Protestant over de synode met de paus
&3
KERKDIENSTEN
«ntiiu'Kuaur
Ik denk toch dat de Heilige Geest de werkelijke strategie zal bepalen
5Gezag is
niet wat
er in het
boekje
staat
Simonis: "nieuw elan"
Het is zover.
Maandag begint in Rome de bijzondere synode van
de Nederlandse bisschoppen onder voorzitterschap
van paus Johannes Paulus II. Het thema van deze
synode - de eerste in haar soort - is: "Het uitoefenen
van de pastorale arbeid van de kerk in Nederland in
de huidige omstandigheden, opdat de kerk meer als
"communio" (gemeenschap) naar voren komt".
Het zal een "avontuurlijke vergadering" worden, zei
bisschop Simonis (Rotterdam), toen hij, bij de pre
sentatie van de synode-agenda, met zijn collega
Möller (Groningen) de pers te woord stond. De sy
node zal niet alle problemen kunnen oplossen - dat
is ook de opzet niet - maar bisschop Simonis ver-
wacht wel dat via deze agenda de achtergrond van
de problemen goed ter sprake kan komen. "Laat de
synode een aanzet zijn tot een nieuw pastoraal elan
en tot meer eenheid onder elkaar".
Temidden van alle katholieke stemmen over het ge
beuren in Rome leek het ons zinnig, nu ook eens aan
een protestant te vragen hoe hij tegen deze synode
aankijkt. Wij kozen hiervoor de hervormde Meren-
wijk-predikant H. J. van Leeuwen (59) in Leiden. Hij
is een van de pastores van de oecumenische ge
meente in dit nieuwe stadsdeel, waar rooms-katho-
lieken, gereformeerden, hervormden en anderen
samen vorm geven aan een andere wijze van kerk-
zijn.
ZATERDAG 12 JANUARI 1980
Willebrands: "geen decreten".
vraag: Onder de katholieken is er sprake van een
verscherpte polarisatie, die het kerkelijke leven
dreigt te verlammen. Tegenstellingen worden
hier spoedig uitgesproken en toegespitst. Er is
veel verwarring en onzekerheid. Het geloofsleven
verflauwt. Het kerkelijke meeleven vertoont een
ernstige malaise. Er is veel openlijke kritiek. Ve
len lijden aan de kerk. Dat alles is een extra reden
tot pastorale zorg.
Als de opstellers van de agenda voor de bijzonde
re synode in Rome dit negatieve beeld ophangen
van de Nederlandse rooms-katholieke kerkpro
vincie,hebt u dan niet het gevoel dat het evengoed
over de andere kerken zou kunnen gaan?
Ds. Van Leeuwen: 'Ik vraag me at
of deze situatietekening niet wat
is aangedikt. Verwarring en on
zekerheid zullen er zeker zijn,
maar ik heb, ook gezien de prak
tijk in dit stadsdeel, nou niet de
indruk dat het geloofsleven zo
sterk aan het verflauwen is of ten
prooi valt aan een ernstige malai
se. Wat ik hier wél zie, is dat vier
honderd mannen en vrouwen in
allerlei werk- en gespreksgroe
pen bezig zijn met zaken van ge
loof, zingeving aan het leven en
kerk, en dat zij elkaar op een ver
rassend open manier vertellen
hoe zij anders zijn gaan geloven.
Hoe ze ook door de ontmoeting
met andere mensen toch weer op
het spoor van Jezus van Nazareth
zijn gekomen. Veel belangstel
ling is er voor het groot-huisbe
zoek. En iedere keer zeggen we:
wat is het toch aangrijpend als
mensen vertellen dat zij niet los
kunnen komen van "het" ver
haal.
De situatieschets is mij gewoon iets
te negatief. Natuurlijk, als je de
hiaatstaf van de officiële leer
aanlegt, dan zijn er mensen die
niet meer zoals vroeger kunnen
geloven, maar die wel degelijk
christen zijn. Men laat zich de
dingen niet meer zo voorschrij
ven. Wat dat betreft gaat het in
Rome straks ook over de andere
kerken. Deze synode i6 een
rooms-katholieke binnenkerke
lijke aangelegenheid, maar is niet
los te denken van de contacten
met andere kerken"
Gescheiden kerken
In niet-katholieke kerken hadden
tegengestelde zienswijzen vaak
definitieve breuken tot gevolg.
Kerken zijn er te veel om op te
noemen. Rome lost crises kenne
lijk anders op. Paus en bisschop
pen proberen door uitwisseling
van gedachten en overleg de
"eenheid van geest en hart" te
herstellen, opdat de kerk als een
veelvormige geloofsgemeenschap
haar zending weer kan vervullen.
Iets voor niet-katholieken om ja
loers op te zijn?
Ds. Van Leeuwen: "De reformato
rische kerken hebben zo'n gezags-
instantie niet, maar dat wil niet
zeggen dat het streven naar een
heid, naar herstel van gebroken
verhoudingen hun vreemd is. Zo
maakte de hervormde kerkorde
van 1950 een eind aan de hotel-
kerk, die voor elke richting een
aparte verdieping had. Men wilde
binnen de nieuwe spelregels
weer samen kerk zijn; wel scha
keringen, maar niet meer ge
scheiden van elkaar. En vandaag
hebben we de beweging "Samen
op weg", een niét te stuiten pro
ces naar eenwording tussen gere
formeerden en hervormden, na
bijna een eeuw van scheiding.
Zelfs de Gereformeerde Bond in
de Hervormde Kerk heeft zich nu
•bereid getoond mee te denken
over de gevolgen van deze ont
wikkeling en over zijn eigen
plaats in een eventueel geünieer
de kerk.
De Rooms-Katholieke Kerk keut
ook haar uiteenlopënde richtin
gen. Denk om dicht bij huis te
blijven alleen maar aan het
verschil tussen de Merenwijk-
kerk en wat pastoor Vreeburg
doet in zijn Lodewijkskerk. Dat
zijn twee verschillende manieren
van kerk-zijn. En niemand kan
zeggen: zó-is het"
Oecumenisch gezien verkeert Ne
derland in een bijzondere situa
tie, constateert een Vaticaanse
brief van 18 december over de sy
node. Eerst komt in Rome de
vraag aan bod hoe de kerk in Ne
derland gestalte kan geven aan
haar eenheid. Vervolgens hoe de
samenwerking in het pastoraat
(bisschoppen, priesters, religieu
zen en leken) kan worden gereali
seerd. En bij punt drie verschij
nen dan de 'gescheiden" kerken
MERENWIJK-DOMINEE VAN LEEUWEN
"Het gaat toch niet om een machtpositie, mc
schap"
ten tonele, als de synode gaat pra
ten over "problemen in verband
met oecumenische activiteiten"
Zijn deze oecumenische activitei
ten nu een factor in de verwar
ring binnen de kerk? De Neder
landse katholieken zijn geen ge
sloten groep meer en staan bloot
aan veelsoortige beïnvloeding
van buitenaf, zegt een synode
stuk.
Ds. Van Leeuwen: "Kardinaal Wil
lebrands is geschrokken toen hij
uit een enquete hoorde hoe wei
nig katholieken nog een band
voelen met hun bisschop. De af
stand is dus te groot. Ik denk dat
de bisschoppen te weinig weten
wat er onder de mensen leeft aan
waarachtig geloof. Mensen die in
het kerkinstituut staan verheu
gen zich er nauwelijks over als
anderen op een nieuwe wijze de
liturgie vieren. Het instituut heeft
moeite met de oecumene, de ge
lovigen niet, of niet zó.
De kracht van de kerk in de Me
renwijk is, naar mijn besef, dat
wij hier als kerken intens sa
menwerken en tegelijk de band
met de verschillende kerken be
houden. Er zijn hier heel veel ge
mengd-gehuwden. Deze mensen
voelen zich hier kerkelijk thuis.
Zyn de kerken zich er wel van
bewust hoever het verschijnsel
van het gemengde huweUjk al is
doorgedrongen? Lopen zij al niet
een eind achter de feiten aan?
Hoe meer je vastlegt, hoe moei
lijker het wordt. Het vasthouden
aan wat er altijd is geweest is veel
eerder een oorzaak van onzeker
heid en verwarring.
Natuurlijk verlaten ook mensen de
kerk omdat ze de woorden van
\Toeger er niet meer horen. Zij
hebben zich niet kunnen of wil
len verdiepen in de zin van een
kerk die tast naar nieuwe geloofs-
uitdrukkingen. Wij. hier zijn sa
men op zoek naar het spoor"
Allerlei variaties
Kardinaal Willebrands verwacht
niet dat de bijzondere synode zal
resulteren in decreten van boven
af. "Decreten, dat is een woord
dat in het kerkelijke verkeer niet
past", zei hij deze week. Geeft dat
hoop dat er ruimte zal blijven
voor oecumenische initiatieven
en alternatieve vormen van kerk-
zijn, zoals deze zich hier te lande
i na het tweede Vaticaanse Conci
lie hebben ontwikkeld?
Ds. Van Leeuwen: "Als de paus, de
bisschoppen en hun adviseurs
zich heel intens bezig houden
met hun pastorale verantwoor
delijkheid, kan het niet anders of
deze ontwikkelingen moeten de
ruimte krijgen. Een op de men
sen gericht pastoraat zal allerlei
variaties mogelijk moeten ma
ken. Al te hoge oecumenische
verwachtingen moet men van de
ze synode echter niet hebben.
Maar ik denk dat toch de Heilige
Geest de werkelijke strategie zal
bepalen. Hij is ons altijd vooruit
en heeft haast, zei dr. Dippel al in
de zestiger jaren. Die Geest wil
onder andere de kerk gebruiken.
Ook de kerk is iets tijdelijks"
Wezenlijk voor het college van bis
schoppen acht kardinaal Wille
brands de band met de paus. Kan
men van deze paus - beminnelijk
in de omgang, maar strak in de
leer - verwachten dat hij de bis
schoppen individueel de vrijheid
gunt om de oecumene in hun
ambtsgebied verder te brengen?
Ds. Van Leeuwen: "Deze paus
komt uit Polen. Uit een kerk die
een bolwerk is tegen het commu-
nisme. Ik heb het gevoel dat de
paus nog te weinig beseft hoe de
kerk op vele plaatsen in de we
reld onder verschillende om
standigheden anders kan func
tioneren. Een kerk in Zuid-Ame-
rika is niet hetzelfde als in Ghana
of in Azië.
Willebrands is, zeker wat óns be
treft, goed op de hoogte. Hij kan
de paus informeren. Als hulp
herder van de Goede Herder zul
je de tekenen van hoop, waar
christenen een voorhoede van de
toekomst zijn, moeten opmerken
en verstaan. Ik hoop dat de'paus
goed naar zijn bisschóppen luis
tert. Maar ook dat hij de mensen
de vrijheid geeft om op hun wijze
hun geloof in Jezus Messias te
beleven. Ook al gaat dat mis
schien anders dan het volgens het
boekje zou nesten gaan. Het ge
zag van de kerk is niét wat er in
dat officiële boekje staat. Gezag
doet zijn werk als je echt wat hebt
te zeggen"
Het Beraad van Kerken in Zuid-
Holland heeft bisschop Simonis
gevraagd zich in Rome in te zet
ten voor wat tot nu toe in deze
provincie op het gebied van de oe
cumene is bereikt. Als lid van het
team van pastores in de Meren-
wij&kent u deze bisschop. Ook in
zijn bezwaren tegen bepaalde fa
cetten van het Merenwijk-expe-
riment toonde hij zich behoudend.
Kan men van hem verwachten
dat hij deze synode aangrijpt om
de oecumene in zijn bisdom het
gevraagde krediet te geven?
Ds. Van Leeuwen: "Bisschoppen
als Ernst en Zwartkruis en
Bluyssen zouden dat wel doen. Ik
denk dat Simonis het er erg
moeilijk mee zal hebben. Toch is
hij ervan overtuigd dat wij hier in
de Merenwijk, komend uit onze
eigen tradities, steeds proberen
ernst te maken met Christus' ge
bed dat zq allen één zijn opdat de
wereld gelove. Ik durf niet te zeg
gen: je moet van Simonis maar
niks verwachten. Ten aanzien
van de Merenwijk zal hij in elk
geval niets meer ondernemen
vóórdat hij met de pastores en
met de theologische begelei
dingscommissie heeft gepraat.
Dat is een positief punt. Veel
hangt af van hoé ze in Rome met
elkaar omgaan en praten. Ik hoop
zo dat ze zullen zeggen: man, wat
is het verheugend dat in die oe
cumene zoveel mensen samen
bezig zijn. Het gaat toch niet om
een machtspositie maar om een
levende gemeenschap. Ze moe
ten in Rome vooral proberen, wat
inclusiever te denken. Niet zo
uitsluitend in eigen termen. Im
mers, oecumene is alles wat dien
stig is aan de verkondiging van
het evangelie in woord en daad.
Door de hele kerk aan de hele we
reld"
Geweldig overleg
De Nederlandse bisschoppen heb
ben alle katholieken in dit land
gevraagd, zich "bij gelegenheid
van de synode" tot Maria te rich
ten. Strookt dat wel met de oecu-
- menische gedachte?
Ds. Van Leeuwen (na lang zwijgen):
"Ik heb ervan gehoord. Als Me-
renwijk-kerk hebben wij daar
aan, geloof ik, geen aandacht be
steed. Het is kennelijk een speci
fiek rooms-katholieke trek. Wel
hebben wij op de vierde advents
zondag de figuur van Maria extra
belicht. Méér zou ik er niet van
willen zeggen"
Alle bisschoppeh zijn nu in Rome.
Met wie voelt u zich als protestant
het meest verwant en wiens hou
ding en mentaliteit zou, naar uw
gevoel, als voorbeeld kunnen die
nen voor een welslagen van deze
synode?
Ds. Van Leeuwen: "Bluyssen. Door
zijn geweldige overleg met het
grondvlak. Zijn warme persoon
lijkheid. Zijn wervende mense
lijkheid. Zijn openheid en inzet
voor de nood van. mensen en
groepen".
U gaat de synode - na een weekje
vakantie in Tunesië - serieus vol
gen?
Ds. Van Leeuwen: "Zeer intens. We
zijn hier zo verbonden met elkaar
dat wat in de ene kerk speelt niet
buiten de andere kerken om kan
gaan"
S. J. DE GROOT
LEIDEN - Herv. Gem.: Hooglandse
Kerk 10 (vrijz. predikant), 11.45 oecum.
dienst; Marekerk 10 ds Romein Rijns
burg, 5 prof. dr. Graafland; Maranatha-
kerk (L. Morsweg) 10 drs Korteweg; Re
genboog (Merenwijk) 9.30 ds Horten-
sius, mmv jongerenkoor, 11.15 ds Hor-
tensius en pater Sweerts; Bethlehem-
kerk Driftstr. 10 ds Oegema te O.gepst;
Vredeskerk 10 dr Lamping; Waalse kerk
10.30 ds Ribs (Breestr,); Acad. Zieken
huis 10.15 ds Bovenberg; Diaconessen-
huis 10 ds Van 't Hof en ds Hemmes,
avondmaal; jeugdkapel Vredeskerk 10
H. Vis; jeugdkapel Bevrijdingskerk
10.30 Cees Laman; Endegeest 9.30 pater
Boshouwers. Geref. Kerk: Zuiderkerk
10 ds Sijtsma, jeugddienst; Petrakerk 10
ds Steen; Maranathakerk L. Morsw. 10
drs Korteweg; Bevrijdingskerk ZW
10.30 ds v.d. Werff te Voorhout, 5 ds
Sijtsma; Groenhoven 10 mevr Van
Keulen; Diac. huis 10 ds Hemmes en ds
Van 't Hof, avondmaal; Acad. Zieken
huis 10.15 ds Bovenberg; Regenboog zie
herv.; Petrakerk (Surinamestr.) 10.30
dienst voor doven, hr. Steenbergen.
Dolerende Noodgemeente Groot Leiden
(Pieterskerkstr. 1): 9 hr Verwey, Bos
koop, 5 hr v. Drunen, Ridderkerk. Geref.
Kerk Vrijg. (Herengracht 70): 10 en 5 ds
Borgdorff. Chr. Geref. Kerk (Steen-
schuur 9): 10 en 5 prof. dr Velema,
avondmaal. Geref. Gem. (N. Ryn): 10 en
4.30 ds Boogaard. Geref. Gem. in Ned.
(Bethl. kerk Driftstraat): 11.30 en 5.30.
Evang. Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgracht):
10.15 ds Happee. Remonstr.-Doopsgez.
Gem. (Pieterskerkstraat 1): 10.30 dr
Meijering. Baptistengemeente (O. Rijn
3): 10 ds Bosveld. Evang. Christenge
meenschap (Middelstegracht 3Y. 10 hr
Dikkes. Zendingswerk Middernachts-
roep (Zoeterw.singel 21): 5 nam. hr De
Leeuw. Evangeliecentrum Zijlsingel 2:
zond. 10 hr Zijlstra, dinsdag 8 rev. Issen-
gua uit Kenia, vrijdg 18 jan. 8 jeugdsa-
menkomst. Pinkstergemeente (O. Rijn
3): 3 hr. Eikerbout. Leger des Heils
(Hooigracht): 10 en 7.30. Nieuw-Apost.
Kerk (H. Rijndijk 24): 9.30 en 4. wo. 8.
Zevendedagadventisten (Lokhorst-
kerk): elke zat. 9.45 bijbelstudie, 11 pre
diking. Christian Science (Steenschuur
6): 10.30. Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen
derL. Dagen(Siéènschuur6): 10.15. Oud
Kath. Kerk (Zoeterw. singel): 10 h. mis.
Vrij Kath. Kerk (Vreewijkstraat): geen
dienst. Rooms-Kath. Kerken: Haagweg
zat 7, zond. 9, 10.45 en 12; Herensingel
zat. 7, zond. 8.30,9.30 en 11Ryndijk zat.
7, zond. 9.30 en 11.30; Steenschuur zat. 10
en 7, zond. 8.30,10,11.30,6 en 7; Boshui-
zerlaan zat. 7, zond. 9.30 en 11; Lammen-
schansweg zat. 7, zond. 9,10.30, 12 en 6;
Haarlemmerstraat zat. 7, zond. 9.30,10.45
en 12.15.
ABBENES - Herv. Gem.: 9.30 ds Den
Harder.
AARLANDERVEEN - Herv. Gem.: 10
mevr ds Westera, 7 hr Christ, Leiden.
R.K. Kerk: zat. 7, zond. 7.30 en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: Adventskerk 10 ds Ouwendijk, 5
ds Van Harten, Soest; Kruiskerk 10 ds
Bogers; Opst kerk 10 ds v.d. Heiden,
6.30 ds Van Ieperen, Bergschenhoek;
Nabij 10 jeugdkapel; Goede H. kerk 9 dr
v. Santen, 6.30 ds Mulder; De Bron 10.30
en 6.30 dr v. Santen; Ashramcollege 9.30
i hr Taselaar; gebouw Onderweg, Lij-
sterlaan, 10 ds Oort; Sionskerk 9.30 ds
Van Slooten, Hagestein, 6.30 ds Ouwen-
dijk. Geref. Kerk: Mar.kerk 10 ds Stolk,
6.30 hr Schoenmaker; Salv. kerk 10 hr v.
Leeuwen, Zevenhoven, 6.30 ds v.d. Ree;
Goede H. kerk 10.30 en 6.30 ds Mulder;
De Bron 9 ds Mulder, 10 ds v.d. Ree, 6.30
dr v. Santen. Zie ook herv. gemeente.
Geref. Kerk Vrijgemaakt 8.45 en 6.30.
Oud Geref. Gemeente: 9.30 en 4. Baptis
tengemeente: 10 evang. Verkerk, 6.30 ds
Koekkoek. Volle Evang. Gem. (school
Preludeweg): 10 hr Bulthuis. Pinkster
gemeente Bethel (Rode-Kruisgebouw):
6 nam. Pinkstergemeente Alphen (Rode-
Kruisgebouw): 10 voorm. Leger des
Heils: 10 en 6.30 uur. Corn, de Vla-
mingstr. R.K. Kerken: Bon.kerk zat. 7,
zond. 9.45 en 11.30; Piuskerk zat. 7, zond.
9, 10.30 en 11.45; De Bron zat. 7. zond. 9
en 11.30.
BENTHUIZEN - Herv. Gem.: 9.30 en 6
ds Exalto. Geref. Gt-m.: 9.30 leesdienst, 7
ds Boogaard, Leiden.
BODEGRAVEN - Herv. Gem.: Dorps
kerk 10 ds Droogers, 6.30 ds Richter;
Salv. kerk 10 ds Richter. 6.30 kand. v.
Harten; Bethl. kerk 10 ds De Vreugd,
6.30 kand. Poot. Geref. Kerk: 10 dr Vlijm,
Leiden, 6.30 ds Huisman, Zoetermeer,
avondmaal.
BOSKOOP - Herv. Gem.: Dorpskerk
9.30 dr Haitsma, 6.30 ds Bogers, Alphen;
De Stek 9.30 ds Dijkstra. Geref. Kerk:
9.30 ds Omta, 5 ds Welbedacht, H. woude;
De Stek 9.30 ds Dijkstra. Geref. Gem.:
9.30 en 6. Opwekkingsgemeente (Con
cordia): 9.30. Verg. v. Gelovigen (Nieuw-
straat): 9.30 en 5. R.K. Kerken: De Stek
zat 5.30; kerk zat. 7, zond. 9.30 en 11.
HAZERSWOUDE - Herv. Gem.: 9.30 en
6.30 ds Geertsema, avondmaal. Geef.
Kerk: 10 ds Welbedacht 5 ds Omta. R.K.
Kerken: Dorp zat. 7, zond. 10 en 11.30;
Rijndijk zond. 10; Anker zat. 7, zond. 8.45
en 11.15.
HILLEGOM - Herv. Gem.: 10 ds Roth-
fusz, 5 ds Jaspers Focks, Oude en Nieu
we Wetering, gemeensch. dienst; Park
wijk 7 ds Rothfusz. Geref. Kerk: 10 dr
Bakker, Oegstgeest, zie ook herv. gem.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds Biesma,
avondmaal. R.K. Kerk: Mart. kerk zat. 7,
zond. 8.30,10. 11.30 en 12.45; Jozefkerk
zat 7. zond. 8.30, 10 en 11.30.
HOOG MADE - Herv. Gem.: 10 dr. v.
Vliet avondmaal, R.K. kerk: zat. 7, zond.
10.
DE KAAG - Herv. Gem.: 10 ds. Kolk
man. R.K. Kerk: zat. 7. zond. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: Dorpskerk 10 ds. Gerritéen, De
Lier, 6 ds. Vink; Ontmoetingskerk 10 ds.
Gebraad, 6.30 ds. Wuister, Schevingen,
jeugddienst. Geref. Kerk: 10 ds. Kersten,
3 ds. Vrolijk (Philadelphia-dienst). R.K.
kerk: zat 7, zond. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gem.: N.
Kerk 10 ds. Schuurman, 6 ds. Vroegin-
dewey; Oude Kerk 10 ds. Arkeraats, 6 ds.
Van Roon; Ichthuskerk 10 ds. De Jong, 5
ds. Batelaan, Voorschoten; Pniëlkerk
9.30 ds. Vink, 6 ds. Arkeraats; Gr. van Pr.
school 10 ds. Visser; Overduin 2 ds. Baas.
Geref. Kerk: Triumfatorkerk 9 en 10.30
ds. v.d. Horst, 5 ds. Kersten. Geref. Kerk
Vrijgemaakt 10.15 en 3.30. Ned. Geref.
Kerk: 8.45 en 7 ds. Roukema. Chr. Geref.
Kerk: 10 en 5 ds. Slagboom. Vrije Chr.
Geref. Gemeente (Unizaal): 10 en 5 ds.
v.d. Belt. Geref. Gem.: 10 en 5. Volle
Evang. Gem. (Voorstraat 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: 10 ds. v.d. Linden, 6.45 ds. Wol-
thaus, Zoeterwoude, gez. jeugddienst in
geref. kerk. Geref. kerk: 10 hr. Stam,
Sassenheim, 6.45 ds. Volthaus, Zoeter
woude, gez. jeugddienst
LEIDERDORP - Herv. Gem. eh Geref.
Kerk: Dorpskerk 10 en 6.30 ds. Knorth, 3
ds. Bovenberg, Leiden, dienst met
geestelijk gehandicapten; Hoofdstraat
10 ds. Doesburg; Scheppingskerk 9 en
10.30 mevrouw Jacobi; Leythenrode 10
ds. Lutmers. Baptistengemeente (in
wijkgebouw Zijlkwartier): 10 br. Ldu-
rens. R.K. Kerk: zat. 7. zond. 9,10.30 en
12.
LEIMUIDEN - Herv. Gem. 9.30 ds. Ha
moen, Utrecht, 7 mevr. ds. Westera,
Aarlanderveen; Dorpshuis Kudelstaart
10 ds. Verschoor, Aalsmeer. Geref. Kerk:
9.30 ds. Los, 7 ds. De Raadt, Valkenburg.
R.K. Kerk: zat. 7, zond. 7.30,9.30 en 11.15.
LISSE - Herv. Gemj Grote Kerk 10 en 7
ds. 't Hooft, avondmaal; Pauluskerk 10
ds. De Gelder. Geref. Kerk: 10 ds. Hoek
stra, Den Haag, 7 ds. Vrolijk, Katwijk.
Geref. Kerk Vrijg.: 10.30 en 2.45 ds.
Boxrhan. Ned. Geref. Kerk: 9 ds.
Schuurman, 5 dienst. Chr. Geref. Kerk:
10 en 4.30 ds. Van Dijken. Geref. Gem.:
10 en 4 en wo. 7.30 ds. Hakkenberg. Oud
Geref. Gem.: 9.30 en 3. R.K. Kerken:
Agathakerk zat. 7, zond. 10 en 11.30;
Poelpolder zat. 7, zond. 9 en 11.30; Ma-
riakerk zat 7, zond. 8.30,10 en 11.45; En-
gelbew. zat 7, zond. 8, 9.30, 11 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Bronsgeest, 6.30 dr. Haitsma, Boskoop.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds. Nooteboom.
R.K. kerk: zat. 7, zond. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gem.: 9.30 DS.
Molenaar, 6.30 ds. v.d. Heuvel. Geref.
Kerk: 9.30 hr Korenhof A.dam, 7 ds.
Bakker, Amstelveen. R.K. kerk: zat. 7,
zond. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP - Herv. Gem. 9.30 en
7 ds. Goverts, 's morgens avondmaal.
Geref. Kerk; 8.30 en 10.30 ds. Rang,
avondmaal, 4.30 ds. Wijngaarden. Chr.
Geref. Kerk: 9.30 en 3 ds. Visser. R.K.
Kerk: zat. 7, zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv. Gem.: 9.30 en 7 ds.
Zeutendijk. Geref. Kerk (Woerdense
Verlaat): 10 hr. Koenes, 7 hr. v. Leeuwen.
R.K. Kerk: zat 7, zond. 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gem.: Voorstraat
10 prof. dr. Berkhof, 7 ds. De Gelder,
Hoofdstrat 10 dr. Jansen; Geref. kerk
Hoofdstraat 5 ds. Elgersma; De Rank 10
hr. Visser. Gouda, 3.30 ds. MOGERS.
Geref. Kerk: Hoofdstr. 10 ds. Warnink, 5
ds. Elgersma; Winkenlaankerk 9.30 ds.
Elgersma, 5 ds. Warnink. R.K. kerken;
Zee 9.30 en 11; Binnen 8. 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT - Herv. Gem.:
10 ds. Den Hartog, Den Haag. R.K. kerk:
Joze(kerk zat. 7, zond. 10 en 11.30; Vic-
torkerk zat. 7, dond. 9.30 en 11.
OEGSTGEEST - Herv. Gem.: Groene
kerk geen dienst; Pauluskerk 10 ds. Sas-
se; Gem. centrum 10.30 ds. Ter Linden, 7
ds. Vegter, avondmaal; Endegeest 9.30
pastor Boshouwers; Van Wyckerslooth
4.30 ds. Sasse. Geref. Kerk: 10 ds. Vegter,
avondmaal. Geref. Kerk Vrijg.: 8.45 en
4.30 ds. Boxman. Ned. Geref. Kerk
(Gem. centrum): 8.45 en 4 ds. v.d. Berg.
R.K. kerk: zat. 7. zond. 9, 10.30 en 12.
Volle-Evangeliegem. (gem. centrum): 4
hr. v.d. Brugge.
OUD ADE - R.K. kerk: zat 7.30. zond.
8.30 en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gem.: 9.30 Lalleman, 5 hr. Stam,
Sassenheim, jeugddienst Geref. Kerk:
9.30 ds. Jaspers Focks, 5 zie heiv. ge
meente. R.K. kerk: zat. 7, zond. 9.30 en
11.30.
ROELOFARENDSVEEN - R.K. ker
ken: Maria Presentatie zat. 7, zond. 9 en
11; P. Banden zat. 7, zond. 9.30, 11 en
12.15.
RIJNSATERWOUDE-Herv. Gem.: 9.30
ds. Hanemaayer, Alphen, 7 ds. Van
Soest R.dam.
RIJNSBURG - Herv. Gem.: Voorhof 10
hr. Goedhart, Nieuwkoop; Bethelkerk 9
en 10.15 ds. Boer, Katwijk aan Zee, 5 ds.
Van 't Veld, Ede, jeugddienst, mmv The
Young Voices. Geref. Kerk: Petrakerk
9.30 en 5 ds. Damsma; Imm. kerk 9,10.30
en 5 ds. Baaijen; Mar. kerk 9.30 en 5 dr. v.
Oeveren. Avondmaal. Geref. Kerk
Vrijg.: 10 en 5.15 ds. Zomer. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 5 ds. De Joode. Evang.
Christengemeente (aula mavo): 10 ds.
Visser. R.K. gemeenschap (aula tuinb.
school): zat 7, zond. 10.30.
RIJPWETERING - R.K. kerk: zat. 7,
zond. 7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gem.: 9 en 10.30
ds. v.d. Meer, 7 ds. Korenhoff, Heemste
de, opendeurdienst. Geref. Kerk: 10 ds.
Baas, zie ook herv. gemeente. Chr. Geref.
Kerk: 10 prof. Boertien, 7 ds. v. Dijken.
Ned. Prot Bond: 10.30 prof. dr. Ooster-
baan, Heemstede, Jul. laan 17. R.K. kerk:
zat 7, zond. 9.30 en 11.
TER AAR - Herv. Gem.: 10 en 6.30 ds.
Klein Kranenburg, avondmaal. Geref.
Kerk: 10 en 6.30 ds. Bezemer, avond
maal. R.K. kerk: Aardam zond. 9 en 12;
Langeraar zat. 7, zond. 8.30 en 10 en
11.30.
VALKENBURG - Herv. Gem. 10 hr.
Bakker, Katwijk, 6.30 ds. Vermeulen.
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Raadt, 6.30 ds.
Los, Leimuiden. Geref. Kerk Vrijg.: 9.30
en 5.
VOORHOUT-Herv. Gem.: lOds.Ekker,
Oegstgeest. R.K. kerk: zat 7, zond. 9,
10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gem.: Dorps
kerk 10 mevr. ds. Flesseman - van Leer, 7
ds. v. Leusden; aula 9.30 ds. v. Leusden;
Hulp en Heil 10 ds. Verheule; Ark 10 jon-
gerendienst. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. De
Zwart; Aula 9.30 ds. v. Leusden. Geref.
Kerk Vrijg.: 10 en 5 ds. Blokland. R.K.
kerken: Laur. kerk zat. 7, zond. 10 en
11.30; aula NHII. British School, Jan van
Hooflaan 3; 10.30 Church of England,
Engelse dienst.
WADDÏNXVEEN - Herv. Gem.: Brug-
kerk 9.30 ds. Verwelius, 5 ds. Roetman;
hoeksteen 9.30 ds. Roetman, 6.30 ds.
Marchand; Bethelkerk 9.30 ds. Mar-
chand 5 ds. Verwelius; Imm. kerk 10 ds.
Hulst, 5 ds. Van Ginkel, Amsterdam. Ge
ref. Kerk: Kruiskerk 10 en 5 ds. Modde
raar; Ontmoetingskerk 10 ds. Leene,
Ermelo, 5 ds. De Bruijn, Gouda. Chr. Af-
gesch. Gem.: 9.30 en 5. Volle Evang.
Gem. (Lindengaarde 17ay. 9.30. R.K.
kerk: Victorkerk 10; Ontmoetingskerk
8.30 en 11.45.
WARMOND - Herv. Gem.: 10 ds. Den
Tonkelaar, 5 ds. Den Tonkelaar. R.K.
kerk: zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR-Herv. Gem.: Dorpskerk
10 ds. Steenstra, 4.30 ds. Trouwborst,
Vlaardingen, 7 ds. Steenstra; Kieviet-
kerk 10 ds. Karres, Leidschendam; Mes-
siaskerk 10 ds. v. Zanten; Dorpscentrum
9.30 dr. Van Eek, Lexmond. Geref. Kerk:
10 en 5 ds. v.d. Meulen (Zijllaan): Zuid 10
ds. v.d. Kamp. Ned. Prot. Bond: 10.30 ds.
Werner.
WOUBRUGGE - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Heymans, Alphen a.d. Rijn, &.y ds. Van
der Heiden, Alphen, avondmaal. Geref.
Kerk: 9.30 en 6.30 ds. v.d. Zwaan,
avondmaal. R.K. kerk: zat. 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gem.: 9.30 ds.
Nicolai, avondmaal, 2.30 ds. Nicolai, af
scheid. Geref. Kerk: 9.30 ds. Van Ree-
nen, Uithoorn, 7 ds. Mondeel, Reeuwijk.
R.K. kerk: zat. 7, zond. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE -«Herv. Gem.: 10 ds.
Wolthaus. R.K. kerken. Janskerk zat 7,
zond. 9.30 en 11; Chr. Dienaarkerk zat. 7,
zond. 10; Meerburgkerk Hoge Ryndijk
zat. 7, gezinsviering, zond. 10 hoogmis,
11.30 met orgel en Ned. liederen.
ZWAMMERDAM - Herv. Gem.: 10 ds.
Haakman, 6.30 ds. Oosterom, Tienho
ven. Geref. Kerk: 10 en 6.30 ds. Weer
man, Harderwijk.
