Parijs dwarsboomt westelijke top over ontspanning Ghotbzadeh wil geweld niel nil de weg gaan Maine kan verkiezingscampagne Kennedy vloeren Zoutproducenten eisen naleving Rijnzoutverdrag Elizabeth moet aftreden als ze zestig is ISRAEL WAARSCHUWT SYRIÈ Iraakse minister veroordeelt Russisch optreden in Afghanistan ZATERDAG 9 FEBRUARI 1 (Van onze correspondent Henk Kolb) WASHINGTON - Maine: een staat met minder dan een miljoen in woners, fraaie stukken nog vrij wel ongerepte wildernis en een economie die vooral steunt op leer, hout en landbouw, gaat morgen uitmaken of senator Ed ward Kennedy nog als een se rieuze kandidaat voor het presi-, dentschap moet worden be schouwd. Enkele duizenden zullen verschijnen voor de partij vergaderingen, maar volgens de opiniepeilers is het vrijwel on vermijdelijk dat Kennedy we derom een pijnlijke nederlaag zal moeten slikken. Pijnlijk met na me omdat Maine, met New Hampshire en Massachusetts, werd gerekend tot de staten waar president Carter onomstotelijk zou gaan verliezen. Kennedy's verkiezingscampagne loopt op zijn laatste benen, hoe wel de senator blijft beweren dat hij tot het einde toe wil volhou den. De fondsen zijn opgedroogd - potentiële geldschieters wen den zich af en de kandidaat heeft een kostbare gecharterde Boeing 727 van de hand gedaan. Van zijn omvangrijke entourage is niet veel meer over en zijn medewer kers werken zonder salaris. Sedert Carters verbijsterende ze gepraal in Iowa, heeft Kennedy alle pogingen laten varen om zich ook voor het grote brok kiezers in het centrum van het politieke spectrum aanvaardbaar te ma ken. Hij slaat weer onvervalste li berale taal uit en dat wil in de VS zeggen dat je al een beetje als „links" kunt worden gekwalifi ceerd. „Kandidaat" Kennedy, zo lijkt het, voert zijn campagne thans niet meer omwille van een vestigingsvergunning voor het Witte Huis, doch vooral om zijn carrière in de Senaat geloofwaar dig op de oude voet te kunnen voortzetten, tot anno 1984 zich nieuwe mogelijkheden aandie nen, met het definiteve vertrek van Carter De opinie-onderzoeken, die met het vorderen van het verkiezingsjaar in aantal toenemen, vertonen voor Carter een voorsprong op zijn naaste Republikeinse bela ger, George Bush, van 32 procent. In stemmen omgerekend zou dit bij verkiezingen betekenen dat Carter wint met 26 miljoen stemmen voorsprong. En dat, schreef een politiek commenta tor dezer dagen, is geen politieke aardverschuiving meer, dat is een aardbeving. Zijn miserabele positie ten spijt, vervult Kennedy voor Carter een belangrijke functie als bliksem afleider - het tweegevecht trekt meer aandacht en is spectacu lairder dan een discussie over de wezenlijke problemen waarmee het land onder Carters bewind te maken heeft gekregen. Als Ken nedy uitvalt, staat vast dat Carter de Democratische kandidaat wordt en dan is het onontkoom baar dat Carter, internationale crises ten spijt, met de neus op de nare feiten zal worden gedrukt, die de twee grote onderwerpen beheersen waarom het bij de pre sidentverkiezingen zal gaan: de fensie en energie. Analysten wijzen erop dat Kenne dy weliswaar geen duidelijke aanval heeft kunnen ontplooien op Carters zwenking in zijn be leid tegenover de Sowjet-Unie, doch dat ieder van de Republi keinse tegenstanders uit de klei ne horde die stad en land afreist, kan bogen op argwaan van veel oudere datum tegenover de be doelingen van het Sowjet-impe- rium. Carter krijgt dan ook te maken met de vakbonden en de liberale groeperingen, die zich thans nog min of n>eer afzijdig houden, doch na een eventueel terugtre den van Kennedy des te langer de handen vrij zouden krijgen om hun verlangens tot de inzet te maken van steun bij de verkie zingen. Carter heeft tijdens zijn jaren in het Witte Huis een band van betekenis kunnen opbouwen met het volk dat hem moet kie zen. Vele onderdelen van zijn beleid zijn uiterst aanvechtbaar gebleken, andere hebben geleid tot crises als die waarmee hij nu te maken heeft. Dat hij naar de smaak van het volk in die crisis vertrouwenwekkend opereert, betekent niet dat hij door in Was hington te blijven de discussie over de oorzaken ervan kan blij ven vermijden. De opiniepeilingen wijzen uit dat de kiezers meer vertrouwen heb ben in Republikeinen als bewa kers van de belastingtarieven, re geringsuitgaven, inflatie en mo gelijk straks ook defensie. Daar om is het de vraag of Carter er wel belang bij heeft als Kennedy nu uitstapt. Maar het is ook niet uit gesloten dat indien Kennedy mee blijft doen, zich internationale ontwikkelingen zullen voordoen die binnenlands minder goed vallen. Waarop Kennedy aan de beurt zou kunnen komen om weer in de startblokken te gaan. Carters campagneleiders lijken te hebben besloten dat het verstan diger is om, alle nadelen ten spijt, Kennedy zo snel mogelijk uit te schakelen, zodat alleen de Re publikeinen overblijven en Jerry Brown nog net genoeg alterna tieve geluiden kan maken om voortdurend een belaagd presi dent in de aanval aan het volk te kunnen tonen. In Maine hebben Carters medewerkersdan ook naamlijsten van Democraten die nog aarzelingen koesteren over de president overhandigd aan Jerry Browns medewerkers. Zulke lijsten zijn gegeven de moeite die het kost om ze samen te stellen, de grote militaire ge heimen van de politieke bewape ningswedloop die thans aan de gang is. Als Kennedy ook nog stemmen moet delen met Brown, dan verpakken die adreslijsten de bijl waarmee Carters organisa tie de juist weer met een liberaal hoofddeksel gedekte schedel van Kennedy wil splijten. In Maine en anders in New Hampshire op 26 februari bij de eerste echte voor verkiezingen waarbij recht streeks gedelegeerden voor de nationale partijconventie worden aangewezen. Kennedy is intussen ten prooi aan grote frustraties: hij, de gedood verfde winnaar van de Democra tische kandidatuur, speelt een bijrol en hij wijt dit voornamelijk aan het feit dat Carter in zijn Witte Huis blijft, geen campagne voert in de staten en weigert te debatte ren omdat dit een nationale leider niet zou passen in tijden van cri sis. „Als de president', zei Ken nedy woensdagmiddag tot de Amerikaanse consumentenfede- ratie in Washington, „zijn her- verkiezing kan bewerkstelligen zonder debat over de feiten, dan zijn de werkelijke verliezers niet zijn tegenstanders maar de men sen die kiezen". Kennedy concludeerde dan ook dat als Carter zijn kandidatuur niet in een rechtstreekse confrontatie wil waar maken, hij zich als kan didaat zou moeten terugtrekken. In het Witte Huis werd hoorbaar geglimlacht. (Van onze correspondent Rudolph Bakker) PARIJS-BONN - Het Franse ministerie van buitenlanse zaken heeft laten weten dat Frankrijk niet zal deelnemen aan een gesprek in Bonn tussen de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Cyrus Vance en diens ambtgenoten uit de Bondsrepubliek, Groot-Brit- tannië en Italië. Minister Vance is 20 februari in Bonn om er te spreken met zijn Westduitse collega Genscher. Minister Genscher had de Amerikaan „het Europees standpunt" inzake de Sowjet-inval in Afghanistan samen met zijn buitenlandse collega's uiteen willen zetten. In Parijs wordt nu vernomen dat de Fransen een dergelijke ontmoeting „niet in overwe ging hebben genomen" Dit Franse standpunt is niet verras send in het licht van de verklarin gen die president Giscard d'Es- taing heeft afgelegd na zijn ge sprekken met de Westduitse bondskanselier Helmut Schmidt afgelopen week in Parijs. Beide staatslieden maakten op hun pers conferentie weliswaar een indruk van gelijkgezindheid, die ook bleek uit de ferme taal van hun slotcom muniqué, maar nauwelijks had president Giscard zijn Duitse gast uitgeleide gedaan of hij keerde in de feéstzaal van het Elysée, terug om - ditmaal slechts omringd door een aantal uitgezochte Franse jour nalisten - water in de wijn te De^kern van dit lange betoog, dat ook gedeeltelijk op de beeldbuis te zien was, kwam er op neer dat de president het „van groot belang acht" dat zowel de Bondsrepubliek als Frankrijk „niet oplossen binnen blokken". En hiermee bedoelde de president: „niet gehoorzaam alles doen wat de Verenigde Staten van president Carter willen". Het was dan ook bondskanselier Schmidt PARIJS - De twee grote Franse zoutproducenten Solvay en Sali nes du Midi hebben in een adver tentie over een gehele pagina in een aantal Franse kranten geëist dat de Franse regering het Rijn zoutverdrag nakomt. Het verdrag voorziet in de injectering van de afvalstoffen van de potasfabrie- ken in de Elzas - die Nederlands water en tuinbouw vergiftigen - op een diepte van 1800 meter on der de grond. De Franse regering heeft kort gele den zijn verplichtingen, voortvloeiend uit dit Rijnzout verdrag opgezegd, omdat de te genstand in de Elzas te groot bleek. Nieuwe oplossingen van het probleem werden in het vooruitzicht gesteld. Een van die oplossingen is volgens de Franse regering de stichting van een zoutfabriek in de Elzas. De beide grote zoutproducenten van Frankrijk hebben nu per ad vertentie ernstig tegen dit plan geprotesteerd. Een dergelijke zoutfabriek zou het verlies van duizend arbeidsplaatsen in de Lorraine ten gevolge hebben. Het zou een volslagen nutteloos be drijf zijn, dat alleen maar kostba re energie opslokt, en er zou een nieuwe overproduktie van zout ontstaan, ditmaal een miljoen ton per jaar. De zoutmijnen van de Lorraine werken al op driekwart van hun capaciteit, aldus de ad vertentie. En bovendien: „Het injectieplan levert geen enkel ge vaar op". Solvay en Salines du Midi behoren met de Westduitse BASF en de Nederlands Akzo tot de vier grote Westeuropese zoutproducenten. Plaats voor meer is er niet. De Fransen willen nu dat de deel nemers aan het Rijnverdrag bij dragen aan de stichting van de fabriek in de mate waarin ze ook zouden bijdragen aan de kosten van de injectie. Voor ons land be tekent dit 34 procent van de totale kosten. Het zout uit de hypotheti sche fabriek in de Elzas zou 70 gulden per ton kosten. Dat is meer dan de huidige marktprijs Om het zout verkoopbaar te ma ken, zouden dus de leden van het Rijnverdrag een dergelijk onder nemen dienen tè subsidiëren. Solvay en Salines du Midi roepen dan ook in hun advertentie op tot een „ja voor de injecties". „Op deze manier houden de Fransen zich aan hun internationale af spraken", aldus de advertentie tekst, „de Elzassers kunnen met hun traditionele activiteiten doorgaan en de werkers in de zoutindustrie komen niet op straat të staan" die meteen na terugkeer uit Parijs in Bonn met Carter belde om ver slag van het besprokene uit te brengen, en tekenend dat de Franse president een dergelijk telefoonge sprek zelf niet opportuun acht te. Tijdens zijn uiteenzettingen achter de schermen van deze feestzaal verklaarde de president ook: „Ik ben verrast over de aandrang waarmee sommigen van ons - ove rigens zonder succes - in de rich ting willen duwen van aansluiting bij de thema's van die of gene, dat wil zeggen van een herstel van een systeem van blokken dat aan de ene kant de spanning verhoogt en aan de andere kant de marge aan bewe gingsvrijheid en invloed doet ver dwijnen die de Franse buitenland se politiek bezit. Alles wat tot een dergelijke blokvorming kan leiden zal noch onze steun, noch onze deelname verkrijgen". President Giscard achtte echter een uitwisseling van raadplegingen en uitwisselingen van inlichtingen op verschillende niveaus mogelijk. „Iedere samenkomst die als conse quentie zou hebben dat de indruk van blokvorming wordt gewekt, zal in de huidige toestand Frankrijks deelname niet verkrijgen", aldus de president. Het is vanuit deze onafhankelijke houding dat Frankrijk zoekt naar een middel om de spanning in de wereld te verminderen, dat wil zeg gen om een modaliteit te vinden waarbinnen de Sowjets bereid zouden zijn hun troepen uit Afgha nistan terug te trekken. Deze woorden van de president werden echter voorafgegaan door de mededeling dat Frankrijk zich strikt zal houden aan zijn afspraken met de NAVO „wanneer de interna tionale toestand tot een situatie zou leiden waarin de betreffende clau sules binnen het bondgenootschap voor -Frankrijk hun rol gaan spe- Tegen nieuwe abortuswet LONDEN (Reutet/DPA) - Na een dag van emotionele en bittere debatten in het Britse Lagerhuis is er nog geen eindbeslissing bereikt over de nieuwe omstreden abor tuswetgeving. De discussie zal volgende week worden voortgezet. Buiten het parlementsgebouw kwamen gisteren honderden demonstrerende vrouwen in botsing met de politie. Zij rie pen "niet de kerk, niet de staat, wij moeten over ons lot beslissen" (zie foto). Tal van vrouwen drongen het ge bouw binnen. Velen werden door de politie naar buiten gesleept of gedragen. Ook op de publieke tribune braken schermutselingen uit. De nieuwe wet zou abortus be perken tot de eerste 20 weken van de zwangerschap in plaats van 28 weken. Ook zou abortus slechts worden toe gestaan als er een ernstig ge vaar voor het geestelijk en li chamelijk welzijn van de moeder zou bestaan. Tegenstanders van de nieuwe voorstellen zijn een felle pro cedurele strijd begonnen. Zij dienden niet minder dan 53 amendementen en één geheel nieuwe clausule in. Het is dc bedoeling dat het debat op 15 februari wordt voortgezet maar men verwacht niet dat het dan kan worden afgeslo- Britse volk: (Van onze correspondent Henk Leffelaar) LONDON - Tot verrassing van veel Britten blijkt prins Charles vol gens een opiniepeiling niet alleen populairder te zijn dan zijn moe der, koningin Elisabeth, maar geven de meesten er ook de voor keur aan dat de koningin niet langer regeert dan haar 60e jaar om dan de kroon over te dragen aan Charles Dat zou erop neerkomen dat de ko ningin die 53 is, nog zeven jaar regeert en dat prins Charles 37 is wanneer hij haar taken over neemt. Uit het onderzoek blijkt dat wat populariteit betreft Charles een percentage haalt van 70, vergeleken met 46 voor de ko ningin, 30 voor de koningin moeder en 21 voor prins Philip. Prinses Margaret kreeg 3 procent Om bezetters uit Amerikaanse ambassade te verdrijven TEHERAN (UPI) - Minister van buitenlandse zaken Sadegh Ghotbzadeh heeft gisteren ge- gegijzelden in goede conditie verkeren, zo meldt de Iraanse staatsradio. zegd dat de Iraanse regering in- Capucci is in Teheran als gast van dien nodig bereid is geweld te gebruiken op de bezetters uit de Amerikaanse ambassade te ver drijven. „Op het ogenblik zijn er geen plannen om op te treden te gen de bezetters", aldus Ghotb zadeh, in een interview met de Londense televisie, „maar als de revolutionaire raad eenmaal een vast besluit heeft genomen, zal dat met overleg en overreding worden uitgevoerd, en indien nodig met islamitische Ghotbza- dehs verklaring volgt op soortge lijke krachtige uitspraken tegen de bezetters van president Bani Sadr, die de laatste dagen zijn po sitie aanzienlijk versterkt heeft. De Grieks-katholieke aartsbis schop van Jeruzalem, Hilarion Capucci, heeft gisteren een be zoek gebracht aan de gegijzelden in de Amerikaanse ambassade in Teheran. Capucci, die werd ver gezeld door een zoon van Ajatol- lah Chomeini, zei na afloop dat de de Iraanse autoriteiten, voor de viering van de eerste verjaardag van de Iraanse revolutie, en het begin van de 15de eeuw, volgens de islamititsche jaartelling. Hij heeft ook een bezoek aan Cho meini gebracht. Capucci woont tegenwoordig in Rome, nadat hij in Israël een tijd gevangen heeft gezeten op beschuldiging van wapensmokkel voor Palestijnse commando's. De Iraanse president Abolhassen Bani Sadr heeft gisteren een op merkelijke uitspraak gedaan over de gelijkwaardigheid van alle godsdiensten, waarmp^ kennelijk de isla nitische ec calen de wind uit de v'.V Bani Dadr zei dat 'wij erin zouden moeten slagen te leven in een nieuwe wereldorde, gebaseerd op waarden die m hoog aanzien staan bij de beschaafde mens heid. We menen dat dit de waar den zijn die door de godsdien sten, die één God erkennen, aan de mensheid zijn gegeven. Wij menen dat er geen verschil is tus sen de monotheïstische gods diensten, wat betreft deze waar den. Alle monotheïstische gods diensten prediken vriendschap en eenheid, gebaseerd op broe derschap', aldus de president. De Iraanse radio maakte melding van Bani Sadrs uitspraken. Nieuw-Zeeland heeft gisteren zijn ambassade in Teheran tijdelijk gesloten en het personeel geëva cueerd. De maatregel werd ge nomen na een inbraak, waarbij enkele documenten werden ont vreemd. Vanwege de onzekere veiligheidssituatie is daarom be sloten de ambassade tijdelijk te sluiten. en de jongere broer van Charles, prins Edward, die de naam heeft een durfal te zijn, komt samen met Mark Phillips, de echtgenoot van prinses Anne, onderaan de lijst met 1 procent. Minder dan een derde van de on dervraagden vond dat koningin Elizabeth tot haar dood toe zou moeten regeren, zoals de Britse traditie vereist; 68 procent is van mening dat zij op een vast te stel len tijdstip zou moeten aftreden en de meesten vinden dat 60 daar een goede leeftijd voor is. Deze bevindingen zijn verrassend omdat koningin Elizabeth alom gewaardeerd en gerespecteerd wordt en omdat een opiniepei ling in oktober verleden jaar nog uitwees dat maar vier van de tien ondervraagden vond dat zij niet tot haar dood moest aanblijven als vorstin, en dat prins Charles de gelegenheid gegeven moest worden om voor die tijd de troon te bestijgen. Een onmeetbare factor in het on derzoek is in hoeverre de Britse bevolking zich zorgen begint te maken over het uitblijven van een huwelijk van prins Charles en daarom misschien van mening is dat het vooruitzicht van een troonbestijging hem zal aansp.ro- ren om een gezin te vormen en voor een rechtstreekse troonop volger te zorgen. De overgrote meerderheid van de ondervraagden voelde niets voor een republiek en zij die er wel voor waren bevonden zich in de leeftijdsgroep van 35 jaar en jon ger. Geruststellend voor het vor stenhuis is in ieder geval ook dat minder dan een derde van me ning is dat de monarchie meer geld kost dan zij waard is. TEL TEL AVIV (DPA/UPI) - Israël heeft gisteren Syrië gewaar schuwd dat het zijn strijdkrach ten langs de grens met Libanon en op de hoogvlakte van Golan in staat van paraatheid, heeft ge bracht om aan een eventuele Sy rische aanval het hoofd te bieden. De Israëlische minister van de- fensié, Ezer Weizman, uitte deze waarschuwing in een vraagge sprek. Weizman herhaalde de verzekering van premier Menachem Begin dat Israël niet zal toestaan dat de christelijke minderheid in Liba non wordt vernietigd. Ook zal Is raël niet dulden dat Palestijnse guerrillastrijders weer vanuit Li banon overvallen doen op Israë lisch gebied. De waarschuwing van Weizman had betrekking op de verplaat sing van Syrische troepen in Li banon uit het gebied van Beiroet naar de Baka'a-vallei, op circa 30 km ten noorden van de grens met Israël. Volgens Syrië is deze troe penverdeling gedaan uit vrees voor een Israëlische aanval. In Libanon kwam het gisteren na het vertrek van de Syrische een heden van de Arabische vredes macht uit Beiroet tot gevechten tussen Libanese militairen, leden van linkse en rechtse milities en Palestijnse guerrillastrijders. Zeker 10 mensen kwamen daar bij om het leven. BRUSSEL (ANP) - Irak veroor deelt als niet-gebonden land de Russische interventie in Afgha nistan. Maar tegelijkertijd ver oordeelt het, op dezelfde gron den, een eventuele poging van wie dan ook om in hetzelfde ge bied zijn invloedssfeer uit te breiden. Dit standpunt is gisteren in Brussel op een persconferentie verkondigd door de minister van buitenlandse zaken van Irak, Sa- doon Hammadi, na een twee daags bezoek aan België. Als niet-gebonden land is Irak slechts zeker van zijn eigen vei ligheid en onafhankelijkheid als geen enkel land zich laat verlei den om militair in een andere staat in te grijpen. Supermo- gendheden trachten steeds hun invloedssfeer uit te breiden, waar zij ook maar de kans krijgen. Irak is van mening dat de Sowjet-Unie zich zo spoedig mogelijk uit Af ghanistan moet terugtrekken Maar tegelijkertijd is het de me ning toegedaan dat de Verenigde Staten de gegeven situatie niet mogen aangrijpen om hun "zoge zegde vitale belangen" in ons deel van de wereld te bescher men, aldus de Iraakse minister De Verenigde Staten hebben geen belangen in Irak te verdedigen Dat zou een koloniale en impe rialistische benadering zijn. Het feit dat wij olie bezitten, betekent nog niet dat de VS bij ons vitale belangen hebben, aldus Ham madi. In antwoord op vragen zei de Iraak se minister niet veel te zien in het (vooral door West-Duitsland ontwikkelde) idee, om de Euro pese Gemeenschap speciale be trekkingen te laten onderhouden met de Arabische Golfstaten. Er is reeds een Europees-Arabische dialoog. De Arabische landen staan volledig achter de ontwik keling van een onafhankelijk en verenigd Europa, dat een steeds onafhankelijker houding kan aannemen tegenover de super machten in de wereld. "Ik begrijp daarom niet goed waarom som migen streven naar aparte con tacten met de Golfstaten", aldus de Iraakse minister. Over de ontwikkelingen in Iran zei de minister dat zijn land de re volutie in deze staat aanvankelijk verwelkomd en gesteund hëeft. "De voormalige sjah voerde in zijn land een agressief beleid en wilde van Iran een militaire macht van belang maken, die de gehele regio kon overheersen. De revolutie in Iran heeft aan dat streven een eind gemaakt". Maar de huidige revolutionaire lei ders in Iran koesteren de illusie dat hun revolutie het begin is van een wereldrevolutie. Zo gemak kelijk zijn dat soort revoluties echter niet op gang te brengen. Iran tracht zijn revolutie nu op te dringen aan andere landen en ook dat betekent in feite inmen ging in de interne zaken van een ander land. Het is dan ook niet te verwonderen dat de betrekkingen tussen Iran en zijn buurlanden, Turkije, Irak, de Golfstaten en Afghanistan er niet beter op zijn geworden. Geen enkel land heeft het recht zijn systeem op te dringen aan een ander land. Het Iran van na de revolutie heeft wat dat betreft iets gemeen met het bewind van de voormalige sjah", aldus de Iraak se minister.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 9