Merendeel Surinamers staat
achter
de coup
neutraal
Afghanistan
garanderen
Mugabe besluit campagne
met verzoenende woorden
Surinaamse organisaties
tegen opdracht aan Bruma
Iraniërs getuigen in rijen tegen sjah
Den Uyl
woedend
over
aantijging
van VVD
WOENSDAG 27 FEBRUARI 1980
BUITENLAND
PAGINA 9
SALISBURY - Met een boodschap
van verzoening en matiging be
sloot guerrillaleider Robert Mu
gabe gisteravond de verkiezings
campagne van zijn partij. Ter
wijl even tevoren nog Rhodesische
pantserwagens met zwaaiend ge
schut langs zijn huis denderden,
verklaarde Mugabe, leider van de
ZANU-PF en het guerrillaleger
ZANLA: „Wij gaan nu een nieu
we fase in, in een stemming van
verzoening. We kunnen niet ver
geten wat is gebeurd, maar we
moeten het wel vergeven".
De guerrillaleider wordt door blank
Rhodesië en door bisschop Mu-
zorewa, die in 1978 een verbond
sloot met de blanke minder
heidsregering van Ian Smith, af
geschilderd als een woest anti
democratisch marxist, de antich
rist in persoon. Gisteravond nog
schilderde de bisschop het
schrikbeeld van economische in
eenstorting en onteigening, ver
bod van de kerken door een
communistisch bewind van Mu
gabe en zijn bondgenoot, het Pa
triottisch Front van Joshua
Nkomo.
Mugabe zelf echter verklaarde dat
een regering van zijn partij zal
uitgaan van het bestaande kapi
talistische stelsel, zij het met een
verbetering van de positie van de
arbeider. Land dat nu braak ligt
zal worden gebruikt voor de op
richting van coöperaties van
zwarte boeren.
In het algemeen verklaarde Muga
be zich tegen elk racisme: „Onze
omwenteling betekent niet dat
zwart nu blank zal onderdruk
ken, maar dat er een niet-raciale
maatschappijvorm zal komen."
Hij beloofde de blanke ambtenar
ren dat zij hun banen niet zullen
kwijtraken.
Opvallend was Mugabe's uit
spraak, dat hij - mits de verkie
zingen niet duidelijk vervalst
zullen zijn - de uitslag zal accep
teren, ook als zijn ZANU-PF ver
liest. „Dan moeten we een vol
gende keer harder werken", al
dus Mugabe.
Eerder had bisschop Muzorewa,
bitter en enigszins verward lij
kend, geweigerd te antwoorden
op de vraag of hij een eventuele
nederlaag van zijn partij zou ac
cepteren, wat voedsel gaf aan ge
ruchten over een mogelijke
rechtse staatsgreep ingeval Mu
gabe en zijn 'bondgenoot' Joshua
Nkomo van de ZAPU de verkie
zingen zouden winnen. Die ge
ruchten werden versterkt door de
zware militaire aanwezigheid in
de Rhodesische hoofdstad Salis
bury en omgeving, waar eenhe
den van het eerste bataljon lichte
infanterie de strategische punten
bezetten en uitgebreide pa
trouilles hielden.
Net als Mugabe riep ook guerrila-
leider Nkomo op tot „vrede, een
heid en verzoening". Vanuit
Nkomo's partij, die zich erg boos
heeft gemaakt over het feit dat
Mugabe met zijn ZANU-PF al
leen de verkiezing is ingegaan, en
niet samen met Nkomo's ZAPU
in het Patriottisch Front, zoals
dat in Londen optrad bij de con
ferentie van Lancaster House,
wordt de laatste dagen steeds
meer nadruk gelegd op het feit
dat ZAPU en ZANU-PF „na
tuurlijke bondgenoten" zijn.
Mugabe was gisteravond nog dui
delijker. „Hoe groot onze verkie
zingsoverwinning ook zal zijn,
wii zullen altijd bondgenoten zijn
Het centrum van Salisbury: gevechtswagens patrouilleren door de straten. Vandaag is de eerste dag van de
verkiezingen voor de zwarte bevolking in Rhodesië.
van de ZAPU. Wij zullen probe
ren een regering te vormen sa
men met de ZAPU". Zelfs de
UANC van de door zijn banden
met blank Rhodesië en met Zuid-.
Afrika verguisde bisschop Muzo
rewa wilde Mugabe niet bij voor
baat uitsluiten van een colali-
tie.
Overigens wilde Mugabe eerder
gisteren geen woord zeggen over
een mogelijke coalitie. De afge
lopen dagen is er wel gespecu
leerd over de mogelijkheid dat de
betrekkelijk gematigde Nkomo
na de verkiezingen onder Britse
druk een coalitie zou aangaan
met bisschop Muzorewa. Maar
zowel de gematigde opstelling
van Mugabe als de geïsoleerde
houding van Muzorewa en de
geluiden vanuit Nkomo's partij
zelf lijken te suggereren dat -
wanneer de partijen van het 'ou
de' Patriottisch Front de ver
wachte overwinning behalen -
een coalitie van deze twee partij
en, wellicht aangevuld met mi
nisters uit UANC-kring, voor de
hand ligt.
DEN HAAG (GPD) - Opposi
tieleider Den Uyl heeft woe
dend de beschuldiging van de
hand gewezen dat hij „mede
schuldig" zou zijn aan de
staatsgreep in Suriname. Dit
verklaarde de voorzitter van
de WD-Eerste-Kamerfrac-
tie, mevrouw Van Someren-
Downer, tijdens een spreek
beurt gisteravond.
De WD'ster verweet de PvdA-
leider dat zijn optreden rond
de onafhankelijkheid van Su
riname de oorzaak was van de
staatsgreep in Suriname
maandag. Den Uyl ontkende
dit. Het kabinet-Den Uyl for
ceerde indertijd de onafhan
kelijkheid van Suriname niet,
ook niet als politieke doel
stelling, zoals mevrouw Van
Someren in Amsterdam ver
klaarde.
Den Uyl noemde haar bewerin
gen in strijd met logica en fat
soen en tamelijk bedenkelijk
uit democratisch oogpunt.
Hij wees erop dat ook me
vrouw Van Someren bij de
beslissende stemming in 1975
voor onafhankelijkheid
stemde. Verder stemde ook
de WD-Tweede-Kamerfrac-
tie in met onafhankelijkheid,
waarbij woordvoerder Geurt-
sen nadrukkelijk verklaarde
dat van „overhaasting" geen
sprake was, zei de oppositie
leider.
Op haar spreekbeurt in Am
sterdam zei de liberale sena
tor dat ook Arron (de politie
ke leider van Suriname - red.)
toen te springen stond voor
onafhankelijkheid. „Den Uyl
en Pronk hadden toch beter
moeten weten", aldus Van
Someren. Zij vindt het niet
verwonderlijk dat het Suri
naamse volk teleurgesteld is,
omdat de Nederlandse ont
wikkelingshulp aan het land
niet op échte armoedebestrij
ding gericht was.
In tegenstelling tot Den Uyl ziet
zij deze teleurstelling als de
voornaamste oorzaak van de
geslaagde staatsgreep. Zij
waarschuwt dan ook tegen
een herhaling wanneer de An
tillen zelfstandig worden.
„Alleen dan onafhankelijk
heid wanneer die in het be
lang is van het volk zelf," zei
zij.
Den Uyl noemt in zijn reactie op
de uitlatingen van mevrouw
Van Someren onafhankelijk
heid juist geen doel op zich
zelf. Hierbij wijst hij op het
verdrag inzake ontwikke
lingssamenwerking voor de
periode daarna. De groeiende
maatschappelijke onvrede in
Suriname is volgens hem veel
eerder de oorzaak van de
staatsgreep.
Deze had volgens hem bij de
verkiezingen van 27 maart
aanstaande tot uitdrukking
kunnen komen. „Daarop had
mevrouw Van Someren be
horen te wijzen. Nu wekt zij
de indruk de schending van
een parlementair democra
tisch proces te rechtvaardi
gen", aldus de Pvd A-lei
der.
PARAMARIBO (GPD/ANP/SNA) - De Nationale Militaire
Raad, die maandag in Suriname de macht heeft overge
nomen, heeft meegedeeld zo spoedig mogelijk de toe
stand in het land weer te willen normaliseren. De on
derofficieren die de Raad vormen, hebben toegezegd de
macht op korte termijn over te zullen dragen aan een
burgerraad.
Enkele leden van de Stichting Surinaamse belangenbehartiging Bijlmermeer. Tweede van links de heer Van
Sprang, die gisteren bekendmaakte, dal enkele groepen Surinaamse jongeren in Nederland de Surinaamse
ambassade hadden willen bezetten.
Sergeant Sital, een van de leden
van de uit acht man bestaande
Militaire Raad, heeft gisteravond
laten weten dat er in Suriname
verkiezingen zullen worden ge
houden zodra de sociaal-econo
mische toestand enige verbete
ring vertoont. Oorspronkelijk
zouden op 27 maart algemene
verkiezingen worden gehouden.
De Militaire Raad zou niet uit zijn
op een rechtse militaire dictatuur
in Suriname.
DEN HAAG (ANP) - Ruim
vijftig organisaties van
Surinamers in Nederland
zijn er fel tegen dat mr. E.
Bruma één van de mensen
is die opdracht hebben
gekregen een bestuurs
raad van burgers te vor
men.
In een verklaring van deze organi
saties staat dat ze tegen een even
tueel adviseurschap van Bruma
zijn. Deze verklaring werd opge
steld vlak voordat de militaire
raad liet weten Bruma en
Leeflang te hebben belast met de
vorming van een bestuursraad.
Edy Bruma zelf staat niet afwijzend
tegenover het verzoek van de mi
litairen om een bestuursfunctie
te bekleden. "Ik heb veel ver
trouwen in het werk wat de mili
tairen kunnen doen", zo zei Bru
ma gisteravond.
De solidariteitsbeweging Surina
me steunt de greep naar de macht
van de nationale militaire raad in
Paramaribo.
Volgens de solidariteitsbeweging
mag de huidige situatie in Suri
name geen aanleiding zijn voor
enig ingrijpen van Nederlandse
zijde - ook dreigen met stopzet
ting van de ontwikkelingshulp is
uit den boze. Wel was de woord
voerder van mening dat er grote
vraagtekens geplaatst moeten
worden bij de manier waarop dat
geld tot op heden in Suriname is
gebruikt.
De Stichting Landelijke Federatie
van Welzijnsstichtinger voor Su
rinamers in Nederland heeft zich
nog geen oordeel kunnen vormen
over de nieuwe machthebbers in
Suriname, maar volgens een
woordvoerder hebben de wel-
zijnsstichtingen vooralsnog geen
reden om aan te nemen dat de si
tuatie verslechtert.
Bepaalde groepen Surinaamse
jongeren in Nederland zouden
plannen hebben om de Suri
naamse ambassade in Den Haag
te bezetten uit solidariteit met de
staatsgreep in Paramaribo. Dat
heeft L. van Sprang van de stich
ting Surinaamse belangenbehar
tiging Bijlmermeer gisteren laten
weten aan de Nationale Militaire
Raad in Paramaribo. Deze raad
heeft zich echter tegen de bezet
tingsplannen uitgesproken, om
dat die afbreuk zouden doen aan
de voornemens van de militairen.
Van Sprang heeft de militaire raad
namens de Surinamers in de
Bijlmermeer geluk gewenst rnet
het moedige optreden van maan
dag. Van Sprang sprak mede na
mens zijn landgenoten in Am
sterdam de hoop uit "dat Suri
name nu weer op het rechte pad
komt". Bovendien heeft de stich
ting Surinaamse belangenbehar
tiging haar diensten aangeboden
voor de vorming van een front in
Nederland ter ondersteuning van
het initiatief van de militairen in
Paramaribo.
Van haar kant heeft de militaire
raad een beroep gedaan op de Su
rinamers in de Bijlmermeer om
de achterban in Nederland te
mobiliseren en de communicatie
tussen het moederland en in Ne
derland wonende Surinamers te
verbeteren. Tenslotte zou de mili
taire raad graag willen dat in Ne
derland wordt onderzocht in
hoeverre de terugkeer van Suri
namers naar hun land kan wor
den bevorderd door een enigs
zins verbeterde financiële situa
tie in Suriname.
Bruma
De Nationale Militaire Raad heeft
de heren Bruma en Badrising
belast met de vorming van een
bestuursraad van burgers.
Mr. E. Bruma was onlangs voor de
krijgsraad de verdediger van de
drie bestuursleden van de bond
van militair kader. Deze drie, de
onderofficieren Sital, Neede en
Abrahams, hebben allen zitting
in de militaire raad. Bruma is lei
dervan de Partij Nationalistische
Republiek en bekleedde in het
eerste kabinet Arron de post van
minister van economische zaken.
Mr. F. Leeflang is adviseur van de
bond van militair kader en speel
de als zodanig een rol in het
conflict dat enige weken geleden
uitbarstte rond de Surinaamse
krijgsmacht.
De onderofficieren hebben de si
tuatie in Suriname volledig onder
controle De grensplaatsen, het
vliegveld Zanderij en enkele an
dere strategische punten zijn in
handen van een groep van naar
schatting 300 militairen. Elk ver
keer van en naar Suriname is
voorlopig stopgezet.
De Militaire Raad, die zich inmid
dels via radio en televisie aan de
Surinaamse bevolking heeft ge
presenteerd, heeft ook toegezegd
de mensenrechten te zullen eer
biedigen. Personen die gevangen
genomen werden, zullen gelei
delijk weer worden vrijgelaten.
Gisteren hebben veel politie
mensen en officieren van het Su
rinaamse leger zich bij de Raad
gemeld op het Fort Zeelandia. Zij
zijn overgebracht naai4 de Mem-
bre Boekoe-kazerne.
Rust
In Suriname is de avondklok nog
steeds van kracht. Tussen zeven
uur 's avonds en zes uur 's och
tends heerst een uitgaansverbod,
en overdag patrouilleren militai
ren door de straten. Samenscho
lingen Ktyn ratboden en de men
sen moeten zich via de kortste
weg naar hun werk begeven. Gis
teren was het rustiger dan nor
maal in de straten van Paramari
bo. De scholen blijven tot nader
order gesloten. Via de radio wor
den, tussen marsmuziek door,
voortdurend bandjes uitgezon
den waarbij de militairen hun
doeleinden uitleggen en de be
volking oproepen rustig te blij
ven.
Een ooggetuige in Paramaribo zei
gistermiddag: "Het is vreemd,
hoe snel het leven weer gewoon is
doorgegaan. Er leek vandaag
niets aan de hand te zijn". De be
volking in Suriname schijnt voor
een groot deel achter de machts
greep van de Militaire Raad te
staan. Er zouden al groepen Suri
namers zijn die met de militairen
willen overleggen over een nieuw
te vormen regering.
WASHINGTON (Reuter/AFP/UPI)
- De Verenigde Staten zijn bereid
de neutraliteit van Afghanistan te
garanderen als de Sowjet-Unie
haar troepen uit dit land terug
trekt. Dit heeft president Carter
te kennen gegeven in een brief
aan het Joegoslavische staats
hoofd Tito. Daarnaast heeft Car
ter tegenover journalisten van de
Amerikaanse regionale pers ge
zegd dut Moskou de wereld mis
leidt door Washington ervan te
beschuldigen dat het zich mengt
in Afghaanse aangelegenheden.
De brief van Carter aan Tito is een
antwoord op een schrijven van de
Joegoslavische president van 20
janauri, waarin deze het Ameri
kaanse staatshoofd vroeg de poli
tiek van ontspanning voort te zet
ten. De inhoud van het Ameri
kaanse antwoord werd gisteren
door een functionaris van het
Witte Huis bekendgemaakt.
Met de verklaring dat de VS bereid
zijn de neutraliteit van Afghanis
tan te garanderen, reageert Carter
kennelijk op een recente rede van
de Russische president Brenyn-
jev, waarin deze liet weten dat
Moskou 11111 troepen uit Afgha
nistan wil terugtrekken als er een
einde komt aan de buitenlandse
inmenging in de aangelegenhe
den van dit land. Ook zei de Rus
sische leider in die redevoering
dat de Sowjet-leiding onder be
paalde omstandigheden een neu
traal Afghanistan wil aanvaar
den.
De functionaris van het Witte Huis
zei verder nog dat Carter in de
brief aan Tito duidelijk stelt dat
het niet de politiek of de wens van
de VS is terug te keren naar de
koude oorlog en dat zij, ook al zijn
zij klaar elke militaire uitdaging
t. U .uitwoorden. blijven streven
naar een bewapeningsbeperking
en de bekrachtiging van het
SALT 2-Verdrag. In het schrijven
betuigt het Amerikaanse staats
hoofd tenslotte ook nog eens zijn
steun aan een onafhankelijk Joe
goslavië.
Ook tegenover journalisten van de
regionale Amerikaanse pers
merkte Carter op dat hij niet een
nieuwe koude oorlog wil. Voorts
zei hij dat de VS "het incident in
Afghanistan niet hebben veroor
zaakt. Wij speelden in het geheel
geen rol, nu of in het verleden, die
de Sowjet-Unie bezorgd kon ma
ken voor haar veiligheid", aldus
de president.
Over Iran zei Carter dot de aan
komst van de VN-commissie in
Teheran alsmede de verkiezing
van president Bani Stidr bemoe
digende ontwikkelingen waren.
Ook bevestigde hij nogmaals zijn
standpunt dat de Olympische
Spelen van Moskou geboycot
dienen te worden.
Verandering
Nogal wat Surinamers verwachten
van de coup een broodnodige
mentaliteitsverandering. Het po
litieke systeem in Suriname werd
tot dusver ernstig geblokkeerd
door het feit dat dit land twee
vrijwel even grote partijen kent,
die clkaur schuwen als water en
Nog onlangs verklaarde premier
Arron, dat hij na de verkiezingen
onder geen beding zou samen
werken met zijn grote tegenspe
ler Lachmon van de VHP. Dat
heeft voor velen definitief de
deur dichtgedaan.
Proces tegen
RAF-leden
BONN - In Düsseldorf begint mor
gen het proces tegen de RAK-le
den Christof Wackcrnagel (28) en
Gert Schneider (31). Zij worden
ervan verdacht in november 1977
drie Nederlandse politieagenten
te hebben willen vermoorden. De
beide verdachten gelden als zo
gevaarlijk, dat het proces in een
speciaal verbouwde en bijzonder
bewaakte politiekazerne plaats
vindt. Het proces tegen Wacker-
nagel en Schneider zal waar
schijnlijk maanden duren. Er zijn
65 getuigen, onder wie velen uit
Nederland, opgeroepen en 14 ge-
tuige-deskundigen.
De vroegere toneelspeler Christof
Wackernagel en de werkloze Gert
Schneider waren na de moord op
werkgeversvoorzitter Hans Mar
tin Schleycr in de herfst van 1977
naar Nederland gevlucht. Sinds
begin november van dat jaar
werden zij door de Ncderlundse
politie geobserveerd.
Op 10 november 1977 verlieten de
beide verdachten 's nachts hun
huis. Zij gingen naar een dichtbij
gelegen telefooncel. Een recher
cheur opende de deur van de cel
en sprak beiden aan. Vervolgens
vielen schoten. Later bleek dah
de agenten het eerst hadden ge
schoten. Drie van de tien Neder
landse politiemensen liepen
schotwonden op. Dat zij nog le
ven, is waarschijnlijk te danken
aan hun kogelvrije vesten.
TEHERAN (Reuter) - Ongeveer tweehon
derd Iraniërs stonden gisteren in Teheran
in de rij om getuigenis af te leggen voor de
door de VN ingestelde commissie die een
onderzoek moet instellen naar de misda
den gepleegd tijdens het bewind van de
ex-sjah van Iran.
Onder hen waren veel invaliden, die vertel
den tjjdens het bewind van de sjah jaren in
de gevangenis te hebben gezeten. Ande
ren droegen foto's mee van hun kinderen
die tijdens demonstraties tegen de sjah
waren doodgeschoten of in de gevangenis
waren doodgeslagen omdat ze tegen de
ex-monarch hadden gedemonstreerd.
De VN-commissie, die door de secretaris
generaal van de VN., Kurt Waldheim, naar
Teheran is gestuurd, heeft gisteren v(jf
uur lang getuigeverklaringen aange
hoord. De gouverneur van de centrale
bank, Alireza Nobari, legde getuigenis af
over de vermeende verduistering door de
voormalige koninkljke familie van Iran.
Nobari vertelde na zijn gesprek met de
commissie aan verslaggevers dat hij do
cumenten heeft waaruit blijkt dat de ko
ninklijke familie het land heeft geplun
derd voor een bedrag van 7.J4 miljard
dollar (ongeveer 15 miljard gulden). Ver
talingen van de documenten zouden aan
de VN-commissie ter beschikking wor
den gesteld.
Enkele invaliden die getuigenis kwamen
afleggen eisten dat de commissie op
dracht geeft dat de sjah, die in Panama
verblijft, aan Iran wordt uitgeleverd.
De revolutionaire raad in Iran heeft gisteren
besloten op beperkte schaal weer Ameri
kaanse journalisten toe te laten, die verle
den maand het land moesten verlaten
omdat ze de berichten uit Iran verdraai
den. De woordvoerder van de raad, Has
san Habibi vertelde verslaggevers dat die
journalisten die door diplomatieke verte
genwoordigers van Iran in het buitenland
onpartijdig worden bevonden, naar Iran
kunnen terugkeren.
