Groot deel gegijzelden buiten
ambassade
gebracht
Frankrijk tekent zoutverdrag niet
Onvrede in de
Elzas oorzaak
Frans besluit
ardanta
keukens, badkamers,zitkomfort
onder één dak
Akkoord tussen Londen en Salisbury
Bezetters onderwerpen acht Amerikanen aan verhoor
4000+1000m
DINSDAG 4 DECEMBER 1979
BUITENLAND
PAGINA 13
Nederlandse regering: „Verpletterende mededeling"
(Van onze correspondenten) ding", aldus de minister, die het
PARIJS-DEN HAAG - De Franse Franse besluit bij de eerstko-
regering zal het internationaal mende gelegenheid in het kabi-
zoutverdrag niet ondertekenen. net aan de orde wil stellen.
Dit is gisteren in Parijs bekend Het Nederlands parlement heeft de
geworden aan de vooravond van Franse beslissing als een „schan-
het debat in het Franse parlement delijke zaak" veroordeeld. Het
het al jaren fel omstreden
Rijn-zoutverdrag. De beslissing
van de Franse regering heeft tot
gevolg dat de kalimijnen in de El-
zas ongestoord hun zout in de
Rijn kunnen blijven lozen. De
Nederlandse regering is diep te
leurgesteld over de verrassende
maatregel van de Fransen om het
wetsontwerp, dat bedoeld was
om het zout in de Rijn in drie
etappes te verminderen, in te
trekken.
Minister Tuijnman (verkeer en wa
terstaat) noemt het besluit van de
Franse regering „een verplette
rende mededeling". De be
windsman: „Afgezien van de
economische en ecologische ge
volgen, is dit ook een groot ver
lies voor de internationale sa
menwerking. Het is onaanvaard
baar voor onze waterhuishou-
CDA zou vandaag in de Tweede
Kamer zowel aan premier Van
Agt als aan de andere betrokken
bewindslieden (buitenlandse za
ken, verkeer en waterstaat en
volksgezondheid en milieuhy
giëne) vragen, stappen te onder
nemen tegen Frankrijk. Vóór de
kerst willen de christen-demo
craten een kamerdebat over de
Rijnkwestie.
De Franse regering heeft het wets
ontwerp ingetrokken omdat ge
vreesd werd dat het niet de ver
eiste meerderheid in het parle
ment zou krijgen.
Nederland betaalde eind 1976 bij de
ondertekening van het interna
tionaal zoutverdrag 24 miljoen
gulden voor de opslag van het af
valzout van de kalimijnen diep in
de grond in de de Elzas. Ook de
andere Rijnoeverstaten betaal
den mee aan het project. De
Fransen hadden toegezegd vóór
eind 1978 met de opslag te begin
nen. Mede als gevolg van het
werk van aktiegroepen uit de El
zas, die vreesden dat het opslaan
van het afvalzout het grondwater
zou aantasten, ging de Franse re
gering nog steeds niet over tot het
ratificeren van het zoutver
drag.
De Nederlandse regering zegt
steeds de indruk te hebben gehad
dat de Fransen alles in het werk
zouden stellen om het zoutver
drag door het parlement te krij
gen. Veelvuldig kwamen de Ne
derlandse en Franse ministers
van buitenlandse zaken (Van der
Klaauw en Poncet) bijeen
valzout diep in de Elzasser bo
dem terug te storten.
Het CDA-kamerlid P. A. M. Corne-
lissen zegt dat de jongste Franse
maatregel om het wetsontwerp in
te trekken tot gevolg heeft dat
„we even ver zijn als twaalf jaar
geleden. We zijn ineens gedwon
gen terug te gaan naar af Vol
gens Cornelissen is het een
schandelijke zaak dat de Franse
binnenlandse politiek bepalend
is voor een Europees beleid. „Ik
vrees dat andere landen nu ook
minder hard zullen lopen om de
vervuiling van de Rijn aan te
pakken. Ik denk hierbij aan de
strijd van de Westduitsers tegen
de chemische Rijnvervui
ling"
pogen de laatste obstakels weg te De WD vindt dat het Europees
nemen. De Nederlandse regering
beraadt zich over eventueel te
nemen stappen. Er wordt eerst
contact opgenomen met de ande
re Rijnoeverstaten, Zwitserland,
West-Duitsland en Luxemburg.
De Fransen hebben inmiddels
toegezegd de gestorte geldbedra
gen voor het opslaan van het af-
parlement nu in actie dient te
komen. De liberalen willen
voorts dat de Fransen een aan
zienlijke boete betalen voor het
niet nakomen van hun verplich
tingen. Een boycot tegen Frank
rijk wordt door de parlementa
riërs als niet reëel gezien. D'66-
woordvoerder Jan Terlouw
meent dat de Franse regering de
plicht heeft zo snel mogelijk met
een alternatief voorstel te komen
om het zoutgehalte van de Rijn te
reduceren. „Ik vreesde al dat het
wetsontwerp niet door het Fran
se parlement zou komen. Maar
het is onbehoorlijk dat de rege
ring nu helelemaal geen actie on
derneemt".
Inmiddels hebben de 82 waterlei
dingbedrijven in het stroomge
bied van de Rijn op een interna
tionale ministersconferentie
aangedrongen. De bedrijven, die
voor 20 miljoen mensen drinkwa
ter uit de Rijn bereiden, achten
een bijeenkomst van de verant
woordelijke ministers op zo kort
mogelijke termijn noodzakelijk
om te bespreken op welke wijze
de verontreiniging van het Rijn
water door zout kan worden ver
minderd. De waterleidingbedrij
ven noemen het terugtrekken
van het zoutverdrag door de
Franse regering een zware ne
derlaag in de internationale strijd
tegen de vervuiling van de
Rijn.
(Van c
redactie buitenland)
TEHERAN-WASHINGTON - Welingelichte en betrouw
bare diplomatieke bronnen in de Iraanse hoofdstad Tehe
ran zijn er zeker van dat minstens 30 Amerikaanse gijze
laars uit de bezette ambassade naar andere plaatsen in de
stad zijn overgebracht. De bezetters zouden daartoe zijn
overgegaan om een eventuele Amerikaanse bevrijdings
operatie onmogelijk te maken. In de ambassade zelf zou
den nog twintig Amerikanen worden vastgehouden. Zo
wel de Iraanse autoriteiten als de bezetters in de ambas
sade ontkennen deze berichten echter hardnekkig.
Gisteren zei een van de bezetters
tegen een Britse journalist die de
ambassade bezocht, dat de gijze
laars vastgebonden blijven en
verstoken van nieuws uit de bui
tenwereld. Dat is een maatregel
om de gijzelaars niet „psychisch
te martelen", meende hij, wijzend
op de dreigementen de gijzelaars
te doden wanneer de VS militair
ingrijpen of te berechten wegens
spionage wanneer de VS de sjah
niet uitleveren.
Volgens deze bezetter worden acht
gijzelaars verhoord door leden
van de islamitische geheime
dienst (die volgens ingewijden in
Teheran voor een groot deel be
staat uit leden van de SAVAK, de
gevreesde inlichtingendienst van
de sjah). Het verhoor zou zijn ge
baseerd op in de Amerikaanse
ambassade gevonden documen
ten, waaruit zou blijken dat de
ambassade een Cl A-basis was.
Onder de acht bevinden zich
Malcolm Kalp en William Daug-
herty, beiden 'officieel ambassa
desecretaris, maar volgens een
door zaakgelastigde Bruce Lain-
gen ondertekend stuk in werke
lijkheid Cl A-employees. De ver
horen zouden dienen ter voorbe
reiding op de aangekondigde
„spionageprocessen".
In Amerika zelf leidde de gijze
lingsaffaire tot een conflict tus
sen presidentskandidaat Edward
Kennedy en zijn tegenstrever
president Carter. Met op de ach
tergrond de dreiging dat de sjah
wel in de VS moet blijven omdat
geen land bereid is hem onder
dak te verschaffen, zei Kennedy
gisteren in een tv-interview dat
het sjah-regime een van de ge
welddadigste uit de wereldge
schiedenis was en dat de vroege
re Iraanse heerser zijn land mil
joenen dollars lichter heeft ge
maakt.
Kennedy's verklaring werd hem
niet in dank afgenomen door de
Amerikaanse regering. Carter
zelf wilde er niet op reageren,
maar het ministerie van buiten
landse zaken kwam met een gif
tige verklaring, waarin Kenne
dy's uitlatingen „ongelukkig" en
„bedreigend voor de delicate on
derhandelingen" werden ge
noemd
Veiligheidsraad
Gisteravond zette de Veiligheids
raad de beraadslagingen over de
affaire in Teheran voort.
De Iraanse ex-minister van bui
tenlandse zaken Abol Hassan
Bani-Sadr heeft scherpe kritiek
geuit op de beslissing van Cho-
meini de zittingen van de Veilig
heidsraad te boycotten. Volgens
Bani-Sadr had Iran goede kans
als overwinnaar uit dat debat te
voorschijn te komen. Zes niet-
permanente lëden van de raad
waren van plan Iran te steunen en
de minister had een lijvige aan
klacht opgesteld.
Anti-VS
De anti-Amerikaanse gevoelens in
de Arabische wereld uiten zich
steeds heviger^ Niet alleen uit Sa-
oedi-Arabië, maar ook uit. Soedan
worden rellen gemeld. De Ame
rikaanse ambassade in de Soeda-
nese hoofdstad Kartoem is giste
ren gesloten, nadat anonieme
meldingen over een groot
scheepse anti-Amerikaanse be
toging waren binnengeko-
Dit weekeinde werd de Ameri
kaanse ambassade in de Libische
hoofdstad Tripoli in brand gesto
ken. Op het ministerie van bui
tenlandse zaken in Washington
worden de relaties met Libië „in
heroverweging genomen", om
dat het Ghaddaffi-bewind wel
verontschuldigingen heeft aan
geboden. maar niet de verant
woordelijkheid voor de rellen op
zich heeft genomen en evenmin
schadevergoeding in het vooruit
zicht heeft gesteld.
In politieke kringen in Washington
wordt het niet uitgesloten geacht
dat Carter zal besluiten tot ver
breking van de diplomatieke be
trekkingen met Libië als Ghad-
dafi niet over de brug komt. Na de
troebelen in de Pakistaanse
hoofdstad Islamabad, waar de
VS-ambassade in een rokende
puinhoop veranderde, bood Pa
kistan schadevergoeding aan, ga
randeerde de veiligheid van de
Amerikaanse diplomaten en nam
de volledige verantwoordelijk
heid voor de gebeurtenissen op
zich.
Uit Beiroet komen meldingen van
grootscheepse anti-Amerikaanse
demonstraties in de olierijke
oostelijke provincies van Saoedi-
Arabië. Volgens een Libanees
(links) dagblad heeft de Saoedi-
sche regering 20.000 militairen
naar het gebied gestuurd. Wes
terse bronnen spreken van „spo
radisch voorkomend geweld" en
„enkele doden" die zouden zijn
gevallen tijdens demonstraties
van de met Chomeini's islamiti
sche stroming verwante sji'iti-
sche minderheid in deze Saoedi-
sche provincies.
Teheran bezet houden, besteden veel tijd i
(Van t
correspondent Rudolph Bakker)
PARIJS - Frankrijk heeft het internationale zoutverdrag in de
prullenmand gegooid, waardoor er voorlopig geen enkel uitzicht
is op het reduceren van het zoutgehalte van de Rijn. De giganti
sche zoutlozingen gaan dus gewoon door. Frankrijk is de hoofd
schuldige: de kalimijnen in de Elzas zgn voor de helft verant
woordelijk voor het hoge zoutgehalte van de Rijn. De Westlandse
tuinbouw ondervindt daarvan jaarlijks een schade van 30 miljoen
gulden. Via de rechter proberen de tuinders al lange tgd de scha
de op de kalimijnen te verhalen. Tot nu toe tevergeefs.
De enorme weerstand van de bevolking in de Elzas tegen het op
slaan van afvalzout in de bodem is er voor een belangrijk deel de
oorzaak van dat Frankrijk het internationaal zoutverdrag niet
invulde. Maar er was meer aan de hand in de Elzas. Er was een
algemene onvrede over tal van andere zaken, die dit door de
moderne industrie omgewoelde gebied er niet aantrekkelijker op
hadden gemaakt. Het enorme Rijn-Rhónekanaal was niet door
iedereen in dank afgenomen, de autoroute tussen Mulhouse en
Belfort stuitte op veel landelijke tegenstand En dan is niet de
geringste steen des aanstoots de nucleaire krachtcentrale van
Fessenheim, terwijl op Zwitsers en Westduits gebied niet ver
daar vandaan ook al de atoomkracht is of wordt losgelaten.
De grote boze wereld is dan ook over de Elzas losgebroken, zo
redeneerde men daar, en dan zou het zout er nog bijgekomen zijn.
Wie garandeerde dat die injecties van het afvalzout niet op een
gegeven ogenblik toch het grondwater en de vruchtbare grond
zouden aantasten. Voorlopig zou Frankrijk volgens het zoutver
drag 20 kilo zout per seconde onder de grond op moeten slaan. In
volgende etappes zou daar nog eens 40 kilo (dus in totaal 60 kilo)
bü komen.
De grootste strijder tegen het zoutverdrag. de 55-jarige. witharige
apothekr uit Wittenheim, Pierre Weissenhorn, afgevaardigde in
de Franse Assemblëe voor de gaullisten van Jacques Chirac,
heeft gezegd: „Het zijn de buitenlanders die ons tot zo iets willen
verplichten. Als dat doorgaat, geef ik geen cent meer voor Frank
rijk".
Hoewel Weissenhorn zelfbij de laatste algemene verkiezingen van
'78 een behoorlijke meerderheid in zijn kiesdistrict behaalde,
kwamen de gaullisten in de Elzas er in het algemeen niet zo goed
van af. Er is wel beweerd dat de gaullisten hun verzet tegen de
zoutirgecties als een trekpleister voor de kiezers hebben be
schouwd. Weissenhorn ontkent dit
De Franse dienst van de mijnen -een gezelschap uiterst uitgekook
te technici - had geen bezwaren tegen de zoutirgecties aangete
kend, maar Weissenhorn lapte dit advies aan zijn laars: „Ons
water is het mooiste van Europa", zo vertelde hg trots, „en de
400.000 inwoners van Mulhouse moeten ervan leven. Niemand
weet wat er op den duur door dat zout allemaal gebeurd zou
zijn".
Vlak voor de onverwachte ontknoping van het Rgnzoutdrama leek
er nog enige hoop te zijn dat het wetsontwerp het in het Franse
parlement zou halen. Het Franse werkgeversverbond zou zich tot
de socialisten hebben gewend met het verzoek hun oppositie
tegen de zoutinjectieplannen op te geven. En de communistische
vakbond CGT zou zich hebben uitgesproken voor het alternatief-
Weissenhorn, namelijk het terugbrengen van het zout in oude
mijngangen.
Weissenhorn had al verklaard dat hij in het parlement weliswaar
tegen zou stemmen, maar dat hij onmiddellijk daarop volgend
zou oproepen tot het gezamenlijk vinden van een voor iedereen
bevredigende oplossing. Dat zijn plan tot het terugbrengen van
het overtollige zout in de mijngangen door de dienst voor de
mijnen was afgedaan met de mededeling dat twee jaar nodig zou
zijn voor het ontwerpen van de machines en nog eens vijf voor
onderzoek, wuifde Weissenhorn als overdreven van de hand.
Het is van het begin af aan duidelijk pwewt dal de FlVIM tegen
standers van het plan niet te vermurwen zouden zgn, een om
standigheid die wellicht toch kan worden teruggebracht tot het
politieke aspect van de respectievelijke standpunten. In deze
samenhang diende ook een ongebruikelijke poging van een de
legatie uit het Nederlandse parlement, enige tgd geleden op niets
uit te lopen. De Nederlandse afgevaardigden hadden vertegen
woordigers van de Franse Assemblee een document voorgele
zen, dat achteraf gezien toch wel van wat naieve argumenten
uitging.
Zo sprak de woordvoerder van de delegatie bij die gelegenheid tot
de verbaasde Fransen: ik behoef u slechts te herinneren aan de
sfeer van het oude testament, waann het bevuilen van een buur
man als een van de zwaarste vergrijpen gold - juist omdat ook
daar en in die tgd daardoor de bestaansmogelgkheid van een
gemeenschap dodelijk werd bedreigd Dat is vandaag. 30 jaar na
de laatste oorlog, de toestand waann Nederland zich bevindt.
Ook de Nederlandse delegatie was zich er toen ten volle van bewust
dat het bevuilen van de stoep van de buurman in het huidige
internationale recht nog geen begrip is waarmee iets kan worden
aangevangen. Ze gooide het dan ook nog over een andere boeg
door van 'morele verplichtingen' te spreken die zouden zgn ont
staan door uitspraken na de eerste interparlementaire Rgnconfe-
rentie in Den Haag, zo'n twee jaar geleden. De Fransen hadden er
toen 'hun hartelijke instemming mee betuigd dat reeds nu aan de
uitvoering van het zoutverdrag begonnen zou worden, han
gende de ratificatieprocedure'. Het feit dat de Nederlanders (en
de Duitsers) hun bijdrage meteen hadden gestort had de Fransen
tot de slotsom gebracht 'dat de feitelgke uitvoering onverwgld
kon beginnen'. In deze zin hadden de Franse afgevaardigden zich
toen ook 'ten overstaan van de internationale pers' - aldus het
betoog van de Nederlanders in Parijs - uitglaten
Noch het oude testament noch morele verplichtingen zgn zaken
waar Franse politici erg zwaar aan tillen. Ze laten zich niet door
de eerste de beste argumentatie de regels van hun spel uit de
handen slaan: en tenslotte zgn de gaullisten tegen de giscardg-
nen. de socialisten tegen alletwee en de communisten tegen alles
zolang het niet om het aannemen van een wet tot toelating van
door de staat betaalde abortus gaat.
Zonder Patriottisch Front
LONDEN (AFP)-Groot-Britlannie
heeft gisteren een bilateraal ak
koord gesloten met de regering-
Muzorewa betreffende Zimbab
we-Rhodesie.
ADVERTENTIE
De persoonlijke
uitvaartpolis
van Ardanta is een heel
bijzondere uitvaartverzekenng
Bi) een sterfgeval vindt
geen uitkering van geld plaats,
maar wordt dé begrafenis
of krematie verzorgd
Een verzekenng dus zónder
financiële nasleep
Voor inlichtingen
Noord-Esmarkerrondweg 372.
7500 AH ENSCHEDE
Tel 053 - 31 21 89
Het Patriottisch Front, dat het ak
koord niet heeft ondertekend, is
door de regering in Londen opge
roepen zich er bij aan te sluiten.
Op een persconferentie in Lancas
ter House, waar de drie delegaties
al drie maanden onderhandelen
over de toekomst van Zimbabwe-
Rhodesie. verklaarde conferen
tievoorzitter Lord Carrington, de
Britse minister van buitenlandse
zaken, dat Londen het onafhan
kelijk worden van Zimbabwe-
Rhodesie wil bespoedigen door
er op korte termgn een Britse
gouverneur heen te sturen. Deze
krijgt volledige wetgevende en
uitvoerende bevoegdheden en
moet de voorbereidingen van de
(opnieuw) te houden verkiezin
gen coördineren. Over het punt
van de verkiezingen alsmede
over dat van een nieuwe grond
wet waren de regering in Salisbu
ry en het Patriottisch Front het al
eerder eens geworden. Waar de
zaak nog op vast zat was de kwes
tie van het staakt-het-vuren.
"Wg kunnen niet eeuwig wachten
op antwoord van het Patriottisch
Front", aldus Lord Carrington
die verklaarde niet wanhopig te
zgn, maar wel te snakken naar
een eind aan het lijden in Zim-
babwe-Rhodesië en de buurlan
den.
Het besluit om een gouverneur -
naar verluidt komt de 59-jarige
Lord Soames, de schoonzoon van
Winston Churchill die EG-com-
missans is geweest, het meest
voor benoeming in aanmerking -
naar Salisbury te zenden is ge
nomen tijdens een speciale bij
eenkomst van het Britse kabinet
De jongste ontwikkeling in de
kwestie-Zimbabwe-Rhodesie is
afgedwongen door de regering
van bisschop Muzorewa. Het be
wind in Salisbury - dat aan de
macht kwam na verkiezingen
waaraan het Patriottisch Front
niet meedeed en gehouden was
aan een grondwet die de blanken
tot in lengte van jaren gedeelte
lijke bevoegdheden garandeerde
- had concrete vooruitgang in het
overleg geeist op strafte van te
rugkeer naar Salisbury.
In Washington zgn president Car
ter en de senaatscommissie voor
buitenlandse zaken het gisteren
eens geworden over de opheffing
van de Amerikaanse sancties te
gen Zimbabwe-Rhodesie. en wel
zodra een Britse gouverneur in
Salisbury is gearriveerd. Met dit
akkoord stemden twee senatoren
in, die eerder hadden aangedron
gen op een onmiddellijke beëin
diging van de sancties tegen de
voormalige kolonie van Groot-
Brittannie
Ex premier lan Smith, die 14 jaar
zelfbenoemd regeringsleider was
van de Britse kolonie die hg in
1965 eenzgdig onafhankelijk
verklaarde van Londen, kwalifi
ceerde het Britse plan om spoe
dig een gouverneur naar Salisbu
ry te sturen, als "bangmakerg".
"Het Patriottisch Front heeft
steeds geïntimideerd, nu doet de
Britse regering het Ais het erop
Inmiddels treft men in Salisbury
voorbereidingen voor de ont
vangst van een gouverneur uit
Londen die namens de Britse re
gering toezicht moet houden op
de overgang naar een wettige on
afhankelijkheid Sommigen ho
pen dat het land volgende week al
weer onder Bnts gezag komt,
uaama via een wapenstilstand
een eind kan komen aan de guer
rilla-oorlog en het land zich op
kan maken voor verkiezingen
waaraan ditmaal ook de partgen
van Nkomoen Mugabe meedoen
