-
tramways, later kortweg
tramways en noemde de wa
gens die op deze wegen reden,
trams, hetzij paardentrams,
hetzij stoomtrams of elektri
sche trams".
Tot zover het boek van dr.
Schroder. Er bestaan natuur
lijk wel meer algemeen be
kende woorden die naar per
sonen zijn genoemd. Ik noem
„boycot", „braille", „guilloti
ne", sandwich"„quisling"
,fiaxofoon", en begrippen als
sadisme" en „masochisme"
„lynchen", „chauvinisme" en
„nicotine".
LEIDEN/WASSENAAR - De
galerie 'De Oude Rijn', die
enige tijd gesloten is geweest,
opent morgenmiddag op
nieuw haar deuren. Tot en
met 10 mei zal er werk te zien
zijn van de Belgische schilder
en graveur Pierre Alechinsky
Alechinsky, die in 1947 lid werd
van de Jeune Peinture Beige
en van 1949 tot 1951 aangeslo
ten was bij de Cobra-bewe
ging, behoort tot de tweede
generatie abstracte schilders
in België. Tijdens een reis
naar Japan ontdekte hij de
kaligrafie. Alechinsky ont
wikkelde een eigen schrift,
gebaseerd op door elkaar
wemelende tekens, waaruit
imaginaire, gedrochtelijke fi
guren groeien.
De maandelijkse expositie in de
foyer van het LAK-theater
bestaat in deze aprilmaand uit
houtsneden van de in Parijs
werkende Zuidafrikaanse
kunstenaar Motshile wa
Nthodi. De prenten van Mot
shile wa Nthodi zijn volgens
een toelichting van het LAK
sterk beïnvloed door de kunst
van zijn stam,, de Ndebele,
niet alleen in stijl, maar ook in
onderwerpen. Zijn serie
'From the calabash' vormt de
illustratie bij een gedicht,
waarin het huwelijk en het le
ven van een man en een
vrouw beschreven worden.
De steeds terugkerende kala-
bas op de achtergrond sym
boliseert de cyclus van het le
ven. Motshile werkt in zijn
prenten met twee kleuren,
rood, dat leven en actie sym
boliseert, en zwart, dat ver
wijst naar de geesten van de
voorouders, aan wie hij ook
de serie 'From the calabash'
heeft opgedragen. Ook op de
andere prenten staat het
stamleven model voor de
keuze van de onderwerpen,
zoals in de serie 'Mahkanana',
genoemd naar het meisje,
wier belevenissen er in voor
worden gesteld, en op pren
ten als 'Evening hunters' en
'Mother and daughters'. Deze
prenten zijn door de kunste
naar in bruikleen gegeven,
oorspronkelijk in het kader
van de actie 'Leiden tegen
apartheid' in december 1979.
Van geheel andere aard is de
vooijaarstentoonstelling, die
op vrijdagavond 11 april in de
Art Gallery Gierard aan de
Rijksstraatweg in Wassenaar
begint. De ten toon te stellen
collectie bestaat uit ongeveer
vijftig werken van o.a. de vol
gende schilders: C. Springer,
Is. Israëls, H. W. Mesdag, J.
Maris, L. Meyer, J. H. van
Mastenbroek, W. de Zwart, C.
Rochussen, N. Bastert, Geo
Poggenbeek, H. Koekkoek,
P.L.F. Kluyver, F.J. de Chat
tel, Fl. Arntzenius, Th. de
Bock, P. van Borselen en
Bern de Hoog.
LEIDEN - Aanvankelijk doet het
zich voorkomen alsof de uit Rot
terdam afkomstige theatergroep
'Dzjinn' met 'Leve de dood', dat
een collage vormt van 'Op weg
naar Tar', 'De fiets van de veroor
deelde', beide van Fernando Ar-
rabal, en 'Dog' van Jean Baptiste
(het pseudoniem van een verder
onbekend Nederlands auteur)
teveel hooi op haar vork heeft ge-
Galerie Alfart - Rapenburg 62, Maria An-
tonia Vidal de Carrasquer, opening
galerie en tentoonstelling: Spaanse
volkskeramiek. Geopend: di. t/m za.
12-17 uur.
Galerie de Poort - Herensteeg 11, voor
jaartentoonstelling, uit de nabloei van de
Haagse School. Geopend donderdag t/m
zondag van 13-17 uur.
Museum voor Volkenkunde, Steen-
straat 1, tot 4 januari l^Bl tentoonstel
ling: Bazaar, Marktsteden in Noord-
Afghanistan met diaklankbeeld en di
verse films. Geopend ma t/m za. van
10-17 uur en op zon- en feestdagen
van 13-17 uur.
Auberge de Kieviet - Stoeplaan 27, Was
senaar, tentoonstelling jachttaferelen
van Pieter D. Dik, geopend t/m 30
Galerie Denise Stcphan - Bakkersteeg
18, Jan Vegter, tekeningen. Geopend
Vooral omdat er zoveel handelin
gen tegelijkertijd plaatsvinden,
heeft de toeschouwer aanvanke
lijk zeer grote moeite z'n aan
dacht op, één bepaalde spelont-
wikkeling te bepalen. Daarnaast
kan zonder aarzeling gesteld
worden, dat 'Op "weg naar Tar' in
de regie van Cor Verdonschot
enige niet te verwaarlozen absur
distische aspecten heeft meege
kregen.
Voorts viel gisteravond in een re
delijk bezet LAK-theater op, dat
'Op weg naar Tar' van spelers en
regisseur de meeste aandacht
heeft gekregen, waardoor het
dramatisch min of meer 'met kop
en schouders' boven de twee an
dere stukken uitsteekt.
Het toneelbeeld is prachtig, waar
door de totale voorstelling zich
zelf zo opdringend manifesteert
en visualiseert, dat de toeschou
wer niet afwachtend kan kijken
'wat er over 'm heen zal komen'.
De experimentele, met het ab
surdisme flirtende, combinatie
van twee stukken van Arrabal en
het daarop geïnspireerde stuk
van een onbekende toneelauteur
is even gewaagd als intrigerend.
Hoewel we ons dienen te realiseren,
dat de uit Spanje gevluchte
Franstalige toneelauteur Fer
nando Arrabal ongetwijfeld be
zwaar zou hebben gemaakt tegen
de combinatie van 'Tar', 'De ver
oordeelde' en 'Dog': gebiedt de
eerlijkheid ons op deze plaats te
constateren, dat 'Dzjinn' Arrabal
volledig in z'n waarde heeft gela
ten en ons daarnaast een blik
heeft gegund op een toneelexpe
riment, dat door z'n hoogst oor
spronkelijke benadering onont
koombaar boeit.
Resumerend: een in aanvang
hoogst ongebruikelijke, licht—
chaotische voorstelling, die tij
dens de spelontwikkeling steeds
meer blijkt te boeien.
BERT KOEKEBAKKER
Schepen
(Kleine vaart)
Comelis Broere 2 te Rotterdam,
Dutch Master 2 te Antwerpen,
(Grote vaart)
Abida 2 200 zzw Tampa nr Genua,
Amstelburcht 3 te Pascagoula,
Amstelland 2 v Amsterdam nr Buenos
Amstelstad 2 v Singapore nr Durban,
Amstelveen 2 75 w Okinawa nr Nakhod
ka,
Antilla Bay 2 650 no Guadeloupe nr
Odessa,
Antilla Cape 3 v Panama Kan. nr Sacra-
mento,
Atlantic Crown 3 te New York,
Atlantic Star 2 v Gothenburg nr Bre
merhaven,
Bilderdijk 4 te New Orleans verw,
Bussum 2 60 nw San Francisco nr Long-
Delfborg 2 te Temeuzen,
Diadema 2 v Tapis nr Singapore,
Docklift 2 2 te Hitachi,
Dordrecht 2 142 o Tokio nr Vancouver.
Eemhaven 2 100 ozo Ilheus nr Rio de
Janeiro,
Esso Bonaire 2 240 wzw Nicobaren nr
Singapore,
Esso Europoort 2 55 East Londen nr
Flammulina 3 te Bandar Mahshahr
Hollandia 2 te Ponce,
Incotrans Spirit 2 60 nw Kp Lucas nr
Acajutla,
Katendrecht 2 780 ono Macapa nr Con-
Chevron Nederland 2 200 zw Cochin nr
Ras Tanura,
Coral Rubrum 3 v Huelva nr Port Eliza
beth,
Crania 2 v Banjul nr Curacao,
Kieldrecht 2 130 zw Manaque nr Gent,
Lepton 2 165 zzw Las Palmas nr Mena al
Ahmadi,
Loosdrecht 2 215 nnw Bermuda nr Bre
merhaven,
Maasbree 3 te Curacao,
Meerdrecht 2 30 n Brest nr Antwerpen,
Mentor 120 zo Kp San Antonio nr Kings-
Mercurius 2 450 w Finisterre nr Rotter-
Mijdrecht 2 175 zzo Terceira nr Constan-
Nedlloyd Amsterdam 3 200 n Darwin nr
Surabaja,
Nedlloyd Bahrain 3 55 o Salalah nr Du
bai,
Nedlloyd Baltimore 2 v Nina al Fahal nr
Salalah,
Nedlloyd Barcelona 3 te Genua verw,
Nedlloyd Forcados 2 400 nno Honolulu
nr Manzanillo,
Nedlloyd Fukuoka 2 te Hongkong,
Nedlloyd Hongkong 2 v Hongkong nr
Kobe,
Nedlloyd Hoom 3 te Hongkong verw,
Nedlloyd Nile 3 te Lakounje,
Nedlloyd Rotterdam 2 v Baltimore nr
Houston,
Nedlloyd Schelde 2 650 zo Srilanka nr
Las Palmas,
Nedlloyd Serooskerk 3 te Singapore,
Nedlloyd Simonskerk 2 v Mahe nr
Mombasa,
Nedlloyd Streefkerk 2 450 zw Callao nr
Houston,
Nedlloyd Tasman 2 v Port Chalmers nr
Sydney,
Obelix 3 3020 no Bermuda nr Gibraltar,
Onoba 2 120 zw Landsend nr Hamburg,
Scherpendrecht 2 t.a. Rio Grande nr
Porto Alegre,
Sirara2 150 zw Guayaquil nr Valparaiso,
Tagelus 2 te Amsterdam.
Winsum 2 200 zo Saigon nr Djeddah.
Zwijndrecht 2 600 zo Bermuda nr Port
Alfred.
JAMAIS H|T
AHA...PIE ClKXe TA/V1-
aam HereiMp> vam
I;M KRACH TEMCAAKOM
ZW££~ PgTKJMA-lÉU EM tVERT
PE&EföVEKIMG VÊR0RÖKÊM.
De avonturen van Jommeke FILIBERKE GAAT TROUWEN
Misschien een
briefje van duizend
■yom te betalenj*
zout, versgemalen pe
ntol
dOH
bloem. Smelt royaal bo
ter in een kockcpan en
bak ze dan aan eèn kant
2 nunuton. Draai ze om
hetzg Fran:
IT
it brood,
Stitzeltje bijgesne-
Als de onderzijde
plak Gni
Frame
heel
j het g
ichtig
Agenda
Leidse bioscopen
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Nachtvoorstelling: "Grease", vr. en za
11.45 uur
CAMERA: "Ten", da. 7.00 en 9.15 uur, 16
Matinee: "Saturday nigth fever".
Bezoekuren
ziekenhuizen
2.30
2.00 t
i. 2.30
en 4.30 uur, 12 jr.
Nachtvoorstelling: "Outrageous", vr. en
za. 11.30 uur, 16 jr.
LIDO 1: "The Rose", da. 2.30,7.00 en 9.15
uur, zo. en ma. ook 4.45 uur, 16 jr.
LIDO 2: "Spetters", da. 2.30, 7.00 en 9.15
uur, zo. en ma. ook 4.45 uur, 16 jr.
LIDO 3: "And now for something com
pletely different", da. 7.00 en 9.15 uur, 16
jr.
Kindermatinee: "Tekenfilmrevue", da.
2.30 uur, zo. en ma. ook 4.45 uur
STUDIO: "One flew over the cuckoo's
nest", da. 7.00 ep 9 15 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Abba", da. 2.30 uur, zo.
en ma. ook 4.45 uur
TRLANON: "Laat de dokter maar schui
ven", da. 2.30, 7.00 en 9.15 uur/zo. 2.15,
4.45, 7.00 en 9.15 uur. al
REX: "Pornoroute naar de zon", da. 2.30,
7.00 en 9.15 uur. zo. en ma. 4.45 uur, 18 jr.
Nachtvoorstelling: "Sexlekkerbekken",
vr. en za. 11.30 uur, 18 jr.
Alphense bioscopen
EURO 1: "Laat de dokter maar schui
ven", da. 1.45,6.45, en 9.30 uur, zo. en ma.
ook 4.15 uur, al.
Nachtvoorstelling: "De junglevechters
in Birma", za. 12.15 uur, 16 jr.
EURO 2: Zelfde programma als in Euro 1
Nachtvoorstelling: "Strawdogs", za.
12.15 uur, 16 jr.
EURO3: "Spetters", da. 1.30,6.30en 9.15
uur, zo. en ma. 1.15,4.00,7.30 en 9.15 uur,
16 jr.
Nachtvoorstelling: "Paris porno", za.
12.15 uur, 18 jr.
EURO 4: "One flew over the cuckoo's
nest", da. 6.30 en 9.15 uur, za. ook 12.15
Kindermatinee: "Bambi", da. 1.30 uur
Bioscoop Voorschoten
GREENWAY: "De tien geboden", do.
7.30 uur. vr. en za. 4 00 en 7.30 uur, zo. en
ma. 4.00 uur, wo. 7.30 uur, 12 jr.
"Interiors", vr. 11.45 uur, zo. en ma. 8.45
uur. di. 8.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee "De schat van kasteel
Candl.t/ loe", da. 2.00 uur
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling. vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage-
Sportmedisch Advies Centrum; blessu
respreekuur: Elisabethziekenhuis, Lei
derdorp, 's maandags van 19.30-20.30
Kraamafdeling: dag van 11.15-12.00uur
(alleen voor echtgenoot) en van
18.30-19.30 uur. Babyshow laatste kwar
tier van avondbezoek.
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdcling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag tlm vrijdag
1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
14.45-15.00 uur.
Bezoek aan errwtipe patiënten
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks;
15 00-15.45 uur
18.30-19.00 uur."
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf-
deling 13.30-14.15 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou-
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bg het in-
"i Geluidshinder Schip-
<fOudcl lieuius.
4 april 1980
Honderd jaar geleden stond in
de krant-
-In Montevideo in Uruguay
moest vr,2n bij een brand in
een brouwerij, bij gebrek aan
water, zijne toevlucht nemen
tot het edele gerstenbrouwsel.
Eene hoeveelheid van 24,000
liter vond haar ujeg door de
spuiten en doofde eindelijk de
vlammen.
- Om voortaan aanslagen in het
Winterpaleis te St.-Peters-
burg onmogelijk te maken,
zullen op elke verdieping vijf
officieren van de keizerlijke
garde beurtelings 24 uren de
wacht houden. Zij moeten el-
ken bediende persoonlijk
kennen en aan de politie alle
vreemdelingen uitleveren, die
het paleis binnengaan wan
neer het doel hunner komst
onbekend is.
- In tiet grensstadje Strelno,
provincie Posen, nam de poli
tie dezer dagen een onbeken
den jongeman gevangen, die
geen voldoende bewijzen van
zijne afkomst en bestemming
kon geven. Men vond bij hem
een revolver en een strik, wel
ke hem afgenomen werden.
Toen men een uur later in zijn
cel kwam, was hij reeds een
lijk: hij had zich met zijn zak
doek aan een deurknop opge
hangen. Enkele dagen later is
gebleken, dat de onbekende
een Russische nihilist was die
een opdracht te vervullen had
Hij moest nl. aan een verrader
het vonnis voltrekken.dat een
geheim comité had uitgespro
ken.
VijftiQ jaar geleden:
-Uit Moskou wordt gemeld, dat
omstreeks 30.000 werklieden,
die in de gebieden van Ar-
changelsk en Wjatka bij de
staats-houtconcessies te werk
zijn gesteld, den arbeid heb
ben neergelegd. Zaj schijnen
pogingen in het werk te stellen
het Russische gebied te verla
ten. Aangezien hierdoor de
uitvoer van Russisch hout
naar de wereldmarkten m
gevaar komt, heeft de Sovjet-
regeering besloten in bedoelde
gebieden den verplichten ar
beid in te voeren en zoodoende
de arbeiders te dwingen te
blijven. Oorzaak van de mas
savlucht zijn de buitenge
woon moeilijke levensvoor
waarden, welke nog
scherpt worden door de le-
vensm i ddelensch a a rsch te
tengevolge van de invoering
van voedselkaarten
