Absolute
meerderheid
voorTrudeau
Offensief in A fghanistan
ALLES GAAT
GEWOON DOOR
IN RHODESIE
Ook Iran nu akkoord met
samenstelling commissie
Verkiezingen Canada
Verwarring
rond Tito
NIEUWE
POOLSE
PREMIER
Sacharov
mishandeld
Strohalm
DINSDAG 19 FEBRUARI 1980
BUITENLAND
PAGINA 13
PESHAWAR (UPI) - Sowjet-troe-
pen zijn gisteren een groot
scheeps offensief begonnen te
gen Afghaanse rebellen in de
zuidoostelijke provincie Pakhtia,
zo is vernomen uit Afghaanse
kringen in de Pakistaanse stad
Peshawar. In de noordoostelijke
provincie Badakshan zouden re
bellen een strategisch gelegen
vliegveld in handen hebben,
waardoor de bevoorrading van de
belegerde regeringstroepen is af
gesneden. Diplomaten in Pesha
war bevestigden de verovering
van het vliegveld van Faizabad,
maar het Sowjet-offensief kon
niet uit onafhankelijke bron
worden bevestigd.
Volgens de zegsman van de Hizbi
Islami guerrillagroep zijn de re
bellen in Pakhtia bestookt door
Sowjet-tanks en gevechtsheli-
copters, met een zwaar kaliber
machinegeweren aan boord. Ook
zouden de Russen raketten met
een fosforkop gebruiken. De
Russische aanvallen zouden ge
concentreerd zijn op de plaatsen
Sitakandav, Tira en Domandi.
De berichten over nieuwe gevech
ten lijken een bevestiging van de
veronderstelling van diplomalen
in Pakistan en de Verenigde Sta
ten dat de Sowjet-invasiemacht
in Afghanistan op groeiend ver
zet stuit.
Het blad van de Russische com
munistische partij, de Prawda,
heeft gisteren in een bericht on
der de kop "Afghaanse proble
men", geschreven dat de staats-
inkoopprijzen van katoen en sui
kerbieten in Afghanistan zijn
verhoogd.
De Afghaanse revolutionaire raad
heeft voorts op de burgerij een
beroep gedaan militie brigades te
vormen voor de strijd tegen mo-
hammedaanse opstandelingen
tegen het regime in Kabul.
De taak van de burgermilitie zou
zijn samen met leger en politie
wegen, bruggen en bergpassen te
bewaken.
Er zijn onlangs berichten geweest
dat het Afghaanse leger, dat de
steun van naar schatting 90.000
Russische soldaten geniet, op
onverwacht fel verzet van de mo
hammedaanse opstandelingen is
gestoten.
De Prawda berichtte voorts dat Af
ghanistan de nationale vlag wil
veranderen, waarvoor aan het
volk om suggesties zal worden
gevraagd.
Over de militievorming schreef het
blad dat Afghanistan naar natio
naliteiten en godsdiensten een
"uitermate complex land" is, met
"zowel vriendelijke als vijande
lijke buren", en dat naast econo
mische en culturele taken het
probleem van het garanderen van
de veiligheid dringend is.
De Indonesische vice-president
Adam Malik heeft een dringend
beroep gedaan op de Sowjet-
Unie om haar troepen zo snel
mogelijk uit Afghanistan terug te
trekken. De militaire aanwezig
heid van de Russen in Afghanis
tan is op geen enkele manier goed
te praten, aldus Malik op een
lunchbijeenkomst met buiten
landse correspondenten en di
plomaten.
Als protest tegen de Russische ac
tie heeft Jakarta intussen zijn
ambassadeur in Afghanistan
voor onbepaalde tijd voor consul
taties teruggeroepen. "In diplo
matieke termen is dit duidelijk
hoe de regering over de invasie
denkt", aldus Malik.
(Van onze correspondent Henk Kolb)
WASHINGTON - Pierre Trudeau (60) is wederom premier
van Canada. Zijn liberale partij was vanmorgen vroeg
op weg naar een comfortabel overwicht in een Lager
huis met 282 zetels. De conservatieve partij van de 40-ja
rige Joe Clark, die negen maanden het bewind heeft
gevoerd, leek volgens de eerste uitslagen te worden
weggevaagd, nadat zijn regering in december ten val
was gebracht over een aanmerkelijke verhoging van de
benzineprijs.
Toen de uitslagen voor 248 van de in totaal 282 parle
mentszetels bekend waren hadden de liberalen 147 ze
tels behaald en de progressief-conservatieve partij van
Joe Clark slechts tachtig.
BELGRADO - De Joegoslavische
autoriteiten zijn uiterst nerveus
geworden door de berichtgeving
over de gezondheidstoestand van
maarschalk Tito en door de al ge
regelde begrafenisplechtighe
den. Zij houden daarom de in
formatie beperkt tot het dagelijk
se bulletin dat geen enkel inzicht
geeft over hoe de gezondheids
toestand van het Joegoslavische
staatshoofd werkelijk is.
Het medisch bulletin van de be
handelende artsen ging ook gis
teren niet verder dan dat de toe
stand onveranderd is en dat alle
maatregelen zijn genomen om in
het bijzonder de ernstig verzwak
te functie van de nieren te verbe
teren. De medische bulletins zijn
zo zakelijk dat zelfs medische
deskundigen met de beste wil
van de wereld niet meer kunnen
verklaren wat er precies gaande
is. De onofficiële berichten uit
regerings- en partijkringen dat
het af en toe beter gaat met Tito
maken de verwarring, die ook
onder de Joegoslavische bevol
king heerst, alleen maar gro
ter.
Zondag heeft president Tito bezoek
gehad van zijn beide-zonen. Ver
der rijdt elke dag een lange zwar
te auto met gesloten gordijnen
voor het ziekenhuis in Ljubljana
voor. Volgens ingewijden zou Ti
to's vrouw Jovanka op deze mys
terieuze wijze de doodzieke pre
sident dagelijks aan zijn ziekbed
bezoeken.
De arrestaties van vele journalisten
de laatste dagen in de omgeving
van het museum op het Plein van
de 25e mei, waar een groot deel
van de aan Tito door staatshoof
den geschonken cadeaus en
herinneringen aan Tito's jeugd
worden bewaard, moeten vol
gens diplomatieke kringen in de
Joegoslavische hoofdstad wor
den toegeschreven aan het feit
dat men niet wil dat de Joegosla
vische bevolking al voor de dood
^van de president wordt gecon
fronteerd met de bouw van een
mausoleum. Het museum op het
Plein van de 25e mei - de datum
van Tito's geboortedag - zou al
lang bestemd zijn geweest om te
worden ingericht als herden
kingsmonument voor Tito.
Sinds vorige week donderdag
wordt dag en nacht gewerkt door
honderden arbeiders om het
plein voor het museum te egalise
ren. Tot voor enige tijd was het
een park met in het midden een
fontein, maar intussen zijn alle
bomen gekapt en is het plein een
immense vlakte met een vers
aangebrachte laag asfalt. De
koortsachtigheid waarmee hier
gewerkt wordt - 's nachts met
felle schijnwerpers - wordt ver
klaard met het feit dat hier een
belangrijk deel van de begrafe
nisplechtigheden zou moeten
plaatsvinden. Het zou ook de bes
te plaats zijn, zo menen ingewij
den, dat de Joegoslaven hier de
gelegenheid krijgen afscheid te
nemen van het nu al legendari
sche en historisch belangrijke
staatschoofd.
WARSCHAU (Reuter) - Het Poolse
parlement heeft gisteren de 52-ja-
rige Edward Babiuch, tot dusver
secretaris van het centrale comité
van de Poolse verenigde arbei
derspartij. tot eerste minister be
noemd. Zijn voorganger, Piotr
Jaroscewicz, was vorige week af
getreden.
Babiuch staat bekend als vertrou
weling van partijleider Edward
Gierek. Hij werd met algemene
stemmen gekozen.
De benoeming van Babiuch, een
voormalige mijnwerker, werd al
algemeen verwacht. Hij is een
bekwaam econoom en heeft de
reputatie van goed organisator.
Babiuch wordt de zesde premier
van Polen sinds de communisten
daar in 1945 aan de macht kwa
men.
Babiuch heeft tijdens de Duitse be
zetting als veertienjarige in de
mijnen bij zijn woonplaats Bed-
zin gewerkt. Hij kwam naar voren
in Silezie onder de hoede van
Gierek, die jarenlang partijleider
is geweest in het zuidelijke mijn-
district.
Trudeau, die nog maar nauwelijks
drie maanden geleden met tranen
in de ogen de politiek vaarwel zei,
heeft een uiterst succesvolle vijf
de verkiezingscampagne ge
voerd. Hij zegt echter zich uit het
openbare leven te zullen terug
trekken vóórdat de vijf jaar om
zijn, die Canada zijn eerste minis
ters als ambtstermijn toebedeelt.
De Liberalen hebben vooral winst
gemaakt in de vier atlantische
provincies en in de dichtstbe
volkte provincie van de elf: Onta
rio. In Quebec bleef hun per tra
ditie sterke positie onaangetast.
De 15,7 miljoen stemgerechtig
den zijn dank zij het goede weer
in grote massa's komen stemmen
en dit versterkte de liberale ver
wachting een regering met ab
solute meerderheid te kunnen
vormen. De Nieuwe Democraten
van Edward Broadbent hebben
geen opmerkelijke winst kunnen
halen uit het feit dat zij de Libe
ralen in december hebben gehol
pen de regering-Clark naar huis
te zenden.
Gestruikeld
Toen Trudeau op 22 mei 1979 ten
val werd gebracht, was hij van
alle westelijke leiders degene met
de langste regeringsperiode. Zijn
opvolger Clark struikelde over
zijn plannen om de olieprijzen
geleidelijk aan tot wereldniveau
omhoog te brengen. Canadezen
consumeren energie bijna even
achteloos als Amerikanen en ook
zij zijn altijd gewend geweest aan
goedkope benzine. Ontario, waar
Clark in 1979 de basis legde voor
zijn overwinning, een provincie
met ruim een derde van de stem
gerechtigden, heeft hem dan ook
prompt laten vallen.
De kiezers van de Franssprekende
provincie Quebec moeten zich in
het komende voorjaar uitspreken
over een eventuele afscheiding
van Canada. Deze politieke ge
beurtenis van de eerste orde heeft
met de terugkeer van de tweeta
lige Trudeau een heel ander per
spectief gekregen. Hij is welis
waar afkomstig uit Quebec, maar
heeft zich altijd doen kennen als
een uiterst strijdvaardig tegen
stander van afscheiding.
ATLETIEK - De KNAU heeft be
sloten vijf atleten af te vaardigen
naar het Europees Indoor kam
pioenschap dat op 1 en 2 maart in
Sindelfingen wordt gehouden.
Het zijn: Koen Gijsbers, Ruud
Wielart, Joost Borm, Klaas Lok
en Tilly Verhoef.
SCHAATSEN - De Spanjaard Go
mez mag niet deelnemen aan het
WK in Heerenveen (1 en 2 maart).
De Spaanse Bond vond hem niet
representatief genoeg.
SCHAATSEN - Jos Pronk heeft
gisteren in Heerenveen een mara
thon gewonnen. In de sprint won
hij van Henk Holland.
NEW YORK (Reuter/DPA) - Zowel
Iran als de Verenigde Staten
hebben ingestemd met de sa
menstelling van een vijf leden
tellende commissie van onder
zoek die de "misdaden" van de
ex-sjah moet onderzoeken, zo
heeft een VN-woordvoerder in
New York gisteren meegedeeld.
Iran heeft mondeling laten weten
dat het akkoord gaat, maar VN-
secretaris-generaal generaal
Kurt Waldheim wacht nog op een
officiële bevestiging alvorens hij
officieel tot installatie van de VN-
commissie zal overgaan. De Ver
enigde Staten verklaarden zich
zondag akkoord met de samen
stelling van de commissie.
Kort voor deze bekendmaking was
de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Cyrus Vance
op het VN-hoofdkwartier gearri
veerd voor een onderhoud met
Waldheim over de kwestie Iran.
De Iraanse president Bani Sadr
heeft eerder al gewaai schuwd dat
dc installatie van de commissie
opzichzclf niet zal leiden tot vrij
lating van de gegijzelden. Eerst
moet het resultaat van het onder
zoek afgewacht, en ook moeten
de Verenigde Staten bekennen
MOSKOU (UPI) - De naar Gorki
verbannen geleerde Andrei Sa
charov heeft het Westen schrifte
lijk laten weten dat hij en zijn
vrouw vorige week vrijdag in het
politiebureau van Gorki zijn
mishandeld toen zij nadere in
lichtingen-kwamen vragen over
een gearresteerde dissident.
Sacharov werd volgens zijn verkla
ring op de grond geworpen en
zijn vrouw, Jelena Bonner, die
een oogziekte heeft, werd op haar
ogen geslagen.
Sacharovs brief is door een huis
vriendin, Natalya Gesse, naar
Moskou gebracht en daar aan
westelijke verslaggevers gege-
In een a pa He verklaring van vorige
week dinsdag zegt Sacharov dat
hij nu weer brieven ontvangt, 20
tot 25 per dag, nadat hij sinds zijn
verbanning geen brief meer in
handen had gekregen.
dat zij zich in het verleden in de
binnenlandse zaken van Iran
hebben gemengd.
De Amerikaanse senator Edward
Kennedy is van mening dat de VS
geen schuld moeten erkennen in
zake Iran. Wel moet de VN-com-
missie die onder meer een onder
zoek gaat instellen naar het regi
me van de ex-sjah alle vrijheid
krijgen, zo verklaarde Kennedy
gisteren tijdens een verkiezings
bijeenkomst in New Hampshire.
"De commissie moet alle klach
ten van Iran kunnen onderzoe
ken, wat de uitkomst ook is", al
dus de Amerikaanse senator.
De vroegere president van het Pa
namese Hooggerechtshof. Juan
Materno Vasquez, is aangewezen
als vertegenwoordiger van Iran
in de procedure die moet leiden
tot de uitlevering van de ex-sjah,
die nu in ballingschap in Panama
leeft.
Materno Vasquez kondigde giste
ren aan dat hij spoedig naurTche-
ran zal vertrekken, om te assiste
ren bij het samenstellen van de
documenten die een Iraans ver
zoek om uitlevering van de ex-
sjah moeten ondersteunen.
De Panamese wet verbiedt overi
gens de uitlevering van personen
die de kans lopen de doodstraf te
krijgen.
Officieren die sinds een week een
zitstaking hielden in de universi
teitsmoskee van Teheran, heb
ben gisteren hun actie beëindigd.
Een boodschap van president Bani-
Sadr die gisteren door zijn kabi
netschef aan de officieren werd
overhandigd en waarin werd be
loofd dat men de problemen in de
krijgsmacht zo spoedig mogelijk
zou oplossen, deed de actievoer
ders besluiten op te geven.
De moskeebezetters eisten het
weer in de rangen opnemen van
officieren die slachtoffer van een
recente zuivering waren.
Bezetting ambassades in Mexico
MEXICO-STAD (Reuter) - Leden
van het nationale comité voor de
verdediging van politieke geyan-
genen hebben gisteren in de stad
Mexico de ambassades van Bel
gië en Denemarken bezet en de
vrijlating van 150 politieke ge
vangenen geéist. In de Belgische
ambassade zijn de bezetters met
17 man. De ambassadeur en zijr
SALISBURY - „Het volk van dit
land heeft genoeg geleden. De
tijd voor vrede is aangebroken".
Met de gedragen waardigheid
waarmee hij het heeft gebracht
tot het vice-presidentschap van
Joshua Nkomo's Patriottisch
Front, vroeger genaamd de ZA-
PU, legt Josiah Chinamano uit
waarom de verkiczingsbood-
schap van zijn partij is: vrede,
verzoening en voorspoed.
„Maar onze vredeswil is geen uiting
van zwakheid, Wij kunnen terug
slaan, en hard, als dat nodig is".
Chinamano heeft waarschijnlijk
gelijk. Het ZIPRA, het leger van
de voormalige ZAPU, geldt als
beter getraind dan het minder
militair georganiseerde leger van
Robert Mugabe s ZANU, welk
leger ZANLA word ge
noemd.
De vredeswil uit zich in de slagzin
nen, in de affiches van Nkomo's
partij (een forse zwarte soldaat,
zonder wapens, met een kind op
de arm) en, als we de Britten mo
gen geloven, in het gedrag van de
ZIPRA-mensen. In tegenstelling
tot Mugabe's ZANLA, waarvan
nog duizenden leden door het
land zouden zwerven, heeft het
ZIPRA zich vrijwel volledig aan
gemeld in de verzamelgebie
den.
Nicholas Fenn, de woordvoerder
van de Britse gouverneur van
Rhodesië, Lord Soamcs, aarzelt
dan ook niet de schuld van de
vele „incidenten", dat wil zeggen
aanslagen, moordpartijen en
dergelijke, in de schoenen te
schuiven van Mugabe's pariij, die
nu ZANU-PF wordt genoemd.
„Van alle klachten die door de
wapenstilstandscommissie zijn
onderzocht, moesten twee op re
kening worden geschreven van
de veiligheidstroepen (het Rho-
desische leger plus de zoge
naamde hulptroepen), 21 waren
veroorzaakt door het ZIPRA en
83 door het ZANLA", vertelt
Fenn, in de met fraaie gobelins
(Engelse jachttaferelen) versier
de Connaught-zaal van het def
tigste hotel van Salisbury,
Meikles.
Chinamano treedt de pers tege
moet in een vergelijkbare omge
ving: het tweede chique hotel van
Salisbury, het Monomatapa,
waarvan aan de voorzijde hon
derden ruiten zijn gesprongen bij
de bomaanslag van vorige week
donderdag. „Business as usual",
staat met grote letters op de ge
vel. „De zaken gaan gewoon
door".
Dat geldt voor heel Rhodesië, Bu
siness as usual. De gedachten-
sprong dringt zich met grote
kracht op. Want Lord Soames
moge dan in naam sinds twee
maanden de macht in zijn oer-
Britse handen hebben genomen,
in het dagelijks leven zijn het de
Rhodesiers, de gezond ogende,
veelal koH gebroekte en steeds
kortharige mannen die door Ian
Smith op hun posten zijn gezet,
die nog steeds de dagelijkse
dienst uitmaken.
Op het vliegveld, waar zondag nog
een brief van Robert Mugabe aan
Mozambique's president, Samo-
ra Machel, zou zijn geopend door
de douane, bij de verkeerspolitie
die nog trouw parkeerbonnen
uitschrijft, alsof niet over twee
weken het voorlopige sluitstuk
van een wellicht gewelddadige
revolutie zal uitbreken. In de
Connaught-zaal van het Meikles-
hotel, waar de Rhodesische in
formatiedienst, nu namens gou
verneur Soames. precies zo de
touwtjes in handen heeft als dat
onder Ian Smith en bisschop Mu-
zorewa het geval was.
„Wie intimideert wie, en wie doet
het het ergst". Dat is de vraag die
alle onpartijdige waarnemers in
Rhodesië, dat over twee weken
Zimbabwe gaat heten, zich stel
len. Voor velen is het geen vraag:
Britten en blanke Rhodesiers
wijzen zonder aarzelen naar Mu
gabe en zijn ZANLA. Het Belgi
sche parlementslid Paul van
Vlies van de CVP, is minder be
hept met koudwatervrees dan
zijn gisteren in Salisbury aange
komen Nederlandse collega
waarnemers. Zij zullen zich pas
uitspreken over wat zij van de
toestand vinden, nadat zij aan
minister Van der Klaauw (bui-
tenlundse zaken) hebben gerap
porteerd, zeiden zij gisteren. Van
Vlies kent Afrika redelijk en
heeft de afgelopen tien dagen
door Rhodesie getrokken. Hij re
deneert buitengewoon nuchter
over de toestand.
Conclusies: geweld wordt door alle
partijen toegepast, met inder
daad het grote verschil dat het
geweld van Muzorewa's UANC
een officieel tintje heeft, omdat
het wordt gepleegd door „man
nen in uniform", de z.gn. hulp
troepen, die door gouverneur
Soames naast het oude Rhodesi
sche leger worden ingeschakeld
bij. wat hij noemt, de ordehand
having.
Zo heel erg groot is dat verschil
overigens niet. in een groot land,
dun bevolkt, waarvan aanzienlij
ke delen al in handen waren en
zijn gebleven van het ZANLA, is
het verschil tussen de mogelijk
heden tot officieel geweld en die
tot onofficieel rcbellengewcld,
minder groot dun men vanuit
Nederland misschien zou kun
nen denken Maai de volstrekte
eenzijdigheid waarmee de Brit
ten Mugabe en het ZANLA de
schuld geven van alles, terwijl
Muzorewa nog steeds rondloopt
als premieren van alle regerings
faciliteiten gebruik kan maken,
inclusief zwarte Mercedes, ter
wijl anderzijds het ZANU-PF-
hoofdkwaï tier pas sinds eind vo
rige week telefoon heeft, dat alles
geel) de niet partijdige waarne
mers te denken.
In het ZANU-hoofdkwariier is de
stemming dan ook bitter. „Soa
mes is slechts een spreekbuis van
het imperialisme", zo weet een
spreekbuis van Mugabe, ge
naamd Thompson Tirivavi, ons te
vertellen. „Onze mensen worden
vermoord door het terroristenle-
ger van Soames. Wat hier gebeurt
li geen „free end ftür" vei iciezing,
maar een Britse manipulatie, om
Muzorewa in het zadel te hou-
Mugabe zelf liet gistermiddag we
ten dat zijn mensen hebben ont
dekt dut dc twee mannen die vo
rige week donderdag, kort na de
bomontploffingen in enkele ker
ken in Salisbury, met hun auto in
de lucht vlogen, Selous Scouts
waren. Dat is een elite-onderdeel
van het Rhodesische legei „Zé
willen ons afschilderen als anti
godsdienstige marxisten", aldus
Mugabe.
„Vrije en eerlijke verkiezingen"
Volgens de Belgische officiële
waarnemer Van Vlies zullen de
verkiezingen zelf best goed gere
geld zijn. Nu al worden de waar
nemers overstroomd met verha
len over aantallen al dan niet mo
biele stemhokjes en ingewikkel
de maatregelen om een werkelijk
geheime stemming te waarbor
gen. Maar of met een politiek
klimaat dut tot stand gekomen is
in tien jaren van oorlog en ter
reur, voorafgegaan door tachtig
jaar onderdrukking, het hele ver
kiezingsproces in werkelijkheid
veel te maken zal hebben met wat
wij in West Europa daaronder
verstaan, we mogen het sterk be
twijfelen. Een twijfel die verder
gaat dan de laconieke vaststelling
van Nicholas Fenn. dat in geen
enkel land ter wereld de verkie
zingen ideaal zijn.
Wat de Nederlandse waarnemers
intussen doen? De komende da
gen zullen zij allereerst gaan
spreken met de leiders van de
belangrijkste partijen. Later zul
len zij, al dan niet onder de urm
genomen door Britten en blanke
Rhodesiérs, door het land reizen.
Hun eerste confrontatie met de
harde werkelijkheid van het
Rhodesie van deze weken kregen
de waarnemers Vonhoff, Kooij-
mans. Van Lier en Van Vliet al
onmiddellijk na aankomst: zij lo
geren in hetzelfde hotel, Mono-
mutapa waarvan de ramen door
de bomontploffing van vorige
week zijn gesprongen.
Met twee of drie glasscherven tege
lijk is een onderhoudsploeg bezig
de schade te herstellen. Een paar
winkels in de binnenstad van Sa
lisbury houden opruiming. Een
enkeling maakt zich gereed voor
het verirek, voor als Mugabe aun
de macht komt. Maar voor het
overige: business as usual.
In de ambassade van Denemarken
worden meer dan.tien mensen in
gijzeling gehouden, onder wie de
ambassadeur, V. Hoelgaard. Dat
is telefonisch uit de ambassade
meegedeeld. Er zijn daar onge- Politiewagens voor de Belgische ambassade in Mexicoslarl. die op
veer twintig bezetters. vreedzame wijze is bezet. Evenals de ambassade van Denemarken.
JONGE-BESSEN - (TIROL"
Lekker puur
of als basis van een
hartverwarmende longdrink.
Tip: probeer ook een
STROHALM VIEUX.
Verkrijgbaar in
dc betere slijterij/
wijnhandel
Gedistilleerd i.o.v. mout
Telefoon 01 !.5WÏ24-| W?
