Mondale'Olympische Spelen
mogen niet
in Moskou'
Geen doorbraak in
top Begin-Sadat
Indonesië wijzigt buitenlandse politiek
Prawda juicht
overwinning
van Ghandi toe
Situatie in Tabriz
nog steeds gespannen
VRIJDAG 11 JANUARI 1980
(Van c
redactie buitenland)
WASHINGTON - De Amerikaanse vice-president Walter
Mondale heeft gisteren in Iowa gesuggereerd dat de
Olympische Spelen van Moskou zouden moeten worden
verplaatst naar Montreal of München. Hij meent dat het
Sowjet-regime na de inval in Afghanistan niet de achting
mag krijgen die het gastland van de Olympische Spelen
doorgaans toekomt.
Indira Gandhi.
MOSKOU (UPI) - Het Russische
partijblad Prawda heeft gisteren
de overweldigende verkiezings
overwinning van Indira Gandhi
toegejuicht als een terugkeer
naar een sterke regering. Volgens
het blad "blijft de Indiase natio
nale Congrespartij, ondanks haar
nederlaag in 1977, in de ogen van
het grootste deel van het Indiase
electoraat de partij wier roer ooit
in handen was van Mahatma
Gandhi en Jawaharlal Nehroe en
die nu geleid wordt door de doch
ter van de laatste, Indira Gand
hi"
Indira Ghandi heeft in een vraagge
sprek met de Amerikaanse om-
roepmaatschappij ABC gewei
gerd de Russische aanwezigheid
in Afghanistan te veroordelen.
Mevrouw Ghandi zei dat het
probleem van de Russen in Af
ghanistan door de Afghanen zelf
opgelost moet worden. Zij aan
vaardt de verklaring van Moskou
dat de Sowjet-troepen tussen
beide zijn gekomen omdat de re
gering in Kabul in moeilijkheden
verkeerde. Volgens Ghandi
vloeit het Russische optreden in
Afghanistan voort uit de onge
rustheid van de Sowjet-Unie over
de ontwikkelingen in China en de
toenadering tussen dit land en de
Verenigde Staten. De toekomsti
ge Indiase premier uitte voorts
haar bezorgdheid over de bedoe
ling van de VS Pakistan wapens
te verschaffen. Zij noemde dit
"een wezenlijk gevaar"
Gandhi heeft in een vraaggesprek
met een Frans radiostation ver
klaard dat haars inziens een
bondgenootschap tussen China
en de Verenigde Staten 'zeer ge
vaarlijk zou zijn voor India en het
hele gebied".
De Indiase oud-premier merkte
hierbij op dat China een gevaar
voor haar land betekent omdat
het "zeer expansionistische nei
gingen" heeft, waaronder India
'al geleden heeft". Ook over de
bedoelingen van Pakistan was
mevrouw Gandhi niet gerust.
Gandhi is gisteren met algemene
stemmen gekozen als leider van
de fractie van haar Congrespartij.
Vervolgens nodigde president
Sanjiva Reddy haar uit een nieu
we regering te
De Canadezen hebben pijlsnel la
ten weten dat het niet mogelijk is
om de spelen wederom in Mon
treal te houden (Canada heeft aan
de vorige veel geld verloren).
Carter heeft de Russen gedreigd
met een Amerikaanse boycot van
de spelen bij "voortdurende Rus
sische'agressie". De Amerikaan
se atletiekbond is hem dezer da
gen officieel bijgevallen. Het
wordt waarschijnlijk geacht dat
de atleten de aanwijzingen van de
president zullen volgen, al zal dat
in vele gevallen met de grootste
tegenzin gebeuren.
Formeel wordt nu in Washington
gezegd dat vice-president Mon
dale voor eigen rekening heeft
gesproken. Maar het wordt zeer
wel mogelijk geacht dat hij - op
verkiezingstoer voor Carter in
Iowa - een proefballon heeft op
gelaten, teneinde in binnen- en
buitenland de reacties op zo'n
voorstel te peilen
VN
In New York bereidde de Algeme
ne Vergadering van de Verenigde
Naties zich gisteravond voor op
een spoedzitting over de crisis
rond Afghanistan. Op verzoek
van onder meer Mexico en de Fi
lippijnen wordt de kwestie aan de
Algemene Vergadering voorge
legd, nadat eerder deze week een
resolutie in de Veiligheidsraad
door een Russisch veto sneuvel
de.
De zitting zal zeker tot zondag du-
TEHERAN (AFP/Reuter/UPI) - In
Tabriz, de hoofdstad van Ooste
lijk Azerbeidsjan (in het noord
westen van Iran), was de situatie
gisteren gespannen, een dag na
de botsingen tussen aanhangers
van de imam Chomeini en de aja-
tollah Sjariat Madari waarbij vol
gens officiële cijfers zes doden en
81 gewonden vielen. Militairen
sloten de toegangswegen naar
het radiostation op een heuvel in
de stad af. Zij plaatsten zandzak
ken op strategische punten om
het radiostation te verdedigen te
gen nieuwe aanvallen van de vol
gelingen van de plaatselijke reli
gieuze leider, ajatollah Sjariat-
Madari.
De Turks sprekende volgelingen
van de ajatollah Sjariat-Madari in
Tabriz en in het overige deel van
Oost-Azerbeidsjan wensen het
vertrek van de door de Iraanse
regering benoemde plaatselijke
functionarissen en eisen een gro
tere mate van zelfbestuur. Welin
gelichte kringen in de heilige stad
Qom hebben gezegd dat beide
leidende ajatollahs en twee ande
re vooraanstaande geestelijke
leiders binnen enkele dagen
vermoedelijk de situatie in Tabriz
zullen bespreken.
De Iraanse regering heeft gisteren
meegedeeld dat zij de leider van
de fanatieke anti-religieuze on
dergrondse organisatie Forghan,
Akbar Goedarzi, heeft gearres
teerd. Deze heeft gezegd verant
woordelijk te zijn voor een half
dozijn moorden sinds de revolu
tie van een jaar geleden.
De militante studenten die de Ame
rikaanse ambassade in Teheran
bezet houden, hebben gisteren
meegedeeld dat zij vier mannen
en een vrouw hebben gearres
teerd die werden verdacht van
samenzwering tot het doden van
de militaire leider van de Pale
stijnse bevrijdingsorganisatie
PLO, Aboe Jihad. De arrestatie
werd woensdag verricht bij het
gebouw van de PLO-missie waar
Aboe Jihad werd verwacht. De
PLO-leider was in Teheran voor
een conferentie van de islamiti
sche bevrijdingsbewegingen die
door de studenten was georgani
seerd.
Iran heeft de Sowjet-Unie voorge
steld om de prijs die het in reke
ning brengt voor aardgasleveran
ties te verhogen van 75 dollarcent
tot 3,5 dollar per duizend kubieke
voet. Dit staat in een vraagge
sprek van het weekblad "The
Iranian" met minister Ali Akbar
Moinfar van olie van Iran.
Voor de Iraanse revolutie, vorig
jaar februari, leverde Iran de
Sowjet-Unie per dag 950 miljoen
kubieke voet aardgas. De reke
ning bedroeg 226 miljoen dollar
per jaar. Na de revolutie werd de
levering aanvankelijk gestaakt
om vervolgens te worden hervat
op een lager niveau. Om welke
hoeveelheid het nu gaat is niet
bekend. De aardgasproduktie
loopt echter in de pas met de
olieproduktie die kleiner is dan
voor de revolutie.
Guerrilla
De guerrilla die islamitische Af
ghaanse opstandelingen voeren
tegen circa 80.000 man Sowjet-
troepen, lijkt volgens berichten
uit de Afghaanse hoofdstad Ka-
bul geen verloren zaak. Westerse
diplomaten melden dat de hele
noordoostelijke sector van het
bergachtige land in handen is van
de rebellen. Bovendien zouden
zij in het zuidoosten, in de pro
vincie Paktia, de Russische troe
pen tot staan hebben gebracht.
De opstandelingen verwierven
controle over het noordoosten,
toen ze er in slaagden de stad Fai-
zabad, de hoofdstad van de pro
vincie Badakshan, in te nemen
Deze provincie is van grote stra
tegische betekenis, omdat zij
grenst aan China. Rusland en Pa
kistan. Bij de felle gevechten om
de stad zouden - volgens een Pa-
kistaans dagblad - 400 Russische
militairen zijn gesneuveld en
minstens twee helikopter zijn
neergeschoten. Ook onder de re
bellen en de burgerbevolking
zouden grote verliezen zijn gele
den. De Russen bereiden zich
voor op een tegenoffensief
Verdeeld
Het Westduitse dagblad Frankfur
ter Rundschau wist gisteren te
melden dat het Politburo, het
hoogste regeringsorgaan in de
Sowjet-Unie, zeer verdeeld is
geweest rond de beslissing in Af
ghanistan militair tussenbeide te
komen. Het blad schrijft zijn in
formatie toe aan zegslieden rond
het Kremlin. Vooral president
Leonid Brezjnjev en premier Ko-
sigin zouden zich tegen de beslis
sing hebben verweerd, maar een
meerderheid in het Politburo -
onder aanvoering van minister
van buitenlandse zaken Gromiko
- zou de beslissing hebben door
gedrukt.
Graan
De regering van Argentinië heeft
gisteren verklaard de Sowjet-in-
val in Afghanistan te veroorde
len, maar niet bereid te zijn deel
te nemen aan de graanboycot, die
de Verenigde Staten tegen de
Sowjet-Unie hebben ingesteld
Wel zal de militaire regering van
president Jorge Videla deelne
men aan de conferentie van
graanproducerende landen, die
morgen in Washington wordt ge
houden.
De resultaten van die conferentie
zijn bepalend voor de doeltref
fendheid van het graan-embargo,
Carters belangrijkste "vergel
dingsmaatregel" tegen de Sow
jet-Unie. Door het Argentijnse
besluit om de leveranties aan
Moskou voort te zetten, komt het
effect van de boycot op de tocht
te staan.
Noodweer in VS
PORTLAND (AFP) - Door
sneeuwstormen in het noordwes
ten van de VS en storm met zware
regenval in het zuiden van Cali-
fornië en Hawaii zijn tot dusver
zeker twaalf mensen om het le
ven gekomen, zo is gisteren uit
officiële bron in Portland in de
Amerikaanse staat Oregon ver-
LONDEN (ANP) - Lord Killa-
nin, de voorzitter van het
IOC, ziet weinig brood in het
werk dat een Britse onder
zoekscommissie in Zuid-
Afrika in de komende perio
de wil doen. Die commissie,
onder leiding van Dickie
Jeeps, voorzitter van de
Britse sportraad, zal zijn on
derzoek op verzoek van die
raad uitvoeren. Ook deze
week nog komt een afvaar
diging van het Franse par
lement, met onder andere de
oud-rugbyinternational
Bernard Marie, met hetzelf
de doel naar Johannesburg.
"Wanneer een organisatie", zei
Killanin, "een commissie
naar Zuid-Afrika stuurt om
zich op de hoogte te stellen
van rassen ongelijkheid in
de sport, dan dient die af
vaardiging ook multi-ra-
ciaal te zijn". Killanin maak
te bekend dat het IOC van
plan is na de spelen van
Moskou de hele affaire Zuid-
Afrika opnieuw te bezien.
Hij achtte het moment
Voorzitter IOC
ziet weinig
brood in
onderzoek
Zuid-Afrika
waarop een oplossing be
reikt zou worden, nog veraf.
"De integratie van blank en
zwart in het Zuidafrikaanse
sportleven is de laatste tien
jaar minimaal geweest", en
"er is geen rechtvaardiging
voor de komende toernee
van het Britse rugbyteam
door Zuid-Afrika". Dit zijn
de twee voornaamste
conclusies uit een gisteren in
Londen gepubliceerd rap
port van het "stop alle racis
tische toernee's comité", dat
onder voorzitterschap staat
van de Britse anti-apart
heidsleider Peter Hain en
opgericht is met het doel de
trip van de Britse rugbyspe-
lers naar Zuid-Afrika te ver
hinderen.
Hain schrijft in zijn rapport
dat bij evenementen van na
tionale omvang waarbij het
prestige op het spel staat de
racistische gedragsregels
enigszins verzacht zijn, maar
dat dat niet het geval is bij
sport op locaal-, school- of
clubniveau. "Mooie woorden
kunnen niet de realiteit ver
doezelen dat e apartheid nog
steeds leeft in het Zuidafri
kaanse sportsysteem. Daar
uit moet worden geconclu
deerd dat er geen denkbare
gronden aanwezig zijn om
Zuid-Afrika toe te laten tot
de mondiale sportevene
menten en dat de Britse rug-
byspelers afbreuk zouden
doen aan de internationale
gedragscode onder sport
mensen indien zij de toernee
door Zuid-Afrika doorgang
laten vinden".
Voorzichtige opening
naar autonomie
De Egyptische president Sadat
luistert naar wat premier Begin te
zeggen heeft op een persconferentie
na afloop van de topconcerentie
tussen beide heren.
(Van onze correspondent
Jaap van Wesel)
ASSOEAN - De vijfde topconfe
rentie tussen de Israëlische pre
mier Begin en president Sadat
van Egypte, die gisteren is geëin
digd, heeft weinig concreets op
geleverd. Het enige nieuwe - en
dat nog met een vraagteken - is
dat Sadat en Begin een voorzich
tige opening hebben gemaakt om
de Palestijnse autonomie op te
splitsen in twee fasen: eerst de
Gazastrook, en daarna de weste
lijke Jordaanoever.
Terwijl Sadat op een persconferen
tie is Assoean, ter afsluiting van
het bezoek van Begin, in algeme
ne termen sprak over verschillen
van mening en punten van over
eenstemming (overeenstemming
over Afghanistan, meningsver
schillen over de Palestijnse auto
nomie) gaf Begin „met goedvin
den van de president" een aantal
details over gemaakte afspraken,
een procedure die bij vorige gele
genheden ook al is toegepast om
zaken die in Egypte wat proble
matisch zijn, op te lossen.
Begin vertelde dat Sadat heeft
voorgesteld in de eerste plaats de
algemene beginselen voor de au
tonomie vast te stellen en daarna
die beginselen éérst toe te passen
in Gaza. Dat is, zo zei Begin, wel
iswaar niet in strijd met de ak
koorden van Camp David, maar
Camp David schrijft deze proce
dure ook niet voor. Vandaar dat
het Israëlische kabinet daarover
zal moeten beslissen.
Het is echter weinig waarschijnlijk
dat Begin de zaak in zijn kabinet
aan de orde stelt als hij er zelf niet
vóór is. Maar dan nog: juist over
de beginselen lopen de meningen
van Begin en Sadat hemelsbreed
uiteen, zodat moeiljk is in te zien
hoe die splitsing tot positieve re
sultaten kan leiden. Tenzij nu de
deur is geopend om in een later
stadium met de autonomie van
Gaza te beginnen en de Westoe
ver voorlopig mgar helemaal te
laten rusten.
Egypte heeft het in Gaza, wat de
Palestijnse autonomie betreft,
wat gemakkelijker dan op de
Westoever. Weliswaar wijzm de
Palestijnse leiders in Gaza de au
tonomie evenzeer af als op de
Westoever, maar er is in Gaza 19
jaar lang een Egyptisch bestuur
geweest en daardoor bestaan er
economisch sterke banden met
dat land. Veel mensen in Gaza
hebben geld op Egyptische ban
ken, veel studenten studeren in
Cairo.
Afghanistan
JAKARTA - In Indonesië is grote
deining ontstaan over een op
merking van de Russische am
bassadeur Ivan F. Sphedko. In
een discussie met Indonesische
studentenleiders die een petitie
kwamen aanbieden, waarin de
Sowjet-inval in Afghanistan
werd veroordeeld en de onmid
dellijke terugtrekking van de
troepen werd geëist, had Sphed
ko gezegd dat de „situatie in In
donesië nog chaotischer is dan in
Afghanistan" en dat „Indonesië
liever vrienden moet blijven met
de Sowjet-Unie, aan wie Indone
sië zijn onafhankelijkheid heeft
te danken".
Akhbar Tanjung, leider van het
Komite Nasional Pemuda Indo
nesia (KNPI), de overkoepelende
door de regering opgerichte jon
gerenorganisatie, in wiens aan
wezigheid ambassadeur Sphed
ko zijn opmerking maakte, vond
de Russische uitlating een „bele
diging voor het Indonesische
volk" en rapporteerde dat on
middellijk aan het ministerie van
buitenlandse zaken.
De Rus, door het ministerie op het
matje geroepen, gaf echter een
andere versie. Hij zei dat de „cha
otische situatie niet sloeg op de
toestand in Indonesië, maar op de
demonstrerende studenten voor
de ambassade". Over de Russi
sche steun aan de Indonesische
vrijheidsstrijd verklaarde
Sphedko, volgens het ministerie,
dat „gedurende de strijd tegen
het imperialisme en kolonialis
me, met name tijdens de Tweede
Wereldoorlog, de Sowjet-Unie
miljoenen soldaten heeft verlo
ren. En iedereen weet dat niet één
Russische soldaat hier was toen
Indonesië voor zijn vrijheid
vocht", zo had de Rus op het mi
nisterie gezegd.
Het incident op de ambassade - dat
nog lang niet is afgesloten - heeft
geleid tot een toenemende anti-
Russische stemming. Voor de
ambassade is woensdag voor de
derde keer binnen een week ge
demonstreerd. Studenten waren
zelfs uit Bandoeng gekomen om
kracht bij te zetten aan hun eis
dat de ambassadeur zijn opmer
king terugneemt. Zij hebben met
acties gedreigd als de Rus dat zou
weigeren.
Ook in Soerabaja (Oost-Java) en
Medan (Sumatra) hebben stu
denten betoogd voor de Russi
sche consulaten en de terugtrek
king geëist van de Sowjet-troe-
pen uit Afghanistan. Er is inmid
dels een volkssolidariteitscomitó
Indonesië-Afghanistan opge
richt, de vice-voorzitter van het
islamitische wereldcongres heeft
om een bijzondere vergadering
gevraagd van het congres en er
hebben zich al vrijwilligers ge
meld om in Afghanistan tegen de
Russen te vechten. Tevens wordt
overwogen om de Olympische
Spelen te boycotten.
Op het ministerie van buitenlandse
zaken wordt scherpe kritiek ge
leverd, omdat het in de Verenig
de Naties zich niet heeft ge
schaard achter de landen die om
een zitting van de Veiligheids
raad hebben verzocht. Nassa-
ruddin Hard van de regerende
Golkarpartij vroeg de minister,
dr. Mochtar Kusumaatmadja, om
uitleg. Het is naar zijn mening een
vanzelfsprekende en logische
zaak dat Indonesië de Russische
inval veroordeelt, omdat hier
sprake is van ernstige schending
van het Handvest van de Ver
enigde Naties.
Indonesië behoort tot het neutrale
blok. In conflicten, waarbij de
supermogendheden betrokken
zijn, onthoudt het zich van scher
pe verklaringen. In deze neutrale
houding schijnt nu een omme
keer te zijn gekomen. President
Soeharto verraste begin deze
week zijn gehoor in het parle
ment door de Russische inval in
Afghanistan scherp te veroorde
len. Hij zei tijdens de presentatie
van de ontwerpbegroting dat „de
wereldvrede in gevaar is ge
bracht en dat inbreuk is gemaakt
op het principe van vreedzame
coëxistentie en wederzijds res
pect".
Het is voor het eerst dat het Indone
sische staatshoofd op ondubbel
zinnige wijze zich tegen een su
permogendheid uitspreekt. Ook
ten aanzien van de ontwikkelin
gen in Iran was de president dui
delijk. President Soeharto ver
klaarde dat „Indonesië de aspira
ties van het Iraanse volk begrijpt,
maar zich toch wenst te scharen
bij de andem landen, die oproe
pen tot de vrijlating van de Ame
rikaanse gegijzelden op humani
taire gronden en uit respect voor
het internationaal recht en de
normen ten aanzien van diploma
tieke missies".
Indonesië heeft zich in het conflict
tussen Iran en de Verenigde Sta
ten altijd heel voorzichtig opge
steld. Zowel Iran als de Verenig
de Staten zijn belangrijk voor In-
donesie's belangen: Iran vanwe
ge zijn islamitische gemeenschap
en zijn lidmaatschap van de
OPEC en de Verenigde Staten
omdat zij lid zijn van de IGGI, de
donorlanden die de Indonesische
opbouw financieren.
Om binnenlandse politieke reden
wil de militaire regering in Jakar
ta niets te maken hebben met de
islam-opleving in Iran, die een
stimulans zou kunnen betekenen
voor de aspiraties van de Indone
sische islamieten om van Indo
nesië een islamstaat te ma
ken.
Wat Indonesie's houding ten op
zichtevan Moskou betreft: Jakar
ta beschouwde dat land als een
tegenwicht tegen China, dat door
de militairen meer wordt ge
vreesd dan de Sowjet-Unie. De
verklaringen van Soeharto ten
aanzien van Iran en Afghanistan
betekenen, volgens diplomatieke
waarnemers, dat er een eind is
gekomen aan de dilemma's in het
buitenlandse beleid van de re
publiek. Indonesië heeft nu dui
delijk stelling genomen tegen de
Sowjet-Unie en van een neutrale
koers in de toekomst zal waar
schijnlijk geen sprake meer
zjjn.
Weinig concreet waren beide lei
ders over de strategische situatie
in het Midden-Oosten, al was er
volledige overeenstemming over
Afghanistan. Het is intussen dui
delijk dat Egypte een strategi
sche voorsprong heeft op Israel
als beschermer van de Ameri
kaanse belangen. Israël komt in
dat rijtje niet voor en is ook over
bodig. Militaire samenwerking
tussen Israel en Egypte, waar
over de Israëli's vaak fantaseren
en filosoferen, is dan ook voor
alsnog een van de vele sprookjes
die het Midden-Oosten rijk is.
Alles bij elkaar het vredesproces
gaat door. Begin en Sadat blijven
elkaar aardig vinden, ondanks
hun meningsverschillen. Maar
alles wat met normalisering van
betrekkingen te maken heeft zal
geruisloos en zo onofficieel mo-
g.hjk gaan Waarbij Egypte er
niet aan voorbij mag gaan dat
over twee jaar het laatste deel van
de Sinai moet worden ontruimd.
Zonder normalisering van de be
trekkingen in die twee jaar - die
de Israeli's een proefperiode
noemen - zou dat wel eens
problemen kunnen opleve-
