Yance vindt wel
gehoor in Europa,
maar geen steun
Irak wil relaties met Europa uitbreiden
Éh Bang&Olufsen
Commissie in weekeinde naar Iran
Ultimatum
Carter
was te kort
DONDERDAG 21 FEBRUARI 1980
BUITENLAND
PAGINA 9
Brazilië lieefi
atoomakkoord
met Irak
DEN HAAG (GPD) - De minis
ter van buitenlandse zaken.
Van der Klaauw, heeft in
antwoord op vragen van het
PSP-Tweede-Kamerlid Van
der Spek meegedeeld dat
Brazilië en Irak inderdaad
een akkoord hebben gesloten
op het gebied van vreedzaam
gebruik van kernenergie. Op
1 december van het vorig jaar,
zo schrijft de minister in ant
woord op de vragen, zijn de
onderhandelingen over die
samenwerking afgerond.
De regering ziet geen aanlei
ding om de toestemming voor
levering van verrijkt uranium
door Urenco aan Brazilië in te
trekken wanneer blijkt dat
Brazilië nucleaire technolo
gie aan Irak doorgeeft. Naar
de mening van minister Van
der Klaauw bestaat daartoe
blijkens het akkoord tussen
Brazilië en Irak geen aanlei
ding.
Van der Klaauw als eerste Nederlandse bewindsman naar Bagdad
(Van onze correspondent Rienko Wilton)
BEIROET - Irak is van plan om zijn eco
nomische, technologische en culturele
relaties met West-Europa sterk uit te
breiden. Dat blijkt uit de bezoeken de
Bondsrepubliek die de Iraakse minister
van buitenlandse zaken. Saadoun
Hammadi, heeft afgesloten. In een inter
view met het orgaan van de regerende
Baath-partij in Irak doet Hammadi uit
spraken die voor zijn Nederlandse colle
ga Van der Klaauw zeker interessant
kunnen zijn, nu Van der Klaauw de eer
ste Nederlandse minister van buiten
landse zaken is die zaterdag een bezoek
brengt aan Irak.
Hammadi legt een verband tussen een
door Irak waargenomen verandering in
de Westeuropese positie - die meer be
grip zou tonen voor de Arabische zaak
dan voorheen - en de economische, cul
turele en technologische akkoorden die
Irak korteeleden met Beleië en We«st-
Duitsland heeft afgesloten. „De Belgi
sche en Duitse houding in het Arabisch-
Israëlische conflict komt hier op neer
dat beide landen het recht van het Pale
stijnse volk op zelfbeschikking onder
schreven, en gekant zijn tegen Israëli
sche bezetting van Arabisch land en
herhaaldelijke Israëlische agressie tegen
Arabische staten. Daarom heb ik de in
druk dat beide landen in feite de Israë-
lisch-Egyptisch-Amerikaanse Camp-
Davidakkoorden niet ondersteunen,
hoewel zij dat niet hardop zeggen
In het verleden, vervolgt Hammadi, had
den deze twee naties „identieke ideeën"
met Amerika wat betreft het Arabisch-
Israëlisch conflict, maar tegenwoordig
tonen de Belgen en de Duitsers meer
belangstelling voor de Arabische ziens
wijze, en deze landen willen nu graag
hun bilaterale relaties met de Arabische
wereld uitbouwen. Deze verandering is
het gevolg van de groeiende economi
sche macht van de Arabieren - Hamma
di doelt kennelijk op de olieproduceren
de Arabische landen -, en van de toene
mende „onafhankelijkheid" van West-
Europa, aldus Saadoun Hammadi in het
orgaan van de Baath-partij.
Afgewacht moet worden of de Irakezen
een zelfde verandering in het Neder
landse standpunt in het Midden-Oos
tenconflict kunnen ontdekken als bij
België en West-Duitsland het geval was.
Iraks politieke evaluatie van relaties met
andere landen wordt bijna geheel be
paald door de positie die dat andere land
inneemt ten aanzien van de Palestijnse
kwestie. Dat staat bij Bagdad centraal.
De Nederlands-Iraakse relaties zijn ja
renlang gespannen geweest. Irak heeft
Nederland altijd gezien als Israëls meest
fervente steunpilaar in Europa, en dus
werd ons land door de regering in Bag
dad als een „zionistisch bolwerk" en
dientengevolge als „anti-Palestijns" be
schouwd.
De Iraaks-Nederlandse relaties ziin ook
nogal vertroebeld geweest door de
Koerden-kwestie en de affaire-Aronson.
Nederland verleende van '74 tot '76 poli
tiek asiel aan een honderdtal Iraakse
Koerden, aanhangers van de rebelleren
de Koerden-leider in Noord-Irak. Musta
fa Barzani. Hoewel deze Koerden in Ne
derland zich verbonden geen politieke
activiteiten te ontplooien, waren zij juist
politiek zeer actief in ons land, wat weer
door de Iraakse regering werd uitgelegd
als het stilzwijgend toestaan door Den
Haag van „anti-Iraakse subversie".
Een dieptepunt in de relaties tussen Den
Haag en Bagdad was de executie in Irak
van Alexander Aronson. Aronson ver
leende medische hulp aan de opstandige
Koerden in Noord-Irak. Voor Neder
landsejournalisten ter plekke was Aron
son evenwel een zonderlinge figuur die
tegen alle raadgevingen in gewapend,
vermomd in Koerdische kledij, het
Iraakse leger tegemoet trok. De Irakezen
beschouwden Aronson daarom als «n*n
spion, hebben zijn Nederlanderschap
nooit erkend en baseerden zich daarbij
op het feit dat Aronson in het Israëlische
leger zou hebben gediend en derhalve
voor Bagdad irn Israeli was.
Wanneer minister Van der Klaauw aan
staande zaterdag in Bagdad arriveert, zal
hij daar een ander klimaat aantreffen ten
opzichte van Nederland dan bijvoor
beeld twee of vier jaar geleden. Het is de
Irakezen niet ontgaan dat er een voor
zichtige verandering heeft plaatsgevon
den in de Nederlandse offlciele en
publieke ópinie ten opzichte van het
Arabisch-Israelische conflict en de kern
daarvan; de Palestijnse kwestie. De Ne
derlandse regering heeft sinds kort zelfs
„feitelijke" contacten met de PLO ge
opend, die zullen worden voortgezet. In
Bagdad hoopt men van Van der Klaauw
uit de eerste hand te vernemen hoe „we
zenlijk" de Nederlandse zienswijze ver
anderd is.
(Van onze correspondenten)
ROME-BONN-WASHINGTON - De Amerikaanse minis
ter van buitenlandse zaken Cyrus Vance is gisteren in
Rome aangekomen op zijn reis langs een aantal Westeu
ropese hoofdsteden, waar hij de bondgenoten wil con
sulteren over een „krachtig en gecoördineerd" ant
woord op de Russische inval in Afghanistan. Tot nu toe
heeft Vance in zowel Bonn als Rome te horen gekregen
dat er overeenstemming bestaat op de wezenlijke pun
ten, maar als het op concrete maatregelen aankomt, met
name wat betreft een boycot van de Olympische Spelen,
wordt hij onthaald op een pijnlijke stilte. Na de EG-top-
conferentie in Rome begin deze week was de afwach
tende opstelling bij de Europese bondgenoten geen ver
rassing meer.
Onmiddelijk na zijn aankomst in
Rome ontmoette Vance de Ita
liaanse minister van buitenland
se zaken Attilio Ruffini. Een dag
eerder nog was Ruffini voorzitter
van de bijeenkomst van de negen
EG-ministers van buitenlandse
zaken. Op deze conferentie werd
zoals gemeld een Brits voorstel
overgenomen voor een akkoord
met de Russen, waarbij het Wes
ten Afghanistan's neutraliteit ga
randeert in ruil voor een terug
trekking van de Russische troe
pen uit dat land. Na een kort ge
sprek met zijn Italiaanse collega
vertelde Vance dat hij dit idee „in
algemene lijnen kan steu
nen".
Verschoven
Volgens diplomatieke bronnen in
de Italiaanse hoofdstad hebben
acht van de negen ministers van
buitenlandse zaken van de EG-
lunden zich tijdens de woelige
discussie uitsproken voor een
boycot van de Olympische Zo
merspelen in Moskou. Frankrijk
echter zou een boycotbesluit
hebben weten tegen te houden,
waardoor men heeft besloten de
discussie over de kwestie naar
een latere datum te verschui
ven.
Vance kwam in Rome na een be
zoek aan de hoofdstad van de
Bondsrepubliek, waar hij be
sprekingen voerde met minister
van buitenlandse zaken Gen-
scher en later ook met bondskan
selier Schmidt. Zowel Genscher
als Vance legden er de nadruk op
dat er tussen de Bondsrepubliek
en Amerika „volledige overeen
stemming" bestaat over de we
zenlijke punten van de wereld
politiek. Beide landen zijn het er
over eens dat de Russische inval
in Afghanistan een „gemeen
schappelijk antwoord van het
Westen" vereist.
Vance heeft met Schmidt over con
crete stappen gesproken om de
moeilijke problemen in de we
reld naar aanleiding van de Af
ghaanse crisis op te lossen. De
Amerikaanse minister wilde
daarover verder echter geen me
dedelingen doen. Maar uit de
reacties van zijn Westduitse gast
heren valt duidelijk op te maken
dat hij op het punt van concrete
maatregelen weinig heeft kun
nen bereiken. Ten aanzien van de
Olympische Spelen werd duide
lijk dat men daar in Bonn op dit
moment nog weinig voor voelt,
tenslotte zei Vance nog dat de
Verenigde Staten bereid zijn om
hun consultaties met ae bondge
noten, in het bijzonder in moei
lijke tijden, te verbeteren, iets
waarom met name de Bondsre
publiek had gevraagd.
Het bezoek aan Bonn had in de eer
ste opzet een topontmoeting
moeten zijn met verschillende
Europese leiders tezamen, maar
Frankrijk liet op het laatste mo
ment verstek gaan. Daarom reist
Vance nu langs de verschillende
Europese hoofdsteden om zijn
ambtsgenoten apart te bezoeken.
Na Bonn en Rome komen Parijs
en Londen nog aan de beurt.
ADVERTENTIE
De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Vance bezocht gisteren in Rome de Italiaanse president
Sandro Pertini. Vlak daarvoor had hij met zijn Italiaanse collega Ruffini gesproken.
Onze correspondent in Washington
meldt, dat de VS zo langzamer
hand veronderstellen dat Europa
zich erop voorbereidt om toch
naar Moskou te gaan. Vermoede
lijk met het oog op de vergade
ring van EG-ministers in Rome
heeft Carter zijn besluit reeds in
het weekeinde genomen, tenein
de elke speculatie bij de Europe
se bondgenoten weg te nemen
over een mogelijke verzachting
van zijn standpunt.
Uit de harde
uitspraken van bijvoorbeeld
Hodding Carter, de woordvoer
der van Cyrus Vance, in Bonn
kan men afleiden dat de kansen
gering zijn dat Amerika nog op
dit besluit zal terugkomen, zelfs
wanneer de Russen zich voor de
uiterste aanmeldingsdatum van
24 mei uit Afghanistan verwijde
ren.
De Deense vormgevers van beeld engeluid
3 jaar garantie
Geautoriseerd B&Odealer:
QBHüUDllillQE
VAN 1793
Breestraat 109 - Leiden - Tel. 071 -120802
NEW YORK (Reuter/UPI/AFP) - De VN-commissaris die
in het leven is geroepen om de beschuldigingen van Iran
tegen de voormalige sjah te onderzoeken vertrekt het
komend weekeind naar Teheran. Dit heeft de secretaris
generaal van de volkerenorganisatie, Kurt Waldheim, gis
teren in New York meegedeeld.
Waldheim zei verder dat geen tijd
stip is vastgesteld voor de vrijla
ting van de Amerikaanse gegij
zelden, die sinds 4 november in
de Amerikaanse ambassade in
Teheran worden vastgehouden.
De commissie mag met elk van
de vijftig gegijzelden praten, al
dus Waldheim. Hü zei ook dat de
MOSKOU ZEGT
NEEN TEGEN
VOORSTEL EG
MOSKOU (AFP) - De Sowjet-Unie
heeft met een snel en categorisch
nee" gereageerd op het voorstel
van de Europese Gemeenschap
van Afghanistan een neutraal
land te maken.
"Zoals men hier onderstreept, zo
schrijft een anonieme corres
pondent van Tass, zijn de pogin
gen van de EG-ministers zich het
recht toe te eigenen besluiten te
nemen, in de plaats van een soe
verein land niet te rechtvaardi
gen. Zij getuigen van de wens
voort te gaan met de politiek van
inmenging in de interne aangele
genheden van Afghanistan", al
dus Tass.
Paradoxaal genoeg wordt hiermee
het EG-voorstel door het officiële
Russische persbureau verwor
pen. zonder dat men heeft ge
wacht tot Afghanistan, als soeve
rein land. zijn positie kenbaar
had gemaakt.
commissie wat haar werkzaam
heden betreft niet aan een ter
mijn gebonden is. De vijf leden
blijven in Genëve tot hun vertrek
naar de Iraanse hoofdstad. De
commissie is samengesteld uit
vertegenwoordigers van Frank
rijk, Syrië, Algerije, Venezuela en
Sri Lanka. Zij zullen nadat hun
onderzoek voltooid is verslag
uitbrengen aan Waldheim. Het
rapport gaat vervolgens naar de
Veiligheidsraad.
Aanvankelijk was meegedeeld dat
de commissie gisteren naar Tehe
ran zou reizen, maar volgens
Waldheim is haar vertrek naar het
weekeinde verschoven omdat de
Iraanse autoriteiten meer tijd
voor de voorbereiding van de
ontvangst wilden hebben. De ge
sprekken die de commissieleden
met de gegijzelden zullen hebben
geschieden op verzoek van Iran
zelf, aldus de secretaris-generaal.
Voor hun vrijlating was ggen
tijdstip bepaald. Een lid van de
commissie verklaarde echter
eerder op de dag in Genëve dat
hierover een regeling was getrof
fen.
De Verenigde Staten hebben ken
nis genomen van de verklaring
van secretaris-generaal Wald
heim over de vorming van een in
ternationale commissie die "de
grieven van Iran moet onderzoe
ken en die een oplossing moet
zoeken voor de crisis tussen Iran
en de Verenigde Staten". Dit
maakte het Witte Huis gister
avond bekend. In een officiële
verklaring wordt verder gezegd
dat deze commissie "geen tnbu-
GENËVE - De vijf leden van de VN-commissie na hun aankomst in
Genevev.l.n.r Adib Daoudy (Sgnet. Andres AguiUir (Venezuela), Mo
hammed Bedjaoui Algerije). Louis Edmond Pettiti Frankrijk) en Hector
Jayordene (Sri Lanka).
naai zal zijn. "De interpretatie
van de Verenigde Staten is dat dë
commissie de grieven van beide
partijen zal onderzoeken en
daarover rappoil aan de secreta
ris-generaal der Verenigde Naties
zal uitbrengen. De Verenigde
Staten hebben niet de bedoeling
zich in de zaken van Iran te men
gen, maar zij staan op de snelle
terugkeer van de b'.i Amerikanen
die illegaal in Teheran worden
vastgehouden", aidus het com
munique.
In de Amerikaanse verklaring
wordt verder gezegd dat de ont
moeting tussen de commissie en
de gegijzelden in overeenstem
ming met het inter nationaal recht
moet zijn en dat onder geen
voorwaarde de gegijzelden aan
een verhoor mogen worden on
derworpen. Het is echter van
groot belang dat de commissie
vast telt dat zij er allemaal zijn en
dat zij zich op de hoogte stelt van
hun gezondheidstoestand", al
dus het Witte Huis.
(Van onze correspondent Henk
Kolb)
WASHINGTON - De Ameri
kaanse president Carter heeft
niet de wijsheid kunnen op
brengen om zijn beslissing
over een boycot van de
Olympische Spelen te coör
dineren met de dag waarop de
nutionale Olympische comi
tés formeel de uitnodiging
van hun Sowjet-collcga's
moeten aanvaarden. Dat had
hem drie maanden tijdwinst
opgeleverd en de mogelijk
heid om in geval van een Rus
sische terugkeer van de Af
ghaanse fronten net te doen
alsof hij daartoe de stoot had
gegeven.
Maar nee, zoals eerder tijdens
de zogenaamde crisis over de
legering van Russische ge
vechtstroepen op Cuba heeft
Carter zich een ultimatum la
ten ontvallen, waarbij hij niet
kon winnen, want geen rede
lijk denkend mens was bereid
om aan te nemen dat de Rus
sen zich vol schrik over de
harde taal uit Washington van
de Afghaanse fronten zouden
verwijderen.
Een politieke crisis moet met
politieke middelen worden
bestreden, zou men zeggen,
maar er moet wel een doel
stelling zijn. Die is: Russen al-
thuns voor het oog weg uit
Afghanistan, desnoods op de
lange termijn, en op zichzelf
was de manier waarop de
Russen in de Verenigde Na
ties met schande en politiek
gezichtsverlies zijn ontmas
kerd al een zeer duidelijke
Amerikaanse triomf, waar
mee Carter het best oen tijdje
had kunnen stellen. Maar
Carter wilde laten zien dut hij
niet voor niets president was
en dat is wederom mislukt,
gegeven ook de openlijke re
volte onder zijn bondgenoten
tegen zulke staaltjes beleid-
zonder-vooroverleg, dut wel
verplichtingen heet op te leg
gen voor die bondgenoten (in
Amerikaanse ogen al
thans).
Vance vliegt nu in Europu rond
als postduif van een nieuwe
„pax americana", een vrede
die gevat is in de ijzeren vuist
van de VS. Veel te coördine
ren is er niet eens, hoewel
Vance deze opdracht wel
heeft meegekregen. Europa
voert een eigen beleid, aan
gedragen door de bewinds
man wiens eerste-minister
Thatcher Carter onmiddellijk
haastig en ademloos solidari
teit betuigde. Met verwaarlo
zing van alle Europese bin
dingen die de Britten nog niet
zo lang geleden zijn aange
gaan en onder erkenning van
de „speciale banden" tussen
Groot-Brittannic en de
VS.
De Britten wonen niet zonder
reden op korte afstand van
Europa in de zee die het Eu
ropese vasteland scheidt van
de Verenigde Staten en zij
hebben nog steeds moeite
met de keuze van hun uitein
delijke bestemming, ook al
ligt die onverbiddelijk in Eu
ropa. De neutraliteit die Car-
rington voor Afghanistan wil
is een aurdig politiek idee,
maar een schamel alternatief.
Maar, dat voorstel is een poli
tiek middel, dat nuttig is om
dat de Kussen toch uit Afgha
nistan weg zullen gaan op den
duur en nu de gelegenheid
hebben hun geschonden re
putatie ietwat te repare
ren.
Maar, Afghanistan vró of bezet,
de werkelijke problemen,
namelijk de krachtsverhou
ding tussen de VS en de
Sowjct-Unie en de Russische
expansie elders in de wereld
dan wel aan de eigen grens,
worden er geenszins mee op
gelost. Zodoende is de Ame
rikaanse boycot van de
Olympische Zomerspelen in
Moskou een gebaar. En meer
niet vooralsnog.
