Fel protest van
toneel tegen
bezuinigingen
[/RADIOV WögmmmE,
vandaag
tgegejjcht
Baarddrager
Barisjnikov
Haydn bezorgt Alma
Materkoor problemen
Gezelschappen in gevaar
Schouwburgdirecteuren:
grens nu overschreden
WOENSDAG 12 MAART 1980
Boekenbal in
oude luister
AMSTERDAM (ANP) - De 45ste
boekenweek wordt op de avond
van 17 april geopend met een ga
lafeest en een jubileum-boe
kenbal in het Concertgebouw in
Amsterdam. De opening wordt
met de nodige luister omgeven,
omdat dan ook het 100-jarig be
staan van de Koninklijke Neder
landse Uitgeversbond wordt
gevierd. Het boekenbal krijgt
daarom als thema "Honderd
jaar bezig met boeken".
Het boekenbal zal op traditionele
wijze worden opgezet. "Dus
geen gezoek naar andere vor
men, maar een renaissance van
het originele boeken- en schrij-
versfeest in de klassieke sfeer en
omgeving van het Concertge
bouw in Amsterdam", aldus de
organisatoren in hun uitnodi
ging.
LEIDEN - Het is een riskante on
derneming, een orkest uit een
koorwerk weg te laten, wanneer
het daarin een beduidende func
tie heeft. Een orgelbegeleiding
kan dit niet altijd opvangen.
Het Alma'Materkoor stond, zoals
tegenwoordig zovele koren, fi
nancieel met de rug tegen de
muur, en moest dus een oplos
sing zoeken, ook al was deze niet
bevredigend. Het heeft de leden
van dit koor, ronduit gezegd, "de
das omgedaan" in "Die sieben
Wörte des Erlösers" van Haydn,
dat nota bene oorspronkelijk
voor orkest was geschreven.
Pas veel later heeft Haydn het be
werkt in zijn huidige samenstel
ling. Het instrumentale karakter
is niettemin toch duidelijk her
kenbaar in vorm, in de hoge
stemligging, en in de moeilijk te
zingen steeds wisselende harmo
nische wendingen. De componist
heeft niet in de eerste plaats aan
zangstemmen gedacht. Daarom
was dit werk geen gelukkige keu-
ze. Voor het Alma Materkoor on
dankbaar om te zingen, en hoor
baar te moeilijk.
Veel beter slaagde het "Stabat Ma
ter" van Schubert. Men had daar
weliswaar dezelfde moeilijkhe
den, maar de toegevoegde hobo
was een listige oplossing die veel
heeft goed gemaakt. Dirigent
Louis van Wijngaarden, zowel als
zijn koor, kon zich hier uitleven.
Het klonk veel dynamischer, en
zeker.
Al hadden de solisten niet te klagen
in Haydn wat betreft hun veel
omvattende taak. in Schubert
omvatte hun medewerking een
groot deel van het werk. De so
praan Esther Hillinga heeft in
beide koorwerken onder "hoge
druk" gestaan, zij heeft een
mooie en mild klinkènde hoge
sopraan, maar de constant hoge
stemligging in beide composities
heeft veel van haar stem gevergd.
Het was meer dan bewonde
renswaardig hoe zij zich daar
doorheen sloeg.
Tenor Chris van Woerkom, muzi
kaal als altijd, en door zijn grote
stem, ook als altijd, wat teveel
dominerend. Een mooie alt heeft
Willemke van Claerberghen.
Haar stem mengde zich heel mooi
met de sopraan. Dan was er ook
John Vierkens, een bariton met
een fraai timbre.
Een heel speciale "plus" voor orga
nist Leo van Doeselaar, die zo
ras-muzikaal zich vooral in zijn
beide soli liet horen, dat het een
genot was hem te beluisteren.
Het moet eindelijk eens gezegd
worden, dat het vérgaand onheb
belijk is van een zeker soort
publiek, dat onverdroten blijft
doorkwebbelen alsof ze elkaar in
jaren niet hebben gesproken. En
dat onder dit prachtige orgelspel.
Han Kapaan krijgt tenslotte nog
een pluim voor zijn werkelijk
grote muzikale bijdrage in Schu
bert's "Stabat Mater".
BEP RIJNDERS
RIJSWIJK/DEN HAAG (GPD) - Nooit eerder in de ge
schiedenis van het Nederlandse theater is er zo massaal
actie gevoerd door toneelspelers, technici en administra
tieve krachten als gisteren in Rijswijk (ministerie van
CRM) en Den Haag (HOT-theater).
Zeker 500 demonstranten protesteerden tegen het
bezuinigingsbeleid van de minister van
CRM.
AMSTERDAM (ANP) - Met de nieuwe financiële beperking die de
minister van CRM aan de gesubsidieerde toneelgezelschappen
heeft opgelegd, is de grens overschreden waarbij we nog kunnen
spreken van een gewaarborgd, gevarieerd en kwalitatief hoog
waardig toneelaanbod. Dit heeft de Vereniging van Schouw
burg- en Concertgebouwdirecties gisteren laten weten in een
brief aan de minister-president.
Volgens de directie heeft de minister van CRM zich bij het opleg
gen van de subsidiebeperkende maatregelen niet laten leiden
door beleidsmatige overwegingen, maar louter door financiële
motieven.
De Vereniging protesteert met klem tegen de maatregelen, omdat
zij zich mede verantwoordelijk acht voor "het bewaken van een
volwaardige toneelcultuur". Vooral de kleinere gesubsidieerde
groepen worden met een gewisse ondergang bedreigd, zo stelt zij
in de brief aan de minister-president.
Maandag en gisteren staakten de
bij het gesubsidieerde toneel aan
gesloten acteurs en actrices,
waardoor in alle delen van het
land voorstellingen moesten wor
den afgelast. (In Leiden stonden
voor deze twee avonden toevallig
geen voorstellingen genoteerd,
red.). Het initiatief daartoe werd
genomen door de Vereniging van
Nederlandse Toneelgezelschap
pen (VNT), de werkgevers. De in
de Kunstenbond-FNV georgani
seerde werknemers ondersteun
den de acties.
Het protest van de toneelwereld is
gericht tegen de dreigende aan
tasting van hoogwaardige to
neelvoorzieningen in ons land. In
het gebruikelijke „voor
jaar-telefoontje met de gezel
schappen heeft het departement
van CRM begin van deze maand
meegedeeld dat de subsidies
voor het volgende seizoen bevro
ren zullen worden. In de zomer
maanden wordt deze mondelinge
mededeling schriftelijk beves
tigd. Bevriezing betekent dat
door de stijgende lonen en prij
zen het totaal-budget voor toneel
(25 miljoen) er met 1,6 miljoen op
achteruit gaat.
Daardoor zullen minder
produkties kunnen worden ge
maakt, minder yoorstellingen
kunnen worden gegegeven, ont
slagen vallen en toneelgroepen
moeten worden opgeheven. Bij
elkaar staat de werkgelegenheid
van ongeveer 140 man op het
spel. Van de 29 gesubsidieerde
toneelgezelschappen bevinden
De Appel, Proloog, Baal, Sater en
STA (een technisch-administra-
tief apparaat voor drie Amster
damse groepen) zich het dichtst
bij de afgrond.
Tijdens een grote demonstratieve
bijeenkomst in de kantine van
het ministerie van CRM in Rijs
wijk stelde Gerrit Korthals Altes,
voorzitter van de VNT, gisteroch
tend de eis dat voor het eind van
deze maand minister Til Garde
niers van CRM het Nederlandse
toneel moet hebben toegezegd
dat zij de subsidies voor het sei
zoen 1980-1981 met zeker 1,6
miljoen gulden verhoogt. Alleen
dan is het de gezelschappen mo
gelijk naar behoren te voldoen
aan de voorwaarden, die de over
heid aan de subsidieverlening
verbindt ten aanzien van kwali
teit en spreiding van het to
neelaanbod.
Staatssecretaris Wallis de Vries van
CRM, die de in Egypte verblij
vende minister Gardeniers ver
ving, verklaarde in antwoord op
het ultimatum van Korthals Altes
dat het besluit van het kabinet-
Van Agt om te bezuinigen óók
geldt voor acteurs, maar dat er
voor eind maart wel overleg kan
worden gevoerd. De VNT-voor-
zitter zei later in het HOT-theater,
waar tussen de bedrijven door
luidkeels protestgezangen wer
den aangeheven onder leiding
van de „Ik pik 't niets"-gitaar-
band, dat er in elk geval een toe
zegging tot onderhandelen was
gedaan, maar of dat met de beurs
in de hand zou gebeuren, betwij
felde hij.
Honderden acteurs en toneeltechnici waren gisteren bijeen in het CRM-gebouw.
Bot
Het „gesprek" met „sportheer"
Wallis de Vries noemde Korthals
Altes onbevredigend en bot.
Woedend was hij dat geen enkele
hoge beleidsambtenaar van
kunstzaken aanwezig was ge
weest. Hij sprak de hoop uit dat
wellicht de lagere overheden, die
via een bepaalde verdeelsleutel
aan de subsidies van het rijk zijn
gekoppeld, wellicht een andere
percentageregeling zullen toe
passen, waardoor er toch vol
doende geld voor het gedupeerde
toneel vrijkomt. Mocht dit ge
beuren, dan zal dit bekend wor
den tijdens het overleg tussen
rijk, gemeenten en VNT (SOT-
overleg), dat op 28 maart aan
staande plaatsvindt. Een dag la
ter houdt de VNT weer een leden
raad, waarin de resultaten van dit
overleg worden besproken.
Daarna zal worden bekeken wat
de tonelisten verder te doen
staat.
De NOS-technici, toneelgroepen in
België, onderwijsinstellingen,
ambtenarenbonden, kunste
naarsorganisaties, niet-gesubsi-
dieerde toneelgroepen en de lei
ding van het Holland Festival
verklaarden zich via telefoon en
telegram solidair met de twee
daagse staking van de acteurs. De
Vereniging van Schouwburg- en
Concertgebouwdirecties heeft in
een brief aan minister-president
Van Agt de zorgwekkende toe
stand in het tóneel beschreven en
ertegen geprotesteerd.
Hans Boswinkel, voorzitter van de
Kunstenbond-FNV, meende dat
Wallis de Vries de aard van de
demonstratie schromelijk heeft
onderschat door te stellen dat de
acteurs een dagje vrij hebben ge
nomen. Het is voor een toneel
speler „een verschrikkelijke
zaak" om ermee op te houden en
het publiek in de steek te laten.
Hij hoopte dat men niet in zo gro
ten getale bij elkaar was om het
vaderlandse toneel ten grave te
dragen.
De staking noemde hij enerzijds
een „noodkreet", maar ander
zijds ook een „machteloos ge
baar", omdat gebleken is dat Til
Gardeniers geheel op eigen
houtje tot extra bezuinigen is
overgegaan. „Zo'n initiatief bui
ten parlement en toneel om kun
nen en mogen wij niet accepte
ren", aldus Boswinkel, die eraan
toevoegde dat het wat zegt dat
werkgevers en werknemers sa
men vechten tegen dreigende
vernietiging van het toneelaan
bod.
Kanon
Eerder op de dag reden voor het
ministerie van CRM décor
vrachtwagens luid claxonerend
langs het departement. Op de
toegangsdeur van het departe
ment was een namaak-kanon uit
„Moeder Courage" gericht. Een
mini-marketentster-wagentje uit
dezelfde produktie gaf de afme
ting aan van het huidige toneel
budget. Teksten op spandoeken
lieten geen misverstand over de
bedoelingen van de acteurs: „Be
zuinigingen: geen kunst", „Sub
sidie is geen gunst", „Til laten
begaan, toneel naar de maan",
„Vecht voor je werk" en „Zonder
poen kunnen we niks doen". Uit
volle borst werd gezongen:,,Het
is de hoogste tijd voor harde
strijd, het is niet voor de lol, de
maat is vol".
Tot de protesterende acteurs behoorde ook de toneelspe
ler-regisseur Jules Croiset.
De beroemde Russische danser
Mikhail Barisjnikov, die al ja
ren aan de top van de Ameri
kaanse balletwereld staat en
bij een nog breder publiek
bekend is door zijn mede
werking aan de film 'The tur
ning point', heeft tot veler
verbazing zijn baard laten
staan. Hij rust op het ogenblik
in Los Angeles uit, na er sa
men met Liza Minnelli een
televisieprogramma te heb
ben opgenomen. Barisjnikov,
die in het westen algemeen
als de opvolger van Noerejev
wordt beschouwd, vindt het
dragen van een baard erg ge
makkelijk. 'Ik word op straat
minder gauw herkend en bo
vendien spaart het mij dage
lijks drie minuten scheertijd
uit ofwel eenentwintig muni-
ten per week', aldus Barisjni
kov.
.jfc
NEDERLAND 1
18.00 - Nieuws voor doven er slechthoitnden (NOS)
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Toeristische tips (NOS)
18.50 - Staatsloterij (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Van gewest tot gewest (NOS)
19.50 - Uitzending van de PvdA (P.P.)
20.00 - Het begin, tv-spel (NOS)
20.42 - W.K. Kunstrijden op schaats (NOS)
20.55 - Artsenij (NOS)
21.37 - Den Haag vandaag (NOS)
22.10 - Panoramiek (NOS)
22.40 - Studio Sport (NOS)
23.35 - Journaal (NOS)
NEDERLAND 2
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.10 - Russisch II voor gevorderden (TELEAC)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Kon hesi baka (IKON)
19.25 - Kenmerk (IKON-RKK-KRO)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Film van het Nationale Rheumafonds (SOCUTERA)
20.32 - Countdown (VOO)
21.10 - From here to eternity (VOO)
22.00 - Muziekspecial: Being with you (VOO)
22.25 - Leven met angst, doc. (VOO)
23.00 - Microprocessors (TELEAC)
23.35 - Journaal (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Regionaal progr. NDR: 18.00 Re
gionaal journaal. 18.30 Aktualitei-
ten. 18.45 Kleuterserie. 18.55 Nir-
gendwo ist Poenischen. 19.25 Re
gionaal magazine. 19.59 Program-
maoverz. WDR: 18.00 Die Mager-
milchbande. 18.30 Licht muziek-
progr. 18.40 Dei Magermilchbande.
19.15 Aktualiteiten. 19.45 Poppen-
DUITSLAND II
18.20 Reportage. 19.00 Journaal.
19.30 Weisses Haus. 20.15 Aktueel NET II
magazine. 21.00 Aktualiteiten. 21.20
Informatief progr. 21.25 Sport. 23 .00
Engels. 19.00 Natuurfilmserie. 19.45
Journal 3. 20.00 Journaal. 20.15 Ge
sprekken en ontmoetingen. 21.45
Aktueel magazine. 22.00 Informa
tieve serie. 22.05 Blondinen bevor-
zugt. 23.35 Journaal.
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18.15 Tekenfilmserie. 18.20 Korte
tekenfilm. 18.27 Alias Smith Jo
nes. 19 17 Standpunten. 19.37 Mede
delingen en Morgen. 19.45 Journaal.
20.10 Weerbericht. 20.15 Mork en
Mindy. 20.40 Hoe Bernard het trom
petspelen verleerde. 21.35 Sportre-
portage. 22.45 Journaal.
DUITSLAND III WDR
18.00 kleuterprogr. 18.30 Cursus
18.15 Tekenfilmserie. 18.20 Korte
tekenfilm. 18.27 Alias Smith Jo
nes. 19.17 Standpunten. 19.37 Mede
delingen en Morgen. 19.45 Journaal.
20.10 Weerbericht 20.15 De Hek
senhamer, speelfilm.
Dierenmishandelingvrouwenmishandelingkindermishande
ling, het geweld in huiselijke vorm in het dagelijks leven vormt een
dankbaar en steeds terugkerend onderwerp voor de televisie-ma
kers. De werkelijkheid blijkt steeds weer schokkender te zijn dan de
fantasie. En hoewel de weergave via de televisie niet veel meer kan
zijn dan een aftreksel, blijft de drang om die bron van menselijke
narigheid nader te onderzoeken. De vraag wat er blijft hangen, wat
de gevolgen op langere termijn zijn van kindermishandelingin
spireerde Tineke Vos van Veronica tot de Info-Special .J^even met
de angst'1.
In „Leven met de angstkomen drie volwassenen aan het woord
over hun kinderjaren. Drie treurige verhalen, ook drie mensen die
relatief redelijk terechtgekomen lijken te zijn. Maar de herinnering
is er elke dag nog. Waarom het gebeurde, verschilt van geval tot
geval,hoe het gebeurde eveneens. Maar de blijvende doorwerking m
de vorm van dromen, contactstoornissen en angsten, verbindt de
drie.
Tineke Vos heeft haar best gedaan „doorsnee-gevallen" te vinden.
Niet de mensen met de meest spectaculaire herinnering zocht ze,
maar met een verhaal dat niet al te ver van het voorstellingsvermo
gen van de kijker af zou staan. Dat bracht haar bij een aardige
moeder van middelbare leeftijdeen lieve jonge vader en een leuke
bejaardenverzorgsterEen kijkje onder de oppervlakte levert echter
een geheel ander beeld op.
(Nederland 2)
In de medisch-informatieve rubriek "Artsenijdie de NOS-tele-
visie vanavond uitzendt, wordt o.m. aandacht besteed aan
- problemen, die slechthorende jongeren ondervinden
- de ziekte van Besnier Boeck
- maagklachten
Samenstelling en presentatie: Aart C. Gisolf (Nederland 1, 20.55
uur).
RADIO
Rock Temple - KRO. Vanavond via Hilversum 3 om 22.00 uur. In
het maandelijks concert dat in de studio van de KRO werd opgeno
men en via de radio wordt uitgezonden vanavond een optreden van
de Nederlandse groepen The Rousers en The New Adventures.
Walhalla - KRO. Vanavond Hilversum 3 om 23.00 uur. Centraal in
deze aflevering staat Roy Orbison, de zanger die zijn grootste suc
cessen beleefde tussen 1958 en 1964. Daarna werd zijn leven hoofd
zakelijk door rampspoed getekend. Zijn vrouw kwam om het leven
bij een motorongeluk en zijn kinderen verloor hij na een brand. Roy
zelf is een zware hartpatiënt. Hij treedt nog steeds op, maar zonder
het succes uit het verleden.
18.11 (S) Hier en nu. NOS 19.30 (S)
Langs de lijn. (19.38 Paardekoersen.
20,15 NOS-Visparade). 22.30 (S)
Hobbyscoop. 23.02 (S) Met het oog
op morgen. NCRV 0.02 (S) Nacht
dienst (3.10 Lichtsein).
HILVERSUM II
18.00 (S) Vrije tijd, blije tijd. 18.30
R.V.U De Jaren '30-'80. 18.50 P.P.:
Uitzending van de CPA. 19.00 (S) De
Rode Draad. 20.00 (S) VARA-klas-
siek: Contrabas en piano: heden
daagse muz. 20.20 Het zout in de pap,
cultureel programma. 21.05 (S) VA-
(Pauze 21.35-21.45 Het
pap) 22.30 Nws. NOS. 22.40 Open
School. VARA 23.25 Jazz-special.
23.55 Nws.
HILVERSUM III
23.02 (S) Walhalla.
DONDERDAG 13 MAART
HILVERSUM I
NCRV: 7.03 (S) Vandaag don
derdag. (7.10 Het levende Woord.
8.03 Hier en nu. 8.25 In 't voorbij-
de koffie. 12.03 (S) Het nuttigen v
etenswaren is toegestaan 12 40 (S)
Middagpauzedienst. 13.30 Hier en
nu. 13.20 (S)NCRV-Globaal 17.02 (S)
Rozeeeur en prikkeldraad.
HILVERSUM II
AVRO- 7.00 Nws. 7.10 Ochtend-
gymn. 7.20 AVRO actueel en in
form. (7.30. 8 00 en 8.30 Nws.) 9 00
Gymn. voor de vrouw. 9.10 Waterst.
NOS: 9.15 Werkbank AVRO 10 00
Radio Lawaaipapegaai. 10.10 Con-
Nederlandse Schoolradio. 11.20 As
pecten. 11.50 Regio-aal, provinciale
inform. 11 56 R V U.: Energie in dis
cussie (2) 12.16 OVERHEIDS-
VOORL. Uitz. voor de landbouw.
AVRO 12.26 Meded. t.b v land en
tuinbouw. 12.30 Nws. 12.36 Radio-
joum 12.50 AVRO-tema. 13.00 Nws.
13.11 Europa. 13.30 Yoga voor ieder
een13.37 Per Saldo 13.55 Beurs
plein 5. 14.00 'n Middagje AVRO.
16.30 De slag bu Nieuwspoort. 17.24
Meded. 17.30 Nws. 17.36 Radiojourn.
17.55 Richting.
HILVERSUM III
TROS: 7.02 (S) De Hav-
9.03 (S) Continu muziek 11 03 (S) De
polderpopparade. 12.03 (S) De Ne
derlandstalige top-10. 13 03 (S) 50
pop of een envelop. 15.03 (S) TROS
Tod-50.
HILVERSUM IV
r\ de pap
nuz.: Ne-
4.00 Nws.
mermuz. 13.05 Hei
13.30 (S) Hedendaagse
14.02 (S) Philharmoniscl
van Wenen. 15.05 (S) Muz van Scan
dinavische componisten 15.55 Het
zout in de pap 16.25-17 00 (S) Ka
