nmm
WILLEM NIJHOLT
SPEELT 'AMADEUS'
Nieuwe produkties bij
Toneelgroep Theater
uia
DINSDAG 22 JANUARI 1980
PAGINA 21
Nadat ik, op 4 januari, de op
voering van Vondels ,JLuci-
fer" had gezien, heb ik op het
Nederlands Theater Instituut
in het Lucifermapje alle re
censies nagelezen die sinds de
opvoering in 1910 door Willem
Royaards van alle Lucifer
opvoeringen bewaard zijn.
Mijn interesse was natuurlijk
gewekt door de voorstellingen
zelf, maar ook dankzij de
vrijdagse nabespreking,
waaraan, onder leiding van
dramaturg Guus Rekers, een
kleine honderd bezoekers
deelnamen. Het was zo mak
kelijk door Vondel aangege
ven: ,Jiet Tooneel is in den
hemel", maar hoe realiseer je
dat? Hoe kleed je de engelen
aan?
Engelen
Uitgangspunt was, dat engelen
wezens in een geslachtsloze
hemel zijn, maar hoe beeld je
dat uit met geslachtsrijpe ac
teurs en actrices? Engelen met
grote vleugels zoals Vondels
tijdgenoot Rubens ze schil
derde waren natuurlijk uit
den boze, want die zouden ons
te veel aan engelen doen den
ken. Er is gedacht aan vliege-
nierspakken, aan de outfit
van Heli's Angels (het woord
zegt het al), aan clowns die
immers ook zo geslachtsloos
als de pest zijn, maar uitein
delijk werden het Godot-ach-
tige, met bolhoedje gewapen
de wezens, en de een vond dat
passend en de ander niet.
Niemand weet echter hoe enge
len en tuinkabouters er in
werkelijkheid uitzien, zodat
het altijd een gok blijft. Bij
tuinkabouters overigens
minder dan bij engelen, krijg
je wel eens de indruk.
Stewardessen
Ook in het verleden gaven de to
neelcritici zich zelden klak
keloos gewonnen waar het de
verschijningsvorm van de en
gelen betrof: „De kostuums
van Doeve waren in principe
heel fraai, maar de gestileer
de vóór aan de schouder ge
dragen vleugeltjes leken te
veel op insignes'van de Ne
derlandse Spoorwegen. De rei
van engelen deed even denken -
aan een sportief clubje van
KLM-stewardessen"(H. A.
Gomperts' in Het Parool van
30-4-1956).
Ook de kostuums die Johan de
Meester ontwierp voor de door
hem geregisseerde voorstel
ling in 1940 vonden weinig
genade: J4..Belzebub als op
perhoofd der Sioux... een Ga
briel uit den Turkschen ha
rem... de bleeke engelen in
pyamabroek... te vaak naar
revue of een soort Oostersch
sprookje zweemt; of op zijn
kwaadaardigst gezegd, te
veel naar zijden-lampekap-
pen-kunstnijverheid..."
En in 1930 heette de engel Mi
chael uitgedost te zijn als een
Marker boerin, en verschenen
de engelen in „brave Kerst-
boom-confectie..."
Wittewrongel
De twee voorstellingen die Joost
van den Vondel in 1654 mocht
meemaken voordat Lucifer
op aandrang van de kerke-
raad door de burgemeesters
van Amsterdam werd verbo
den, werden verlevendigd
door vernuftige machinerieën
waarin figuren konden stij
gen en dalen, en door een ap
paraat dat de bliksem kon
imiteren. Door het drijven
van dominee Wittewrongel
cs. (de naam alleen al is het
waard na ruim drie eeuwen
nog vermeld te worden) wa
ren alle kosten voor eengroot
toestel", en de „costelijcke en
kunstig he toneelhemel" met
„geschildert zwerck"vergeefs
geweest.
Om de beheerders van de
schouwburghet Wees- en Ou
demannenhuis, terwille te
zijn schreef Vondel daarom
het stuk ,£almoneus"waarin
alle vernuftige attributen
alsnog gebruikt konden wor
den, en Vondel zelf de rol van
Samson speelde, omdat hij
zich het genoegen niet wilde
laten ontgaan om de heren
van de kerk via Sdmsons uit
spraken alsnog op hun num
mer te zetten. De eerste druk
van Lucifer" in duizend
exemplaren was door het ver
bod overigens in een week uit
verkocht, zodat er in 1654 nog
vijf drukken, moesten volgen.
Een Jan Wolkers-achtig succes,
als je bedenkt dat Nederland
toen niet meer dan ongeveer
1,7 miljoen inwoners telde, en
Amsterdam niet meer dan
125.000! Er zullen vandaag de
dag weinig of geen Neder
landse toneelstukken in een zo
hoge oplage verkocht worden,
ondanks het potentieel zoveel
grotere publiek!
Lachsucces
Royaards gebruikte in 1910 ook
een „groot toestel", maar dat
was blijkens enkele recensies
minder costelijck van kunst-
igh. In Het Volk schreef A. dat
Lucifers wagen herhaaldelijk
stokte en slechts lachsuccessen
bereikte, en Barbarossa
schreef in De Telegraaf:
■Lr is nog een requisiet: de wa
gen van Lucifer. „De duvel op
rollen", hoorde ik hem in de
pauze noemen. Twee pilaar-
tjes als rug en daartegen een
zetel, het geheel op wieltjes en
rails. Eerst derailleerde het
ding en in het derde bedrijf
staakte het op het moment su
prème als Lucifer aan het
hoofd der oproerige Luciferis-
ten Michael tegemoet trekt.
Royaards bedacht zich niet
lang, stapte uit, schreed de
trappen af, de coulissen in en
hij deed dit met zooveel
waardigheid, dat het overbo
dige van het malle priksleedje
duidelijk bleek"
Zeven nieuwe stukken bij Haagse Comedie
DEN HAAG (ANP) - De Haagse Comedie heeft voor het
komende seizoen zeven nieuwe produkties op het pro
gramma genomen: vijf voor de Koninklijke Schouwburg
en twee voor het Haags Ontmoetingscentrum voor Thea
terkunsten (HOT). Het repertoire vermeldt voorts de twee
produkties die in april in première gaan. Het is samenge
steld door de nieuwe artistieke leiding van het gezel
schap: Pierre Laroche en Guido de Moor.
De "meenemers" van
zijn: "Joking Apart" van Alan
Ayckbourn in de regie van Carl
van der Plas en "Colas Breugnon
of god in Frankrijk" van Pavel
Kohout, een kleine-zaalproduk-
tie, geregisseerd door Zdenek
Kraus.
De eerste première in het nieuwe
seizoen is op 20 september als
"Half Life" van Julian Mitchell
wordt uitgevoerd en de regie van
Jo Dua. De hoofdpersoon, een
briljante archeoloog, wordt ge
speeld door Paul Steenbergen
die daalmee als gast terugkeert
bij "zijn!' gezelschap.
Guido de Moor regisseert "Ama-
deus" van Peter Schaffer, de au
teur van het wereldsucces
"Eguus". "Amadeus" gin£ in no
vember in Londen in première en
kreeg een stroom juichende kri
tieken. In Den Haag speelt Wil
lem Nijholt er de hoofdrol in
Daarmee is hij na jaren in musi
cals te hebben gestaan, weer aan
het toneel. De première in de Ko
ninklijke Schouwburg is op 11
oktober.
"De Revisor" van Nicolas Gogel
beleeft 13 december in Den Haag
zijn eerste voorstelling in regie
van Pierre Laroche.
Ook nog dit jaar is de première
"De bacchanten"
Euripides in de regie van
ARNHEM (ANP) - Toneelgroep Theater heeft voor het komende seizoen
zeven nieuwe stukken op het repertoire, waarvan twee voor kleine
zalen.
Voor 12 september staat de première genoteerd van "Liebelei" van Ar
thur Schnitzler in Nijmegen, regie: Ger Thijs. Een week later beleeft
"Schakels" van Herman Heijermans in Arnhem zijn eerste voorstel
ling. Het wordt uitgebracht in de regeie van Jochen Neuhaus. Medio
november volgt, weer in de standplaats, "Bent" van Martin Sherman.
Regie: Andy Daal.
Eind januari in Nijmegen en 20 maart in Zwolle gaan achtereenvolgens
"Pygmalion" van G.B. Shaw en "Fegeuer in Ingolstadt" van Marielui-
se Fleisser in première. De onderscheiden regisseurs zijn Istvan Body
en Jochen Neuhaus.
"Himmel und Erde" heeft de eerste kleine zaal-produktie, van Gerline
Reinshagen in de regie van Vonne van der Meer. De première is voor
zien op 23 oktober in Arnhem. De tweede is 22 januari ook in Arnhem
te zien. Het is "Het dagelijks leven" van Rainer Maria Rilke, regie: Leo
Hogenboom.
Willem Nijholt
Bernard Goss. De tragedie wordt
in het HOT gebracht. Ze gaat over
het conflict tussen wie zich over
geven aan roes en extase en zij die
hiervoor bang zijn en de controle
over hun handelen wensen te be
houden. Eddy Brugman speelt
Dionusos, de god van de wijn,
wiens cultus zich verspreidt.
Overige medespelenden zijn An-
ne-Marie Heyligers en Renier
Heidemann.
"de Driestuiversopera" van Bertolt
Brecht is voor de Koninklijke
Schouwburg gedacht. In de regie
van Eddy Habbema met muziek
van Bob Zimmerman wordt dit
werk 7 maart in de Koninklijke
Schouwburg voor het eerst op
gevoerd. Guido de Moor is
hoofdpersoon Mackie Messer,
die omringd wordt door zeven
bendeleden en voorts de familie
Peachum: Eric van Ingen, Elisa
beth Andersen en Trins Snijders.
Anne-Wil Blankers als verraad
ster en Kees Coolen als Londens
hoogste politiechef.
De eerste helft van maart wordt in
het HOT de première geboden
van "Tartuffe" van Molière in de
regie van Pierre Laroche. Willem
Nijholt speelt de titelrol. De an
dere uitvoerenden zijn: Lies
Franken, Wim van Rooij en Arda
Brokmann.
Onder de voorlopige titel "De laat
ste dagen van het carnaval" staat
een werk van Carlo Goldoni ge
noteerd, dat in de regie van Oratio
Costa eind april of begin mei zijn
première beleeft.
Schepen
KLEINE VAART
Aat-V 15 pass Smitknol nr Rotterdam,
Adine 20 60 no Algiers,
Andrea Smits 20 dw Algiers nr Taranto,
Anna Drent 19 60 o Savannah nr West
Point,
Antarus 20 50 nw Texel,
Arbon 19 ten anker Kenitra,
Altantic Progress 20 400 o Savannah,
Atlantic Sea 21 70 nw Algiers,
Atlantic Sun 20 pass Villano nr Leixoes,
Breehees 20 230 wzw Kaap Finisterre nr
Guanta,
Breekade 20 250 w Cuba,
Breezand 19 300 Paramaribo nr Aruba,
Cakafia 18 rede Lagos,
Carebeka-7 19 100 ono Caracas,
Carta 20 50 n Georgetown nr George-
Celtic 19 300 w Lissabon nr Vlissingen,
Combi Trader 19 610 w Sas van Gent nr
Fort de France,
Cornelis Broere 20 pass Crossand v.s. nr
Antwerpen,
pass Bassurelie nr Ant-
Dutch Master 19 pass Westhinder v.s. nr
Londen.
Eerbeek 21 rede Annaba,
Electron 19 vn Rotterdam nr Le Havre,
Elizabeth Broere 20 pass Dudgeon nr
Mare Iratum 19 vn Rotterdam nr Le Ha-
GROTE VAART
Aldabi 19 v Rotterdam nr Santos,
Alkmaar 21 te Alicante,
Alphacca 19 te Kaapstad,
Amersfoort 22 te Laguaira verw.,
Amstelland pass 20 Kp Finisterre nr
Amstelstroom 20 500 nw Guayaquil nr
Jakarta,
Atlantic Crown 21 425 ono Kp Race nr Le
Atlantic Star 20 v New York nr Ports
mouth,
Baarn 20 v Matarani nr Guayaquil,
Bilderdijk 20 v. Rotterdam nr Savannah,
Breda 23 te Rotterdam verw.,
Chevron Nederland 20 v Ras Tanura nr
Kurnell,
Chevron The Hague 19 te Rotterdam,
MIJ NJI0T
KWAL-UK,PAT IK ZO
IK.
WILP& AUggW
HgLPBKJ
|2AAfc JE HESr VOOR Pe
K EEB APCiEK-EKE») 1
FRED BASSET
De avonturen van Jommeke LIEVE CHOCO
RISOTTO MET KIP-
PELEVERS
Zet 250 gr kippevlerkjes
water, blaadje launer,
stukje wortel en ui en
zout en laat dit een uur
trekken. Zeef de bouil
lon. Fruit een gesnip-
m "u npup-e^cn^ 30(/gr
halveerde char
n sudderen
laag vuur.
3 gr kippele-
royaal versgemalen F
W1NA BORN
Agenda
Leidse bioscopen
CAMERA: "Een dollar met
da. 7.00 en 9.15 uur, 12 jr.
Kindermatinee: "Q en Q",
2.30 u
i. 2.00 i
Nachtvoorstelling: "Everything you al
ways wanted to know about sex", vr. en
za. 11.30 uur, 16 jr.
LUXOR: "Escape from Alcatraz", da.
2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. 2.15,4.30,7.00 en
9.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: Nevada Smith", vr.
en za. 11.30 uur. 16 jr.
LIDO 1: "Apocalyps»
B.00 i
16 jr.
da. 2.30 e
2.30, 7.00 e
Daphne 20 v Punta Cardon nr Portland
Maine,
Dosina 20 te Los Angeles verw.,
Fossarina 20 te Curacao,
Hollandia 21 te Kingston,
Macoma 21 te Sullumvoe,
Mentor 21 te Port of Spain.
Nedlloyd Barcelona 20 te Livorno,
Nedlloyd Dejima pass 20 Hoek v Hol
land nr Rotterdam,
Nedlloyd Forcados 19 te Arica,
Nedlloyd Freetown 21 90 no Norfolk nr
Manilla,
Nedlloyd Kembla 20 te Seattle verw.,
Nedlloyd Loire 19 te Le Havre,
Nedlloyd Madison 19 te Rotterdam,
Nedlloyd Rhone 21 te Tanga.
Nedlloyd Rochester 21 te Jeddah verw.,
Nedlloyd Rockanje 20 v Charleston nr
Piraeus.
Nedlloyd Schelde 21 te Kaapstad verw.,
Nedlloyd Serooskerk 20 te Mahe,
Nedlloyd Streefkerk 20 te Hongkong,
Nedlloyd Rouen 19 te Marseille,
Nedlloyd Tauranga 19 te Rotterdam,
Nedlloyd Westerkerk 20 te Shanghai.
Stentor 20 600 no St. Maarten nr St.
Maarten.
Thameshaven 20 te Santos,
Westland 20 te Santos.
LIDO 2: "Airport '80
9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, al.
LIDO 3: "Quadrophenia", da. 7.00 e
9.15 uur, do., "r., ma. en di. ook 2.30 uu
12 jr.
Kindermatinee: "Tekcnfilmcarroussel
woe. en za. 2.30. zo ook 4.45 uur
STUDIO: "Manhattan", da. 7 00 en 9 1
uur, do., vr., ma. en di. ook 2.30 uur, a
Kindei matinee: "Jungleboek", wou. u
za. 2.30 uur, zo. ook 4.45 uur.
REX: "Escortservice op zijn Deens", d
2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur. 1
Nachtvoorstelling: "Licht op groen vo<
de maagd", vr. en za. 11.30 uur, 16 jr.
TRIANON: "Een moordbandictd
2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, a
Bioscopen Alphen
EURO 1: "Apocalypse now", da. 1.30 c
8.15 uur, 16 jr.
NachtvoorstelJing: "Black Belt Jones
za. 12.15 uur. 10 jr.
EURO 2: "Jaguar", da. 2.15, 7.00 en 9.:
uur, zo. 2.00.4.30,7.00en 9.30 uur, za oi
nachtvoorstelling om 12.15 uur, 16 jr.
EURO 3: "Quadrophenia". da. 2.00, 6
en 9.15 uur, zo. 4.15,6.45 en 9.15 uur. 2
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt).
Kraamafdeling: dag. van 1115-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16.00
uur en van 18.30-19.30 uur. Babyshow
laatste kwartier van middag- en avond-
C.C.H. (hartbewaking), dag
14.15-14.45 en 19.00-19.30 i
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag:
14 15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgend^ bezoekuren (alleen voor ou-
Bezoek aan ernstige pa tien ten .wanneer
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkhmek
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19 00 uur
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip-
hul (020-175000).
angst", i
EURO 4
1.45, 6.31
1.30,4.00,6.30 e
leutus
22 JANUARI 1980
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- Voor eenige jaren overleed te
Brussel dokter Karswall. in
dertijd assistent van den lij
farts van Napoleon I op Sint-
Helena. Uit diens mond ver
nam een zijner bloedverwan
ten weinige dagen voor zijn
dood het volgende: Toen Na
poleon I den geest had gege
ven, gitigen de geneesheeren
op last der Engelsche autori
teiten over tot het balsemen
van het lijk. Daartoe werden
het ingewand en het hart uit
het lichaam genomen en in
een vaas gelegd om den vol
genden dag verder behandeld
te worden. Dien nacht echter
speelden de ratten, die op
Sint-Helena even talrijk wa
ren als indertijd de sprinkha
nen in Egypte, den geneeshee
ren een leelijke poets. Die on
vermoeide knaagdieren ver
slonden nl. den geheelen in
houd der vaas! Wat te doen''
Aan de Engelsche autoriteiten
moest althans het hart van
den overleden monarch wor
den getoond, om later naar
Parijs te worden overge
bracht. Goede raad was
duur....totdat men besloot het
ontbrekende lichaamsdeel te
vervangen door het hart van
een lam, dat daarmee veel
overeenkomst vertoont. Het
ware te wenschen, zoo voegen
de Fransche bladen aan dit
verhaal toe. dat de keizer
reeds bij zijn leven het hart
van een lam bezeten had!
V*jftig jaar geleden:
- De Amerikaansche regeering
heeft zich tot de Noorsche en
Engelsche regeeringen ge
wend met het verzoek alle be
schikbare walvischvaarders
te doen uitvaren voor hulp
verleening aan den beroem
den poolonderzoeker Richard
Byrd. Deze heeft geseind, dat
alle deelnemers aan zijn
expeditie binnen veertien da
gen afgehaald moeten zijn,
daar er anders gevaar be
staat .dat de exped11ie nog een
geheel jaar in het ijsgebied
opgesloten moet blijven. De
voorraad levensmiddelen is
beperkt en de expeditie is niet
voldoende uitgerust voor een
overwintering. De Noorsche
en Engelsche rereeringen heb
ben toegezegd alles te zullen
doen wat maar eenigszins
mogelijk is om Byrd te helpen.
