Er is maar één werkelijk
alternatief: zuiniger aan
Bijlage:
Leidsch/Alphens Dagblad
oElRGÏE
DINSDAG 11 DECEMBER 1979
Met klein beetje energie is thuis veel te besparen pagina 2
Verwarming kan veel doelmatiger pagina 2
Auto moet stuk zuiniger, willen we blijven rijden pagina 3
Kosten isolatie kunnen worden terugverdiend pagina 3
Nederland stort zich opnieuw op de kolen pagina 4
Wind kan 20 procent van de energie leveren pagina 4
Energiebesparingsmaand heeft positief gewerkt pagina 5
Ook taak voor gemeente bij bezuiniging pagina 5
Oplossing
windsman e
ring niet wa:
zuinigheid
r veel r
Energie. We kunnen niet
meer om het woord
heen. Dagelijks worden
we er mee geconfron
teerd. De jaren zeventig
mogen dan de geschie
denis in gaan als de gro
te matheid, het zijn te
vens de jaren van de
energie. Het zijn de ja
ren waarin de prijs van
het belangrijkste ener-
gieprodukt, olie, van
nauwelijks één dollar
per vat van 159 liter
steeg tot ruim 23 dollar
per vat.
De olie-exporterende landen,
voor een groot deel verenigd
in de OPEC, hebben ontdekt
hoe ze de westerse industrie
landen in het hart kunnen
treffen. De industrielanden
zijn verslaafd aan olie. De
prijsverhogingen van de af
gelopen jaren hebben nog
nooit geleid tot een daadwer
kelijke vermindering van de
vraag. Daarom kunnen zij de
prijs blijven opdrijven. En
zelfs al zou dat leiden tot eni
ge vermindering dan is er nog
geen vuiltje aan de lucht voor
de olielanden. Volgens bere
keningen bedraagt de totale
geldreserve van de OPEC-
landen meer dan 500 miljard
dollar.
Volgende week komen de olie
ministers van de 13 OPEC-
landen in de Venezolaanse
hoofdstad Caracas bijeen om
de olieprijzen voor het ko
mend jaar vast te stellen.
Spannende dagen voor de in
dustrielanden. De Europese
Gemeenschap voert 90 pro
cent van de door haar ge
bruikte olie in. Daarvan is
weer 90 procent afkomstig uit
de OPEC-landen. Dat de
OPEC-landen opnieuw tot
een prijsverhoging zullen be
sluiten is bijna zeker. De wes
terse landen krijgen dan we
derom een gevoelige klap. De
prijsverhoging van 35 procent
die de OPEC in juni door
voerde, zou alleen in Neder
land al, volgens berekeningen
van het ministerie van finan
cien, leiden tot 1 procent meer
inflatie en een stijging van de
werkloosheid met 10 a 15 dui
zend
De enige oplossing voor het
energieprobleem is dat de
landen minder afhankelijk
worden van olie. Dat kan op
twee manieren die ook staan
aangegeven in de Energieno
ta die minister Van Aardenne
in september van dit jaar uit
bracht beperking van de
vraag naar energie en uitbrei
ding van het energieverbruik
over meer energiedragers. Op
die manier wil het kabinet het
olieverbruik van nu met meer
dan de helft terugdringen tot
het jaar 2000. Met de beper
king van de vraag naar ener
gie is al een begin gemaakt.
"Vijf procent is haalbaar"
zien we bijna dagelijks op te
levisie in een reclamespot van
het ministerie van economi
sche zaken.
Of dat werkelijk haalbaar is,
moet nog blijken. Minister
Van Aardenne zei in oktober
wel in een commissieverga
dering van de Tweede Kamer
dat vijf procent oliebesparing
tegen het eind van het jaar
haalbaar is, maar dat is wat
anders dan vijf procent ener
giebesparing, waar hij in juni
nog over sprak. Enkele ka
merleden wezen de be-
;rop dat de bespa-
s ontstaan door de
van de burgers
ïeer door het ver
der opendraaien van de gas
kraan. Minder olie dus, maar
wel meer gas.
Zij drongen dan ook aan op
aanvullende maatregelen die
de mensen dwingend voor-
"schrijven meer te bezuinigen.
Iets waartoe de regering nog
niet heeft willen besluiten.
Wel presenteerde het kabinet
de bevolking in september
een aanzienlijke verhoging
van de gasprijs, maar de be
langrijkste reden daarvoor
was niet zozeer het afdwingen
van meer bezuinigingen,
maar veel meer het sluitend
maken van de begroting.
Weinig zin
Het duurder maken van energie
om zodoende het verbruik te
beïnvloeden heeft trouwens
weinig zin, zo is gebleken uit
een onderzoek van dr. B,J.
Verhage, wetenschappelijk
medewerker bij de Techni
sche Hogeschool van Delft.
De resultaten werden twee
weken geleden gepubliceerd
in het blad Economisch Sta
tistische Berichten. Volgens
Verhage verbruiken perso
nen met hogere inkomens
meer energie en kunnen zij
zich beter veroorloven dit bij
gestegen kosten te blijven
doen. Huishoudens met lage
re inkomens kunnen echter
nauwelijks hun energie-con
sumptiegewoonten verande
ren omdat hun verbruik al
minimaal is.
Verder bleek uit de onderzoe
kingen van Verhage dat con
sumenten die zich sterk in
spannen om hun energiever
bruik te verminderen niet in
belangrijke mate zijn beïn
vloed door wat zij er over in de
kranten lazen. De conclusie
van Verhage was dan ook dat
twee van de factoren waarop
de overheid haar huidige be
leid voornamelijk baseert (het
opvoeden of voorlichten van
de
nt
de
enerzijds, en prijsverhogin
gen van energie anderzijds)
het publiek niet in voldoende
Oliemaatschappijen
Volgens velen is de noodzaak
om energie te besparen ook
nog niet werkelijk aange
toond. Zij menen dat de grote
oliemaatschappijen een
spelletje spelen. Dat de hui
dige situatie ondernemingen
als Exxon (Esso), Shell, BP,
Texaco, enzovoort geen wind
eieren legt, bewijzen de
winstcijfers wel. Exxon be
haalde de eerste zes maanden
van dit jaar een winst van
ruim 3,5 miljard gulden, ter
wijl "onze" Shell over dezelf
de periode een winst noteerde
van niet minder dan zes mil
jard gulden.
Nu zijn de leiders van dit soort
ondernemingen er doorgaans
erg snel bij om te verklaren
dat de winstcijfers "gefla-
teerd" zijn. Bij de cijfers van
Shell is dat ook wel enigszins
het geval. Dat komt onder an
dere door valuta-omrekenin
gen en een nogal aparte ma
nier van voorraad berekening
die Shell hanteert. Maar ook
als al deze factoren worden
meegerekend, blijkt dat in
een tijd waarin iedereen het
heeft over energiecrisis, de
oliemaatschappijen geen cen
tje pijn lijden. Integendeel.
De reactie van het Amerikaanse
Witte Huis op de winstcijfers
was, dat er haast zou moeten
worden gemaakt met een
overwinstbelasting. In Ne
derland is men daar iets voor
zichtiger mee. Minister Van
Aardenne van economische
zaken wees een paar weken
geleden een dergelijke sug
gestie van het socialistische
kamerlid Van der Hek van de
hand.
De oliemaatschappijen zelf,
zeggen dat de winsten nog
niet hoog genoeg zijn. Zo zei
de president-directeur van
Gulf, Jerry Mc Afee, onlangs
in een reactie op de winstcij
fers: "Het rendement van de
investeringen is nog steeds
niet hoog genoeg om onze
taak te verrichten".
Investeren
Die taak is investeren in het
zoeken naar nieuwe energie
bronnen. Mc Afee gaf hier
mee min of meer de secretaris
van de Internationale van
Chemie en Fabrieksarbei
dersbonden, Charles Levin-
son, gelijk die in 1971 in zijn
boek "Kapitaal, inflatie en de
multinationale ondernemin
gen schreef: "De prijzen stij
gen niet onder invloed van de
eeuwenoude wetten van
vraag en aanbod. Ze stijgen
omdat de olie-industrie een
ongeremde winsthonger
paart aan een geweldige kapi
taalbehoefte om ook in de
toekomst winstgevend te
kunnen zijn".
Volgens de Industriebond FNV
die twee maanden geleden
een brochure uitgaf over "de
zogenaamde energiecrisis"
spelen de oliemaatschappijen
samen met de olie-exporte
rende landen onder één
hoedje om eikaars belangen
te beschermen. In de brochu
re staat dat er begin dit jaar
sprake was van een zeke
re schaarste, ontstaan door de
onrust in Iran waardoor in dat
land geen druppel olie meer
werd geproduceerd. "Maar",
zo wordt er onmiddellijk aan
toegevoegd, "de oliemaat
schappijen hebben de
schaarste vergroot door bij
voorbeeld tankers in hun be
wegingen te vertragen en de
prijzen verhoogd door meer
olie op de vrije (duurdere)
markt aan te bieden.
Afhankelijk
Kunstmatige crisis of ni
et; de
chaos kon en kan alleen
maar
ontstaan omdat de indi
s trie
landen zo afhankelijk zijn van
olie. Daar lukt dan nu
inde-
lijk verandering in te kc
men.
Tien jaar geleden leek dc
voor
de hand liggende oplo
kernenergie. Maar mede
door
de duurder geworden ol
ezun
er nu ook andere, wc
llicht
aantrekkeluker alter
natie-
ven. Er wordt steeds
meer
geëxperimenteerd met
Eonne
-en windenergie. En oc
k ko-
len blijken plotseling
geen
stuk hun schaduwkanten.
Daarom bluft het beste alter
natief nog alUjd zuiniger aan
mal anarglt.
MARK KRANENBURG
