,Een huis vol angst':
prima debuut van
Aleida Leeuwenberg
Geyl kwam niet aan het sterfbed van Gerretson
Sporen aan de hemel'
Sanchez
Bloemlezing Nederlands
leven door eeuwen heen
Nieuw op de
boekenplank
DONDERDAG 20 DECEMBER 1979
EXTRA
PAGINA 23
"Briefwisseling Gerretson-
Geyl" (deel 1.1911-1928). Ver
zorgd en toegelicht door drs.
P. v. Hees en dr.G. Puchinger.
Bosch en Keuning. 3750.
Het gehoor van prof. dr. C. Ger
retson liet dermate te wensen
over - hij noemt zich in zijn
brieven "een doove kwartel"
- dat met hem niet viel te tele
foneren. Achteraf mogen we
daar blij om zijn, omdat daar
aan mede de boeiende brief
wisseling is te danken tussen
hem en een net zo ongemeen
belangwekkende publicist en
historicus prof. dr. P. Geyl.
Zij schreven elkaar vrij re
gelmatig tussen 1911 en 1958,
het jaar waarin Gerretson
overleed. Drs. P. van Hees en
dr. G. Puchinger hebben zich
over die briefwisseling ont-
r mannelijke types dan ik bot-
n met de kop tegen de muur en
eigeren hun onvermogen toe te
ven. Wel degelijk, wankel maar
ilhardend, geloof ik dat ook
ouwen goed schrijven kunnen,
eratuur kunnen bedrijven die
et gebrandmerkt is als enkel
esbaar voor de helft van de Ne-
;rlandse bevolking. Natuurlijk
n er schrijfsters die hun ge-
•elens, denkbeelden en leven
ik voor de Heren der Schepping
igrijpelijk weten te vertolken.
dergelijke auteur is Aleida
ïeuwenberg die in 1976 met
lar correspondentiebundel
lit het barre land" beperkt op-
ïn baarde, en die nu met haar
rste roman "Een huis vol
igst" (uitg. De Bezige Bij, Am-
srdam 1979, 22,50) een prima
:buut verzorgt.
Rolling Stones, Tony Sanchez
Jitg. Teleboek bv 18,-).
zijn in de loop der jaren heel wat
moeken over het wel en wee van
Ie Engelse popgroep The Rolling
itones verschenen. Veel flut-
zerkjes, die op het fanatisme van
e fans inspeelden, maar ook best
zei uitgaven met nuttige achter-
ïds kort is het boek 'De Rolling
itones' van Tony Sanchez op de
narkt. Dit werk is aan de ene
;ant wel aardig; daar staat tegen-
ver dat Sanchez teveel de getap-
s jongen uithangt. De populaire
Dngen, die op de knie van oom
agger en neef Richard allerlei
zandaden van de Stones heeft
angezien. Hun uitspattingen op
rugsgebied, de verboden avon-
aren met vrouwen die inderdaad
loeders mooisten waren, etc.
.et wel, Sanchez profiteerde
ven hard mee met het "gla-
ïourwereldje" waarin de Stones
erkeerden. En nu, in 1979, is het
loment aangebroken dat San-
hez wel even het bestraffende
ingertje richting Jagger en Ri-
hard zal opheffen.
wil de schrijver het geheel een
setje al te smeuïg maken, zodat
sdeelten in het boek wel erg on-
ïloofwaardig overkomen. Ver-
sr is het erg vervelend dat San-
ïez tot in het oneindige verhaalt
zer het gebruik van drugs van
s Stones.Ondanks voornoemde
ritiek is 'De Rolling Stones' na-
lurlijk wel een lekker leesbaar
:>ek dat bij vlagen onthullende
ingen vertelt. De foto's die in het
lek prijken zijn overwegend
aai. Veel van de foto's zijn uit
rivé bezit en dus bijzonder. Ach
de Stones-fan moet het boek
iaar eens doorbladeren en hier
daar enkele passages lezen om
jn oordeel te vellen. Voor de
lorgewinterde Stones-liefheb-
sr zal het boek geen miskoop
jn. Toch blijft het maar een
lek. Daarom maar even snel de
P "Exile on Main Street" uit de
ist halen. Dan leer je de Stones
as goed kennen
DINK BINNENDIJK
fermd en met toelichting ver
zorgd. Er komen 5 delen,
waarvan dezer dagen bij
Bosch en Keuning het eerste
deel (1911-1928) verscheen.
Dit eerste deel van de briefwis
seling beloofd veel voor de
andere 4 delen. Zij bieden een
overzicht van de geschiedbe
oefening tussen 1911 en 1928.
De brieven handelen over al
lerlei privézaken, colleges - in
de latere jaren werden beide
professor in de geschiedenis -
maar ook over politieke
kwesties als de Vlaamse be-
weging en het Belgische
Tractaat. Beide historici ge
ven zich geheel en zoals ze
zijn: Gerretson - was ook de
dichter Geerten Gousaert -
weifelachtig en eigenzinnig;
Geyl heftig en gauw geïrri-
e roman zit, om te beginnen, vrij
helder in elkaar. De ik-figuur, de
jonge, nogal opstandig van huis
vertrokken Saartje beschrijft
haar pogingen om zonder veel
geld en steun een zelfstandig le
ven te leiden. Ze trekt tijdelijk in
bij een vriendin, oervrouw Anna:
"Ze was altijd mooi, ook als ze'
haar dag niet had. We konden
samen een rumoerig café tot
zwijgen brengen door alleen
maar binnen te stappen en even
bij de deur te blijven staan. Leuk
was dat. En met haar hoefde ik
niet bang te zijn, als de mannen
moeilijk werden kreeg zij ze wel
klein. Anna had overwicht. En ze
was een moeder, dat dwong res
pect af' (p.30)
?t valt haar niet mee, dat leven.
Eigenlijk is ze het liefst weer
thuis, bij de ergerlijke warmte
van haar moeder en het pijpro
kende geduld van de vader - een
weg terug die pas tegen het eind
van het boek begaanbaar is.
Vooralsnog ervaart Saartje, in
middels in verwachting geraakt
van een kunstkikker die Joop
heet en die haar - hoe treurig is dit
alles - gezwind in de steek laat.
d beschreven plettert deze kleine
roman in de al flink vol rakende
put van smartelijke dames- en
herenlectuur. Een voorbarige
ondergang. De geleidelijke ont
wikkeling van en terloopse ken
nismaking met de hoofdpersoon
en haar perikelen, de vele dialo
gen en een zeer subtiel en onver
wachts gebruik van zelfspot hou
den het boek in balans,
e humor die Aleida Leeuwenberg
hanteert is inhoudelijk, en niet
kunstmatig, zoals tijdens de scè
ne waarin Anna haar kind de
borst geeft, in het gezelschap van
vriend Harm (sympathiek!), eni
ge honden, vriendin Carla en de
ik-figuur "Er werd op de deur
geklopt. Het kleine hondje begon
r Arthur Lehning", Liber ami-
um bij zijn tachtigste verjaar-
(uitg. Het Wereldvenster,
is 39,50).
•rland is niet verwend met au-
rs over politicologie en rand-
iieden die internationaal groot
:ag genieten. Dr. Arthur Leh-
ig is één van die weinigen. Zijn
dieobject is het anarchisme in
i vele varianten. Maar men
et Lehning tekort door hem
alleen maar als diepvorsend his
toricus te profileren. Hij is min
stens evenveel een man van de
daad, van de grote overtuiging,
et bekendst is zijn bemoeienis
met het anarcho-syndicalisme
ten tijde van de Spaanse burger
oorlog. Maar minstens zo belang
rijk zijn de activiteiten op het
raakvlak van politiek en cultuur,
ondermeer gestalte krijgend in
zijn bezielend redacteurschap
van het tijdschrift "De Vlam",
hning is nu hoogbejaard, maar
lan zijn publicitaire arbeid is dat
liet te merken. De laatste jaren
:ijn er in binnen- en buitenland
net grote regelmaat publicaties
'an zijn hand verschenen. Het
edacteurschap van de Franstali
ge Bakoenin-uitgave bewijst zijn
?rote wetenschappelijke gehalte,
ienden en leerlingen van Leh
ning hebben bij gelegenheid van
diens tachtigste verjaardag een
'Liber Amicorum" samenge
steld, een boek met bijdragen
teerd.
Beiden leefden - zeker in de la
tere jaren - in een soort liefde-
haat verhouding met elkaar.
"Gerretson was een heel spe
ciaal geval in mijn leven" ver
klaarde Geyl in zijn interview
met Puchinger. Nou dat bleek
dan ook wel. Beiden veel be
sproken en omstreden - Ger
retson door zijn rechtse op
vattingen en Geyl door zijn al
tijd in de oppositie zijnde op
stelling - historici werden
dermate rivalen, dat ruzie niet
kon uitblijven. Beiden waren
echter dermate zelfbewust en
van eigen gelijk overtuigd,
dat de vrede daarna slechts
van korte duur was, en ten
slotte helemaal niet meer
werd getekend. De breuk
werd tenslotte niet meer ge-
op een irritante manier te keffen.
Ik kwam, in een vlaag van woede,
overeind en kefte terug, schel en
hard. Lobbes werd wakker en liet
een dreunend geblaf horen.
Harm luisterde even toe, er gleed
een gelukzalige uitdrukking over
zijn gezicht en hij begon mee te
blaffen. Een mooie middelzware
blaf had hij.
ënk viel bij, hij schreeuwde ge
woon woef woef woef, maar het
was toch aardig. Carla kette nu
ook, en Anna, haar borsten tril
den. De lobbes rukte aan de tafel
die begon te schuiven, met de
erwtensoep, de vuile borden en
de geranium. Men klopte luider"
(p. 91)
een opzienbarende humor, geen
wereldschokkende roman, geen
overtrokken feminisme, vast niet
goedgekeurd door de Jeroen
Brouwers Vereniging. Maar wel
een boekje dat ik, onthutst door
eigen vertederde glimlachjes en
kleine boosheden om de On
rechtvaardigheid der Wereld,
met plezier gelezen heb. Achter
mekaar nog wel.
S-Mijn vrouw deelde zojuist mee
dat ik deze roman minder vrien
delijk beoordeeld zou hebben als
hij door een man was geschreven
Omgekeerd seksisme dus. Ander
zijds had een man dit boek nooit
zo kunnen schrijven. Ik zal er nog
van wakker liggen.
ROB VOOREN
heeld: Geyl kwam niet aan
het sterfbed van Gerretson!
In dit eerste deel van hun brief
wisseling tussen de Londense
NRC-correspondent Geyl en
de rechterhand van de be
kende staatsmannen De Sa-
vornin Lohman en Colijn,
Gerretson is van de ruzies die
ze later hadden en zelfs niet
meer bijlegden, weinig te be
speuren. Geyl is echter wel
vlug geirriteerd door het uit
blijven van Gerretsons ant
woord op zijn brieven. Geyl is
ook minder stijlvol als Ger
retson. In 1924 gaat hij over op
"Beste Gerrit" welke "intimi
teit" door Gerretson on
beantwoord blijft.
Geyl gebruikt deze aanhef ove
rigens alleen maar als hij een
antwoord van Gerretson
„Nederland in stukken",
Beeldkroniek van Neder
landse archieven, door drs. F
van Anrooy e.a. (uitg. Fibula/
Van Dishoeck, 29,50).
1979 is het internationale ar
chiefjaar. Het is maar dat u
het weet. Natuurlijk is elk jaar
wel min of meer archiefjaar,
want er wordt geboren en
dood gegaan, getrouwd en
gescheiden. Ook gaat er geen
jaar voorbij dat staten verdra
gen sluiten of vergaderingen
notulen baren.
Bewaren is een neiging die diep
in ons ligt verankerd. En dat
is maar goed ook, want anders
zouden wij nog meer moeten
gissen en nog minder weten
dan toch al het geval is.
Nederlandse archiefdiensten
hebben de handen ineenge
slagen en stelden een koste-
moet hebben.
De besluiteloosheid van Ger
retson zit hem danig dwars.
"Zou ie me nu niet eens willen
antwoorden?" of "maak je
het niet wat te erg"?, aldus
Geyl, wanneer Gerretson
hem nog niet schrijft. Geyl's
toon wordt nog meer prikkel
baar. "En nu jysluit dit
hek achter je dicht en ga aan
het werk", en meer van dat
soort bevelen. Gerretson
beantwoord ze heel laconiek
en bedaard met op te merken
dat de bevelen zijn uitgevoerd
en met de sarcastische vraag:
"Is er kapitein nog iets van
Uwe orders"?.
Geyl blijft maar zeuren - ik kan
het niet anders betitelen - om
antwoord op zijn brieven.
"Hoe kan ik vruchtbaar mee-
Compleet
Grote Spectrum Encyclopedie,
deel 24, laatste wegwijzerdeel
plus bibliografie (uitg. Het Spec
trum Utrecht/Antwerpen).
De Grote Spectrum is nu compleet
Bij haar wordingsgeschiedenis
hebben we geregeld wat opmer
kingen gemaakt op deze boeken
pagina's. Over haar sterke kanten
en haar zwakke. Sterk was de
baanbrekende toepassing van
het visuele element en de presen
tatie van de informatie, die in het
artikel naar gedetailleerdheid en
moeilijkheidsgraad aangeboden,
werd. Zwakker bleek de soms
nog al toevallig overkomende ar
tikelenkeuze, die - zolang de
"wegwijzerdelen" er niet waren,
het zoeken vaak moeilijk maakte.
Met die vier delen encyclopedi
sche wegbewijzering is dat na
deel grotendeels opgelost. Hier
mee is een brug tussen systema
tisch en alfabetisch rangschik
ken geslagen.
In dat laatste deel zit ook een
bibliografie. De overwegingen
om een boek al dan niet op te ne
men, worden niet helemaal dui
delijk. In elk geval geeft men
geen indicatie van de moeilijk
heidsgraad van een vermelde
publikatie en dat zou bij de
nieuwsgierige wel eens de nodige
teleurstelling kunnen teweeg
brengen.
werken als ik zoo aan mijn lot
word overgelaten" en weer la
ter "je maakt fret nu werke
lijk te erg!". Vandaar meer
brieven van Geyl dan var
Gerretson.
In zijn laatste brief in dit deel
d.d. 27 december 1928 be
toont Geyl zijn dank aan Ger
retson dat hij eindelijk heefl
geschreven. Het heeft hen-
verrast en :"Je verwent me"
Hoewel veel kwesties, die ir
dit eerste deel worden be
handeld, niet meer zo aan
spreken, blijft er genoeg over
om Van Hees en Puchinger
met Geyls uitroep te bedan
ken: "Jullie verwennen ons".
Dit lijkt mij voor de liefheb
ber een genoegzame aanbe
veling.
THEO KROON
Toetsen van de volledigheid of
doelmatigheid van een bibliogra
fie kun je eigenlijk alleen, als je je
tot een terrein beperkt, waarvan
je iets meent af te weten. Welnu,
de bibliografie van de politicolo
gie vertoont nogal wat leemten.
By het onderdeel "Geschiedenis
der politieke ideeën" ontbreekt
bijvoorbeeld het klassieke, pas
weer herdrukte en herziene boek
van Sabine. Ook zoekt men daar
tevergeefs naar het enige Neder
landstalige boek op dat gebied,
dat van Van Gunsteren en Lock
(uitgave Samson).
Soms geeft men de titel van het
boek in vertaling (bijvoorbeeld
Maurice Duverger's inleiding tot
de politicologie), een andere keer
bepaalt men zich juist tot het ori
gineel, ook al bestaan er recente
en zeer goede vertalingen van
(byv. het opus magnus van
Schumpeter "Kapitalisme, so
cialisme, en democratie"). Zou de
haast, waarmee men tenslotte de
encyclopedie voltooide daar iets
mee te maken hebben?
Samen met de Spectrum Wereld
atlas (op een Amerikaans origi
neel gebaseerd) is de Grote Spec
trum Encyclopedie een belang
rijk cultuurgoed voor het Neder
lands taalgebied. Nu pas kan het
volledig tonen, wat het in de da-
gelykse praktijk waard is. Daar
over ben ik echt niet bezorgd.
HAN MULDER
"Wie was Edzar Allan V. Peter Rosei.
l)lt|. De Arbeiderspers. Prijs 19,50.
"Een kerstvertelling", Charles Dic
kens. Uit*. Free Spirit Productions.
Prijs 24.90.
Een werkelijk prachtige uitgave van het
beroemde A Christmas Carol". De
vi-rUiling is van Anton Coolcn, het
werd m Amsterdam gezet uit Century
School book en in Spanje gedrukt
door Graficromo S.A. in Cordoba. De
grandioze illustraties en cancaturen
zijn van de hand van Peter Fluck en
Roger Law. wier werk regelmatig
wordt gepubliceerd door de New
York Times, Stem, Time Magazine,
Economisten SudayTimes Magazine.
Het fotowerk is van John Lawrence
Een uitgave Dickens waardig.
"Spectrum Kruiden en Specerijenat
las". Sarah Garland (Nederlandse
vertaling: Sandrrijn Houtsma/AI-
bcrt Coenders. UI*. Spectrum. Prijs
59,90.
"Nederlands Theater- en Televisie-
Jaarboek". Eindredactie: Jan Paul
Bresser (theater) en Rob van der Lin
den (televisie). Uitg. Staatsuitgeve
rij.
"Het Sojabonenboek". Dorothea van
Gundy Jones. Uitg. Sirius en Side-
rtus. Prijs f24,50.
Meer dan 300 recepten met sojabonen of
sojaprodukten.
"De Meesters van het Verre Oosten".
Baird T. Spalding. Uitg. Sirius en Sl-
derius. Prijs f 35,-.
De ervaringen van een expeditie naar
het Himalaya-gebergte in 1894, waar
bij de leden in aanraking komen met
De Grote Meesters. De Meesters ne
men aan, dat Boeddha de weg naar het
Licht wijst, maar zy stellen duidelijk
op de voorgrond dat Chnstus het
Licht is, of wel een staat van bewust
zijn. waarnaar wy allen streven - na
melijk het Chnstus-bewustzyn.
"Veronika's Drievoudig Licht". Man
fred Kyber. Uitg. Sirius en Siderius.
Prijs f 19,50.
Roman uit deze en de andere wereld.
"Encyclopedie van de mystiek om de
mysteriegodsdiensten". John Fergu-
son/Simon Vinkenoog. Uitg. Het We
reldvenster. Prijs f 75.-.
"De Draad van Ariadne". Arthur Leh
ning. Uitg. Het Wereldvenster. Prijs
f25,-.
Derde druk van deze belangrijke bun
del, waarin een aantal essays, artike
len en commentaren van zeer uiteen
lopende aard zyn samengevat, ge
schreven over een lang tydsverloop
(1927-1965).
"Socialisatie van de natuur". Philippe
Saint-Marc. L'ltg. Het Wereldven
ster. Prijs f 39,50.
Saint-Marc, hoogleraar aan het Instituut
voor Politieke Studies te Parys en in
ternationaal deskundige op het ge
bied van milieuzaken, stelt in dit boek
dat de huidige maatschappij noodza
kelijk veranderd dient te worden door
een 'socialisatie van de natuur'. Dat
wil zeggen door een nieuwe politiek
voor de industriële expansie, het
grondgebruik en de internationale be
trekkingen. "Anders zal de toene
mende verarming van het milieu
slechts kunnen uitlopen op revolu-
"Op soek naar Vlielands verleden". D.
Vermeulen. Uitg. Het Wereldvenster.
Prijs f45,-.
"Kijk op wijn". Hubrecht Duijker. Uitg.
Zomer en Keuning. Prijs f 19,90.
Ruim 130 verschillende wijnsoorten uit
13 verschillende landen - met het ac
cent op Frankrijk - niet alleen bespro
ken maar ook getoond in 300 kleuren
foto's. Hubrecht Duiker is een inter
nationaal erkende expert op wijnge
bied.
"Zen". Anne Bancroft. Uitg. Unieboek.
Prijs f 24.50.
'"lijd". Marie-Louise von Franz. Uitg.
Unieboek. Prijs f24,50.
"Wild- en Gevogelte Boek". Paul Bocu-
se/Louis Perrier. Uitg. Luitingh. Prijs
f27,90.
In dit kookboek passeren vrywel alle
soorten wild en gevogelte de revue. De
recepten worden voorafgegaan door
vele wetenswaardigheden over de
dieren zelf. Recepten voor het berei
den van wild, dat in ons land is be
schermd, zijn niet in dit leuk geïllu
streerde boek opgenomen.
"Tunnel 21". Donald LlndqulsL Uitg.
De Kern. Prijs f32,50
Zes mannen graven een tunnel van west-
naar oost-Berlyn. Elke man heeft zyn
eigen motief om in de grootste gevan
genis ter wereld' te penetreren.
"De doodshoofdvlinder". Jan Wolkera.
Uitg. De Bezige BIJ. Prijs: f20,-.
"Ik draag geen helm met vederbos". W.
F. Hermans. Uitg. De Bezige Bij Prijs
"Beroepen-Almanak". Samenstellers:
E. Timmcrs, H. Veldwijk en A. C. Ven
ters. Uitg. Elsevier. Prijs f29,50.
Vijfde editie van de handleiding voor
school- en beroepskeuze In het voor
woord constateert de samensteller dat
de situatie op de arbeidsmarkt weinig
rooskleuriger is dan in voorgaande ja
ren, waarby opmerkelyk is dat tegen
over de vraag naar arbeid - het aantal
werkzoekenden - ook een zeer groot
aantal vacatures staat waarin maar
moeilijk blykt te kunnen voorzien.
"In 't bijsonder Katten". Doris Lessing.
Uitg. Bert Bakker. Prijs f 19,50.
De schaamteloze bekentenissen van een
kattenliefhebster. Dons Lessing Iaat
in deze als een roman opgebouwde
vertelling de wereld zien die verbor
gen zit achter de heldere ogen van elke
kat.
"De Vloek van Drakenburg". Rona
Randall. Uitg. Ticbosch. Prijs:
f24.50.
Een romantisch en spannend verhaal,
spelend in de tijd van Koningin Victo
ria.
"Oh, mijn rug". Dr. L. Root en T. Kler-
nan (Vertaling S. van der Baan, arts).
Uitg. Meulenhoff. Prijs f32.50.
medische ruggesteun by rugklach-
"Gezondheldaglds voor homosexue-
len". R. D. Fenwlck. Uitg. Tiebosch.
Prijs f 18,50.
"Transactie in Wenen". Helen Maclo-
nra. Uitg. A W Sljthoff. Prijs: f 19,50.
„Kleine Martha". Catalljn Claes. Uitg.
Veen Prijs f 19,90.
Roman over het lief en leed van een Ur-
ker vissersgezin, waarin een mongool-
tje zoveel aandacht van de vader op
eist, dat kleine Martha zich steeds
meer achtergesteld gaat voelen.
Als recensent van mannelijke kunne ben je vandaag-de-dag op een irritante manier te keffen,
uiterst bevreesd - vooral sedert Hannes Meinkema meer Ik kwam, in een vlaag van woede,
luidruchtige dan duidelijke waarschuwingen tegen sek- ^,e£obebneswïdwTkkerenl.ei
sistische kritiek geschreeuwd heeft om vrouwenlitera- een dreunend geblaf horen,
tuur" te beoordelen. Wij ontberen een verbluffende kijk Harm luisterde even toe, er gleed
op vrouwelijke ziel en lichaam, nietwaar, laat staan dat we een gelukzalige uitdrukking over
een gezonde kijk hebben, willen hebben op dameskunst- biaffem Een^ooie mfddeïïware
uitingen. blaf had hij.
lijk boek samen. „Nederland
in stukken". Gerangschikt
naar onderwerp (justitie, ker
kelijk leven, koningshuis en
veel rubrieken meer) presen
teert men een bloemlezing
van Nederlands leven door de
eeuwen heen, vastgelegd in
schriftelijke getuigenissen.
Het boek is prachtig geïllu
streerd, zoals bijgaande foto
(boven) bewijst de afbeel
ding van de acte van een ver
bond tussen de stad Gronin
gen en de Ommelanden, een
oorkonde uit de vijftiende
De archivarissen diepen uit hun
kasten overigens ook docu
menten van heel recente da
tum op. Er is bijvoorbeeld een
reproduktie van de eerste
bladzijden uit het gastenboek
van koningin Wilhelmina in
Londen. Ook is er een notitie
van bisschop Bekkers, ge
bruikt bij een toespraak voor
Leidse studenten in de lente
van 1965.
Want geschiedenis houdt nooit
de pas in, gaat altijd voort.
Een document is een op pa
pier gestold moment,
HAN MULDER
Sporen aan de hemel, deel 1. Ab. A. Jansen. Uitg. Hollandia. Prijs 32,50.
In dit eerste deel van een kroniek van een luchtoorlog boven Nederland
ligt het accent op de verrichtingen van de Achtste Amerikaanse Lucht
macht. Ook heeft de schrijver pogingen gedaan de acties van de Duitse
„Luftwaffe" zoveel mogelijk tot zijn „recht" te laten komen, maar is
daarin slechts ten dele geslaagd. Dit is hoofdzakelijk te wijten aan het
feit dat de Duitse archieven verre van volledig waren en er van de
Luftwaffe nog steeds te weinig bekend is. Ook de bereidheid van poten
tiële informanten liet nog wel eens te wensen.
Al tijdens de Tweede Wereldoorlog verzamelde Jansen zoveel mogelijk
vlieggegevens. Hij vulde die aan door gebruik te maken van geallieerd/
Amerikaans documentatie-materiaal en van rapporten van Nederlandse
ooggetuigen. Ab. Jansen maakte onder meer ook gebruik van de om
vangrijke bibliotheek van de Leidenaar Hans Bredewold en van de
Leidschendammer Bart Rijnhout.
KEES VAN KUILENBURG
over mensen en zaken die in
Lehnings leven zeer veel bete
kent hebben.
Er staat in de bundel ook een stuk
van Lehning zelf over de Italiaan
se revolutionair Buonarroti.
Voorts treft men artikelen van H.A.
Gomperts, de criminoloog
Hulsman, Jan Rogier, D.A.M.
Binnendijk en vele anderen.
]De chronologische schets door Els
van Daele van het leven van Leh
ning, zoveel mogelijk verbonden
aan gelijktijdige gebeurtenissen
uit cultuur en politiek, is een
voortreffelijke leidraad bij het
plaatsen van de diverse bijdragen
naar functie en tijd.
Erfgoed
„Erfgoed van Nederland", Gids
naar een levend verleden (uitg.
Readers Digest)
Een aanstekelijk stuk vaderlandse
geschiedenis, vol informatie in
tekst en beeld mag "Erfgoed van
Nederland" zonder haperen ge
noemd worden.
De opzet van het boek kom je te
genwoordig meer tegen. De ge
schiedenis van prehistorische
tijden tot nu wordt in negen
hoofdstukken onderverdeeld.
Daarbinnen hakt men dan de on
derwerpen weer tot mootjes van
twee bladzijden. Dat heeft het
voordeel dat men afgeronde arti
kelen tot zich kan nemen, maar
zou het gevaar met zich mee kun
nen brengen dat de rode draad,
die ook de geschiedenis verbindt,
zoek raakt. Dat gevaar trachtten
de samenstellers te bezweren
door telkens een hoofdstuk met
een algemene schets van het te
behandelen tijdperk te beginnen.
Eindredactie van het werk heeft de
Nijmeegse professor Manning,
die al eerder met een boek van de
maand ervaring heeft opgedaan
met het schrijven voor een groot
publiek. Een groot aantal mede
werkers stond hem terzijde, on
der wie de onlangs plotseling
overleden Paul van 't Veer.
De opzet is ernaar dat het boek ook
naar tekst eenheid moet ademen.
Ik neem dus aan dat de bijdragen
allemaal nog eens door de ma
chine zijn gegaan. In elk geval
ontbreekt op het einde van elk
stuk de naam van de auteur.
Leiden is met twee artikelen, één
over beleg en ontzet, één over zijn
grote industriële bloei in de ze
ventiende eeuw, goed vertegen
woordigd. Voorzover dat nog no
dig was: ook hier is de ontluiste
ring van de figuur van burge
meester Van der Werff in volle
gang".
Aan het boek is een beknopte gids
toegevoegd van historisch waar
devols dat nog altijd in Neder
land te bezichtigen is. Voorts is er
een lyst met boeken voor verder
studie. Die lijst had wel wat gro
ter mogen zijn. Maar verder een
lust voor het oog en het brein.
