Oosteuropeanen domineren Film International
IN ROTTERDAM
ICOATHIBU
PAGINA 20
VARIA
DONDERDAG 31 JANUARI 1980
I
E
1
ROTTERDAM - De 30.000 geïnteresseerden die naar ver
wachting het Rotterdamse Film International-festival
ook dit jaar wel weer zal trekken, kunnen zich instellen op
een programma, dat klinkt als een klok. Het gaat om een
manifestatie die vooral nieuwe regisseurs en nieuwe be
naderingen van het medium film aandacht wil geven,
maar Film International heeft dit jaar tegelijkertijd voor
bijzondere trekpleisters zorggedragen met nieuw werk
van een paar azen van het niet-commerciële filmen.
In de showrooms van
Ico/Athibu kijkt u uw ogen uit.
Want daar vindt u een wereld aan
keukens met het accent op
luxueus funktioneel. Helemaal
van deze tijd. En nog betaalbaar
ook. Kompleet met alle denkbare
inbouwapparatuur en tegels voor
vloer en wand.
Ico/Athibu adviseert.
Begeleidt. En ontwerpt in eigen
studio uw keuken naar maat.
Rekening houdend met uw
wensen en budget.
Welkom in onze
showrooms: dinsdag t/m
vrijdag 9-5 uur, donderdag
avond 7-9 uur, zaterdag
9.30-13.30 uur of na afspraak
ook 's avonds.
Hoge Rijndijk 25,2313 KG Leiden.
Tel.: 071-141741
nauwd te zijn voor interne kri
tiek, vastgelegd op film, waar dan
ook in het buitenland kennis van
genomen kan worden.
In Polen en Hongarije dooit het
leuk en uit die twee landen heeft
Film International pakketten ge
selecteerd met werkstukken van
opmerkelijk artistiek niveau en
van onthullend gehalte.
Uit het hoofdprogramma van Can
nes vorig jaar, werden grote films
geselecteerd van de Hongaar
Jancso, de Pool Wajda en de Ita
liaan Rosi. Er wordt een omvang
rijk retrospectief gewijd aan de
films die Antonioni heeft ge
maakt in de jaren vijftig en zestig.
Van Marco Ferreri wordt „Chie-
do Asiolo" in première gebracht.
En al deze grootheden, waar
schijnlijk Rosi uitgezonderd,
zullen persoonlijk hun films in
Rotterdam komen toelichten. Te
recht vreselijk bijzonder worden
ook de eerste voorstellingen bui
ten Rusland van twee films, ge
maakt door de halve en hele dis
sidenten Tarkowski en Paradja-
Tarkowski staat te boek als Rus-
lands beste en meest interessante
filmer. Met jarenlange vertragin
gen zijn van hem in Nederland
„Solaris", „Andrei Roeblev" en
„De Spiegel" te zien geweest,
films die tumult veroorzaakten
als ze niet-officieel opdoken op
internationale festivals, waar de
officiële Russische delegaties
dan uit protest hun biezen pak
ten.
tief op het oeuvre van Shohei
Imamura, een bij ons vrijwel on
bekende cineast, die tot evenwel
prachtige dingen in staat blijkt.
Zijn vorig jaar voltooide "Mij Is
De Wrake", is een grandioos
werkstuk, heel boeiend qua ver
telling, uitstekend van acteren en
subliem van Totografie.
Van Imamura wordt verder „The
Insect Woman" (uit 1963) en „The
Profound Desire of the Gods"
(1968) gebracht. Van de films van
Japans meestercineast, Akira
Kurosawa, is Film International
een verzameling aan het aanleg
gen. Bij deze gelegenheid wordt
„Ikiru" („De Verdoemde") ge
presenteerd.
Het is een 28 jaar oude film, die gaat
over een oude man die hoort dat
hij aan maagkanker lijdt en die -
na het overwinnen van zijn ver
twijfeling - kans ziet in de laatste
maanden, een daad te stellen die
voor hem - als gemeenteambte
naar - heroïsch mag heten: dwars
door alle bureaucratische hin
dernissen heen, regelt hij een
speeltuintje voor een nooddruf
tige buurt.
Tot de regisseurs die kind aan huis
zijn worden in de tegenwoordig
steeds florissanter wordende
Gouvernestraat, behoren: Her-
bert Achternbusch, Marguerite
Duras, Mark Rappaport, Wim
Wenders, Jana Bokova, Maurice
Pialat, Jean-Marie Straub en de
Rotterdamse filmers Dick Rijne-
ke en Frans van der Staak.
Op de nieuwste cinematografische
verrichtingen van hen en van an
deren zal de komende dagen
worden teruggekomen. Weinig
zin heeft het om hier per film te
melden waar en wanneer ze pre
cies te zien zullen zijn, want het
blijkt elk jaar opnieuw dat er in
zo'n programma van 400 voor
stellingen het nodige wordt om
gegooid op zijn tijd.
raakt en werd - beschuldigd van
homofilie, maar er moeten ande
re dingen zijn geweest, die men
niet van hem kon waarderen -
opgeborgen.
Zijn lilm „üe Kleur van de Gra
naatappel" is al tien jaar oud en
nog nooit buiten Rusland ver
toond. Nou heeft Huub Bals op
geheimzinnige wijze ergens een
illegale kopie geritseld in een
land dat hij niet wil noemen en
zodoende kan Paradjanov's film
nu toch in première worden ge
bracht.
Overigens doet men in andere
Oosteuropese landen gelukkig
minder moeilijk met de export
van artistieke produkten en blijkt
men bovendien veel minder be-
Door
.Stalker" is, volgens de berichten,
weer net zo'n meeslepende en te
gelijkertijd cryptische Dim als
„De Spiegel" is geweest en
schijnt te handelen over een tocht
van drie mannen door een moe
ras naar een verboden huis, waar
dan feitelijk een allegorie mee is
bedoeld van een speuren naar het
individuele innerlijk.
Een film waarin het schijnt te we
melen van meerduidige symbo
lieken en filosofische understa
tements, die de Russische orde
weliswaar niet rechtstreeks atta
queren, maar daaraan in elk geval
ook zeker geen bijval verlenen en
de teneur heet pessimistisch. Qm
die redenen vinden de Russen
„Stalker" niet erg geschikt om
naar het buitenland te worden
gestuurd.
Maar Film Internationa! - dat in het
verleden heel wat Sowjet-films
heeft gepresenteerd - wilde men
dan toch „Stalker" afstaan, al was
het alleen maar als troost voor de
weigering van een ander drin
gend verzoek: Paradjanov's „De
Kleur van de Granaatappel"
Serge Paradjanov is de regisseur
geweest van „De Vuurpaarden".
een film die vaak wordt genoemd
als de mooiste film, ooit in Rus
land gemaakt. De cineast is ech
ter lang en breed uit de gratie ge-
Monica Vitti in L'eclisse
Pieter van Lierop
minente filmers van de jaren zes
tig. die sinds 1970 („Tot Ziens In
de Hel. Vrienden"!) niet meer met
speelfilms actief is geweest.
Hij is kennelijk toch niet echt naai
de hel geweest, want vorig jaar
maakte hij dan eindelijk toch
weer een speelfilm. En die gaat
over een geheimzinnige dertiger,
die zich vestigt in een mijnwer
kersdorp, waar hij op alle moge
lijke manieren een gunstige in
druk maakt en toch niet de arg
waan van de plaatselijke voorzit
ter van het Nationale Comité kan
wegwerken. Uiteindelijk loopt
het ook heel beroerd met die
vreemdeling af.
Van de Bulgaar Christo Kovatshev
worden drie korte films ver
toond: „De Schaapherder", „De
Lachverzamelaar" en „De Agro
noom".
Japan wordt opmerkelijk verte
genwoordigd met een retrospec-
Scene uit Wadja's Zonder Verdoving
Wajda schreef zijn scenario in
samenwerking met Agnieska
Holland, die als zelfstandig ci-
neaste eveneens een film in Rot
terdam heeft draaien.
lier gaat het om de kansarme om
standigheden, waarin een pril
echtpaar verkeert, dat diep ge
bukt gaat onder de in Boedapest
vreselijk nijpende woningnood.
Het gegeven van „Zonder Verdo
ving" vertoont een aantal raak
punten met „Amateur", een bij
zonder geslaagde film van
Krzysztof Kieslowski. Die han
delt over een eenvoudige han
delsreiziger die een filmcamera
heeft gespaard, waarmee hij dan
voor zijn fabriek een filmclub
blijkt te mogen oprichten. Na
derhand gaat hij dan ondervin
den hoe de teugels van de bu
reaucratie strak worden getrok
ken, als hij films gaat maken die
zijn superieuren niet zo geslaagd
vinden.
Bijzonder aan de film is de, zeker
aanvankelijke, heel lichtvoetige
en geestige vorm. Ondanks een
minder rooskleurige afloop is
„Amateur" de meest vermakelij
ke en stellig ook een van de beste
films die Film International reeds
in voorvertoning heeft gege-
In losheid van vorm en onbevan
genheid van benadering (echt
baanbrekend voor de meestal
theatraler gestileerde films uit
Oost-Europa) heeft „Amateur"
uit Polen een treffende pendant
in „Gelukkig Nieuwjaar" uit
Hongarije. De 39-jarige Rczso
Szoreny verrast met een feilloos
typerend groepsportret van een
vriendenclubje.
In de marge interessant is boven
dien het voor Nederlanders mis
schien verrassend moderne
beeld datje in deze film van Boe
dapest krijgt meegeleverd. En in
elk geval is „Gelukkig Nieuw
jaar" zelf een heel bijdetijds pro-
dukt van de samenleving
daar.
Waar „Gelukkig Nieuwjaar" de
aandacht richt op zoiets als Hon-
garijes nieuwe elite, daar zien we
in „Fam'ily's Nest" door de nog
slechts 24-jarige Bela Tarr (stellig
een grote belofte) een wel even
heel andere bevolkingslaag be
licht.
De man is net afgezwaaid uit het
leger en heeft het moeilijk met
het vinden van een passende
baan. Intussen moet het jonge
koppel - met kind - maar intrek
ken in de toch al niet riante flat
van zijn familie, die wordt gedo
mineerd door een vader als een
uiterst kwaadaardige Archie
Bunker.
Tarr wil met „Family's Nest" be
wijzen hoe in de hogedrukketel
die zo'n familie dan kan worden,
speciaal de per traditie meest
kwalijke trekjes uit de Hongaarse
volksaard tot ontwikkeling
wordt gebracht. Zoals bijvoor
beeld een vrouwenhaat waarvan
deze film een paar gruwelijke
voorbeelden ter inzage geeft.
Meest spectaculaire, Hongaarse
bijdrage aan Film International is
ongetwijfeld het tweeluik „Vitam
et Sanguincm" (Hongaarse Rap
sodie plus Allegro Barbaro), van
Miklós Jancso. Vertoond in Can
nes en toen door het grootste deel
van de internationale critici nogal
hardhandig aangepakt. Nogal
onbegrijpelijk eigenlijk. Want
wie vroeger Jancso meesterlijk
vond, kan hem nu niet slecht vin
den, aangezien de Hongaarse
voorman zichzelf volledig trouw
is gebleven.
Alleen voor wie nu het nieuwtje an
Jancso's choreografische land
schapsfilms (bevolkt door rij-
dansende boeren en vendel-
zwaaiende revolutionairen) eraf
is, voor wie dus nooit verder heeft
gekeken dan de buitenkant van
die films, alleen voor die kijkers
kan „Hongaarse Rapsodie" wor
den afgedaan als „deja vu".
De andere Oosteuropese landen
zijn minder sterk aanwezig in
Rotterdam. Uit Tsjechoslowakije
komt „Bouw Een Huis, Plant Een
Boom". Een film van Juraj Jaku-
bisko, ooit eens een van de pro-
Behalve „Les Desmoiselles de Wil-
ko", een film die hij maakte mede
voor een Franse producent, is van
Polens grootmeester Andrzej
Wajda „Zonder Verdoving" te
zien. Het is een film die demon
streert hoe in een samenleving als
de Poolse een op het oog succes
rijk leven compleet vernietigd
kan worden, als gevolg van ano
nieme onderdrukking
Wajda had in „De Mens van Mar
mer" al gedemonstreerd hoe
zoiets in de stalinistische periode
kon gebeuren, maar hij laat nu
zien dat het nog stééds mogelijk
is. Het verhaal gaat over een po
pulaire televisie-journalist, die de
ergernis heeft gewekt van een
anoniem blijvende hoge functio
naris, die dan een machinerie in
werking stelt, waardoor niet al
leen de carrière van die journalist
wordt gebroken, maar tevens
diens huwelijk.
Wat dan ook weer fatale gevolgen
heeft voor mensen die ooit de
journalist hadden beschermd.
