„Hé Marie
energie"
Besparing
energie
ook taak
gemeente
®d>§(p>© fitofg [fildl
o® fed#
^©goifeff @©w@irfetf
DINSDAG 11 DECEMBER 1979
PAGINA 5
ENERGIE-BIJLAGE
LEIDSCH/ALPHENS DAGBLAD
Bijna twee maanden geleden,op 21 september, werd ter gelegen
heid van de Energiemaand in Rotterdam het energie-monument
onthuld. De letters I en E konden niet meer worden geplaatst .omdat
de energie bijna op is. Wim Schippers ontwierp het monument en
Dolf Brouwers, beter bekend als Sjqf van Oekel. onthulde het.
„weten" bezig te zijn met het
uitvoeren van energiebespa
rende maatregelen. „Dat
geeft ons toch wel hoop over
de mentaliteit in Nederland
op het gebied van het ener
gieverbruik", aldus Van
Eijk.
Extra aanzet
Zijn collega-voorlichter B. van
Donkelaar gaat in op het in
ternationale karakter van de
energietesparingsmaand ok
tober. „Nederland besteedt,
in tegenstelling tot landen als
West-Duitsland. Australië,
België, Griekenland, Italië en
Japan, al geruime tijd aan
dacht aan het energie
probleem. De oktobermaand
activiteiten vormden daarom
slechts een extra aanzet om te
komen tot een doelmatig om
gaan met de energie. Voor
veel van de in totaal twintig
landen die hebben meege
daan aan de internationale
energiebesparingsmaand is
het echter de eerste keer dat
er op dit gebied iets werd on
dernomen".
Balans
Eind vorige maand kwamen
vertegenwoordigers van de
deelnemende landen in Parijs
bij elkaar om een soort balans
op te maken over de effecten
van de veelsoortige energie-
besparingsactiviteiten, die
varieerden van een postze
gelactie in Griekenland, tot
het kweken van belangstel
ling bij de Italiaanse bevol
king voor zonneenergie.
Om bij Nederland te blijven
volgens prof. dr. J. M. Dirk-
sen, lid van de Algemene
Energieraad en voorzitter van
de Consumentenbond, is de
ernst van het energie
probleem toch nog onvol
doende bij de mensen door
gedrongen. Hij meent dat er
nog veel moet worden voor
gelicht èn voorgeschreven
om de nagestreefde energie
besparing van 10 procent in
1985 en van 40 procent in het
jaar 2000 te halen.
PIET SWANENBURG
GRONINGEN - Nico Haaks nieuwste liedje
„Hè Marie, energie!" is een onverwachte
meevaller geweest voor het ministerie van
economische zaken in de reeks van activi
teiten die in het kader van de internationale
energiebesparingsmaand oktober in ons
land zijn ontplooid. Ook muzikaal moeten
we er nu van doordrongen raken dat het
met de energievoorraad niet best is gesteld
en dat bezuinigen is geboden...
Hoewel economische zaken
enige pogingen heeft gedaan
om de muziekwereld warm te
maken voor de oktober-pro-
paganda, om een pas op de
plaats te maken met het ener
gieverbruik, slaagden deze
niet, maar opeens was daar
Nico Haak, die met „Marie"
voor de microfoons ver
scheen.
„Wij vinden dat bijzonder pret
tig, omdat het aangeeft dat
het energievraagstuk leeft
onder de bevolking. Voor een
goed begrip: het liedje is door
ons niet gecensureerd en ook
niet gesubsidieerd", aldus
een ministeriële zegs-
Oktober ligt achter ons; alle re
den om eens na te gaan wat
alle voorlichting over een
„verstandig en bewust ener
gieverbruik heeft opgele
verd.
Zowel van de zijde van het mi
nisterie als van de kant van de
elektriciteitsbedrijven wordt
nadrukkelijk gezegd dat het
niet mogelijk is om het nuttig
rendement van alle acties in
cijfers uit te drukken.
Voorlichter A. A. H. van den
Boogaard van de IJsselcen-
trale in Zwolle, noemt dit „het
meest onbevredigende ge
deelte in het verhaal". Hij zou
het liefst harde gegevens
willen verstrekken, maar legt
uit dat dit om vele redenen
niet kan. Een moeilijkheid is
bijvoorbeeld dat de afgelopen
oktobermaand dan vergele
ken zou moeten worden met
dezelfde maand in voorgaan
de jaren, maar dan doemt
weer het probleem op dat
toen wellicht andere weers
omstandigheden invloed
hadden op het energiever
bruik.
Voorts is het zo, meent drs. P. B.
Wasser van de Samenwer
kende Elektriciteits Produk-
tiebedrijven in Arnhem
(SEP), dat de energiebespa
ringsmaand oktober niet al
leen in het teken stond van
het „stroomverbruik" door
particulieren en het bedrijfs
leven.
Geen cijfers dus, maar wel in
drukken, en over het alge
meen vallen die positief uit.
Om het rijtje af te gaan: de
EGD (Elektriciteitsbedrijf
voor Groningen en Drenthe)
maakt gewag van het aan
slaan van de vele manieren
waarop is geprobeerd de zin
van energiebesparing aan te
tonen. Genoemd worden on
der meer de onderwijsprojec
ten, zoals „het groot meter-
spel" voor de lagere scholen
(opnemen en bijhouden van
de meterstanden thuis), de le
zingen over het onderwerp
zuinig zijn met energie en de
exposities.
Voorlichtingsman Kalk van de
EGD wijst erop dat "energie
besparingsmaand oktober"
weliswaar volgens de kalen
der is afgelopen, maar dat
hiermee niet de voorlich
tingsactiviteiten zijn gestopt.
Op de scholen voor voortge
zet onderwijs in Groningen
en Drenthe is het werkstuk-
project nog in volle gang.
Bij de IJsselcentrale bestaat de
indruk dat er in oktober veel
goodwill is gekweekt bij de
mensen om de elektriciteits
meter nauwkeuriger in de ga
ten te houden. Volgens de
heer Van den Boogaard is te
vens het beeld weggenomen
dat een elektriciteitsproduk-
tiebedrijf geen acties mag
voeren om het verbruik terug
te brengen. „De verwonde
ring hierover bij de groot- en
kleinverbruikers is zo lang
zamerhand omgeslagen in
waardering", deelt hij
De heer Wasser van de SEP in
Arnhem: „Het publiek is
dankzij de oktober-activitei-
ten weer eens op de harde fei
ten van het energieprobleem
gedrukt. Of dit vertaald wordt
in energiebesparing is na
tuurlijk nog de vraag. Als ech
ter bereikt is dat de acties
doorwerken in het energie
verbruik in de gezinshuis
houdens. dan heeft dit zonder
meer ook resultaat in de in
dustrie en bij de overheid.
Daarom acht ik zo'n voorlich
tingscampagne een uitermate
goede zaak".
Woordvoerders van het minis
terie van economische zaken
verklaren dat het Nederland
se volk op de hoogte is van de
energietekort. „Anders ge
zegd: de voedingsbodem voor
energiebesparing is er. De
tweede stap is echter dat de
mensen er zelf toe overgaan
om zich te matigen in het
energieverbruik en dit is dan
tevens het zeer moeilijke sta
dium. We vragen immers iets
aan de mensen zonder dat zij
op dit moment een energie
crisis aan den lijve voelen.
Vragen om bezuinigingen is
dan ook een moeilijk te ver
kopen zaak".
Niettemin meent drs. J. van
Eijk (externe betrekkingen
economische zaken) dat de
vrijwillige matiging goed op
gang komt. Hij geeft als voor
beeld hiervan het feit dat het
aantal aanvragen om subsidie
voor woningisolatie sterk
stijgt. Per maand zijn dat er
nu 20.000. Voorts komen er bij
economische zaken dagelijks
enkele tientallen brieven
binnen van mensen die laten
Ruim 20 procent van de energie wordt gebruikt in het verkeer. Het merendeel van de autoritten is
korter dan vijf kilometerWe zouden dus best wat vaker de fiets kunnen gebruiken. Aan de gemeente de
taak om dat fietsen aantrekkelijker te maken.
de
dubbel glas kunnen
trekkelijke bijdrage
besparing op energie geven.
Van belang is ook dat in de win
ter de bekende koude-val
vlak bij het raam, vooral in
huizen waar nog geen C.V. is
verdwijnt. Behalve zuinig
heid, geeft isolatie dus ook
meer comfort.
Een probleem zit er bij de isola
tie van huurhuizen. Uit gege
vens van het bureau van het
Nationaal Isolatieprogramma
blijkt dat de subsidie voor
90 procent naar particuliere
eigenaren gaat. Dat is mooi,
maar huurders willen er na'-
tuurlijk ook wel van profite
ren. Woningbouwverenigin
gen. pensioenfondsen e.d. lo
pen kennelijk niet zo hard om
hun woningenbestand te la
ten isoleren. Ze hebben er
geen 'belang' bij; de bewo
ners worden immers gecon
fronteerd met de steeds hoger
wordende energierekening
en niet zij.
Hier ligt een taak voor de ge
meenten. Zeker in een stad
als Leiden waar veruit de
meerderheid van de huizen
uit huurwoningen bestaat. In
de eerste plaats door het
voorbeeld te geven. De Leid-
se Woningbouwstichting zou
voorop moeten lopen met het
isoleren van haar woningen.
De woningbouwverenigin
gen en de andere huurwo
ningexploitanten kunnen
dan van de opgedane ervaring
gebruik maken.
Raadsleden
Hier ligt een taak voor de ge
meenteraadsleden, maar ook
van de huurders zelf om de
bal snel aan het rollen te krij
gen. Het is immers niet denk
beeldig dat minister van Aar-
denne de subsidiekraan over
enige tijd weer dicht draait
De aardgasprijs is dan zo
hoog geworden dat je haast
wel moet isoleren wil je je niet
arm stoken. Dan zouden de
"rgken" met hun eigen huis
de subsidie gekregen hebben
en de "armen" met hun huur
huis niet
De gemeente kan nog meer
doen. Het goede voorbeeld
geven door zuinig te zijn in(de
eigen gebouwen, stadhuis,
stadsbouwhuis, scholen,
sportaccommodaties enz.
Ook de straatverlichting kan
misschien nog enige ener
giewinst leveren.
In de onlangs in gemeentelijke
raadscommissies behandelde
energienota staan deze pun
ten al als mogelijkheden ge
noemd. Een echt programma
is er echter nog niet. Dat is
jammer, want zo gaat er kost
bare tijd verloren. Dat geldt
heel in het bijzonder voor het
gen - Stevenshoven. Heel
oorzichtig wordt door B en
W opgemerkt dat er onder
zocht wordt of stadsverwar
ming mogelijk is. Ik hoop
echt dat ze niet te lang studc
ren want als je in een nieuwe
woonwijk iets als stadsver
warming - een collectief ver
warmingssysteem. gecombi
neerd met electnciteitsop-
wekking - wilt invoeren,
moet dat vanaf het begin van
de planning worden meege-
Afvalwarmte
Met het gebruiken van de "af
valwarmte" die vrykomt bij
de elektriciteitsopwekking
energierendement
van de gebruikelyk 40 pro
cent tot 80 procent of meer.
worden opgevoerd' Bij
steeds hoger wordende ga.s-
en olieprijzen wordt dan
ook financieel - ondanks dc
betrekkelijk hoge
investeringskosten voor een
deugdelijk leidingennet naar
de huizen toe - een aantrek
kelijke /aak
regen die investeringskosten
moet men overigens niet te
zwaar aankijken. In de eerste
plaats wordt er extra werk
gelegenheid geschapen. In de
tweede plaats wordt een by-
drage geleverd aan de ver
minderde invoer van olie
(goed voor de betalingsba
lans). In de derde plaats be-
gaat men nog wel eens de fout
di Intcrtnjn n vooi <i. lek
triciteitsopwckking toe te re
kenen aan het warmte voor
zieningssysteem. Dat is onzin
De maand oktober werd uitge
roepen tot Internationale
Energiemaand. Naast We
reld Milieudag, Werelddie
rendag, het jaar van de
vrouw, het jaar van het kind
dus nu ook een energie
maand. We moeten wel op
passen dat we straks niet el
ke dag, week en maand wat
hebben, want dan is er toch
het gevaar dat wé er minder
aandacht voor hebben. De
katholieke kerk heeft daar
enige ervaring mee; vrijwel
elke dag heeft z'n heilige en
dat maakt heiligheid toch
iets minder exclusief.
Niettemin in dit artikel enige
aandacht voor energie. Niet
vanwege deze maand, maar
op grond van de bedreiging
die van de moeilijkheden in
de energievoorziening uit
gaat; een bedreiging van de
grondslagen van onze geïn
dustrialiseerde westerse
democratie. Over die be
dreiging zelf wil ik het nu
niet hebben. Daar wordt al
genoeg over geschreven. Wel
over wat wij er aan kunnen
doen. Als individu en als
plaatselijke gemeenschap.
Een van de meest voor de hand
liggende dingen is besparing
op het energiegebruik. L)e
belangrijkste besparing die
we zelf kunnen bereiken ligt
in een zuinige verwarming
van het huis. Ramen dicht,
deur achter je dicht, verwar
ming laag als je een kamer uit
gaat. Iets fundamenteler
pakken we de zaken aan met
isolatie. Het Nationaal Isola
tieprogramma van de rege
ring biedt voor isolatie van
huizen een subsidie van de
30 procent van het bedrag dat
ervoor wordt besteed.
Spouwmuren
Vooral het opvullen van
spouwmuren met wol of
schuim kan op die maniereen
voordelige zaak worden voor
huizenbezitters. Per vier
kante meter muur kost isola
tie namelijk niet meer dan
zo'n 12 tot 15 gulden en je be
spaart er al gauw zo'n 10 tot
15 procent van de jaarlijkse
gasrekening mee. Ook dak
isolatie en in mindere mate
natuurlijk Als over enige tijd
dc oude "Lichtfabriek" op de
Langcgracht aan z'n eind is.
zal er hoe dan ook een nieuwe
centrale moeten worden ge
bouwd; hier of ergens anders
m de provincie. Een aantal
kleine gecombineerde warm
tekracht installaties is wel
zo'n aantrekkelijke oplos
sing. Als Leiden voortvarend
is kan het hier "trendsettend"
bezig zyn!
Verkeer
Een laatste aspect van energie
besparing dat zowel ons alle
maal. als de gemeente aan
gaat betreft het verkeer. Ruim
20 procent van de energie
wordt gebruikt in het
verkeer. Als we be
denken dat het merendeel
van de autoritten korter is dan
5 km hoef ik er eigenlyk nau
welijks meer bij te zeggen dat
we best wat meer zouden
kunnen fietsen, of eventueel
de bus nemen Doe dat dan
ook!
Aan de gemeente de taak om
dat fietsen aantrekkelijker te
maken. Er is wat dat Ixdreft
de laatste jaren al best wat
verbeterd, maar nog lang niet
genoeg Terugdringen van
het autoverkeer en bevorde
ren van fietsen en lopen is een
noodzaak vanwege energie
besparing. tegen luchtveront
reiniging. tegen verkeersla
waai en vóór de volksgezond
heid.
Uit het bovenstaande blykt wel
met welke uiteenlopende za
ken je te maken hebt als je
energiebesparing nastreeft
Dat is meteen het bewijs van
de enorme afhankelijkheid
van deze hoog gemechani
seerde samenleving van
energie. Om te zorgen dat ook
onze kinderen nog van de
gemakken van die energie
kunnen profiteren zullen wy
er wat zuiniger mee moeten
omspringen.
LEENDERTJONKER
(De auteur i.t medewerker van
de Vereniging rah Seder-
landse Gemeenten en v,m,rzit-
ter ran de PvdA-afdehng
Leidenj.
