Verdienstelijke
voorstelling
rond Gorter
c
KUNST
TE KIJK
LIEVE CHOCO
Proces-verbaal voor galerie
MAANDAG 4 FEBRUARI 1980
,JDe Nederlandse Poëzie van de
19de en 20ste Eeuw in 1000 en
Enige Gedichten" heet de door
Gerrit Komrij samengestelde
bloemlezing die dreigde ge
hangen, gefusilleerd of ver
brand te worden omdat vier
dichters (Gerrit Kouwenaar,
Remco Campert, Bert Schier-
beek en Lucebert) in een kort
geding hadden geëist dat de
zonder hun toestemming' ge
selecteerde gedichten uit alle
nog aanwezige exemplaren
zouden worden verwijders, of
dat anders de hele bloemle
zing van 1056 bladzijden
moest worden vernietigd. De
vier dichters verloren, uitge
ver Bert Bakker en samen
steller Gerrit Komrij wonnen,
de bloemlezingdie inmiddels
in recordtijd bijna is uitver
kocht (20.000 exemplaren, wie
zegt dat de Nederlandse lezers
steeds gemakzuchtiger wor
den?), mag blijven bestaan,
en ik ben daar blij om. Om
twee en een halve reden.
Belangwekkend
De eerste reden is, dat het een
uitstekende, maar vooral ook
belangwekkende bloemlezing
is. Je kunt bij de helft van de
opgenomen gedichten je eigen
vraagteken zetten, maar je
hoeft geen vraagteken te zet
ten bij samensteller Gerrit
Komrij. Van zijn generatie is
hij ongetwijfeld de beste dich
ter (niet voor niets gaf ik hem
de eerste Cestoda Prijs), de ei-
genzinnigste ook, en zijn
bloemlezing ligt in het ver
lengde van zijn poëtische oeu
vre.
Dat is ook het avontuurlijke van
deze bloemlezing: je raakt na
enige tijd gewend aan de ma
nier van kiezen, daarna raak
je er mee vertrouwd, en ten
slotte ga je bij iedere dichter
apart meedenken. Je ziet ver
heugd hoeveel gedichten van
E. du Perron zijn opgenomen,
het vervult je met voldoening
dat van Alain Teister drie ge
dichten uit de cyclus JDe
Kunstcriticus" het eeuwige
leven hebben meegekregen, je
begrijpt ten volle waarom J.
C. Noordstar vijf en een halve
bladzij toebedeeld kreeg en je
gaat ook gedichten missen.
Laat ik één kort gedicht van
Jac. van Hattum citeren dat
ik in deze bloemlezing ver
wacht had, maar dat er niet
in staat:
..O socialistisch meisje, je bent
als een radijsje: van buiten
rood, van binnen blank, ik
ben het zout, heb dank. heb
dank".
Andere wetten
De tweede reden is, dat boeken
niet behoren te worden ver
brand of vernietigd, onder
geen enkele omstandigheid.
Zelfs ,Mein Kampf' niet, wat
mij betreft. Ook vind ik niet
dat dichters (dichters, godbe
tere het!) als aanklagers die
nen te fungeren in de hoop een
boek verboden of vernietigd te
krijgen. It's not done, en 't is
ook no cricket. Als je bestolen
wordt, ga je naar de politie,
dat is waar, maar in de litera
tuur gelden andere wetten.
Je mag je buurvrouw bijvoor
beeld niet voor viswijf uit
schelden, maar in de litera
tuur is het „bon ton" datje een
collega-schrijver voor rotte
vis uitscheldt en zijn geschrif
ten als oplichterij bestempelt.
Hij mag dan wel ontzettend
boos worden, maar hij loopt
niet naar de rechter. Hij loopt
naar zijn schrijfmachine en
geeft hem van jetje, met alle
venijn, alle hoon, alle minach
ting en desnoods alle reële ar
gumenten die hij in zijn ge
kwetstheid voorradig
heeft.
Niet te veel
En dan is er nog die resterende
halve reden. Ik, die zelf regel
matig citeer in deze rubriek
(zij het nooit zonder bronver
melding), vind eigenlijk wel
dat een bloemlezer het recht
heeft te citeren uit gepubli
ceerd werk. Niet te veel na
tuurlijk, niet zonder redelijke
betalingen ook niet zonder de
auteur tevoren op de hoogte te
stellen. De Nieuwe Revu
mocht jaren geleden van mijn
uitgever wat stukken uit mijn
boek „Cruijff, Hendrik Jo
hannes, fenomeen" voor
publiceren. Ze drukten onge
veer een kwart van het boek
af, de leukste hoofdstukken
natuurlijk, en lieten die ver
gezeld gaan van een korte,
laatdunkende kritiek. Met de
ze combinatie was ik niet erg
gelukkig.
Ik heb ook eens protest aangete
kend tegen de opname van
drie gedichten van me in het
bundeltje „Vrije Dichters",
verzameld door Joh. C. P. Al
berts. Daarin stonden gedich
ten van Alberts zelf, van mij
dus, en van Wim Helsloot, Eli
sabeth Schuurman, Leen Har-
tog,H. de F. T., Joris van Kla
veren, Netty Streef, Leo Pan-
nekoek, C. M. Kok-de Haas,
Inge Lievaart, Gerrit Lig-
thart, Paul Wolters, Henk
Kohier, Sacha Nieboer, Tinie
Brinkmann, Wim Gijsen,
Hans Kroesen en Lydia Dal
mijn. Niemand van hen was
gevraagd of ze daarin wilden
worden opgenomen, het was
hun zelfs niet meegedeeld.
Doodgezwegen
Uit de inleiding van H.P. van
den Aardweg bleek, dqt het
om „doodgezwegen dichters"
ging, niet behorend tot het
.Nederlands Bedrijfschap
Poëzie", dus niet in aanmer
king komend voor een prijs of
een reisbeurs omdat zij geen
vriendjes hadden in de kring
van kunstoverheidsfunctio
narissen. Een wat klagelijk
bundeltje diLS, waarin ik me
slecht thuisvoelde, want de
drie opgenomen gedichten
waren gepubliceerd in mijn
tweede bundel >,JJe Kip van
Egypte" in de bekende Win
droos-reeks, en ik kreeg er de
Anne Frankprijs voor, zonder
ook maar één van de juryle
den behalve van naam te ken
nen Misbruik van pure onwe
tendheid dus, maar dat heeft
mij indertijd toch niet geïn
spireerd tot het aanroepen
van de rechter. Ik heb er een
lacherig stukje over geschre
ven.
LEIDEN - Er bestond zaterdagavond in het LAK-theater een ten onrechte
onbeduidende belangstelling voor 'Herman Gorter', gespeeld door de in
Amsterdam domicilie houdende theatergroep 'Nijinsky', die haar naam
ontleent aan de Russische danser Vaslov Fomitch Nijinski.
Nijinski streefde tijdens zijn artistieke danscarrière naar een zo groot
mogelijk perfectie, gepaard gaand meteen grote emotionele betrokken
heid. De theatergroep heeft deze uitgangspunten in 'Gorter' overgeno
men. Bij het ten tonele voeren van o.a. Herman Gorter (Arend Bulder),
Albert Verweij (Sieds Prins), Henriètte Roland Holst, Frederik van Eden
(Bambi Uden-d.r.) en Lodewijk van Deyssel (Paul Kolk) ontstaat een
zeer evenwichtig toneelbeeld, dat slechts incidenteel wordt verstoord
door de woede-uitbarstingen van de ambitieuze 'Sonettenkrans-auteur'
Gorter. Zijn bijdragen in 'De Tribune', z'n heldendicht 'Pan' en de 'Mei'
worden alle op kunstmatige manier in het gespeelde leven van Gorter
verweven. Terecht is opgenomen de passage 'Geen meester of hij vindt
zijn meester', waarbij wordt gedoeld op Louis Couperus, die een meester
leek in het introduceren van vreemdsoortigheden in de taal, maar daarin
volgens regisseur Bart Kiene verreweg overtroffen werd door Herman
Gorter.
De theatergroep 'Nijinski' kan zeer wel bestaan naast 'Poëzie Hardop'; niet
in de laatste plaats door de volstrekt andersoortige benadering van de
poëzie. Men zou zelfs zover kunnen gaan te stellen, dat 'Nijinski' een
welkome aanvulling betekent op de activiteiten van 'Poezie Hardop'. De
beperkingen van deze groep worden door deze dramatische benadering
toch wel opvallend (ontluisterend) aan de kaak gesteld.
'Nijinski' slaagt er namelijk niet alleen in het poëtisch element los te
koppelen van de "persoon Gorter" (waardoor een toneelstuk rond zijn
leven kan onstaan), men slaagt er tevens in door met het tijdsbeeld van
Herman Gorter overeenstemmende kleding, toneelattributen en décor
stukken te gebruiken, een 'couleur locale' te schilderen, die een grote
affiniteit van het publiek met het ten tonele gevoerde thema garandeert.
Natuurlijk hebben de recent verschenen 'Gorterdocumentatie', alsmede
de heruitgave van zijn in 1890 verschenen verzen belangrijk bijgedragen
tot de motivatie van acteurs en actrices.. Die motivatie artistiek reliëf
geven blijft echter de exclusieve verdienste van de theatergroep.
BERT KOEKEBAKKER
LEIDEN - In Auberge de Kieviet,
in Wassenaar, is van 12 februari
tot en met 9 maart 1980 een expo
sitie ingericht van de kantbor
duursels van de Wassenaarse
kunstenares Ena Stok-Van Es.
Ena Stok-Van Es, die haar werk
stukken signeert met EVE, werd
geboren' in Semarang. Behalve
met naaldkunst houdt zij zich be
zig met schilderen en tekenen.
Ook heeft EVE verscheidene
(kinder)boekillustraties op haar
naam staan.
Enkele jaren geleden ontdekte zij,
na vele experimenten, de "naald
schilderkunst" met kant een ge
heel nieuwe en voor haar zeer in
spirerende materiaalbehande
ling van stukjes antieke, veelal
kostbare, kanten weefsels. Met
deze weefsels, voor een gedeelte
geërfd van haar grootmoeder,
voor een ander deel moeizaam uit
oude boedels verkregen, compo
neert zij haar fantasierijke kant
borduursels.
Werkstukken van haar hand be
vinden zich in Vele binnen- en
buitenlandse collecties.
LAK
In de foyer van het LAK-theater
wordt donderdagavond de expo
sitie "Bite de Berg" van Bert
Kienjet geopend. Het werk van
Kienjet zal behalve in de LAK-
foyer ook in het Academiege
bouw te zien zijn.
O
AfiNOi-D, IK wou OAr OAIHRUIDX
ACHTÊfi DE SCHOOL. STOAJD J
~V
Ctsuzrtc, h/AA g.J
I
De avonturen van Jommeke
Warme vij
gen met
roomijs
- gedroogde vij
gen, 2Ys dl droge
sherry, sap van 1
citroen, citroen
schilletjes, 3 eet
lepels suiker, 4
bolletjes roomijs.
Wel de vijgen met
de sherry, het ci
troensap, citroen
schilletjes en de
suiker gedurende
30 minuten. Kook
ze daarna 10 mi
nuten zachtjes in.
Verdeel het ijs
over 4 coupegla
zen en serveer de
vijgen er warm
bij.
Agenda
KOPENHAGEN (AP) - De in
Duitsland geboren Harald Isen-
stein, die zijn leven verdeelde
tussen het portretteren van be
roemde persoonlijkheden en
kinderen en volwassenen te leren
om "te spelen met klei", is giste
ren in een ziekenhuis in Kopen
hagen overleden. Hij is 81 jaar
geworden.
De joodse artiest, die na het aan de
macht komen van de Nazi's in
1933 in Duitsland de wijk nam,
verwierf in de jaren '20 zijn eerste
bekendheid door zijn portretten
van Albert Einstein en Bertholt
Brecht.
Zijn internationale faam stoelde
echter voornamelijk op zijn over-
Beeldhouwer
Isenstein (81)
overleden
tuiging als leraar, dat
makkelijker leren beeldhouwen
dan tekenen. Door zijn scholen in
Denemarken en Zweden en zijn
vele reizen raakte Isenstein ook
wel bekend als "de apostel van
klei" en zijn boek "spelen met
klei" is nog steeds een "bijbel"
van kunstleraren in tal van lan
den.
Geboren in Hannover en getogen in
Berlijn, vluchtte Isenstein uit
Nazi-Duitsland naar Denemar
ken, nadat veel van zijn borst
beelden van bekende anti-Nazi's
in het openbaar waren vernield.
Tijdens de bezetting van Denemar
ken in de Tweede Wereldoorlog
vluchtte Isenstein naar Zweden.
Hij keerde na de oorlog terug en
liet zich tot Deen naturaliseren.
Eén van zijn eerste naoorologse
opdrachten was het vervaardigen
van een monument in Oslo, ter
nagedachtenis aan de joden die in
Duitsland het leven hadden ver
loren.
Op zijn 81ste verjaardag ontving hij
het Kruis van Verdienste van de
Duitse Bondsrepubliek.
EDE (ANP) - De politie van Ede heeft gistermiddag
proces-verbaal opgemaakt tegen de Edese galerie
Simonis, omdat deze in strijd met de winkelslui
tingswet'op zondag geopend is. De galeriehouder
heeft in dit verband al een uitgebreide juridische
procedure, tot aan de hoge raad toe, achter de rug.
De Hoge Raad bepaalde op 20 november dat open
stelling op zondag niet mag.
Volgens woordvoerder F. Buunk van de galerie zou
sluiting op zondag een doodsteek voor de galerie
betekenen. Hij vreesde dat de hele procedure nu
weer van voren af aan begint.
De Edese politie had Buunk afgelopen week tijdens
een gesprek op het politiebureau al gewaarschuwd
dat proces-verbaal zou worden opgemaakt. Dat ge
beurde in opdracht van de officier van justitie in
Arnhem. Galerie Simonis was dit weekeinde al de
vierde zondag open sinds de uitspraak van de Hoge
Raad. Buunk, noch diens schoonvader Simonis zijn
nu van plan hun zaak op zondag te sluiten. Des
noods wordt er elk weekeinde proces-verbaal op
gemaakt, zo zeggen zij.
Volgens de heer Buunk zijn met name de galeries
buiten de Randstad aangewezen op de zondag. Veel
bezoekers combineren hun zondagse bezoek aan
galeries en kunsthandels in andere delen van het
land met een bezoek aan natuurgebieden of andere
attracties.
Kindermatinee: "Alleen op de wereld",
za. en wo. 2.30 uur, zo. 2.00 uur
Nachtvoorstelling: "Everything you al
ways wanted to know about sex", vr. en
za. 11.30 uur, 16 jr.
LUXOR; "Escape from Alcatraz", da.
2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. 2.15,4.30,7.00 en
9.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "De groene baret
ten", vr. en za. 11.30 uur, 16 jr.
LIDO 1: "Apocalypse now", da. 2.30 en
8.00 uur, 16 jr.
LIDO 2: "Die Blechtrommel", da. 2.30 en
8.00 uur, 16 jr.
LIDO 3: "Une histoire simple", da. 7.00
en 9.15 uur, ma., di., do. en vr. ook 2.30
uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Tekenfilmcarrousel",
wo. en za. 2.30 uur, zo. ook 4.45 uur
STUDIO: "Manhattan", da. 7.00 en 9.15
uur, ma,, di., do. en vr. ook 2.30 uur, al.
Kindermatinee: "Jungleboek", wo. en
za. 2.30 uur, zo. ook 4.45 uur
TRLANON: "Tess da. 2.00 en 8.00 uur,
16 jr.
REX: "Erections", da. 2.30, 7.00 en 9.15
uur, zo. ook 4.45 uur, 18 jr.
Nachtvoorstelling: "De stier doet het
weer", vr. en za. 11.30 uur, 18 .ir
Alphense bioscopen
EURO 1: "Apocalypse now", da. 1.30 en
8.15 uur, zo. 4.30 en 8.15 uur, za. en wo.
alleen 8.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "De schat van kasteel
Candleshoe", za., zo. en wo. 1.30 uur
Nachtvoorstelling: "The man from the
organization", za. 12.15 uur, 16 jr.
EURO 2: "Airport "80", da. 1.45, 6.45 en
9.15 uur, zo. ook 4.15 uur, al.
Nachtvoorstelling: "Airport '80", za.
12.15 uur, 16 jr.
EURO 3: "Race naar de schroothoop",
da. 2.00,7.00 en 9.30 uur, zo. ook 4.30 uur,
al.
Nachtvoorstelling: "Heaven can wait",
za. 12.15 uur, 16 jr.
EURO 4: "De vier vuisten op safari", da.
1.30.6.30 en 9.00 uur, zo. ook 4.00 uur, al.
Nachtvoorstelling: "Pornopoesjes in de
wolken", za. 12.15 uur, 18 jr.
Bioscoop Voorschoten
GREENWAY: "Spiderman slaat weer
toe", vr. 7.00 uur, za. 4.00 en 7.00 uur, zo.
4.00 en 6.15 uur, wo. 3.45 uur. al.
"Kort Amerikaans", vr. en za. 9.15 uur,
zo. en ma. 8.45 uur, di. en wo. 8.15 uur. 16
jr..
Kindermatinee: "Kuifje en het geheim
van het gulden vlies", za., zo. en wo. 2.00
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.;
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur: 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra ^n
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt).
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
Volwassenen, dagelijks van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16.00
uur en van 18.30-19.30 uur. Babyshow
laatste kwartier van middag- en avond
bezoek.
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alh patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag tlm vrijdag
1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
14.45-15.00 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten:wanneer
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek: i
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
f&uclC)/UeuiU-&
4 februari 1980
- In een hotel te Beziers (Zuid-
Frankrijk, red.) logeerde drie
dagen lang een schijnbaar
zeer voorname dame. Zij had
eene meid en een knecht in
dienst genomen en maakte
groote verteringen. Maar in
den avond van den derden
dag was de dame plotseling
verdwenen. Zij had zich aan
hare beddelakens uit een ven
ster neergelaten, alles meege
nomen wat in hare fraai ge
meubileerde vertrekken van
hare gading was, alsmede een
gouden ring en twintig fran
ken van hare dienstbode. Om
door haar meid en knecht niet
in haren diefstal gestoord te
worden, had zij hen op war
men wijn getrakteerd en
daarin waarschijnlijk eenig
slaapmiddel gedaan. De poli
tie doet onderzoek, maar heeft
de sluwe dievegge nog niet
kunnen vinden.
-De bevolking van den aardbol,
die uit 1300 millioen zielen be
staat, wordt geregeerd door
12 keizers, 25 koningen, 47
prinsen, 17 sultans, 12 chans,
6 groothertogen. 6 hertogen,
een virey, een nisau, een rad
ja, een iman, een bey. 28 pre
sidenten en verder door de
opperhoofden der woeste
volksstammen.
Vijftig jaar geleden:
-De aanzienlijke toename van
het aantal rijken in de Ver-
eenigde Staten blijkt uit de
inkomstenbelasting in het
jaar 1928. Het aantal perso
nen. dat opgaf meer dan een
millioen dollar te bezitten, is
496,hetgeen 206 meer is dan in
het vorig jaar en een ver
meerdering met 40 pet be
duidt vergeleken met 1927. Er
zijn twintig personen, die een
jaarlijksch inkomen van meer
dan vijf millioen dollar heb
ben, tegen elf in het jaar
daarvoor. De winst ter beurze
bedroeg 4.7 milliard dollar
tegen 2.9 in 1927. Het is waar
schijnlijk, dat het jongste de
bacle van Wallstreet een
aanmerkelijke daling van de
nominale inkomsten der
Amerikanen tengevolge zal
hebben, doch niettemin blijft
het waar, dat nog nimmer in
de wereldgeschiedenis een
land een dergelijke aanwas
van rijkdommen heeft gehad
als thans de Vereenigde Sta
ten.
-In Rusland zijn verdere beper
kende bepalingen van kracht
geworden inzake den parti
culieren handel. Ook op het
gebied van den landbouw zijn
nieuwe maatregelen getroffen
om dien te nationaliseeren.
