'Alles beter dan
ongewenst zwanger
'Snikken en grimlachjes'
Mevrouw
v.d. Vliet
veertig
jaar arts
BEVEILIGING VAN
UNIVERSITEIT:
10 MILJOEN MËÉR
Leidenaar werd laatste
150 jaar steeds langer
BROCHURE LSB OVER LEIDSE STUDENT
ZATERDAG 8 MAART 1980
LEIDEN
LEIDEN - "Of ik er ooit
last mee gehad heb,
dat ik een vrouwelijke
dokter ben. Nee, hoor.
Dat is reuze meege
vallen". In een be
roep, dat voral door
mannen beheerst
wordt, blaast me
vrouw Antoinette van
der Vliet (66) uit de
Nachtegaallaan in
Leiden al veertig jaar
haar eigen partij mee.
Voorlopig denkt ze er niet aan met
haar veertigjarige kleine artsen
praktijk te stoppen. Ze vindt de
praktijk eenvoudigweg te leuk
om ermee op te houden.
Mevrouw van der Vliet is het wel
wat rustiger aan gaan doen. Ver
lossingen doet ze niet meer. "Met
bloedend hart heb ik er afscheid
van genomen, want dat is toch zo
leuk...Maar de leeftijd begint te
tellen, hé". In het najaar heeft ze
ook afscheid genomen van de
kruisvereniging in Katwijk, waar
zij 35 jaar bij het consultatiebu
reau voor zuigelingen en kleuters
heeft gewerkt. Deze week kwam
daar nog het afscheid bij als me
disch leidster van de Rutgers-
stichting, het consultatiebureau
voor geboorteregeling en sexuele
problemen. Vanaf het prille be
gin van de Rutgersstichting in
Leiden, 25 jaar geleden, heeft zij
er gewerkt.
"Als je alleen maar in consultatie
bureau^ werkt, 'wordt je eenzij
dig", vertelt dokter van der Vliet.
"In je huisartsenpraktijk kom je
met alle facetten van de gezond
heidszorg in aanraking". Ander
zijds vond zij de vaste tijden
waarop de consultatiebureaus
werken erg prettig: "Als de kin
deren thuis kwamen van school,
kon ik ook altijd thuis zijn". Om
haar praktijk mogelijk te maken,
heeft zij altijd kunnen vertrou-
wen op de nodige steun van een
huishoudster; "een patiënte uit
de eerste uren van de praktijk, die
nadien bij ons is gebleven om
voor het huishouden te zorgen"
Mevrouw'van den Vliet begon haar
praktijk in de moeilijke oorlogs
jaren. "Ik studeerde in maart 1940
af in Leiden. Het was mobilisatie.
De meeste artsen waren als offi
cier opgeroepen. Als afgestu
deerde wasje verplicht een prak
tijk van zo'n arts waar te nemen.
Ik kwam in Naaldwijk terecht.
Na de capitulatie kwam de arts
terug. Voor de show heb ik toen
een spreekkamer in een pension
ingericht; bang als ik was anders
voor de bezetters te moeten wer
ken". Ze vertelt onderduikers
geholpen te hebben. Adressen
kreeg ze door van de onder
grondse.
/ia via kwam ik in de oorlog in de
Betuwe, in Gent aan de Waal te
recht, om een plattelandspraktijk
waar te nemen. "Dat was een ka
tholieke streek. De dokter heeft
eerst aan de pastoor moeten vra
gen of de pastoor het goed vond
dat er een vrouwelijke arts kwam,
die bovendien niet eens katho
liek was". Zonder rijbewijs reed
ze met haar wagen de patiënten
af. "De veldwachter wist het en
vond het goed. Hij zei: 'Als je
maar geen ongelukken maakt'
Tijd om een rijbewijs te halen,
had je gewoonweg niet.
den", meent dokter van der Vliet.
Vaak ervoer zij dat ouders de
sprong naar nieuwere levenswij
zen niet konden maken. "De
meisjes, die bij mij op het
spreekuur kwamen, waren
meestal al met een jongen naar
bed geweest. Zij kwamen dan bij
mij voor de pil. Dan zeggen ze:
'Bij mijn ouders hoef ik niet aan
te komen, want die zijn 52'. Ik
denk dan: "Gut ik ben ouder dan
je ouders". Ik probeer dan begrip
te kweken voor de positie van die
ouders, die blijkbaar niet meege
groeid zijn"
Verlossing
Spiraaltje prima
De
logstijd
moeilijk, maa
kend: "Van ee
LEIDEN - De beveiliging van de
Leidse universiteit heeft de ge
meenschap in de laatste zes
maanden van het vorige jaar bij
na tien miljoen gulden extra ge
kost. Dit werd. bekend gemaakt
bij de presentatie van de nota
"Veiligheid en Gezondheid van
Werkomstandigheden". "En het
zit er dik in dat deze extra kosten
in de toekomst steeds groter zul
len worden", aldus een zegsman
van de Leidse universiteit.
De uitgangspunten voor de nota
zijn: Het voorkomen van mense
lijk leed; het voorkomen van
schade aan personen, gebouwen
en goederen; het bevorderen van
het welzijn van de leden van de
universitaire gemeenschap; het
bevorderen van een situatie, die
door de samenleving als niet be
dreigend wordt ervaren en het
voorkomen van verstoring van de
normale gang van zaken binnen
de universiteit.
Het gaat hier nog niet om een defi
nitieve nota, aldus de samenstel
lers. "We hebben hem nu alvast,
laten verschijnen omdat de uni
versiteitsraadleden de nota naast
de aanbevelingen van het college
van bestuur over woningbouw in
het gebied de Leeuwenhoek
kunnen leggen. Zoals bekend
buigt de universiteitsraad zich
maandag 17 maart over deze af
faire.
Afvalproblemen
Buiten de aandacht aan het werken
met onder andere kankerver
wekkende stoffen en het sleute
len aan de erfelijkheid, moet vol
gens de nota veel aandacht wor
den geschonken aan de afval
problemen van de Leidse univer
siteit. "Allereerst zal er naar moe
ten worden gestreefd de hoe
veelheid afval te beperken".
Dit moet gebeuren zowel uit mi
lieutechnisch oogpunt als uit fi
nanciële overwegingen. "Een
bepaalde hoeveelheid afval zal
echter onvermijdelijk zijn", aldus
de nota.
Het bureau Veiligheid van de uni
versiteit zal in de komende jaren
alle gebouwen van de Leidse
universiteit aan een inspectie on
derwerpen en aan de beheerders
voorstellen doen om de veilig
heid te verbeteren. Speciale aan
dacht zal hierbij volgens de nota
worden geschonken aan het vol
doen van wettelijke bepalingen
L'evens zal het bureau Veiligheid
initiatieven ontplooien om de
alarmploegenorganisatié verder
uit te bouwen en te verbeteren.
Opleiding en. training van de
alarmploegen zal door het bureau
Veiligheid ter hand worden ge
nomen. Naast de alarmploegen
zullen ook de overige perso
neelsleden enige training ont
vangen in de vorm van ontrui
mingsoefeningen en het leren
omgaan met brandblusappara
tuur, aldus de nota.
de Betuwe was
ook indrukwek-
terrarium, maak-
Tijdens de
overval in, Arnhem, was de
veearts in Eist niet meer bereik
baar. Toen vroegen ze mij om een
ziek paard te genezen. Aan de
boeren had je trouwens een boel
bij de verlossing van kinderen,
want die wisten hoe de verlossing
bi'j dieren'in z'n werk gaat". Weer
terug in de Randstad, nog steeds
in de oorlog, kreeg dokter van der
Vliet regelmatig spek en ander
voedsel vanuit de Betuwe toege
stuurd.
Na de oorlog bouwde mevrouw van
der Vliet langzaam maar zeker
haar huispraktijk op. Ze ging ook
op het zuigelingen- en kleuters
consultatiebureau van het Groe
ne Kruis in Katwijk werken. Daar
maakt ze veel mee: gezinnen die
eigenlijk helemaal geen kinderen Zij heeft verder de
meer willen: moeder die tuber
culose had gehad; vader, die met
een maagzweer zat; en geen fat
soenlijke woonruimte... Geboor
teregeling was een groot taboe in
die tijd. Sterilisatie kon helemaal
niet. Vrouwen die een abortus
wensten, moesten een reis naar
Joegoslavië maken.
Vrij kort na de oprichting door de
NVSH van het Rutgershuis in
Leiden ging mevrouw Van dei-
Vliet er werken. "Alles is beter
dan ongewenst zwanger wor-
Zij betreurt het dat de nadelen van
de pil zo breed worden uitgeme
ten. "Er komen meisjes bij me,
die zeggen: 'Mijn moeder vindt
het niet erg dat ik met een jongen
naar bed ga, maar de pil heeft ze
weggegooid'. Zo'n moeder heeft
dan weer een verhaal in de Story
of de Privé of welk damesblad
dan ook gelezen over de nadelen
van de pil. Die problemen zijn
uitzondering, niet de regel. Een
spiraaltje is niet geschikt voor
jonge meisjes. Als een vrouw
zwaar rookt, al lange tijd de pil
gebruikt en bijvoorbeeld drie
kinderen heeft, dan is het spiraal
tje prima".
Mevrouw van der Vliet noemt de
afsluitende ring (het pessarium
occlusief) nog altijd het meest
onschuldige middel. "Maar ja,
dat moet zo'n vrouw dan steeds
bij zich dragen, en dat is niet pret-
aring dat
het veiliger vinden zelf
voor het voorbehoedmiddel te
zorgen dan het aan de man over te
laten, via het enige middel voor
de man (afgezien van sterilisatie):
het condoom. De industrie is nog
steeds niet klaar met een pil voor
mannen. Mevrouw van der Vliet
mag dan deze week afscheid ge
nomen hebben van de Rutgers
stichting, goed loslaten kan ze het
niet. Volgende week vrijdag
neemt zij al weer een spreekuur
Uit Pieterskerk-opgravingen blijkt
LEIDEN - De gemiddelde Lei
denaar is in de afgelopen 150
jaar steeds langer geworden
en het zit er dik in dat die
groei nog wel even zal door
zetten. Voor die tijd heeft de
groei van de gemiddelde Lei
denaar min of meer op een
laag pitje gestaan, maar met
de komst van de industriële
revolutie in het begin van de
negentiende eeuw is de mens
hier ongeveer tien tot twaalf
centimeter langer geworden.
Deze wijsheid heeft men onder
meer uit oude graven in de
Pieterskerk kunnen putten.
"Het leuke is trouwens dat je
in je omgeving ziet dat we nog
steeds groeien: de jongeren
worden doorgaans groter dan
hun opa of oma zijn geweest",
zegt dr. G.J.R. Maat, die is
verbonden aan het patholo
gisch laboratorium van de
Leidse universiteit.
Hij onderzoekt onder andere
het menselijk beendergestel.
Met een aantal medewerkers
heeft hij de bodem van de Pie
terskerk afgegraven op zoek
naar skeletten.
Toen hij uiteindelijk voldoende
"oud-Leidenaren" boven de
grond had, heeft hij zich te
ruggetrokken in zijn studeer
kamer en is met het materiaal
gaan passen en meten. De
beenderen, stukken kleding
en andere zaken waarmee de
lengte van een mens kan
worden vastgesteld, dateren
uit het begin zeventiende
eeuw tot begin negentiende
Uniek
"Een uniek onderzoek, omdat
dergelijk materiaal niet voor
het oprapen ligt", zegt dr.
Maat. "We wisten wel dat de
gemiddelde Nederlander in
de afgelopen jaren steeds gro
ter werd. Die kennis hebben
we naar aanleiding van me
tingen die al bijna 150 jaar
worden verricht onder mili
tairen.
Uit die cijfers blijkt dat de ge
middelde Nederlander tot nu
toe ruim tien centimeter lan
ger is geworden. Wat we ech
ter niet wisten, en dat is het
belang van het onderzoek in
de Pieterskerk geweest, is
hoe de groei van de mensen
vóór die tijd zich had ontwik
keld".
Een uitgelezen kans dit te we
ten te komen kreeg dr. Maat
toen met de restauratie van de
Pieterskerk werd begonnen.
"Wij hadden het geluk dat het
de vorige winter zo koud was.
De bouwwerkzaamheden la
gen daardoor stil zodat we
rustig ons werk konder doen.
Ik denk dat we onder andere
omstandigheden al na zes
skeletten door een bulldozer
naar buiten waren gescho
ven".
De beenderen bleken uitste
kend geschikt te zijn voor het
onderzoek van dr. Maat. "Het
sloot mooi aan op de informa
tie die we dankzij de metin
gen tijdens militaire keurin
gen al hadden verkregen. Het
bleek al snel dat de lengte van
de Leidenaar in die tijd aan
weinig schommelingen on
derhevig was. Dat is inder
daad pas na de industriële re
volutie op ganggekomen.
Uit het onderzoek van de resten
uit de Pieterskerk is ook ko
men vast te staan dat het met
de voeding steeds beter werd.
"Er zijn uit het verleden hele
sterke staaltjes te zien van de
invloed van het eten op de
lengte van de mens", zegt dr.
Maat.
"Zo schommelde de lengte van
Drentse recruten op en neer
met de roggeprijzen: de sol
daten waren klein als tijdens
hun groeiperiode de rogge
duur was en lang als de rogge
tijdens hun groei goedkoop
Zijn er grenzen aan de groei?
Twee meter
Dr. Maat: "Ja, zeker. De maxi
male lengte van een mens
wordt erfelijk bepaald, maar
tussen de grenzen van groot
en klein zijn veel mogelijkhe
den. Zo zal iemand die goed te
eten krijgt langer worden dan
iemand die met weinig moet
toekomen". Hoelang een Ne
derlander kan worden is niet
te zeggen. "Ik weet wel dat er
bij militaire keuringen.'
matig jongens worden gemeten
die langer zijn dan twee me
ter, maar ik denk niet dat de
gemiddelde lengte van de
mensen in Nederland boven
de twee meter zal uitkomen,
maar wat ik nu zeg is puur
gokwerk".
Volgens dr. Maat bestonden er
in de vorige eeuw zo goed al
geen mensen die langer wa
ren dan 1.05 meter. "Dat was
zo zeldzaam dat men het niet
de moeite waard vond het te
noteren. Wel waren er toen
veel mensen die korter waren
dan ander halve meter. Dat
kwam zo veel voor dat het
werd bijgehouden. Die laat-
sten zie je nu bijna niet meer,
althans ze worden niet meer
geregistreerd bij militaire
keuringen.
Deze zomer vertrekt dr. Maat
met een Groningse expeditie
naar Spitsbergen. Hij gaat
daar graven onderzoeken van
Nederlandse zeelieden die
tijden de "Gouden Eeuw"
niet van de walvisvangst
thuiskwamen. "De bedoeling
is dat ik de resultaten van dat
onderzoek naast die van de
Pieterskerk leg om een nog
beter beeld te kunnen krijgen
van de ontwikkelingen van de
mens in die tijd. En ik wil het
met name in een Leidse con
text plaatsen".
Bezichtigen
In mei is er voor het publiek tij
dens de lustrumweek van de
Leidse universiteit een dag de
gelegenheid een tentoonstel
ling over het onderzoek in de
Pieterskerk te bezichtigen.
Eveneens rond die tijd wordt
het boekje van de stichting
vrienden van de Pieterskerk
verwacht waarin de stand van
zaken rond deze kerk wordt
beschreven.
THIJS JANSEN
wordt zijn lengte bepaalt.
LEIDEN - "Wat een student van de
Leidenaar dacht heeft hij meer
dan eens laten merken. Een eed
voor de aspirant-leden van de
zgn. groensenaten luidde: 'Be
looft gij nimmer enige gemeen
schap of vriendschappelijkver-
keer te zullen aangaan met de
eeuwige vijanden der stiLdenten,
bij ons onder de afschrikwekken
de naam de ploerten bekend,
maar hen als wezens, oneindig
beneden ons geplaatst, te zullen
behandelen
De gri
deze
belofte werd afgelegd, beheersten
het studentenleven van 1775 tot de
oprichting van het Leidsch Stu
denten Corps in 18311. Tussen
haakjes, het Corps ontstond nib.
als reactie op het ondemocrati
sche karakter van deze senaten en
ontgroeningsexessen"
Cen willekeurig fragment uit de
brochure die de Leidse Studen
ten Bond het licht heeft doen
zien. "Nog meer snikken en
grimlachjes" is de titel van de
brochure, die geschreven werd
om de fascistïode en racistische
tendenzen binnen de Leidse uni
versiteit aan de kaak te stellen.
Het citaat staat in een historisch
stuk dat een aantal incidenten uit
het verleden op een rijtje zet.
Directe aanleiding voor het uit
brengen van de brochure waren
de gebeurtenissen op de studen
tenflat Klikspaanweg in de nacht
van 5 op 6 augustus vorig jaar
Een aantal bewoners ventileer
den toen nazistische en fascisti
sche leuzen als "Alle Juden mus
sten erschossen werden". Er
werden die bewuste nacht ook
vernielingen aan het terrein aan
gebracht en passanten werden
lastiggevallen. De gebeurtenis
stond niet op zichzelf, bedreiging
maat als uitzondering te zijn. De
gebeurtenissen resulteerden uit
eindelijk in een kort geding tegen
een vijftal bewoners van de Klik
spaanweg. Vonnis: de vijf moes
ten hun kamers verlaten; moch
ten zelfs een jaar lang het terrein
niet betreden. De beschuldigin
gen werden door Mr. Blaauw ui
terst serieus genomen. En de
brochure wordt ook <>p het ge
ding ingehaakt. "De'sfeer die de
gedaagden rondom het geding
uitstraalden was geheel in stijl
foto waar alle heren vol zellVei-
Thema van de brochure is inder
daad de bewuste fascistoïde ten
denzen, uitgewerkt door middel
van een grote verscheidenheid
aan onderwerpen. Het hospiteer-
systeem, waarbij de kamer/oe-
keride naar aan kamer "sollici
teert" wordt aan de kaak
Het
Wa
optrc
club
esteld.
Patria
de
chietb;
vorm van dienstplichtige solda
ten beschikbaar gesteld?"). De
"kennismakingstijd" oftewel het
ontgroenen. De subsidies die aan
diverse sub-verenigingen van
Minerva worden toegekend. Het
feit dat Minerva vorig jaar in het
kader van een lustrum een week
lang de beschikking kreeg over
het Van der Werfpark. dat voor
buitenstaanders hermetisch ge
sloten bleef. Duidelijk is dat de
samenstellers van mening zijn
dat de Leidse studentenwereld
verrechtst Bedoeling is dan ook
met de brochure een discussie te
starten waarbij de samenstellei s
vooral leden van Quintus en Mi
nerva ertoe willen brengen zich af
te vragen of hun bewust gekozen
[chappelijk
gingen: het gaat de samenstellers
om de structuur waar Minerva en
Quintus deel van uitmaken en die
zij ondersteunen. De brochure
heeft een tweeledig doel: het in
formeren van studenten én het
onder druk zetten van instanties.
Zo moet het hospiteer-systeem
voor de volle honderd procent
worden afgeschaft, moet de sub
sidiering inhoudelijker gefun-
"deerd worden en aan aktiviteiten
als de introductiedagen meer in
houd geven.
Duidelijk is dat het bij de brochure
allien niet zal blijven. "Nog meei
snikken en grimlachjes" is in een
oplage van vijfhonderd versche
nen. Ze is bij de LSB (Begijnhof)
en bij een enkele boekhandel
voor J 4.50 verkrijgbaar.
MI EP DE GRAAFF
:dt zondagniiddag op in
e De Uyl van Hoogland"
1 de Nieuwsiraat op. H>j
tro
1 posi
hun vermeende 1
•n gec
st meerde superioritei
onschadelijk en onge
vaar lijk
Daarentegen willen zi
afwentelen op die t\
vee ven
fiackle String
/an A- Makke
■ngt h ij ecu 1
