-CSBSS-
ZATERDAG 22 DECEMBER 1979
Daar ik geen gedegen oplei
ding in de journalistiek heb
genoten, maar in tegenstel--
ling daarvan voetballend in
actie was tot diep in het afge
lopen decennium, kan dit
geen perfecte reconstructie
van de voetballende jaren
zeventig worden. Het voet
bal is er, het juiste overzicht
ontbreekt. Ik zie begin noch
eind. Waar dient men zo'n se
rieuze zaak aan te pakken om
een veilig fundament voor
een „terugblik" te krijgen.
Hoe doen ze dat, zit ik me al
eventjes af te vragen.
Chronologisch, zoals bij de
klassieke jaaroverzichten
van moord, doodslag en
sport? Wij vangen dan aan
bij I januari 1970, de wed
strijd van de oud-interna
tionals tegen de Koninklijke
HFC. Daar kan ik, zonder het
echt na te trekken, bijvoor
beeld een leuk verhaal over
vertellen. Niet over die wed
strijd van 1970, maar later,
toen ik zelf onder de hoede
van organisator en geeste
lijk leider Joop Stoffelen
kwam. Het elftal van de oud
internationals ondernam in
het jaar 1978 zelfs een histo
rische trip naar Noord-Ier-
land om de betrekkingen
tussen de katholieken en
protestanten te verbeteren.
Wat niet lukte. Oud-Oranje
blijft niettemin een dank
baar onderwerp- De dege
lijkheid laat mij nu al in de
steek, want is die wedstrijd
in 1970 tóen niet afge
last?
Zo stuit ik op allerlei onzeker
heden.
Interview Johan Cruijff, als
overzicht van tien jaar voet
bal, meldden de opdrachtge
vers van deze pagina. Ik
mocht 'm in Los Angeles on
der handen nemen.
Door Jan Mulder
Cruijff zat op dat moment in
Vinkeveen. Vinkeveen.
Mooie omgeving. Goede,
moderne woonwijken, eeu
wig verbonden met voetbal,
via Cruijff, Dick van Dijk,
Pietje Schrijvers en Hans
Erkens. Vinkeveen nam in de
jaren zeventig dankzij voet
bal een vlucht. Het was niet
alleen watersportoord meer,
Vinkeveen stond voortaan
op één lijn met Heeren
veen.
Ajax was zo bereidwillig, na
dat ik er in 1972 een contract
had getekend, mee te helpen
zoeken naar een geschikt on
derdak.
„Je moet 's avonds toch je fles
je kunnen drinken", zei Jo
han, en die zin ben ik nog
lang niet vergeten. Hij was
de enige A jacied die zich met
de nieuwe aankoop bemoei
de. In tijden van grote bles-
surenood, wanneer de nieu
we aankoop soms minder
vrolijk over straat ging, was
hij de enige Ajacied die op
belde om iets in de stad te
drinken, of een bioscoop te
bezoeken. Hij sleepte me ook
naar de heer Freek van der
Meyden, kenner op het ge
bied van huizen.
Op onze tocht langs leegstaan
de panden kwamen we
voortdurend in Vinkeveen.
Niet te betalen óf een klein
huis in een mistroostig rijtje,
in de trant van de Cruijffen,
die er zeer gelukkig waren.
Sommige steden (Tilburg)
hebben een slechte uitwer
king op een bepaalde per
soon en Vinkeveen was daar
zonder twijfel voor mij één.
In de aanloop van dit seizoen
werd ik er op wrede wijze
aan herinnerd. Grote foto's
van Henning Jensen, met
zijn vrouw en een Ajax-dele-
gatie in Vinkeveen, glurend
door de ramen van Hans Er
kens, net naar RWDM in
Brussel afgereisd.
Jensen keek naar binnen met
de ongelovige houding van
iemand die denkt: waar wil
len ze me nou hebben? Hij
keek naar het huis als ware
het een echte bezienswaar
digheid.
Met zekerheid kan worden
vastgesteld dat tot aan het
einde der jaren zeventig het
woonbeleid van de Neder
landse clubs pover gebleven
is.
Behalve het feit dat ik naar
Vinkeveen zou moeten voor
een tienjarig interview met
Cruijff, betekent die vroege
re vriendschap met hem ook
een struikelblok. Een vriend
interview je niet. Een hele
pagina Cruijff zou teveel van
uw dienaar vergen. Ik maak
mijn overzicht alleen. Van de
hak op de tak door de zeven
tiger jaren.
De mooiste jaren van het
Nederlandse voetbal,
met Europa-Cups en
FIFA-finaleplaatsen bij
de vleet, zijn samen te
vatten in het woord
„Cruijff', plechtig ge
zegd.
De grote tijd van Johan Cruijff
lag vopr 1970. Toen de 7 in het
getal kwam, begon hij „to
taal" te voetballen, hetgeen
betekende dat Johan Cruijff
Di Stefano ging imiteren, wat
jammer was van Johan
Cruijff, de grootste spitsspe-
ler aller tijden. Hij won de Eu
ropa-Cups, maar je zag hem
ook over een afstand van vijf
tig meter naar Ruud Krol
wuiven dat hij er aan kwam.
Krol had de bal voor zijn voe
ten liggen, in de buurt van zijn
eigen strafschopgebied. De
eerste trap in die omgeving
was ten nauwste verbonden
met de „opbouw" van de aan
val: was die trap dus niet zui
ver, om het minst ernstige ge
val te nemen, dan steunde de
attaque op wankele palen.
Om risico's te voorkomen,
besloot Johan dit voortaan
zelf te doen, met een pass of
een dribbel.
Hij overdreef de Di-Stefano-
rol.
Cruijff was op het middenveld
minder sterk dan voorin,
maar hij speelde op het we
reldkampioenschap in
Duitsland (de „WK") schitte
rend, op de Di-Stefanoma-
nier. Nederland veroverde de
persprijs en de tweede plaats.
Dat was in traditie van de
Hongaren in 1954 die toeval
lig ook van de Westduitsers
verloren. Hongarije en Ne
derland werden^oor hun ne
derlaag een legende.
Puskas en Cruijff: meesters die
op het beslissende moment te
gevoelig waren, of iets derge
lijks. In de geschiedenis van
het voetbal gaat Nederland
hand in hand met de magni
fieke Magyaren. In augustus
1979 stierf een van die onver
getelijke spelers in een zie
kenhuis te Barcelona. Sandor
Kocsis koos voor een val uit
het raam van een der hoogste
etages. Hij leed aan kanker.
Het kleine bericht in het
dagblad vermeldde dat een
speler, Kocsis, van het Hon
gaarse wonderteam dood
Die berichten staan alle Neder
landse spelers van die tweede
plaats in Duitsland te wach
ten als zij straks, over 25 jaar,
uit ramen springen, door
bedden zakken, door hun
vrouw in de rug worden aan
gevallen, wie weet welke
krankzinnige ongelukken
krijgen.
Hun naam is onsterfelijk.
Dankzij Johan Cruijff.
Cruijff
Michels. Hij profiteerde op een
wijze, de autoriteit waardig.
Knorrig doen, voetballers
graag als nummers zien, door
Cruijffs talent enorme sala
rissen vragend en krijgend,
steeds het gezicht zettend van
iemand die veel te verbergen
heeft.
Hij kreeg de bijnaam „Sfinkx",
nog voor die van „Generaal" -
oh. wat ging er een_géne door
het land toen Lenny Kuhr dat
zong.
Hij dient in dit overzicht echter
niet vergeten te worden. Wie
had hem graag gemist op de
dag tijdens het wereldkam
pioenschap in Gelsenkir-
chen, na de overwinning op
Argentinië en hij vol op de
mond werd gekust door assis
tent Fadrhonc. Michels (nog
een bijnaam: de Bul) ver
steende.
Michels heeft wereldberoemde
blunders op zijn naam. 's Och
tends voor de finale in Mün-
chen was het nog onzeker dat
Robby Rensenbnnk kon
spelen. Hij had een spier-
scheuring in zijn dij en daar
staat zelfs de langste bandage
machteloos tegen. Der Rinoes
sleepte Robby naar het oe
fenveldje om hem een ver
band om het been te stropen.
Rensenbrink voldeed vervol
gens aan de eis van Michels:
hij bereikte de overkant van
het veld. Hieruit concludeer
de de Géneraal dat hij spelen
kon.
In de rust van de grote finale
begreep hij dat Nederland
met 10 man speelde, en dat
Hoeness veel te snel voor Van
Hanegem was.
Michels heeft ook sterke kan
ten.
Toen hij van Ajax naar Barcelo
na ging (vóór Cruijff) leerde
hij in één maand zo goed
Spaans, dat hij de eerste trai
ning afkon zonder tolk. „De
groep" luisterde en was
geïmponeerd.
Zijn allersterkste kant is dat ty
perende toneelspel waardoor
iedereen denkt dat hier een
persoonlijkheid van jewelste
aan het woord is. Ik kijk er
dwars doorheen.
U begrijpt het al: van de 24 spe
lers voor de WK in Duitsland
moesten er nog twee afvallen
en ik was er een van.
Cruijff
Niet Cruijff, maar Dick Nan-
ninga is het symbool van de
jongensboekdroom die het
Nederlandse voetbal in de ze
ventiger jaren werd.
Dick Nanninga. Wie had dat ge
dacht toen hij lang geleden
begon in het Groningse Oos-
terparkers? Dick Nanninga,
daar zat hij dan" in de kleed
kamer van het ruime stadion,
vlak voor de finale van het
wereldkampioenschap.
De vorige dag had het dappere
team een uitstapje in de stad
gemaakt. Zij waren onder de
indruk geweest van de eeu
wenoude gebouwen waar de
eeuwen schuil gingen, waar
eens de zetels van de macht,
van beschaving, maar ook
van ondeugd en misdaad ge
vestigd waren geweest.
Doodmoe maar hoogst vol
daan over al het mooie dat ze
hadden gezien, kwamen ze
weer in het hotel terug.
„Jongens", zei meneer Wouter-
se, .jullie bent geen kleine
kinderen meer en natuurlijk
kunnen jullie de stad ingaan
of een tochtje in de omtrek
maken, maar beloof me één
ding, ga niet bij avond de wijk
in. Daar kan het gevaarlijk
zijn".
De jongens beloofden het graag
en Dick ook. Tenslotte waren
zij niet als gewone trekkers,
maar als afgezanten van het
vaderland in dit verre land.
Na heel wat avonturen die er
toch beleefd werden, dan de
finale.
De opstelling van Nederland
was: in doel Van Druten, ach
ter Barendse en Groefbeek,
midden Van Dam, Vroegin-
dewey en Rigters, voor
Kingma, De Boer, Groefsma,
Baanders en Versteeg. Reser
ves Bontebal en Nanninga.
Nederland schrok zich een
hoedje toen de opstelling be
kend werd. Wat was dat nu?
Dick Nanninga speelde niet
mee! Verleden week schre
ven de kranten nog dat hij
volkomen hersteld was, en nu
dit!
Maar zoals wij inmiddels weten
kwam Dick er na de rust in en
hij scoorde met een machtige
kopbal de gelijkmaker tegen
de Argentijnen. Oranje ging
in de verlenging eervol ten
onder omdat de furieuze
Zuidamerikanen het thuis
voordeel handig uitbuit
ten.
Dick kwam met prachtige ver
halen thuis en zijn vader
schudde het hoofd: zo'n jon
gen, Dick... En de oude man
herinnerde zich hoe Dick bij
Oosterparkers was begonnen.
Nu had hij de gelijkmaker in
een finale om het wereld
kampioenschap gescoord.
Dick was midvoor van Oran
je. Oranje was niet te verslaan.
Maar Dick Nanninga ook
niet!
Cruijff
De kopstoot werd door Cruijff
behoorlijk in praktijk ge
bracht. Hij was dan wel niet
zo'n specialist als Kocsis en
Nanninga, maar hij scoorde er
in belangrijke wedstrijden
doorslaggevende punten mee
zoals een tienkamper wiens
beste onderdelen het discus
werpen en de loopnummers
zyn, plotseling uithaalt bij het
hoogspringen.
De „andere" kopstoot begon
zijn opmars aan het begin van
de zeventiger jaren. Hij ver
dreef de knik van Henk Groot
en Rikkert Lacrois bijna in
zijn geheel uit het landschap.
Aanvankelijk was het een
grappig curiosum\ en al gauw
mocht deze nieuwe kopstoot-
op-de-mens zich verheugen
in een grote populariteit. On
zichtbaar snel verrichtten de
daders hun handeling en het
enige dat de scheidsrechter
zag was het gevelde slachtof
fer.
Het werd een gevreesd wapen.
Gevreesd door gevers en ont
vangers. De gevers deden het
soms in een reflex. Zonder
dat ze het beseften hadden ze
'm al weer toegepast op het
oog van een tegenstan
der.
Specialist op de kopstoot werd
Eddy Achterberg, bijge
naamd de Keu, die zich er te
vens in had bekwaamd on
gemeen jammerend neer te
gaan als hij zelf door René op
de korrel was genomen. Met
een is specialist nummer 2
genoemd: René van de Kerk
hof. Deze twee eitjes tegen el
kaar te zien getikt, is voor de
echte liefhebber het sum
mum van genot.
Hugo Hovenkamp: zeer
goed.
De scheidsrechter heeft een
moeilijke taak. Het is bijna
onmogelijk de eerste stoter
aan te wijzen als de kempha
nen al met de voorhoofden
tegen elkaar aan stonden. De
gene die na de actie nog
rechtop staat hoeft niet persé
de dader te zijn, want dat is de
gouden regel van de kop
stoot heb je gestoten, stort
dan onmiddellijk ter aarde
alsof ze jou te pakken hebben
gehad.
In het seizoen 1975-'76 noteren
wij de beroemdste kop
stoot.
Bij Feyenoord-PSV verstrekt
speler Bertus Quaars van
PSV grensrechter de heer
Griek een klassieker. Quaars
werd uit het veld gestuurd,
douchte zich, kleedde zich
aan en ging linea recta naar
het dichtsbijzijnde politiebu
reau. Daar diende hij een
aanklacht in tegen de heer
Griek wegens mishande
ling.
Griek had de kopstoot gege-
Later, voor de tuchtcommissie.
bleek dat Quaars de waarheid
had gesproken.
Cruijff
Feyenoord heeft nog gepro
beerd om via een omweg (Wa-
regem, waar men struikelt
over de paleizen van Schatrij
ke tapijtkoningen, die Cruijff
met plezier een half jaar had
den gehuurd voor hun zon
dagmiddag in het Regen
boogstadion) Johan Cruijff in
te lijven.
Cruijff in een Feyenoord-shir-
tje, kan dat?
Gelukkig vond dat misverstand
niet plaats. Het gevolg was
wel, dat in de afgelopen tien
jaar van een opvallende te
ruggang in prestaties van de
Rotterdamse club sprake is
geweest. Het vorig seizoen
bracht een opleving. Er kwam
meer publiek naar een „en
thousiaste jonge ploeg" kij
ken, maar de dagen van
Bouwmeester, Moulijn en
Willem van Hanegem leken
verder weg dan.ooit.
Feyenoord was de eerste Ne
derlandse club die de Europa-
Cup won. De Coolsingel was
het begin van de ry bekers en
tweede plaatsen Nederland
elftal). Na die prachtige dag
op de Coolsingel was het voor
Feyenoord fini. Nee, toch
niet, het behaalde in 1974 de
UEFA-Cup door een over
winning en een gelijk spel te
gen Tottenham Hotspur. Ik
herinner me dat precies, om
dat die tweede finalewed
strijd in Londen gespeeld
werd toen de selectiegroep
van Oranje al in het trainings
kamp van Zeist bijeen was
vor de aanstaande reis naar
Hiltrupp. WK Duitsland.
De stemming in Zeist was tot
dat moment matig. Allemaal
doodmoe van de zware condi
tietrainingen. Er werd met in
zet gekaart, dat dient gezegd;
ook tafeltennistafel en biljard
waren voortdurend bezet en
Michels was in goede buien.
Je kon niet precies zeggen
Wat, maar er ontbrak toch iets
in het geheel.
Vrijdags om een uur of twaalf,
de sfeer in het dagverblijf
weer niet om over naar huis te
schrijven, verscheen Willem
van Hanegem in de deurope
ning. Hu pakte een tafeltén-
nisbat en ging zonder een
woord te zeggen achter de ta
fel staan. Met die beulen van
hangende schouders en het
arme batje in zijn klauw
scoorde hu een flitsend punt,
dwars door de verdediging
van Rensenbnnk heen Na
die gruns kon het trainings
kamp beginnen.
Cruijff
„Waar was jij?" Ik was op de dag
win de finale op het eiland
Ischia. Ze hadden de televisie
in de grote hal tussen de tuin
en het restaurant gezet
Veel Duitsers en een enkele
voorname Italiaanse familie,
een weekeinde uit Napels
overgekomen. Misschien
voor een modderbad, net als
ik. Berti Vogts, tegenstander
van Johan CruufT, had me dit
oord aangeraden. Becken-
bauer. Heynckes en Netzer
kwamen hier ook vaak.
's Middags was ik met het zere
been naar een stuk strand
geweest waar het zand zo heet
was dat je er niet met de blote
rug op liggen kon. Het was erg
geneeskrachtig als je het
doorstond. Achter me zat de
apothekersfamilie in de hou
ding voor de finale. Zij had
den ons die dag gefotogra
feerd en wu hen.
„Gutentag".
Scheidsrechter Taylor blies de
aftrap.
Even later krijste de hele boel in
de sjieke hal van hotel Excel
sior door elkaar heen: CruijfT
was gevloerd in het straf
schopgebied. Penalty.
Cruijff
Penalty's nemen is een vak
apart. Johan CruufT was er
een kruk in. Op de training
draaide hij ze er natuurlijk
met alle kanten van de voet m,
hetgeen niks met het straf
schoppen nemen te maken
heeft. Bij Ajax werd dit ver
schrikkelijke karwei meestal
aan Gerrit Muhren overgela
ten. Gerrit had zo'n zuivere
traptechnick dat hij inder
daad de beste keus was. Ik
heb hem ze dus zien ne-
Dc mond ging zenuwachtig van
links naar rechts, aan zijn
ogen merkte je dat Gerrit bui
ten het doel absoluut niks
meer in de gaten had. Hem
bereiken kon niet meer, ook
al had de scheidsrechter nog
niet gefloten. Hij was gehuld
in een ondoordringbare waas.
De adamsappel sprong op en
neer. dan nam hü voor de
laatste maal diep adem... en
schoot
Meestal raak, maar Gerrit Muh
ren is geen echte penaltyspe
cialist. En nu zyn we in het
overzicht van de zeventiger
jaren gekomen bij de mooiste
trap uit de voetbalgeschiede
nis. Oók jaren zeventig.
Europa-Cup voor landenteams.
Finale op 20 juni in Belgrado.
Eindstand 2-2. Verlenging.
Strafschoppen: 1-0 Masny,
1-1 Bonhof, 2-1 Nehoda. 2-2
Flohe, 2-2 Ondras, 3-3 Bon-
gartz, 4-3 Jurkemin, Hoeness
gemist, 5-3 Panenka.
Deze gegevens stammen uit het
voetbaljaarboek van Sam-
som. Panenka. dat is al
les. Geen woord over het
kunstwerk dat er achter deze
naam schuil gaat Dan
deed KNVB-trainer Ron
Groenewoud van de TROS-
penalty-bokaal het nog beter
in zijn lof voor de succesvolle
schutter ,,'n Mooi pennelfje,
m'njong".
Antonin Panenka verschalkte
Maier met een lob. Hij schep
te de bal zacht over de snel
naar de hoek gedoken keeper
heen, precies midden in het
doel. Een kind had 'm kunnen
vangen als hij was blijven
staan. Het is niet moeilijk, je
hoeft er alleen maar „guts"
voor te hebben. En gevoel
voor humor. Lang leve Anto
nin Panenka.
Cruijff
PSV"ers Van Beveren en Van
der Kuylen kregen na een in
terland, Polen-Nederland, ru
zie met Cruyff. Hoewel ze ge
lijk hadden, trok Johan aan
het langste eind - hg kreeg
uiteindelijk de publieke opi
nie op de hand door een fan
tastische return tegen de Po
len in het Olympisch Sta
dion.
Jan van Beveren en Willy van
der Kuylen besloten zich niet
meer beschikbaar te stellen.
Dat gebeurde na ellenlange
vergaderingen met bonds
coach Knobel, Cruijff, Krol,
Suurbier, Jansen, en de
PSV ers zelf. Op een bepaald
moment moet Wim Suurbier
toen het volgende dialoogje
met Willy van der Kuylen
hebben gevoerd: „Ja maar
Willy, jij denkt dat we jullie
altijd in de maling ne-
„Ja eh zei Willy.
„Nou dat is ook zo", antwoord
de Suurbier.
Ik bewonder Willy van der
Kuylen, maar het is een un
derdog.
Kees Rijvers, Jan van Beveren,
René van de Kerkhof: we
reldklasse op het voetbalveld.
Ze lieten van 1974 tot onge
veer 1977 de concurrentie alle
hoeken van het veld zien met
flitsend voetbal. In een over
zicht. al is het van een decen
nium, ben je ze vergeten
voordat je er erg in hebt.
Dat is het verschil tussen Ajax
en PSV.
Cruijff
Zestigduizend toeschouwers
liepen na het laatste fluitsig
naal heel hard de stad in. alsof
het in het stadion plotseling
spookte.
Ze begonnen by de Marathon
tribune te rennen en kwamen
bij het Concertgebouw pas tot
stilstand. Anderen vluchtten
tot aan de Berlage-brug of IJ
tunnel. Maanden later vroeg
men zich nog af was er sabo
tage in het spel? Was het nou
echt nodig zestigduizend
supporters zo in de war te
brengen?
8-0 VOOR Bayern München
Het afscheid van Johan Cruijff
was op 7 november 1978.
