Vloert FC Utrecht PSV? Antillen hebben weinig belang bij verkrijgen onafhankelijkheid rijstepap \Qceti korting oioiKy Afghanen verwachten weinig van westerse wereld "Niet eens in staat om vijftig Amerikanen in Teheran te bevrijden Deze week bij de melkman: LEZERS SCHRIJVEN DONDERDAG 10 JANUARI 1 KABUL (GPD) - Op de brievenbus van de Afghaanse ambassade in Londen, waar visums voor Af ghanistan worden afgegeven, is nog het woord „koninklijk"' te ontwaren. Maar in de Afghaanse hoofdstad Kabul is nog maar weinig dat herinnert aan het voormalige koninkrijk. Bij aan komst op het vliegveld worden alle (Westerse) kranten in beslag genomen, en dan begint een bu reaucratische begeleiding die voortduurt tot en met het vertrek uit het land, waarvoor men een uitreisvisum nodig heeft. Afghanen durven alleen nog maar onder vier ogen te praten met Westerse journalisten, die overi gens verwachten dat er wel spoe dig een ejnd zal komen aan het liberale toelatingsbeleid van de nieuwe machthebbers. Moskou's stroman Babrak Karmal heeft immers zijn „internationale persconferentie" achter de rug en daar voor de hele wereldpers zijn geloofsbelijdenis afgelegd te genover zijn Moskouse be schermheer. Ofschoon Karmal een „overweldigende" steun vindt onder de bevolking voor zijn bewind, spreken vele Afgha nen hun grote zorg uit over de toekomst van het land. Zij vrezen dat zij hun geringe welvaart weer zullen moeten inleveren aan hun „beschermers" en dat zij zullen afglijden naar een toestand van armoede waarin het land e( misch volledig afhankelijk i: Moskou. Deze Afghanen verwachten weinig van het Westen, „dat al niet eens in staat is vijftig Amerikanen in Teheran te bevrijden, laat staan 17 miljoen Afghanen". Er wordt niet veel geloof gehecht aan Mos kou's verklaringen over het „tij delijk" karakter van de militaire aanwezigheid van de Sowjets in hun land. Dat lijkt ook heel ver standig, want zowel de samen stelling van het Russische expe- ditieleger als de argumentatie die wordt gebruikt voor zijn aanwe zigheid in Afghanistan, duidt op een lang verblijf van Moskou's divisies. Als die ooit nog verdwij- De directe aanleiding voor het stu ren van Russische troepen was de onmacht van de nieuwe marxis tische leiders om in de Afghaanse provincies een eind te maken aan de rebellie van de opstandige mohammedaanse bergstammen die niets moesten hebben van de anti-religieuze communisten die met Sowjet-steun in Kabul aan de macht gekomen waren. Hoe ster ker het Moskouse engagement voor een nieuw regime, hoe ster ker Moskou getroffen werd door het onvermogen van de Afghaan se leiders om hun gezag ook in de provincies te laten gelden. Er werd een precisie-operatie voorbereid en uitgevoerd, die volgens sommige diplomatieke waarnemers in Kabul een onple zierig voorbeeld te zien gaf van Moskou's vermogen om de zoge heten „Brezjnjev-doctrine" in praktische resultaten om te zet ten. Met deze doctrine wordt de opvatting van de Kremlin-leiders aangeduid betreffende de be perkte zelfstandigheid van staten binnen Moskou's invloedssfeer. Komen Moskou's belangen in deze staten in gevaar, dan neemt het Kremlin de vrijheid om mili tair in te grijpen. Dat gebeurde in 1956 in Hongarije, in 1968 in Tsje- choslowakije, en het gebeurde eind december in Afghanis tan. Evenals vorige keren, wordt de Sowjet-invasie goedgepraat door te wijzen op een „buitenlandse dreiging" die een gevaar zou be tekenen voor de zelfstandigheid van Afghanistan. Die „dreiging" wordt in het Afghaanse geval ge vormd door Pakistan, vanwaar- uit mohammedaanse opstande lingen worden geleid en bevoor raad. De Pakistaanse, Ameri kaanse en Chinese politieke en militaire steun voor de opstande lingen werd door Sowjet-presi- dent Brezjnjev in een Tass-inter- view beschouwd als een Westerse poging „een imperialistisch, mili tair bolwerk te zuidelijke Sowjet-grens" Volgens de Russen is deze „bui tenlandse dreiging" voorlopig niet opgeheven, en men kon dan ook rekenen op een lang verblijf van de Sowjet-divisics in Afgha nistan. Er lopen overigens voort durend eenheden van het gere gelde Afghaanse leger over naar de mohammedaanse rebellen. Dat speelt de Russen in de kaart, zo menen Westerse diplomaten in Kabul. Op deze manier wordt immers de „buitenlandse drei ging" steeds groter, terwijl het of ficiële Afghaanse leger steeds kleiner en hulpelozer wordt, zo dat alleen het Rode Leger de zelf standigheid van Afghanistan nog kan „beschermen". Men vergelijkt het met de situatie waarin Mongolië verkeert, dat meteen leger van 10.000 man ook niet in staat is zich te beschermen tegen de „Chinese dreiging". Of ficieel zal Afghanistan onafhan kelijk blijven, maar de werkelijke ministers die het voor het zeggen hebben, zitten niet in Kabul maar in Moskou, opnieuw dus een ge biedsuitbreiding van de Sowjet- invloedssfeer, die met militair geweld werd bereikt en die ver der met militair geweld ook in stand gehouden zal worden. Maar maken de Russen in Afgha nistan niet dezelfde fout als de Amerikanen in Vietnam en is hun expeditie uiteindelijk niet tot mislukken gedoemd? Er zijn enkele punten die tot veel overeenstemming vertonen. Moskou steunt een impopulair regime dat momenteel bezig is door middel van massaexecuties zich van zijn tegenstanders te ontdoen, zij het op minder uitge breide schaal dan tijdens het voorgaande regime-Amin. In de provincies wordt gevochten en de opstandelingen worden van uit het buitenland geleid en be voorraad. Maar hier houden de vergelijkingen wel op. Moskou hoeft namelijk geen oceaan over te steken voor de bevoorrading van zijn expeditieleger. Men steekt maar twee bergpassen over en bevindt zich reeds op het terrein van actie. De Amerikanen stonden in Viet nam tegenover een vastberaden tegenstander die precies wist wat hij wilde en hoe hij dit wilde be reiken. De Russen staan in Af ghanistan tegenover mohamme daanse opstandelingen die met elkaar alleen hun afkeer gemeen hebben van het anti-religieuze communistische bewind van de nieuwe marxistische machtheb bers in Kabul. Over allerlei zaken zijn de diverse groeperingen die men onder de opstandelingen vindt, zeer verdeeld. Vietnam was verder een jungle oorlog, waar het tropische bla derdak een goede bescherming bood tegen verkenning en aan val. „Maar kijk hier eens naar bui ten", aldus een Westeuropese di plomaat Kabul. Kaboel. „Het landschap is kaler dan kaal en biedt inderdaad geen enkele be scherming tegen de luchtactivi- teit van de Russen. Geen wonder dan ook, dat de opstandelingen zoveel ontzag hebben voor Rus sische gevechtshelikopters. Amerika ten slotte verloor de Viet namese strijd voor een niet on belangrijk deel door oppositie in Amerika zelf tegen de politiek van het Witte Huis. Iets dergelijks is in Moskou niet te verwachten. Wie demonstreert, komt in een werkkamp terecht, en de Krem lin-leiders kunnen zich zodoende rustig concentreren op de bui tenlandse struikelblokken. Een voor Moskou zeer gunstige ontwikkeling in het gebied is de herverkiezing van Indira Gandhi in India. Het Indiase standpunt in het debat in de Algemene Verga dering van de Verenigde Naties heeft al een duidelijke zwaai in de Moskouse richting gegeven. De fervente anti-Amerikaanse en pro-Russische Gandhi zal zeker politieke munt proberen te slaan uit deze internationale crisis, die de nieuwe Indiase regering nau welijks tijd laat om na de verkie zingen even op adem te komen en orde op zaken te stellen. Nieuw Delhi zal Moskou zeker niet hin deren wanneer het om de ter reinwinst in Afghanistan, die het Rode Leger op enkele dagmarsen afstand heeft gebracht van de olierijke Perzische Golf. COEN CORVER WILLEMSTAD, CURA CAO - De eerste verken ning op Curacao. Wille keurig in een gele autobus gestapt, waarop alleen het vignet van Centraal Ne derland ontbreekt. Mee rijden tot het eindpunt, Dominquito. De bus keert bij een benzinestation. Het is rond de klok van 12 uur De straten lijken verlaten, maar op een hoek, verbor gen in de schaduw van een bosje, ontbloot een ne groïde tiener zijn sneeuwwitte tanden: „Ha ve a cigaret?" Berry spreekt in feite niet meer dan drie woorden Nederlands, maar die komen niet voor publikatie in aanmerking. Wordt hier dan geen les gegeven in Nederlands? „Ach, school...". De afkerende gelaat suitdrukking van Berry spreekt boekdelen. We babbelen wat verder in het Spaans, waarop het Papiamento, de volkstaal van de Benedenwindse Eilanden, gro tendeels is gebaseerd. Neder lands is nog altijd de officiële voertaal, maar zelfs veel hoge ambtenaren spreken het hakke lend. Marihuana Na vijf minuten krijgen we gezel schap van Abdoel, die blijft her halen, en niet zonder trots, dat zijn voorouders uit „Arabie" ko men. Er komen nog wat mensen bij, de meeste van hen kennen amper Nederlands. Abdoel gaat marihuana halen. Er wordt ge rookt en gestaard naar de witte wolkjes die langs de helblauwe hemel drijven, gewacht op wat de dag van morgen zal brengen, en overmorgen, en over-overmor- gen, en.... „Morgen ga ik weer eens op school kijken", zegt Berry. „Overmor gen heb ik een solliciatiege- sprek", zegt Abdoel. Een maand later kom ik ze weer op dezelfde straathoek tegen, geen school, geen werk. Bijna alle Curacao- naafs lijken met tegenzin te wer ken, iedere toerist kan daarover meepraten. In vrijwel elk restau rant is de bediening tergend langzaam. Een half uur wachten op een ontbijt of een pilsje is geen uitzondering. Vaak klopt de be stelling niet met wat uiteindelijk op tafel wordt gezet: gebakken eieren in plaats van gekookte eie ren, een whisky-soda in plaats van een whisky-tonic. Als het sloom sloffende dienstertje op haar fout wordt gewezen haalt ze onverschillig haar schouders op. Nog een half uur wachten. Turbulente dagen op de Nederlandse Antillen. Minister Van der Klaauw van buitenlandse zaken gaat er in de Veno- zolaanse hoofdstad Caracas vanuit dat de Antillen zullen blijven voortbestaan als een politieke en economische een heid. Minister Van der Stee weet, in zijn hoedanigheid van bewindsman over Antilliaanse zaken, de gemoederen enigszins te sussen door te impliceren dat de eilanden zelf over hun toekomst mogen beslissen, maar zegt daar wel bij dat de wereld volgens hem niet op een onafhankelijk Aruba zit te wachten. De Koninkrijkswerkgroep, onder lei ding van oud-premier Biesheuvel, houdt in Oranjestad de zoveelste ge spreksronde op zoek naar een onafhan- kelijkheidsvorm voor de Antillen. Vooral de Bovenwindse Eilanden heb ben weinig zin om de band met Neder land te breken. Gisteren is de kamer commissie voor Antilliaanse zaken vertrokken naar de Nederlandse eilan den in de Caraibische Zee om er gedu rende twee weken poolshoogte te ne men. Onze correspondent Rob Spren kels was de 26 kamerleden net even voor. Hierbij zijn reportage. Ook de service in de schrikbarend dure hotels is uiterst belabberd: de radio wordt morgen gerepa reerd, het warme water is niet warm, asbakken worden niet ge leegd, een kapotte lamp is na vijf keer vragen nog niet vervangen. Als ik uiteindelijk zelf het initia tief neem en de receptionist om een lamp vraag, krijg ik te horen dat dat niet kan. Het is niet zo verwonderlijk dat de afgelopen tien jaar het massatoerisme uit de Verenigde Staten zijn heil heeft gezocht op de witte stranden van Aruba, Sint Maarten en andere Caribische eilanden. Olieconcerns De komst van Shell op Curacao en Lago (Esso) op Aruba in 1918 bracht een sociale omwenteling met zich mee. De olieraffinade rijen zorgden' voor werkgelegen heid, andere industrieën, relatief hoge lonen en welvaart. De olie concerns hadden lange tijd alles in handen: gezondheid, onder wijs, ontspanning. Het Koninkrijksstatuut van 1954 verplichtte de Antillen hun eigen politiek te gaan voeren. De uit de grond gestampte politieke partij en hadden echter geen ideologi sche basis en werden overheerst door persoonlijke en oliebelan- gen. De Antilliaanse politiek werd er een van corruptie en ne potisme: Kandidaten beloofden aan kiezers dat hun stem een gunst zou opleveren, een gunst die na de verkiezingen altijd werd opgeëist. In de loop der jaren zijn duizenden baantjes middels politieke be noemingen verdeeld; het om vangrijke ambtenarenkorps is er door verlamd. Nauwelijks opge leide mensen zitten op posten die ze niet aan kunnen. Sommige ho ge functionarissen verschijnen alleen op kantoor als het betaal dag is, maar vrijwel niemand zal zich gaan beklagen over de „werkwijze" van zijn chef. Dege nen die het wel doen krijgen meestal snel een politicus op hun dak. Sommige Nederlanders die naar de Antillen zijn gestuurd in het ka der van de technische bijstand, hebben er ervaringen mee. En kelejaren geleden kon een uitge zonden landbouwdeskundige, die zijn sporen al in verschillende delen van de wereld had ver diend, het niet verkroppen dat zijn projecten niet van de grond kwamen. Hij ging klagen dat bij de mensen die hem waren toege wezen via de werkvoorziening alle motivatie ontbrak, dat zijn rapporten in een bureaula van zijn Antilliaanse chef bleven lig gen. Het bestuurscollege van Cu racao zette hem op non-actief. De landbouwdeskundige vond dat daardoor zijn goede naam werd aangetast en stapte naar de rech ter. Uiteindelijk kreeg hij een schadevergoeding van een ton toegewezen. „Patronage" De 170 miljoen gulden die de An tillen jaailijks aan ontwikke lingsgeld krijgen, stapelen zich op in Den Haag. De Antillen zijn niet bij machte nog gedegen projecten in te dienen. Alles loopt stuk op de ondeskundigheid in alle sectoren van het overheids apparaat. Curacao heeft al enkele malen een plan opgezet om een nieuw ziekenhuis te bouwen; minister Van der Stee heeft het keer op keer teruggestuurd om dat er weinig van klopte. Een hoopvol teken is dat het „pa- tronage"-systeem bij de laatste verkiezingen op Curacao is door broken. De MAN-partij (Move- mentu Antia Novo) van Don Mar tina zette zich af tegen de koe handel tussen politicus en kiezer en behaalde maar liefst 7 van de 12 Curacaose zetels in de Staten. Martina had de gunst van de kie zers gewonnen met zijn belofte een eind te zullen maken aan de politieke corruptie, het logge ambtenarenapparaat te saneren en de achterstallige belastingen te innen. Don Martina heeft een paar maan den nodig gehad om een kabinet te formeren met de MEP van Be- tico Croes en de Bonaire Partij (UPB). Nu hij drie maanden in functie is, valt er op Curacao nog maar weinig te merken van een sanering. Martina heeft het dan ook niet makkelijk. Hij is in de Eilandsraad van Curacao buiten spel gezet door de gevestigde po litieke partijen, die hun verkie zingsnederlaag nog niet hebben vergeten. Daarnaast moet hij goede vrienden blijven met Beti- co Croes, de man die met onaf- hankelijkheidspreken vrijwel ie dere Arubaan in zijn ban heeft gekregen, maar wiens partij, de MEP, niet veel beter weet te doen dan stemmen te verzamelen via het „patronage"-systeem. Glamour De meeste Antilianen leven ver bo ven hun stand. Ultramoderne stereoinstallaties worden op af betaling gekocht. Mensen die niet meer dan 10.000 gulden per jaar verdienen willen toch met alle geweld een zoevende Ameri kaanse zes- of achtcylinder bezit ten. Vrijwel iedereen steekt zich diep in de schuld voor een beetje glamour... Ook de Antilliaanse overheden hebben de afgelopen jaren ver boven hun stand geleefd. Het ambtenarenapparaat is in vijfjaar met 45 procent toegenomen tot 5600 man. Aruba en Curacao hebben voor hun laatste begro tingen telkens weer een beroep op de centrale regering moeten doen om hun tekorten te kunnen dekken. Ook de landsregering stak zich stevig in de schulden; Nederland springt wel bij, zo werd geredeneerd. Minister Van der Stee stelde hieraan echter paal en perk, en minister-presi dent Don Martina is vast besloten de Antilliaanse economie te reor ganiseren. Bij Don Martina staat het algemeen belang voorop, zo zegt hij, niet het politieke. „Wij zijn in een fase beland dat als we niets doen, we zeker de afgrond ingaan". Het is een van de grootste problemen dat de bevolking weinig idee heeft van de omvang van de eco nomische problemen. De Antil- AANSTAAND WEEKEND Met die uitslag hebt u uiteraard geen moeite. C^. „11 m_ ,i. Die hebt u dus alvast goed. En die oOGGl ITT66 1IT 00 J.OXO andere twaalf wedstrijden, daar komt u ook wel uit. Wie niet meespeelt, die wint nooit. En pak ook UW kans in de Toto-Gelijk 5Q7 lianen horen al zo lang vertellen dat het slecht gaat, ze krijgen toch elke maand gewoon hun geld. Men heeft het zich eigen gemaakt om in grote Amerikaanse sleeën rond te rijden; om elkaar de loef af te steken met dure kleren. Aan de bar bestellen ze geen ordinaire whisky, maar meteen Chivas Re- gal of Black Label. Op de Antillen wordt Amstel gebrouwen met water uit de Caribische Zee, een van de zachtste bieren ter wereld. Maar de smaak interesseert de gemiddelde Antilliaan weinig, hij drinkt liever het uit Nederland geïmporteerde Heineken, dat bijna twee maal zo duur is. Saneringen Don Martina weet het, maar wil be slist geen saneringen doordruk ken zonder dat er een zekere mate van instemming en begrip voor is. Werkgevers, vakbonden, poli tici en ambtenaren, ze zijn het al lemaal met de premier eens dat de uitgaven van de overheid en het individu moeten worden verminderd, maar houden de boot af als puntje bij paaltje komt. De vakbonden gaan ak koord met matiging, „maar niet voor de laagst-betaalden. Ga eerst maar eens meer belasting heffen op de grote winsten van bedrijven. De werkgevers waar schuwen dat er van de winsten moet worden afgebleven, omdat ze anders zullen uitwijken naar vriendelijker belastingklima ten". De ambtenaren tenslotte gaan akkoord met een perso neelsstop, „maar geen ontslag, en behoud van het minimumloon van 700 gulden, volledig geïn dexeerd." De invloed van Shell op de Antil liaanse politiek, en vooral na tuurlijk op die van Curacao, is naar verluidt nog altijd erg groot. De olieraffinaderijen vormen in elk geval een van de belangrijkste pijlers van de economie. Vandaar dat de Antillianen er zo op zijn gebrand om hun zegje te doen bij de vorig jaar in het geheim be gonnen onderhandelingen tus sen Shell en de twee Venezolaan se staatsmaatschappijen Petro- ven en Maroven. Ze vrezen na melijk dat Venezuela via Shell greep zou kunnen krijgen op de Antilliaanse politiek. De Antilliaanse regering staat er op dat zij bij een eventuele joint-ven ture zal worden betrokken. Vol gens minister Van der Klaauw heeft de Venezolaanse regering daar alle begrip voor. De Antil lianen hebben de afgelopen jaren wel gevafen bij de offshore-in dustrie, Amerikaanse, Neder landse en Engelse bedrijven die een financieringsmaatschappij tje op Curacao of Sint Maarten hebben gesticht, daar hun winst laten boeken en slechts een schijntje belasting betalen. De Antilliaanse schatkist verdiende hieraan vorig jaar al gauw zo'n 100 miljoen gulden, een derde van de totale begroting. Belastingvlucht Inmiddels is Nederland begonnen met het indammen van deze be lastingvlucht naar de Antillen en is de belastingvoet verhoogd van 3,6 naar 6 procent. Met de Ver enigde Staten wordt druk onder handeld over een herziening van het belastingverdrag en ook En geland begint te morren. Voorlo pig blijven de computers van de notariskantoren Smeets en Schiltkamp echter nieuwe „pa pieren" maatschappijtjes oprich ten. De eerste week van januari waren er al weer meer dan 170 bij de kamer van koophandel op Cu racao ingeschreven. Met Don Martina aan het hoofd heeft de Antilliaanse politiek en samenleving de kans om een beetje volwassen te worden. Zijn credo: „Verandering van levens stijl en een behoorlijke voorlich ting om een einde te maken aan de situatie dat iedereen boven zijn stand leeft, waardoor ieder een steeds ontevredener wordt. We hebben ons plafond bereikt." De weg naar volwassenheid is nog erg lang. Wat in jaren is scheefge groeid kan niet in een paar jaar worden rechtgetrokken. In Ne derland wordt wel eens gezegd dat de Antillianen door onafhan kelijk te worden bewuster zullen gaan leven. Voorlopig lijkt de economische en politieke basis voor die onafhankelijkheid nog veel te zwak. Met minister Van der Stee op Antilliaanse zaken is Den Haag weer begonnen enige invloed op het Antilliaanse beleid uit te oefenen, hetgeen er toe lijkt te hebben geleid dat de Antillia nen weer enige hoop hebben ge kregen voor de toekomst. Don Martina wordt wel de laatste hoop van de Antillen genoemd. ROB SPRENKELS Andersson en Nunn delen prijs HASTINGS - Ulf Andersson en John Nunn hebben gezamenlijk beslag gelegd op dc hoofdprijs van 7.500 gulden in het schaak toernooi van Hasting. Nunn nam genoegen met een salonremise tegen zijn landgenoot Mestel. Door dat resultaat was Anders son in staat de halve punt achter stand in te lopen. Na acht uur spelen dwong hij zijn tegenstan der, Zilbcr uit Israël, tot opgave. Andersson verloor in Hastings slechts één partij, van de 14-Nigel Short (zevende), die daarmee een meesterresultaat behaalde. BAMAKO - Ton Sijbrands heeft in het internationale damtoer- nooi in Bamako in Mali nog geen verliespunten opgelopen. Ook in de zevende en achtste ronde won hij. Eerst moeizaam van de Sene- galees Diaw, later gemakkelijk van de Malinees Kansaye. VOETBAL - Kevin Keegan zal Hamburger SV ondanks het ne gatieve besluit van de betaalde sector in Italië de grenzen voor buitenlandse spelers niet open te stellen aan het einde van het sei zoen verlaten. Keegan stond nummer één op het verlanglijstje van Juventus. Manger Netzer en trainer Zebec zullen in de loop van de volgende week hun con tract met de Hamburgse club verlengen. Noodkreet Campagne nodig om de AR te red den. Deze noodkreet is al vijfjaar geleden voorzien door duizenden mensen uit AR en CHU. Niet óm het geweten van professor Goud zwaard, maar vanwége het gewe ten van prof. Goudzwaard. Bij het schrijven van 'Niet bij brood al leen' werd juist de grondslag van Gods onfeilbaarheid als enig uit gangspunt losgekoppeld en de atoomkoppen geaccepteerd. Veel mensen hebben zich met handhaving van de grondslagen van AR en CHU verenigd in de Reformatorische Politieke Fede ratie. Als prof. Goudzwaard dat bedoelt is de AR reeds gered, al thans is de reddingsactie in volle gang. De RPF is een refonmamto- rische partij met grondslagen van 100 jaar geleden maar met een open blik naar de toekomst. Met God kunnen we nog kloeke daden doen Met het geweten van Goudzwaard beginnen we niet C.W. Kistemakcr Amethisthof 28 Leiden

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 11