'Ik ben in deze
zaak verliezer,
daar wind ik
geen doekjes om'
Geloofs b neven
„Uitspraak kiezers moeite waard geweest"
Andriessen: geen
spijt van opstappen
DOOR AMBASSADEURS EGYPTE EN ISRAËL
WOENSDAG 27 FEBRUARI 1980
Ex-minister van financiën mr,
F. Andriessen (CDA), die vo
rige week aftrad na een me
ningsverschil met de rest
van het kabinet-Van Agt
over de sociaal-economische
politiek in dit en volgend
jaar, had liever gezien dat
zijn aftreden geleid had tot
nieuwe verkiezingen.
In een exclusief interview ver
klaarde hij gisteren: „Het
betreft hier een kernpunt
van het beleid, en het was de
moeite waard geweest dat
aan de kiezers voor te leg-
Ken".
Weliswaar zouden een kabi
netscrisis, kamerontbin
ding, verkiezingen en een
kabinetsformatie tot flink
wat tijdverlies hebben ge
leid, maar „het is te drama
tisch te beweren dat het dan
te laat voor ingrijpen zou
zijn geweest. Te laat. dat is
het nu eigenlijk ook al. Lan
ger wachten, zou de ingreep
wel moeilijker hebben ge
maakt. Daar staat tegenover
dat verkiezingen een goede
gelegenheid zouden bieden
de kwestie waar het om gaat
- keihard bezuinigen - in
dringend aan de mensen
voor te leggen. Ingewikkeld
is dat niet, het is een kwestie
van gezond verstand".
De afgetreden minister liet
doorschemeren dat het ka
binet nog niet uit de proble
men is als het erin slaagt een
nieuwe minister van finan
ciën te vinden.
Uit zijn uitlatingen valt af te
leiden dat president dr. J.
Zijlstra van de Nederland-
sche Bank het verregaand
eens is met de bezwaren van
de ex-minister, omdat liet
thans doorgedreven kabi
netsbeleid de hardheid van
de gulden ernstll /«'ii l>.
dreigen - wettelijk de ver
antwoordelijkheid van de
bankpresident.
In het ernstigste geval zou de
nieuwe minister van finan
cien de bankpresident moe
ten dwingen aan het kabi
netsbeleid mee te doen via
een „aanwijzing", als gevolg
waarvan Zijlstra dan onge
twijfeld zou aftreden. In de
Nederlandse historie is dit
echter nog nimmer voorge
vallen.
BILTHOVEN - De onzichtbare hond in huize Andriessen gaat te keer als een oppositielei
der, maar de „de karavaan trekt verder" zoals premier Van Agt al zei.
Mr. Frans Andriessen, die vandaag een week geleden ontslag vroeg als minister van
financiën, sneert er meteen overheen: „Maar met één kameel minder".
Een aantrekkelijk beeld, Andriessen als eenzame kameel. Want nu het kabinet heeft
besloten door te gaan, moet hij zich toch een eenzame roepende in de woestijn voe
len?
Dat valt mee.
Andriessen: „Je staat wel alleen,
dat is zo, en dat voelt rot. Maar nu
de klap een paar dagen achter de
rug is, ben ik toch gesterkt in
mijn overtuiging. Als je meent
zoals ik, dat je niet meer verder
kunt werken volgens de afspra
ken, en je stapt op, dan kun je nog
slechts hopen dat daar een dui
delijk signaal van uitgaat, dat de
ernst van de feiten nog eens goed
wordt belicht. Nu, dat gebeurt
gelukkig ook".
De anders zo geduldige Andries
sen. bekend om zijn gave bijna
eindeloos te kunnen passen en
meten in slepende onderhande
lingen is naar zijn zeggen aan de
grens gekomen: „Ik ben soepel,
behalve als er aan essentie wordt
getornd".
„Dit beleid stopt het afkalvings
proces niet. We moeten ophou
den met pappen en nathouden,
maar een echte keus doen en er
kennen dat we er zelfs dan nog
lang niet zijn. Doen we die keus
niet, dan eindigen we in nog meer
werkloosheid, teruglopende
welvaart, in bedreiging van de
sociale uitkeringen. Dat eindigt
dus in veel hardere ingrepen dan
het kabinet nu bereid is te
doen".
Koelbloedig
Dat klinkt allemaal heel daad
krachtig, maar zo'n keihard be
leid als Andriessen wil is toch
helemaal niet haalbaar, noch in
het parlement noch in de samen
leving?
Andriessen brengt daar een
koelbloedige redenering tegenin:
„Ik heb groot respect en bewon
dering voor oud-collega Albeda
die probeert aan de praat te blij
ven met de vakbeweging, maar
op een gegeven moment moet je
toch een knoop doorhakken 'als
je. door aan de praat te blijven,
niet het gewenste beleid kunt
uitvoeren. Dan moet je maatre
gelen nemen. Morgen overlegt
het kabinet opnieuw met vakbe
weging en werkgevers, en ik heb
altijd gevreesd dat dat op niets
uitloopt. Dan staat het kabinet
toch, voor de noodzaak een hard
beleid te voeren".
„Ja. ik ben eindeloos aangesproken
op die maatschappelijke aan
vaardbaarheid. Luister nou eens
goed. Het beleid dat het kabinet
nu heeft geformuleerd, en dat ik
dus ontoereikend vind, ontmoet
een storm van kritiek, het roept
geweldige weerstanden op. Ik
kan me niet voorstellen, dat het
beleid zoals ik dat wil nog méér
weerstand had opgeroepen! Maar
mijn beleid zou wél overtuigen
der-zijn geweest door meer in
nerlijke samenhang - overheid én
particulieren terug, inkomens
twee jaar vastleggen het zou
meer effect hebben gehad. Daar
door zou mijn beleid eigenlijk
méér aanvaardbaar zijn gewor
den dan de huidige plannen
„Het kabinetsplan heeft wel alle
nadelen zodat het ontzaglijke
weerstanden oproept, maar met
de voordelen dat het helder is en
serieus aan een oplossing bij
draagt".
Daarom, het verhaal dat het eco
nomische gelijk (dat zou ik dan
hebben) en het sociale gelijk (het
kabinet) tegengesteld zouden
zijn. dat is vals. Mijn beleid is, ze
ker op wat langere termijn, so
cialer dan wat nu staat te gebeu
ren".
Andriessen is de volgende vraag al
voor: „En laat ze niet beweren dat
ik met mijn hoofd in de wolken
zit en de voeten nauwelijks op de
grond heb. Ik ben nu materieel in
goeden doen, maar ik weet nog
heel goed wat het is om met zeer
beperkte middelen te moeten
rondkomen. Het is helemaal niet
leuk om door te voeren, dat mi
nimumloners zo'n drie kwartjes
per dag teruggaan. Maar het zal
moeten, willen we houden wat
we hebben in ons land. Anders
wordt het straks nog veel er
ger".
Andriessen vindt, dat met gewoon
gezond verstand te begrijpen valt
hoe Nederland er sociaal-econo
misch voorstaat en wat er dus
„absoluut moet gebeuren".
De ex-minister: „We hebben een
aantal jaren boven onze stand
geleefd. Er komt een moment
waarop je een echte keus moet
doen daar een eind aan te maken
of niet, een andere koers in fe
slaan of niet. Ik heb in mijn opzet
sterk op 1981 gelet omdat een be
slissing. een echte draai, tijd no
dig heeft om in te werken".
„Maar wordt die draai niet geno
men. en dat gebeurt door het ka
binetsbeleid niet, dan voorspel ik
in 1981 een permanente zeer hoge
rentestand omdat het rijk zoveel
geld moet lenen. Ik heb van ge
noeg bedrijven gehoord die zeg
gen: wij gaan niet kapot aan de
hoge arbeidskosten maar aan de
hoge rentestant. Ik weet wel ze
ker dat dit gevolgen heeft voor de
bedrijvigheid, voor de investe-
ringslust en dus voor de werkge
legenheid".
„Dan de lonen en andere inkomens.
Dit tweede halfjaar moet de voor
spelde loonstijging een en een
kwart a anderhalf procent lager
uitvallen en dat moet gegaran
deerd doorwerken in 1981 voor
2,5 a 3 procent, anders verslech
tert zonder enige twijfel onze
concurrentiepositie tegenover
het buitenland, met gevolgen
voor de betalingsbalans,
geldvlucht naar het buitenland,
de 'waarde van de gulden en niet
te vergeten het financieringste
kort".
Daarom is president Zijlstra van de
Nederlandsche Bank het toch
zeker eens met de oud-minister?
Dan krijgt hij onenigheid met het
kabinet en de nieuwe minister, en
moet opstappen.
Andriessen wordt heel terughou
dend, ontkent dat niet: „Laat ik
daar niet op vooruitlopen. Jelle is
mans genoeg zijn eigen conclu
sies te trekken", is alles - maar
genoeg - dat hij loslaat. De crisis
sfeer is nog niet uit de lucht.
Andriessen zei vrijdag al, dat een
kabinetscrisis als gevolg van zijn
aftreden hem niet verbaasd zou
hebben. Maar hij zou een slechte
politicus zijn (geweest), als hij
niet met alle mogelijkheden re
kening had gehouden.
Andriessen: „Ik wist al heel lang:
dit wordt moeilijk. We hadden dit
plan al eind januari moeten klaar
hebben, het heeft bijna een
maand langer geduurd. Ik heb er
rekening mee gehouden, dat uit
eindelijk de VVD-ministers niet
samen met mij zouden afhaken.
Niet dat ik dat nou logisch vond.
oh nee, maar omdat ik weet dat er
van alles kan meespelen".
Wat dan?
Andriessen: „Het kabinet heeft
voor een heel moeilijke afweging
gestaan: bij een crisis, lijmpogin
gen, wellicht toch nieuwe verkie
zingen, gebeurt een heel lange
tijd helemaal niets. Van de ande
re kant: de zaak waar het om ging,
een centraal thema van sociaal-
economisch beleid, is belangrijk
en duidelijk genoeg om aan de
kiezers voor te leggen".
(Door Jos Goos en
Hans de Bruyn)
„Een kabinetscrisis, kamerontbin
ding en nieuwe verkiezingen, dat
zou zeker de moeite waard ge
weest zijn naar mijn mening. Ik
had het helemaal niet gek gevon
den als dat er van gekomen was,
zou het zo uitgevochten heb
ben".
Dat kan natuurlijk nog steeds. Het
kabinet-Van Agt valt, maar 'in
slow motion', zei D'66-fractie-
voorzitter Terlouw vorige
week.
Andriessen: „Dat zijn speculaties,
zeer interessant, aan de borrel
maar niet in een interview. Ik
houd het erop: het kabinet heeft
gekozen voor doorgaan, en de
voorstellen gaan door, absoluut
zeker. En het kabinet vindt een
nieuwe minister van finan
ciën".
Weet u dat heel zeker? Wie wil dat
nou doen voor ruim een jaar.
Ex-minister Andnessen: "Hel is misschien wel waar dat het CDA mij heeft laten vallen"
Andriessen wordt ook even bekro
pen door twijfel: „Jamaar, dat
moet natuurlijk lukken. Het ka
binet heeft besloten zonder mij
door te gaan, dan moeten ze toch
ook de zekerheid hebben gehad
dat er een opvolger te vinden is,
nietwaar?"
Maar hij erkent dat het voor een
nieuwe minister - en ook een op
volger voor de heengegane
staatssecretaris Nootenboom -
„niet leuk en aantrekkelijk" is nu
op de verlaten kussens plaats te
nemen. „Het beleid ligt groten
deels vast terwijl de bewindslie
den daar geen verantwoordelijk
heid voor hebben kunnen dra
gen. Het kabinet heeft nog maar
15 a 16 maanden. Het aantal men
sen dat deze posten kan en wil
bezetten is so wie so al beperkt,
dus het zal inderdaad erg moei
lijk zijn opvolgers te vinden".
In elk geval geen reden voor An
driessen spijt te krijgen van zijn
opstappen. Ook geen wrok trou
wens, of krokodilletranen. Zo
spraken Van Agt en Lubbers in
de Kamer over hun „persoonlijke
nederlaag" omdat ze Andriessen
niet in hel Catshuis hadden kun
nen houden, maar dut is toch on
zin?
Andriessen: „Ach, ik kan me zulke
termen wel voorstellen, maar
zuiver zakelijk gezien ben ik na
tuurlijk degene met de nederlaag.
Van Agt heeft in feite een succes
behaald: hij heeft de minister
raad een voorstel gedaan en dat
heeft het gehaald. Dat is toch
mooi? Tja, Lubbers moet een
nieuwe minister van financien
leveren maar het kabinet gaat
met zijn instemming door, dus hij
is het eens met het beleid. Nee. ik
ben de verliezer, daar wind ik
geen doekjes om".
Het CDA springt volgens Terlouw
'genadeloos' om met zijn voor
mannen. Alle drie fractievoorzit
ters van voor de samensmelting
tot CDA-fractie zijn nu van het
toneel, eerst Kruisinga (C'HU),
toen Aantjes (ARP) en nu An
driessen (KVP). Wel erg opval
lend hoor.
Andriessen: „Opvallend, maar al
lemaal heel verschillend van ka
rakter. zoals het nu overkomt,
kan je zeggen dat ik politiek wel
het hardste geval ben, dut
wel".
Eigenlijk zegt u: ze hebben me la
ten vallen, want ik kreeg geen
steun voor heel zinnige
ideeen.
De ex-minister „Dat zei ik ook bij
na, het scheelt maar een paar let
tertjes. En het is misschien ook
wel waar. dat het CDA me heeft
laten vallen".
Je zou het inderdaad haast denken,
als je nog eens kijkt naar die mis
troostige foto, in de kranten van
vorige week donderdag: An
driessen voor de laatste keer,
staat in een vrijwel lege Tweede
Kamer op de vulreep van zijn mi
nisterschap een klein technisch
onderwerp te bchundclen, Zelfs
de CDA-fractie, die toen toch al
wist hoe het met deze kumeel zou
aflopen, zet geen kleine wacht in
de lege woestijn.
Andriessen is er laconiek onder
„Ik ben in de Kamer geëindigd
zoals ik begon, in 1968. Toen
moest ik spreken namens de
KVP-fractie over de tweede kro-
topruimingsnota van de toenma
lige minister Schut van volks
huisvesting, en op foto's daarvan
ben ik ook het enige levende we
zen in de Kamer".
(Van onze correspondent Jaap van
Wesel)
JERUZALEM - Zowel pre
sident Navon van Israel als
president Sadat van Egyp
te hebben bij het aanbie
den van de geloofsbrieven
van de ambassadeurs in
Egypte en Israël gezegd
dat er een nieuwe bladzij
de is begonnen in de be
trekkingen tussen Israël
en Egypte na 31 jaar oor
log. Maar de woorden van
vrede en toekomstdroom
hebben de politieke
problemen niet kunnen
verhullen.
In Jeruzalem werd de Egyptisch
ambassadeur Saad Murtada (51)
officieel geaccrediteerd. In Kairo
Eliahu Ben Elissar, een vertrou
weling van premier Begin en di
recteur-generaal van diens kabi
net. Murtada was Sadats ambas
sadeur in Marokko.
In Jeruzalem zei premier Begin in
een speciaal radio-interview dat
hij niet in het openbaar wil dis
cussiëren over Amerikaanse wa-
penleveranties aan Egypte. Maar
bij noemde het een kwestie van
„kwaliteit en kwantiteit". In Cai
ro zei president Sadat tegen de
voor de gelegenheid verzamelde
De Egyptische president Sadat ontvangt de geloofsbrieven van de Israëlische ambassadeur in Cairo, Eliahu
Ben Elissar.
pers „verbaasd" te zijn over Is
raels bezwaren tegen Egyptische
wapenaankopen. „Dat b< noort
tot het verleden, wij z;jn een
nieuw tijdperk begonnen, waarin
deze bezwaren niet langer pas
sen". aldus Sadat.
Er wordt gesproken over wapenle-
veranties ter waarde van 5 mil
jard dollar over een periode van 5
jaar. In eerste instantie krijgt
Egypte 250 nieuwe Amerikaanse
tanks en 40 vliegtuigen van het
type F-16. De Israeli's vrezen dat
een massieve Egyptische bewa
pening over een periode van 5
jaar Egypte in de tor-komst een
nieuwe militaire optie tegen Is
raël geeft onder voor Israël zeer
ongunstige omstandigheden.
Geen vreugde ook in de bezette ge
bieden. Daar was het een dag van
rouw en staking. Winkels, ge
meentehuizen en scholen op de
westelijke Jordaanoever bleven
dicht. In Gaza was de staking
minder algemeen. De Arabische
kranten in Jeruzalem spreken
van een schande dat Egyptena-
ren Israëli's omarmen en de hand
schudden, hoewel Israel de rech
ten van het Palestijnse volk blijft
negeren. „Het is waar dat Egypte
en Israël vandaag ambassadeurs
hebben uitgewisseld", zegt de
krant El Shaab in Arabisch Jeru
zalem, „maar het uitblijven van
Palestijnse erkenning van die
vrede zal de vrede tussen Israel
en Egypte krachteloos maken",
aldus El Shaab.
In Cairo waren er op beperkte
schaal protestdemonstraties te
gen de vrede met Israel. Presi
dent Sadat zei dat er 5000 Kgyp-
terraren tegen de vrede zijn, maar
dat de overgrote meerderheid
van het Egyptische volk ervoor
is. De links georiënteerde orde
van advocaten organiseerde een
protcstbijeenkornst van 200 man,
waarbij Palestijnse vlaggen wer
den gehesen en een Israëlische
vlag werd verbrand. De linkse na
tionale progressieve unionisti
sche partij van C'haled Mochiedin
legde een krans op het graf van
Nasser en van de onbekende sol
daat, nadat een protestdemon
stratie was verboden door de au
toriteiten. Hun voorbeeld werd
gevolgd door ambassdeur Ben
Elissar, die als zijn eerste officiële
ambtsdaad een krans legde op
het graf van de onbekende sol
daat.
