'in Dries jurist en priester verenigd' Jan Terlouw, fractievoorzitter D'66 EISEVIERS DONDERDAG 6 MAART 1080 PAGINA 11 De taaie ambitie van mi nister-president Dries van Agt. Dat is volgens Jan Terlouw de belang rijkste reden dat het huidige kabinet, on danks zeer grote poli tieke moeilijkheden, alsmaar blijft zitten. Terlouw licht de stel ling met grote openhar tigheid toe: „Dries heeft de ambitie om met dit kabinet de vier jaar vol te maken. Toen hij kwam zei ie dereen: het kan nooit, hij is niet genoeg politicus, hij weet te weinig van economie, hij heeft maar de steun van 77 kamerleden, van wie tien als loyalisten nog moeilijk doen ook. Nou, om al die redenen wil hij juist bewijzen dat het wél kan. Dat hij het redt Hij wil kennelijk als een groot man de geschiedenisboekjes Ondanks deze overtuiging ge loofde Terlouw onlangs dat het laatste uur van het kabi net-Van Agt geslagen had. Toen Andriessen zijn ontslag aanbood dacht ook Terlouw dat de zaak uiteen zou sprin gen. „Vervangen, dacht ik, is onmogelijk. De geestelijke vader van Bestek '81, die deze bezuinigingen noodzakelijk vindt en geen gelijk krijgt, stapt op, dus zal de rest moe ten volgen". Volgens Terlouw is het staats rechtelijk „niet onjuist" dat de andere ministers zijn aan gebleven. En ondemocratisch kan hij het ook niet noemen: het kabinet heeft tenslotte een meerderheid in het par lement. „Maar", zegt hij, „het riekt wel naar het ten koste van alles blijven zitten". VVD Terlouw had het ook niet voor mogelijk gehouden dat de WD-ministers, die het eerst nog zo hartgrondig met An driessen eens waren geweest, hem uiteindelijk lieten val len. Terlouw: „Ja, dat mag je wel zeggen. De WD is bang voor een verkiezingsnederlaag, kijk maar naar de opiniepei lingen. Ze is vooral bang voor de oppositie. Anders snap ik het ook niet. Ik vond de kwes tie van de kernwapens voor de WD een prima punt om een crisis te veroorzaken. En ook met een crisis om de bezuinigingen zou de WD zo de verkiezingen in kunnen. Misschien komt het hierdoor, de WD heeft 28 man in de Kamer en - met staatssecreta rissen mee - twaalf in het ka binet. Als de WD na de vei- kiezingen 20 zetels haalt komt de helft van die veertig man op straat. Misschien is dat het". Van Agt - Vindt u dat Van Agt veranderd is, sinds bijvoorbeeld de ka binetsformatie, waarin u toch veel met hem te maken heeft gehad? Terlouw: „Dries is niet zo veel veranderdv Hij was altijd al ontzettend onverzettelijk, en dat is hij nog. Het bleek al toen hij Glastra van Loon, van D'66, als staatssecretaris had ontslagen. Ik heb toen twee weken geprobeerd te lijmen. Ik heb ontzettend veel met hem alleen gepraat, twee we ken onderhandeld en ge zeurd. Ik heb gezegd: Glastra van Loon heeft zijn fout toch toegegeven, past het nou niet in de confessionele denkwijze om de andere wang toe te ke ren? Dries bleef zeer vriende lijk, maar zeer onverzette lijk*. - Maar hij is toch wel wat harder geworden? Terlouw: „Tja, harder, een an der soort hard. Hij heeft een wat bitterder trekje gekregen. Maar dat is geen wonder, 't is toch een zeer hard vak. Je moet oplossingen vinden voor zeer ingewikkelde problemen, je moet iedereen overtuigen, je ministers, je fractie, je achterban. En je moet al die kritiek van de helft van het volk maar over je heen laten gaan, en van die vervelende oppositie. Dan word je wel een beetje bitter, dat begrijp ik wel" Onvoorspelbaar Terlouw: „Dat is het woord niet. In het persoonlijke vlak heb ik absoluut geen hekel aan hem, al vind ik dat hij als premier al twee jaar weg had moeten zijn. Maar het is dit uiteindelijk vind ik hem geen goed politicus. Ed van Thijn heeft wel eens tegen me ge zegd: „Dries is onvoorspel baar". „Dat is het precies en dat is het slechtste wat je van een poli ticus kunt zeggen. Een politi cus moet juist voorspelbaar zijn, je moet van hem op aan kunnen. Maar bij hem weetje het nooit. Bij andere mensen zegje dan misschien: wat oor spronkelijk, wat anders is die man. boeiend toch, maar in de politiek is het een hoogst hin derlijke eigenschap". „Maar hij heeft ook veel sterke punten. Hij heeft de gave van het woord, hij kan de dingen heel knap formuleren. En verder heeft hij een grote charme, waardoor heel con fessioneel Nederland z'n mantel wil aanraken". - Ook bij protestanten is hij nogal populair, begrijpt u-als domineeszoon - dat? Terlouw: „Hij is inderdaad bij protestanten veel geliefder dan bijvoorbeeld Lubbers. Zijn populariteit in die kring zou kort geleden voor een ka tholiek ondenkbaar zijn ge weest. Tja, hoe komt dat? Wel, ik geloof dat hij religie uit straalt, veel meer dan Lub bers. Dat spreekt protestante mensen aan. Hij is mystiek, of liever, hij is de man van het ritueel, Als het ritueel maar in orde is. Dat is de jurist in hem, en ook de priester. Ja, dat is het, jurist en priester". Negeren - In zijn laatste optredens in de Kamer ontweek hij nogal wat vragen. Hij gaf gewoon geen antwoord: negeren in plaats van regeren. Terlouw: „Maar dat is niet van de laatste tijd. Al heel kort nadat hij premier was gewor den heeft hij het parlement behoorlijk arrogant aange pakt. Ik heb Luns persoonlijk niet in de Kamer meege maakt, maar ik heb wel vaak gehoord, dat die ook geen vraag beantwoordde als hij voor de Kamer stond. Van Agt speelt de rol of hij zeggen wil: jullie maken me niks, je tettert maar wat aan. Ik ver baas me erover hoe lang die kruik al te water gaat. Het zit m kennelijk in de mateloze populariteit die hij in eigen kring geniet". - In vorige interviews heett u wel eens gezegd dat in de poli tiek eerlijkheid uiteindelijk altijd beloond wordt. Na twee jaar vruchteloze oppositie gelooft u dat nog steeds? Terlouw: „Ja. Ik neem aan dat ik dat toen bedoeld heb voor de lange termijn. Ik geloof dat de televisie, op de duur voor iedereen duidelijk laat zien of je als regel betrouwbaar en eerlijk bent of dat je staat te liegen. Vroeger was dat an ders. Toen was de kiezer op de krant aangewezen, maar nu kan hij zelf de politici zien. Een groot verschil. Van Nixon konden we toch eigen lijk allemaal aan het gezicht zien dat hij niet deugde, datje Jan Terlouw, fractie voorzitter van D'66, schrijft voorlopig geen kinderboeken meer. Hij heeft er genoeg van altijd als de schrijver van kinderboeken te worden aangeduid. Hij vindt het ook niet meer zo goed met de politiek te combineren: „Ik ben bang dat ik boeken verkoop op mijn popu lariteit als politicus. En ik ben ook bang dat van hem geen tweedehands auto moest kopen. Dat kwam door de televisie. In de Ne derlandse politiek houden leugenaars het niet lang vol. Maar Den Uyl, Wiegel, Van Agt, dat zijn geen leugenaars, ze zeggen wat ze vinden". - Gelooft u niet dat het voor het aanzien van de politiek slecht is, wat er de laatste tijd in de Kamer gebeurd is? Dat ge draai rond de kernwapende batten en rond de ministers crisis? Terlouw: „Nou nee. Ik geloof niet dat wat er de laatste tijd gebeurd is vroeger niet ge beurde. Alleen, je ziet het te genwoordig allemaal veel be ter. Je zit er boven op. Er is altijd gesjoemeld in de poli tiek, 't blijven mensen. Ik heb in verschillende laboratoria gewerkt, vroeger. Daar waren de mensen precies zoals ik ze nu in de politiek meemaak. Ze komen op voor hun eigen belangen, ze proberen elkaar van alles af te snoepen. Alleen in de politiek komt alles in de publiciteit". - Goed, maar is het voor het aanzien van de politiek toch niet schadelijk? Terlouw: „Dan is de vraag dus eigenlijk: is al die openbaar heid schadelijk? Oppervlak kig bezien misschien wel. Dat de mensen het idee krijgen: die rotzooi daar, ik ga maar niet meer stemmen. Maar op de langere termijn is die openbaarheid juist goed. De mensen zien in dat politici gewone mensen zijn, met hun zwakheden en hun minder zuivere motieven, soms. Vroeger waren ministers af goden. Laat de mensen maar in de keuken kijken, dat is veel beter". - Maar vindt u het niet verwar rend dat politici enorm met elkaar in de clinch gaan en daarna elkaar weer op de schouders slaan? Terlouw: „Dat vragen i vaak. Dat een politiek conflict niet meteen een persoonlijk conflict betekent, dat dringt niet goed door". ik het verwijt zou krij gen dat ik politiek be drijf via de kinderen.' Ik vind het niet koosjer meer". De nadruk komt dus vol ledig op de politiek. Logisch, want Terlouw wordt steeds belang rijker in het Neder landse parlement. Zijn partij is in de opinie peilingen opgerukt naar de derde plaats. En naar zijn redevoe- Foto - Maar neem nou die foto in de krant, waarop je ziet dat Van Agt op de zilveren bruiloft van Andriessen is geweest, een dag nadat Andriessen met de grootste moeilijkhe den ontslag heeft genomen. Dat is toch moeilijk te volgen, of niet soms? Terlouw: „Ja, zon foto is slecht. Het is verwarrend. Dat kun je haast niet uitleggen. Je moet zorgen dat zo'n foto niet ge maakt kan worden". - Zo'n fotograaf heeft natuurlijk gelijk dat hij die foto maakt. Terlouw: „Oké, dat is waar, maar zo'n foto is slecht voor de politiek. Ik geloof ook niet dat ik in zo'n geval naar die bruiloft was gegaan. Erg ge loofwaardig is het niet". Terlouw: „De oppositie heeft het slecht. Vooral in de PvdA is dat goed te merken. Wij hebben nog het geluk van de zeer goede resultaten in de opiniepeilingen. Overigens is het niet zo dat ons in de oppo sitie niets lukt. Alleen het be langrijkste, het kabinet weg- krijgen, dat wil maar niet luk ken". „Maar andere aardige dingen wel. Zoals kiezers weghalen bij de regeringspartijen. En ook dingen naar voren bren gen, nieuwe ideeën. Dat lukt ons af en toe heel goed hoor, dat merk je ook aan de reac ties. Alleen, ik ben steeds de gene van de fractie die de ne derlagen lijd, die het kabinet niet wegkrijgt. De succesjes zijn allemaal voor de andere fractieleden". Groei - En dan toch die enorme groei in de opiniepeilingen van D'66. Terlouw: „Die groei is eigenlijk onvoorstelbaar. En niet alleen in de peilingen. Ook bij tus sentijdse verkiezingen in ge- ringen, die harder van toon lijken te worden, wordt met steeds meer aandacht geluis terd. Reden voor onze ver slaggevers Tony van der Meulen en Ad van Liempt om met Jan Terlouw te gaan pra ten. Over Andriessen, over de VVD, over Van Agt, over eerlijkheid, over D'66 en over Jan TerlouW zelf. meenten. In Lelystad haalden we 18 procent van de stern- men. In kamerzetels zou dat op 28 neerkomen. Onvoor stelbaar toch?". - D'66 haalt ze vooral bij de WD weg. Bent u wel blij met die aanwinst? Terlouw: „Ja natuurlijk. Daar moeten we ze juist vandaan hebben. Echte liberalen, die kunnen we gebruiken. We willen echte liberalen mee krijgen voor een redelyke, progressieve politiek. Maar van enige verrechtsing van de partij is geen sprake. Kijk maar naar de uitspraken van ons congres, die zijn bepaald niet rechts'. - U scoort persoonlijk ook nogal erg hoog in populariteits polls. Legt dat niet een grote druk op u, dat u het allemaal wel even zult oplossen? Terlouw: „Wel, ik ben er zelf ei genlijk ook door verrast, door dat grote vertrouwen. Maar hoe de uitslag van verkiezin gen ook wordt, premier zal ik niet hoeven worden. Als ik dat zou vermoeden zou ik wel onder grote druk komen te staan. Ik zal misschien wel een grote verantwoordelijk heid moeten dragen, maar niet de hoogste verantwoor delijkheid". Eigentijds dat u Terlouw: „Moeilijk, hoor, zo'n vraag beantwoorden. Maar ik probeer het toch. Op de eerste plaats praat ik anders dan po litici van het ouderwetse soort. Ik pak het op een eigen tijdse manier aan. Ik beant woord elke vraag, ook deze vraag, die ik liever niet beantwoorden zou, omdat-ie zo persoonlijk is. Dat is wel een verschil, denk ik. Op de tweede plaats behandel ik de mensen op een eigentijdse manier, ik ga er vanuit dat ze een eigen oordeel hebben. Ik noem van een zaak de voor delen en de nadelen en zeg daarna waarom ik de voor delen belangrijker vind dan de nadelen. Ouderwetse poli tici noemen alleen de voor delen. Ik besteed aan beiden evenveel tijd". „En bovendien voeren wij op een eigentijcfce manier oppo sitie: we geven namelijk de regering af en toe gelijk. Dat doen ouderwetse politici niet Wat de regering doet hoeft volgens ons niet altijd per se slecht te zijn. Deze methode werkt goed, dat blykt". Populariteit Terlouw: „Hoezo, dat ik over het paard getild word, of - Bijvoorbeeld, ja. Terlouw: „Nou, dat zal me mei gauw gebeuren, hoor. Ik voel me nog altijd ontzettend on zeker. Als ik het woord ge voerd heb ik de Kamer, dan word ik altyd besprongen door twijfels: of ik wel een goede kwaliteit heb geleverd. Dat raak ik nooit kwijt Ik vergeet nooit hoe zenuwach tig ik was toen ik voor het eerst iets moest zeggen in de Utrechtse gemeenteraad. Onvoorstelbaar, ik trilde ge woon. Ik was veel nerveuzer dan toen ik bijvoorbeeld mijn proefschrift moest verdedi gen". Drift - Bij het kernwapendebat bent u verschrikkelijk kwaad ge worden op de VVD'er Ploeg. Dat was eigenlijk voor het eerst. Terlouw: „Ja, Ploeg had mijn fractiegenoot Laurens Jan Brinkhorst al een hele tijd staan sarren. Dat hij zo ge draaid had bij zijn stand puntbepaling over kernwa pens, terwijl dat absoluut niet waar was. Brinkhorst heeft heel erg met die kwestie ge worsteld. maar hy heeft zich in al die tijd nooit tegenge sproken. Wel, ik liep naar die microfoon en ik weet nog goed dat ik de woede in me voelde opstijgen. Ik dacht nog: zal ik me inhouden of zal ik me eens laten gaan9 Ik dacht laat het maar eens even gebeuren". - Zou de politiek niet een stuk geloofwaardiger worden, als meer kamerleden zich vaker zo lieten gaan? Terfouw: „Dat hangt van de persoon af. Ik vind dat ik het zelf niet zo vaak moet doen. Ik ben namelijk vroeger ontzet tend driftig geweest. Dat heb ik zelf overwonnen, als jon gen. als jongeman. En dat moet ik nu niet laten terug komen". In de weekbladen die gisteren bij de kiosken verkrijgbaar waren (en dat was niet het geval met de Haagse Post en Hervormd Ne derland) staan drie onderwerpen centraal: de kraakrellen in Am sterdam, de militaire macht sovername in Suriname en de be roering rond het loonbeleid. VN is in het kader van de FNV-ac- ties deze week gering in omvang. De redactie van dit blad geeft op de voorpagina onomwonden te kennen de acties te steunen, niet alleen via artikelen maar deze week ook door een bewuste hal vering van de aan de zetterij aan geboden kopy. Volgens VN zien vakbeweging maar ook werkgevers het nut van verder overleg met deze regering niet meer in. 'De investeringen zijn op het nulpunt beland. Ban ken, verzekeringsmaatschappij en, pensioenfondsen en bedrij ven steken geen cent meer in de economie. Terwijl het Van Agt en met name Andriessen en de VVD daar toch om begonnen was: op voeringen van de investeringen van het bedrijfsleven'. Herman Wijffels, secretaris van de christelijke werkgevers, zegt: "Het kabinet-Van Agt heeft een poging ondernomen om het ver trouwen van de ondernemers te de rendementen te vergroten. Ze hebben gepro beerd de arbeidskosten omlaag te brengen. Er heerst onder onder nemers nu een stemming van: deze jongens klaren het ook niet". Rudie van Meurs vervolgt zijn kruistocht tegen de nieuwe mi nister van financièn. Van der Stee die hij als volgt typeert 'Als be windsman viel hij totnutoe voor al op door de kameleontische wijze waarop hij zich van rechts, tot centrum-links, tot centrum rechts bewoog. Hij heeft een feilloos gevoel voor de belangen van het KVP/CDA-electoraat. Dat betekende dat hij als politi cus meestal voor de belangen koos van mensen als Reinder Zwolsman, voor rijke boeren of voor machtige paardenhande laars zoals Leon Melchior". Van der Stee komt er deze week in VN trouwens toch niet best af want in een ander artikel wordt hem ver weten de Antillen met een niet gewenst ziekenhuis op te sche pen. De sergeanten die in Suriname de macht hebben gegrepen weten volgens Gerard van Westerloo, kenner bij uitstek van deze voormalige Nederlandse kolonie, op het ogenblik niet goed raad met de situatie. 'Alles wijst er op dat ze zich pas in de loop van de week zijn gaan realiseren dat de coup ook gecompliceerde staat kundige en politieke gevolgen heeft'. De halve voorpagina van VN wordt 'gesierd' door een foto van de rellen in Amsterdam. In een be geleidend artikel wordt opge merkt dat de anarchie en de rech teloosheid niet door krakers worden veroorzaakt maar door landsbestuurders en volksverte genwoordigers die nog altijd niet hebben gezorgd voor een Leeg- standswet. Het kleurenkatern is gewijd aan het miljardenspel om de pensioenen. Nagegaan is wat de ruim twaalf honderd pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen in de loop der jaren hebben gedaan met het geld van miljoenen Ne derlanders. Het omslagartikel gaat over een nieuw boek van Yvonne Keuls dat handelt over de ontwrichting van een gezin als gevolg van de verslaving aan drugs van één van de kinderen. De schrijfster, die als medewerkster aan een op vangcentrum voor jongeren in Den Haag veel ervaringen mei verslaafden heeft opgedaan, ver telt het authentieke verhaal var 'De moeder van David S.' De Tijd zal ook in de komende vier afle veringen op dit boek terugko Redacteur Ben Kroon bespeurt eer brandlucht in Amsterdam er constateert dat 'ook Jan Schae fer, de sterkste man die door Der Uyl naar Amsterdam werd ge stuurd om de partij en de wo ningnood op poten te zetten, aan zienlijk zwijgzamer is geworden sinds hij de problemen van de stad in hun volle omvang heeft gepeild'. Ook merkt hy op dat er in de oude buurten van de hoofd stad nog steeds bij het leven wordt gespeculeerd en vooral de omzetting van goedkope huur panden in dure koopwoningen kwaad bloed zet. 'Er is een proces van ontworteling aan de gang dat de gemeente door gebrek aan geld en machtsmiddelen niet kan beheersen'. De Tilburgse top-econoom Rey- naerts, onlangs hier en daar ge noemd als opvolger voor An driessen. noemt de uitlating van Van Agt dat de acties van de FNV tegen de rechtsorde zouden in druisen ronduit perfide. Rey- naerts:"De premier grijpt daar mee kennelijk terug naar het be zettingssyndroom uit de oorlog. Hij lijkt te suggereren dat we op nieuw, als onder de Duitsers, on ze democratie dreigen te verlie zen. Na het totalitarisme van rechts nu de linkse vakbondsdic tatuur. Onvoorstelbaar dat Van Agt de FNV in zo'n licht probeert te plaatsen". De Antilliaanse schrijver Arion, die sinds 1975 woont en werkt in Pa ramaribo, probeert de gebeurte nissen in Suriname te analyseren. Volgens hem bestaat er geen meesterlijk politiek brein achter de coup zoals wel is beweerd. De Tijd komt deze week met zes tien pagina's Boeken-Extra. Ook Gerrit Komrij's omstreden bloemlezing uit de Nederlandse letterkunde wordt onder de lou pe genomen. Wam de Moor beti telt de bundel als het werk van een amusant dichter waarbij het gekozene dicht in de buurt van diens eigen poezië ligt. MAGAZINE Anarchie in Amsterdam, schreeuwt EM ons op de voorpa gina tegemoet. Het gaat uiteraard over de rellen die zich de afgelo pen dagen rond het gekraakte pand in de Amsterdamse Von delstraat hebben afgespeeld. Vooral burgemeester Polak moet het in dit weekblad ontgelden In zijn krampachtige pogingen zo wel de kool als de geit te sparen, maakte hij zich tot een speelbal van ontwikkelingen die zich bui ten zijn actieradius voltrokken. De krakers van De Groote Keyser zagen hun actie met succes be kroond, juist doordat het geves tigde gezag zich labiel toonde. Het was de democratie van de minste weerstand. Polak dreigde de ene keer De Groote Keyser te ontruimen, dan weer gelastte hy die harde maatregel af In die democratie van de minste weer stand behield Wim Polak de schijn van gezag', aldus redacteu ren Rene de Bok en Jan Heine- mans die kennelijk denken met oproep aan Polak om geruisloos te vertrekken een bijdrage tot oplossing van da problemen Ie leveren Adjunct-hoofdredacteur Michel van der Plas volgt senator Ed ward Kennedy op diens verkie zingspad door de Amerikaanse staten. Een reportage zoals die elk.' vier jaar tot ons komt H.n andere reportage in EM handelt over Suriname. Volgens de be richten uit Paramaribo zou de na tionale sympathie waarop de mi litairen konden rekenen in de eerste dagen na de staatsgreep nu veranderd zijn m een kritisch af wachten 'De bevolking heeft haar les geleerd uit de opgeklopte verwachtingen na de onafhanke lijkheid in 1975. De medeverant woordelijkheid voor alles wat er in de affcdopen jucn i gegrtx ui aan wantoestanden heeft de vreugde getemperd'. Commenta tor Van Rosmalen is het eens met oud-PvdA-minister Pronk dat er de komende jaren nog meer staatsgrepen m Suriname vtyn t-- verwachten, maar dan ernstiger en bloediger. Verder in EM artikelen over de on dergang van het gymnasium, een interview met de schrijver Henry Miller en een praatje met sport verslaggever Frans Hennchs die onlangs van zijn baas Bob Spaak een standje kreeg maar daar niet van onder de indruk is getuige zijn strydlustige kreet "Iemand die mij op een fout denkt te be trappen praat ik binnen tien se conden een meter de grond in" De actrice Meryl Streep wordt de diva van de jaren tachtig omdat ze. net als Dietrich, Moreau en BB 'het' bMft BERT PAAUW.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 11