De lucratieve
angst van
Günter Draude
afaOw
«eDison
NEUTRONENGlOC#
Wuppertoil2-<
ZATERDAG 9 FEBRUARI 1980
EXTRA
PAGINA 21
Zijn angst voor de Russen
heeft Günter Draude (40)
in elk geval geen windeie
ren gelegd. Een immens
grote bungalow in een
buitenwijk van Wupper-
tal alsmede twee fors be
meten Mercedessen ge
tuigen daarvan. Zijn
wantrouwen jegens de
machthebbers in het
Kremlin is daarentegen
onveranderd intact
gebleven, de aanzienlijk
toegenomen belangstel
ling in de Bondsrepubliek
voor een privéatoombun-
ker ten spijt. Sinds de dag
in februari 1978 waarop
Günter Draude, een licht-
architect van beroep, z'n
eerste atoombunker aan
de man bracht heeft hij er
inmiddels zo'n kleine
vijftig verkocht.
De Russische inval in Af
ghanistan kwam voor
hem, puur zakelijk gezien,
bepaald niet ongelegen en
schroefde de interesse bij
zijn landgenoten voor een
'atoombestendig onder-
Komen' tot record-hoogte
op. In januari bereikten
de Duitser bijna duizend
aanvragen tegen normaal
zo'n honderd per
maand.
Die flink aangewakkerde
belangstelling voor een
„hypermoderne vorm van
levensverzekering" is
voor hem ook mede aan
leiding geweest de ver
koopprijs drastisch op te
voeren. Verkocht Günter
Draude de eerste atoom
bunker nog voor zo'n
40.000 gulden, nu moet de
koper een dikke twintig
mille meer op tafel leggen
alvorens de kogelronde
bunker in de tuin wordt
ingegraven. Je moet het
ijzer tenslotte smeden als
het heet is.
Maar wat beweegt iemand
om een privé-atoombun-
ker te bouwen, wie heeft
daar zoal belangstelling
voor en, belangrijker,
welke garanties kan Gün
ter Draude zijn klanten
eigenlijk geven dat zo'n
bunker ook voldoende be
scherming biedt tegen
enge stralen? Kortom: is
Günter Draude nou mes-
jogge of gewoon een ge
wiekste zakenman die een
lucratieve handel drijft
met de angst van zichzelf
en van anderen?
- De straataanduiding blijkt achteraf toereikend, het
opgegeven huisnummer aan de Sudderbergerstras-
se is volstrekt overbodig. De gitzwarte kogel in de
tuin van Günter Draude vormt het ontsierend ba
ken in het glooiende landschap even buiten Cro-
nenberg, maar leent zich uitstekend als herken
ningspunt voor de aspirant-koper van een atoom
schuilplaats. Toch heeft dat kogelronde geval er de
langste tijd gestaan, want Günter Draude verwacht
de Russen kennelijk elk moment. „Die bunker moet
daarom ook zo snel mogelijk de grond in"
In zijn filosofie staat de wereldvrede ook meer dan ooit op de tocht
sinds de Russische interventie in Afghanistan. Als een verrassing
kwam die inval voor hem, een overtuigde communisten-hater,
echter al lang niet meer. Bevreesd voor een totale communisti
sche overheersing voorziet Günter Draude in de komende maan
den ook een verdere opmars van het Sowjet-leger richting Pakis
tan. Hij trekt daarbij een parallel met hetgeen zich in de eindjaren
dertig in Europa afspeelde
Want dat er binnen afzienbare tijd een derde wereldoorlog zal uit
breken staat voor hem als een paal boven water. „Ik heb m'n
gezin de laatste jaren ook continu voorgehouden dat de Russen
een permanente dreiging vormen voor de wereldvrede en dat de
zaak ooit eens zal escaleren. En geloof me, de situatie is nu som
berder dan ten tijde van de Cuba-crisis. Ook voor Europa"
Moet je die wanhoopstaal nou
uitleggen als een handig ver
kooppraatje of past zijn credo
meer bij het angstsyndroom
van een man die kennelijk
achter elke boom een Rus
verwacht? De eerste sugges
tie wijst Günter Draude kor
zelig van de hand en beroept
zich vervolgens op een hoe
veelheid informatie die hem
heimelijk zou worden toege
speeld. Hij neemt het de Duit
se burger niet kwalijk dat die
niet verder kijkt dan zijn neus
lang is, want die is louter aan
gewezen op de informatie zo
als die door de media wordt
verstrekt.Hij daarentegen
zou inzage hebben in ver
trouwelijke NAVO-stukken
en de ernst van de situatie
daarom beter kunnen beoor
delen.
Idee
Zijn even doordachte als
merkwaardige theorieën over
de wereldvrede lijken echter
allereerst ingegeven door een
bijna paranoïde angstvoor de
Oostblok-communisten.
Maar hij handelt er ook naar,
eerst privé, nu ook zakelijk.
Al jarenlang liep Günter
Draude met het idee rond
voor hem en zijn gezin een
atoombunker te bouwen; in
1974 kwam het toeval hem te
hulp, toen een noodlijdend
atoombunker te koop aan
bood. Hij stopte er al zijn
energie in en had een halfjaar
later zijn 'levenswerk' vol
tooid
In 1975 verscheen Günter
Draude op de Hannover Mes-
se met een 'atoombestendig
onderkomen' dat een schuil
plaats biedt aan negen perso
nen. Die inmiddels door hem
technisch verfijnde creatie
zou de koper bescherming
bieden tegen atoomneerslag
maar zou ook levens kunnen
redden in geval van schei
kundige of biologische oor
logsvoering.
Een voorwaarde is slechts dat
de bunker minimaal 1.25 me
ter onder de grond wordt in
gegraven en het stralingsef
fect niet overmatig hoog is.
Want om bijvoorbeeld de ge
volgen te kunnen overleven
van een atoombom die op 200
meter van de schuilplaats ex
plodeert, zou er een laag aarde
van 30 meter op de bunker
moeten liggen.
Even de technische details in
kort bestek. De constructie
heeft een diameter van drie
meter en bestaat uit twee
halfronde segmenten van be-
Door
Albert Geesing
ton. vermengd met barium
tegen gammastralen, met
daaromheen een tien centi
meter dik pantserdek van
staal. Daarop wordt vervol
gens een klokvormig omhul
sel aangebracht van een spe
ciale kunststof, de tussenlig
gende ruimte wordt volge
spoten met parafine. Voor die
laatste vinding die bescher
ming zou bieden tegen de
neutronengranaat, heeft
Günter Draude het Bundes-
wehr-patent gekregen.
Domme vraag
Maar welke garanties kan Gün
ter Draude je nou geven dat
die zestig mille ook inderdaad
geen weggegooid geld is ge
weest? Getest heeft hij zijn
atoombunker tenslotte niet.
Dat is kennelijk een domme
vraag, te oordelen althans
naar zijn meewarige manier
waarop hij zijn hoofd schudt.
„Zoiets is toch heel simpel te
berekenen, daar zijn toch
boeken voor. De hele ruimte
vaart en de landing op de
maan konden ook niet tevo
ren worden getest en toch
klopte alles perfect. En dan
bestaat er toch ook nog zoiets
als een geigerteller waarmee
je de sterkte van radioactieve
stralen kunt meten".
Het zal aan mij liggen, maar erg
geruststellend klinkt het
nochtans niet. Hij onderkent
mijn wantrouwen en noemt
daarom de namen van twee
professoren in de schei- en
natuurkunde die de weten
schappelijke verantwoorde
lijkheid voor het project dra
gen en bij wie ik gerust mag
aankloppen voor meer tech
nische details. Maar hoe zit
dat dan met de luchttoevoer
in geval het gebied rond de
schuilplaats radioactief be
smet is? „Zij kunnen u ook
haarfijn uitleggen hoe zuivere
lucht onder alle omstandig
heden wordt gegarandeerd.
En dat ventileren kan elek
trisch of met de hand ge
schieden"
Gewiekst
Een gewiekste zakenman als
Günter Draude echter boven
al is, was zijn volgende stap de
eigen angstgevoelens om te
zetten in een lucratieve han
del. Daarin lijkt hij inmiddels
aardig geslaagd. Werd er in de
Bondsrepubliek aanvanke
lijk louter smalend geglim
lacht om zijn atoombunker,
inmiddels heeft Günter
Draude er wel zo'n kleine vijf
tig aan de man gebracht.
De bedrijven in Hannover en
Lauenburg, waar de bunkers
worden geproduceerd, draai
en inmiddels op volle toeren,
want de politieke ontwikke
lingen in Iran en Afghanistan
speelden Günter Draude aar
dig in de kaart. Getuige al
thans het grote aantal orders
dat hij de laatste twee weken
mocht noteren. De ene z'n
angst is de ander z'n brood
niet waar. Want Günter
Draude is er in geslaagd beide
aspecten in zijn creatie te ver
enigen, ook al houdt hij bij
hoog en laag vol dat de
winstmarge tot dusver min
der dan tien procent be
droeg.
Jammer
Toch jammer voor dat grote
aantal betweters dat niet eer
der toehapte en die aarzeling
nu met twintig mille extra
moet bekopen. Want Gunter
Draude heeft nu de verkoop-
r prijs drastisch opgevoerd.
„Zelfs m'n beste zakenrela
ties namen m'n project eerst
niet serieus, nu staan ze bij
wijze van spreken te dringen
wie het eerst aan de beurt is.
Maar het beste bewijs dat m'n
klanten vertrouwen in mijn
atoombunker hebben vormt
het grote aantal wetenschap
pers en medici aan wie ik er
een verkocht heb. Dat is m'n
grootste overwinning".
„Nee, namen noemen we niet.
Inderdaad, uit discretie. Dat
spreken wc tevoren ook heel
duidelijk af. De klanten we
ten ook niet van elkaar dat ze
een bunker in de tuin hebben.
De meesten hebben zelfs niet
eens een bouwvergunning
aangevraagd, hoewel dat ver
plicht is.
is Nachts
Klanten die er prijs op stellen
dat ook zo weinig mogelijk
mensen in de buurt weten dat
ze een atoomschuilplaats
hebben, komen we tegemoet
door de bunker 's nachts in te
graven.
Zo hebben we bij een miljonair
in Essen het opschrift 'Olie
tank - 10.000 liter' op de bun
ker aangebracht en die 's
avonds laat geïnstalleerd".
Toch lijkt het alles bij elkaar
knap prijzig, zo'n atoombun
ker, die kan worden geleverd
in de meest modieuze tinten.
„Het ligt er maar aan hoe je
het bekijkt en hoeveel je le
ven je waard is", vindt Günter
Draude, die de installatie van
zijn project „de meest hy
permoderne vorm van le
vensverzekering" noemt.
Maai' dan wel een verzeke
ring, die uitsluitend is weg
gelegd voor de kapitaalkrach
tigen, van wie een aantal de
schuilplaats nu nog heeft in
gericht als party-bunker.
Schande
Günter Draude vindt het een
schande dat de Westduitse
oygrheid in verhouding tot de
bewapening zo weinig geld
uittrekt voor de bescherming
van de bevolking. Zijn visie:
„Als je als land besluit een le-
f^er aan te schaffen, houdt dat
toch automatisch in datje dan
ook verplicht bent bunkers te
bouwen.
Maar het is in dit land kennelijk
de bedoeling dat alleen de re
gering een atoomoorlog
overleeft, want voor zichzelf
heeft zij wel gezorgd".
Want dat die oorlog er zal ko
men is voor Günter Draude zo
zeker als wat. Zelf is hij op al
les voorbereid en heeft de no
dige voorzorgsmaatregelen al
getroffen. Zo staat er voor z'n
huisdeur een vluchtauto.
Permanent gevuld met dui
zend liter dieselolie, dag en
nacht startklaar. Compleet
met speciaal geconstrueerde
wielen, waarmee hij op elk
terrein uit de voeten kan in
geval de wegen verstopt zou
den geraken. Het lijkt ver
dacht veel op science-fiction,
ware het niet dat de feiten wel
degelijk op waarheid berus
ten.
Het lijkt, kortom, gauw met ons
.gebeurd als we Günter Drau
de moeten geloven. Slechts
een investering van zestig
mille kan ons nog redden.
Maar ja, die hebben we niet.
Toch jammer.
SAS VAN GENT - „Een prachtig bedrijf', zei minis
ter van wetenschapsbeleid Boy Trip toen hij enkele
jaren geleden het fabriekje van Jan Roeloffzen uit
Sas van Gent bezocht. De uitvinder van de milieu
vriendelijke vlasvezelzak heeft aan die bemoedi
gende woorden weinig gehad. Hij is bijna bankroet
Een bijstandstrekker van 64.
die in een kale polder bij de
Belgische grens vecht tegen
zijn faillissement. „Soms zie
ik het echt niet meer zitten.
Daar moet je dan maar niet
teveel aan denken", stelt hij
monter vast.
Het kleine kantoor en de fa
brieksgebouwen van Spec
trum" zijn uitgestorven. De
temperatuur hangt er om het
vriespunt, want geld voor
verwarming heeft Roeloffzen
niet. Hij houdt zich warm met
een dikke trui. En hoopt op een
glanzende toekomst voor zijn
"ei van Columbus".
„De vlasvezelzak is ideaal voor
het verzamelen van oud pa
pier. Dat kan met de verpak
king tot nieuw papier worden
verwerkt. We zuilen in de toe
komst toe moeten naar het ge
scheiden ophalen van huis
vuil en oud papier. Met wat er
nu binnenkomt, kan de indus
trie niets beginnen. Het bevat
onverwerkbare plastictroep
en andere rommel".
In het land maken eenlingen en
milieugroepen zich al een
aantal jaren sterk voor het
produkl van Jan Roeloffzen
Maar ook binnen het actiewe
zen is er twijfel gerezen aan
het zakelijk instinct van de
uitvinder uit Sas van
Gent.
Een mevrouw: „U moet mijn
naam maar niet vermelden,
maar zoetjesaan denk ik: mis
schien is het voor de verdere
ontwikkeling van de vlasve
zelzak beter dat hij failliet
gaat. Roeloffzen mag best be
drijfsleider worden in zijn ei
gen fabriek, maar een ander
zou de zakelijke leiding moe
ten krijgen. Wij hebben ons het
vuur uit de sloffen gelopen om
gehoor voor hem te vinden.
Die belangstelling is er ook,
alleen moet hij nu eindelijk
eens gaan produceren en niet
langer wachten tot de rege
ring hem een miljoen toestopt\
want daar verkijkt hij zich
steeds op. Zolang er niets uit
die fabriek komt, kan nie
mand iets voor hem
doen".
Goede wil en geldgebrek: het
lijkt een dilemma waartussen
de vlasvezelzak wordt ver
malen. Tenzij... Jan Roeloff
zen: ,X)e regering zou steun
moeten geven voor het op
nieuw starten van dit bedrijf.
Ik noem geen bedragen, dat
lijkt me niet goed. Maar je zou
h ier in Sas van Gent een soort
pilotplant moeten creëren,
waar we verder kunnen expe
rimenteren. En die vlasvezel
zak kan natuurlijk overal in
het land worden gefabri
ceerd". Het kleine kantoor
wordt door zijn betoog nau
welijks warmer.
Proef
Het begint in 1972, wanneer
Roeloffzen op een stoep in het
Duitse Mannheim een plastic
zak met kleding voor het Rode
Kruis ziet staan. „Ik dacht:
textiel verpakken in plastic,
dat is een tegenstellingZo is
de vlasvezelzak geboren".
Spectrum maakt dan al ca-
mouflagenetten voor leger-
doeleinden en vlasvliezen, die
onder tapijttegels worden be
vestigd. Ze zijn onbrandbaar,
isolerend, wegen vrijwel niets
en vervaardigd van natuur
lijk materiaal. Dat laatste
lijkt in de milieubewuste ze
ventiger jaren doorslagge
vend te gaan worden.
Als Roeloffzen in 1973 zijn vin
ding presenteert zit hij echter
in het nadeel met zijn fabri-
cagekosten. De plastic huis-
vuilzakkanvoor9.devlaszak
voor 14 cent worden gemaakt.
Mede om die reden reageert
het ministerie van volksge
zondheid en milieuhygiëne
uiterst lauw. Na veel vijven en
zessen krijgt de fabrikant uit
Sas van Gent gedaan dat er in
Nijmegen een proef wordt ge
nomen met de vlasvezelzak
Zo'n 1000 gezinnen krijgen
hem in huis. Vuilnismannen
laten zich lyrisch uit over het
nieuwe - uiterst lichte - pro-
dukt en hoewel er bij het op
halen van de zakken een fikse
regenbui losbarst, bezwijken
ze niet.
Toch lijkt de plastic concurrent
het pleit te winnen. Jan Roe
loffzen, terugkijkend: ,JJe
vlaszak stond toen, het was
'73, nog in de kinderschoenen
Door de toevoeging van een
verkeerde stof - BASF heeft
dat later in een brief ook toe
gegeven - was hij niet wate
rafstotend maar nam juist
water op. Dat is later alle
maal verholpen, maar het
ministerie heeft me nooit in
staat gesteld om een tweede
proef te nemen. En voor de
eerste moet ik nog steeds geld
krijgen, hoewel Den Haag me
dat wel had beloofd".
Druk
Hij sluit niet uit dat zijn vin
ding in de doofpot is gestopt
onder druk van de plasticin
dustrie. „Die wilde eenvoudig
niet hebben dat er een vlasve
zelzak kwam". Roeloffzen
laat zich niet van de wijs
brengen en experimenteert
dóór. Zijn vlasvezelzak krijgt
hetzelfde volume als het plas
tic model, is inmiddels water
afstotend en kan nu ook te
gen een concurrerende prijs
worden gemaakt. Een ideale
situatie, zo op het eerste ge-,
zicht. Maar de uitvinder stak
zoveel geld in zijn proeven
dat hij sinds 1975 in de bij
stand loopt. Twee zoons wer
ken bij chemiscfUi concerns.
En zo haalde Jan Roeloffzen
het plastic, waar hij jaren te
gen vocht,via de familiekring
weer binnen...
Soms grijpt hem treurnis naar
de keel. Maar met Groningse
koppigheid vecht hij door. ,,/k
denk dat ik de economische si
tuatie mee heb. Hel is juist nu
aantrekkelijk om de vlasteelt
uit te breiden. In 1964'hadden
we in ons land nog ruim
30.000 hectare vius. Daar is
nog 5000 hectare van over. De
EG hecht grote waarde aan
het opvoeren van de teelt. Van
die kant zou steun gegeven
moeten worden. Nu er weer
een oliecrisis voor de deur
staat moeten we de bakens
verzetten: plastic terugdrin
gen en met vlas beginnen.
Door de gestegen olieprijzen
gaat de prijs van plastic om
hoog. Een natuurlijk mate
riaal als vlas wordt al jaren
lang tegen een vrijwel gelijk
blijvend prijsniveau ver
bouwd".
Hij ziet in gedachten de vlasve
zel oprukken in de papier- en
verpakkingsinduslrietoont
draagtassen die gretig aftrek
vonden en prijst de vlamwe-
rende en antistatische kwali
teit aan. Onlangs kreeg hij
iemand van de Noordelijke
Ontwikkelings Maatschappij
(NOM) op bezoek, die tot taak
heeft bedrijven naar het bloe
darmoedige Noorden te ha
len.
,Als li bij ons in de buurt was
gevestigd,had u oponze steun
kunnen rekenen", verzekerde
de man. En reisde af. Jan
Roeloffzen zit niet in het
Noorden, maar in Zeeuws-
Vlaanderen. een paar kilome
ter van de grens met België.
Dal maakt verschil. Maar hij
blijft glimlachen, een zilveren
brilletje rond de brede schedel
geklemd. „Kijk, ik doe dit al
lemaal niet voor mezelf .Ik ben
straks 65. Het gaat om die uit
vinding'.
