Iraanse luchtmacht paraat
Plan voor economische
ontwikkeling Z-Afrika
ARABISCHE TOP
BLIJFT TEGEN
CAMP DAVID'
Uitwijzing van Shaka uitgesteld
rm
Massa-ontslag onder
zwarte Zuidafrikaners
Antwoord op Amerikaanse vlootbewegingen
Carrington doet voorstel
voor staakt-het-vuren
Traangas in
Braziliaans
parlement
VAGINA 9
(Van onze correspondent Karl
Breyer)
JOHANNESBURG - Meer dan 250
van de machtigste en meest in
vloedrijke Zuidafrikaanse eco
nomen, zakenlieden en academi
ci kwamen gisteren in Johannes
burg bijeen om samen met de
volledige Zuidafrikaanse rege
ring overleg te plegen over een
revolutionair plan van minister
president Pieter Wilhelm Botha,
voor de economische ontwikke
ling van Zuidelijk-Afrika.
In een bijna een uur durende toe
spraak luisterden miljonairs als
Harry Oppenheimer, Anton Ru
pert en anderen naar Botha's
strategie tegen - wat hij noemde -
de marxistische bedreiging in
Afrika, die geen ruimte meer laat
voor individuele vrijheid en
daarmee ook niet voor economi
sche ontwikkeling voor iedereen.
De Zuidafrikaanse minister-pre
sident vroeg de invloedrijke za
kenlieden hem te helpen zijn plan
te ontwikkelen om aan iedereen
in Zuidelijk-Afrika werkelijke
vrijheid te bieden, aan allen ma
teriële welstand te geven en het
levenspeil van de gehele bevol
king in dit gebied te verho
gen.
Hij beloofde omgekeerd aan de in
dustrie de oprichting van een
„ontwikkelingsbank voor Zui
delijk-Afrika" volgens het voor
beeld van de Wereldbank; een
gelijke verdeling van alle ont
wikkelingsprojecten in dit ge
bied; investeringen in arbeids-in-
tensieve ontwikkelingsprojec
ten; vermindering van belasting
en een zo klein mogelijke inter
ventie van de staat in de vrije
markteconomie. Hij wil op de
eerste plaats een dynamischer
ontwikkeling in de thuislanden,
zodat deze gebieden eveneens
kunnen profiteren van „de enor
me vooruitgang in Zuid-Afri-
ka".
De historisch genoemde gebeurte
nis vond plaats achter gesloten
deuren en duurde feitelijk de ge
hele dag. Meer dan zestig journa-
Lsten en televisieteams uit En
geland, Frankrijk, de Bondsre
publiek en Zuid-Afrika woonden
achteraf een persconferentie van
minister-president Botha bij.
PORT ELIZABETH (AP) - Een Zuidafrikaans rubberbedrijf heeft
gisteren 625 zwarte werknemers ontslagen die een staking had
den georganiseerd om de erkenning van hun vakbond af te dwin
gen. Een dag eerder waren er op de fabriek van Ford Motor
Company 700 ontslagen gevallen onder de zwarte werknemers,
omdat zij het werk hadden neergelegd na indiening van een lijst
met grieven die zich voornamelijk concentreerden rond de ver
stoorde betrekkingen met hun blanke collega's.
De zwarte werknemers bij de Ford-fabriek hebben daarnaast voor
de tweede achtereenvolgende dag de kantine-voorzieningen ge
boycot. Zij eisen dat hun blanke collega's grievende opmerkin
gen over hen terugnemen.
De sociale onrust bij de rubberfabriek van de General Tyre and
Rubbercompany was aangewakkerd door het recente ontslag
van twee zwarte werknemers wier weder-in-dienstneming werd
geëist. De bedrijfsleiding heeft laten weten niet in onderhande
lingen te willen gaan voordat het werk wordt hervat.
Ford maakte bekend dat nieuwe sollicitaties van de ontslagen
werknemers in overweging zullen worden genomen.
(Van onze redactie buitenland)
TEHERAN/RIAD/WASHINGTON - De Iraanse
leider ajatollah Chomeini heeft gisteren in een
televisietoespraak gezegd dat hij de studenten
in de Amerikaanse ambassade niet in de hand
kan houden wanneer de VS militair zouden in
grijpen. In dat geval zullen de 49 Amerikaanse
gijzelaars worden gedood, aldus Chomeini.
De Saoedische koning Chaled heefl
zijn Marokkaanse collega Hassan
gisteren meegedeeld dat de be
zetting van de grote moskee in
Mekka is afgelopen. De lezing er
van is dat Saoedische militairen
dinsdagavond de nog overgeble
ven 30 gewapende (vermoedelijk
sjitische) moslims overvielen. Zij
hielden een groot aantal bede
vaartgangers in gijzeling. Eerder
op de dag hadden Saoedische
militairen al een aantal ongewa
pende bezetters overmeesterd en
gijzelaars bevrijd.
Kranten uit de golfstaten meldden
dat deze actie een zeer groot aan
tal slachtoffers eiste, de zieken
huizen in de stad zouden Overvol
zijn. De Saoedische prins Saoed
al Feisal zei echter dat er twee
doden vielen toen de gewapende
moslim dinsdag de wachters bij
de moskee overmeesterden. De
Saoedische minister van voor
lichting Jamani verklaarde gis
teravond nog dat zijn regering de
zaak "met wijsheid" zou aanpak
ken. Hij herinnerde eraan dat in
de historie van de islam vaker een
aanval op de grote moskee was
gedaan. Waarnemers leggen dit
echter uit als een poging tot baga
tellisering van de affaire om de
gematigde bondgenoten in de
Arabische wereld en de VS ge
rust te stellen.
Inmiddels heeft Iran gisteren
luchtmachtbases in het zuiden
van het land in opperste staat van
paraatheid gebracht als ant
woord op de Amerikaanse vloot
bewegingen in de Perzische Golf.
De Sowjet-Unie liet in bedekte
termen weten het niet eens te zijn
met het Amerikaanse militaire
vertoon. In het regeringsblad Iz-
vestia schreef commentator
Deze werkneemster in een Amerikaanse vlaggenfabriek is druk bezig
Iraanse vlaggen in te pakken. In Amerika bestaat op het ogenblik een grote
vraag naar Iraanse vlaggen, die bij demonstraties tegen het Iraanse be
wind in brand worden gestoken.
LONDEN/SALISBURY/LUSAKA (AP/Reuter) - De Britse minis
ter van buitenlandse zaken, lord Carrington, heeft gisteren voor
stellen gedaan voor een staakt-het-vuren in het conilict in Zim-
babwe-Rhodesië, waar de guerrillaleiders van het Patriottische
Front volgens de berichten niet al te enthousiast op hebben ge
reageerd.
Robert Mugabe, een van de twee leiders van het front, zei dat
Carrington geen directe besprekingen toestond tussen de guer
rilla-beweging en de regering van bisschop Abel Muzorewa.
'Hier gaan wij niet op in. Hij kan naar de hel lopen", zo viel
Mugabe uit.
Mugabe verklaarde dat de guerrillabeweging geen antwoord zal
geven op Can ingtons plan totdat een gezamenlijke bijeenkomst
wordt belegd in de nu al 11 weken durende Londense vredescon
ferentie.
Premier Abel Muzorewa van Zimbabwe-Rhodesië heeft gisteren
aangekondigd dat deze week 1.300 politieke gevangenen zullen
worden vrijgelaten.
Het is echter nog niet duidelijk of zich onder de vrijgelatenen ook
gevangenen zullen bevinden, die vastzitten krachtens de staat
van beleg. Volgens Amnesty International worden er in de Rho-
desische gevangenissen nog 8.000 a 15.000 van dergelijke gevan
genen vastgehouden.
Ongeveer 50 mensen uit een menigte van meer dan 2000 joelende
demonstranten zijn gisteren het terrein van het Britse Hoge
Commissariaat in de Zambiaanse hoofdstad Lusaka binnenge
drongen, waar zij "doodt de onderdrukkers" riepen en de Britse
vlag omlaag haalden.
Kondrashov dat "ernstige geva
ren Iran bedreigen", waarbij hij
refereerde aan de Amerikaanse
oorlogsschepen die op weg zijn
naar Iran. Het persbureau Tass
reageerde gisteravond kritisch
op een uitlating van de Israëli
sche defensieminister Weizman,
dat de VS Iran een ultimatum
moeten stellen en de gijzelaars
met geweld ontzetten wanneer
Teheran geen gehoor zou geven
aan de Amerikaanse eis tot vrijla
ting.
De Iraanse minister van buiten
landse zaken Bani-Sadr zei gis
teravond in Teheran dat "het
Iraanse volk zich tot de laatste
druppel zal verzetten wanneer de
VS tot militaire acties overgaat.
Ik hoop echter dat de wereld niet
zo gek is te aanvaarden dat een
grote mogendheid als de VS Iran
aanvalt om vijftig mensen te red
den".
Nog vijf vrijgelaten
Terwijl de dertien begin deze week
vrijgelaten gijzelaars (vijf vrou
wen en acht zwarte mannen) gis
teren in Maryland arriveerden,
lieten de bezetters in Teheran vijf
niet-Amerikaanse gijzelaars vrij.
De vijf zyn afkomstig uit Aziati
sche landen. Eén van hen, een
Pakistaanse kok, verkoos - al
thans volgens de bezetters - in de
ambassade te blijven om voor de
achterblijvers te koken. De fana-
tiek-religieuze studenten her
haalden gisteren hun dreige
ment, dat zij alle 49 Amerikaanse
gijzelaars zullen doden en de am
bassade opblazen, wanneer Ame
rika tot geweld overgaat. Bani-
Sadr verklaarde dat de gijzelaars
niet wegens spionage zullen
worden berecht, wanneer Ame
rika de sjah aan Iran uitlevert.
Gisteren kwam het in een aantal
overwegend islamitische landen
tot anti-Amerikaanse demon
straties. In de Turkse stad Izmir
kon de politie een bestorming
van het Amerikaanse consulaat
door een stenengooiende menig
te voorkomen. Demonstraties
waren er ook in de Indiase deel
staat Kashmir en Dacca, de
hoofdstad van Bangladesj.
Amerika heeft gisteren een deel
van zijn ambassadestaf in de Pa-
kistaande hoofdstad Islamabad
geëvacueerd. De Pakistaanse re
gering heeft zijn excuses aange
boden voor de bestorming van de
ambassade, woensdag. Het ge
bouw is praktisch met de grond
gelijk gemaakt; de achtergeble
ven Amerikaanse diplomaten
werken nu in een aantal noodge-
bouwtjes. Denemarken heeft zijn
diplomatiek personeel uit Tehe
ran teruggetrokken. Soortgelijke
maatregelen worden overwogen
door een aantal Westeuropese
landen, waaronder Nederland.
De KLM blijft nog wel op de
Iraanse hoofdstad vliegen, maar
de toestellen zullen vanwege de
gespannen situatie niet in Tehe
ran, maar in de Griekse hoofd
stad Athene een nachtstop ma
ken.
De dertien gijzelaars die werden vrijgelaten uit de bezette Amerikaanse
ambassade in Teheran arriveerden gisteren op de luchtmachtbasis An
drews in de Verenigde Staten.
Het Amerikaanse congreslid Geor
ge Hansen heeft gisteren tever
geefs geprobeerd contact met de
bezetters in de ambassade te krij
gen. Zij weigerden met hem te
spreken, ondanks zijn introduc
tie "ik kom namens het Ameri
kaanse volk, niet namens de re
gering". Hansen sprak wel in
formeel met Bani-Sadr. Naafloop
wilde hij weinig kwijt, maar ont
kende wel een door de PLO in
Tunis verspreide verklaring, dat
Iran de gijzelaars zal vrijlaten,
wanneer Washington de sjah uit
Amerika zet. De Iraanse autori
teiten hebben me verteld dat
hiervan geen sprake is, aldus
Hansen.
De Republikeinse senator Richard
Schweiker verklaarde dat vol
gens zijn informatie de sjah Ame
rika op korte termijn zal verlaten,
na behandeld te zijn vandaag
V)
TUNIS - De tiende Arabische top
conferentie in Tunis is gister
avond beëindigd. De gebeurte
nissen in Mekka hebben het
overleg van de 21 Arabische
staatshoofden en regeringslei
ders niet kunnen verstoren. Het
politieke resultaat van de top is
moeilijk te meten: de aangeno
men resoluties zijn geheim. Uit
de slotverklaring valt evenwel op
te maken dat de Arabieren heb
ben gekozen voor consolidatie
van hun positie en voor handha
ving van de status-quo in Zuid-
Libanón.
In het slotcommuniqué bevestig
den de Arabieren niet alleen de
besluiten van de vorige Arabi
sche top, die van Bagdad, maar in
Tunis is een „geheel nieuwe stra
tegie" geformuleerd, die gericht
is op „het versterken van de Ara
bische positie op politiek, eco
nomisch en sociaal terrein in het
kader van het Arabisch-Israëli-
sche conflict".
In de wandelgangen van de confe
rentie werd dit vertaald in termen
van een veroordeling van de
Amerikaanse Midden-Oosten-
politiek, een voortzetting van de
enigszins in het slop geraakte Eu
ro-Arabische dialoog, vervolgens
meer economische steun aan en
politieke samenwerking met
Afrika, en een nieuwe toevlucht
tot de Verenigde Naties om daar
de Palestijnse zaak verder te be
pleiten. Bovendien willen de
Arabieren hun informatie op in
ternationaal niveau die tot nu toe
altijd gebrekkig is geweest en het
altijd heeft moeten afleggen te
gen de perfect werkende pro-Is
raëlische pressiegroepen in het
Westen gaan verbeteren.
Dit alles betekent dat de Arabiefen
met hernieuwde kracht de Egyp-
tisch-Israëlisch-Amerikaanse
Midden-Oosten vredesformule,
de zgn. Camp-David-akkoorden,
te lijf willen gaan. Men blijft zich
dus verzetten tegen, wat in Tunis
wordt genoemd, de eenzijdig
Egyptisch-Israëlische vrede, en
vooral tegen de voorgestelde be
perkte „autonomie" voor de Pa-
lestijnen op de door Israël bezette
westelijke Jordaanoever en Ga-
zastrook.
In Tunis is de geïsoleerde positie
van de Egyptische president Sa-
dat in de Arabische wereld verder
onderstreept de aanwezigheid
dit keer van de Soedanese presi
dent Numeiri en het Somalische
staatshoofd Barre die het afgelo
penjaar de posilie van Sadat min
of meer hebben verdedigd, werd
in Tunis als teken van 'totale'
ADVERTENTIE
voor een galsteenaandoening.
Eerder was bekendgemaakt dat
de voormalige Iraanse heerser
aan kanker leed, maar volgens
Schweiker hoeft de medische
behandeling na vandaag niet
meer in de VS te worden voortge
zet. Mexico en Egypte hebben
zich bereid verklaard de sjah asiel
te verlenen.
Volgens de Amerikaanse tv-pre-
sentatrice Barbara Walters heeft
ex-keizerin Farah Dibah verteld
dat de sjah diep bedroefd is over
de crisis die zijn verblijf'in de VS
heeft aangericht. Hij zou sinds
zijn verblijf in de VS nog geen
contact met Carter hebben gehad
en daar nu naar uitzien. Zonder
Amerikaanse medische hulp gaat
mijn man dood, aldus Farah Di
bah tegen Walters. Hij is nu in
staat televisie te kijken en zo nu
en dan een bezoeker ontvangen.
Nog verkrijgbaar:
LEIDEN
binnen en buiten
de stadswesten
van Dr. Ir. H. A. van OERLE
De geschiedenis van de stede-
bouwkundige ontwikkeling tot aan
het einde van de gouden eeuw
Het werk bestaat uit 2 delen:
Beschrijving: 488 bladz. tekst, met
49 afbeeldingen.
Atlas: 62 uitvouwbare kaarten.
Prijs 360,-
Er komt geen herdruk. Het boek is
uniek. Het krijgt t.z.t. ongetwijfeld
antiquarische waarde.
Een uitgave van E. J. Brill, Leiden
Verkrijgbaar bij alle boekhandelaren
BOEKHANDEL DE KLER
JERUZALEM (GPD/U PI) - Het Is
raëlische hooggerechtshof heeft
nog geen uitspraak gedaan inza
ke de verbanning van de burge
meester van Nabloes Basam
Shaka. Volgens het hoogge
rechtshof moet Shaka eerst in be
roep gaan tegen de uitwijzing bij
een militair adviescollege. Pas
daarna zal zonodig het hoogge
rechtshof de zaak-Shaka op
nieuw in behandeling nemen.
De burgemeester van Nabloes, die
in de rechtszaal aanwezig was,
kreeg een stormachtig welkom
van de publieke tribune, die on
der meer was gevuld met enige
collega-burgemeesters en zijn
familieleden. Buiten het ge
rechtsgebouw werd gedemon
streerd door linkse en Arabische
groeperingen, onder meer een
delegatie uit Nabloes, voor de
vrijlating van Shaka.
Shaka moet in de gevangenis blij
ven, want een verzoek om hem in
vrijheid te stellen werd afgewe
zen. Er waren in en buiten de
rechtszaal buitengewoon strenge
veiligheidsmaatregelen geno
men. Honderden politieagenten
bewaakten het gerechtsgebouw.
Shaka is nu al zes dagen in honger
staking. Hij drinkt alleen water
maar ziet er redelijk goed uit. Zijn
collega-burgemeesters hebben
een beroep op hem gedaan de
hongerstaking te beëindigen,
maar Shaka heeft daar niet op
geantwoord.
Uit solidariteit met burgemeester
Shaka was er gisteren een alge
mene staking op de Jordaan-wes-
toeveren in Arabisch-Jcruzalem.
Burgemeester Kauwasme van
Hebron zei dat er slechts een dag
zou worden gestaakt en dat van
daag de toestand weer normaal
zou zijn. Desondanks hebben de
Israëli's strenge veiligheidsmaat
regelen genomen in verband met
de gebeden die vandaag in de
moskee worden gehouden. Het
thema van de week is Basam
Shaka.
Het is al eerder voorgekomen dat
politieke activiteiten tijdens het
middaggebed op vrijdag in de
moskee begonnen. Tc >t nu toe zijn
de protesten tegen de verbanning
van Shaka opvallend gediscipli
neerd geweest. Het is niet of
nauwelijks tot geweldplegingen
gekomen, behoudens enkele ste
nen die naar Israëlische auto's
werden gegooid.
Premier Menaehem Begin heeft
een politieke verklaring betref
fende de nederzettingen in het
bezette deel van Jordanië opge
steld, die hij zondag aan het kabi
net wil voorleggen. Volgens de
Israëlische radio die dit gisteren
bekendmaakte, zou de verklaring
bedoeld zijn om de stichting van
nieuwe dorpen te vergemakke
lijken.
Met zijn minister van justit ie, Jitzak
Zamir, besprak Begin de juridi
sche aspecten van de zaak. Naar
de Israëlische radio meldde, zou
in de verklaring worden gesteld
dat het betrokken gebied - dat Is
rael Judea en Samaria noemt
niet bezet is. Minister Zamir ver
zekerde echter dat de verklaring
niet voorziet in een wijziging van
de juridische status van West-
Jordanië.
Arabische solidariteit tegen Sa-
dat gezien.
Het voorstel van de Iraakse presi
dent Saddam Houssein om het
Arabisch economisch potentieel
in dienst te stellen van de politie
ke strijd tegen Israël, werd wel
iswaar in Tunis hartelijk begroet,
maar waarnemers ter conferentie
achtten het vrijwel uitgesloten
dat de Arabieren op dit moment
er zelfs maar over denken het
oliewapen tegen het Westen in
stelling te brengen om concessies
van Israël af te dwingen of de
Palestijnse rechten verder er
kend te krijgen.
Met de kwestie Zuid-Libanon heeft
de top in Tunis duidelijk moeite
gehad. De Libanese delegatie
onder leiding van president Sar-
kis had onomwonden om de
ontmanteling van de Palestijnse
guerrillabases in Zuid-Libanon
gevraagd, omdat deze alleen
maar een voorwendsel vormen
voor Israëlische bombardemen
ten waar Libanon politiek en ma
terieel aan kapot gaat. De Pale-
stijnen weigerden evenwel zich
uit Zuid-Libanon terug te trek
ken voordat vast staat dat de PLO
op politiek-internationaal terrein
een blijvende positie heeft ver-
In Tunis is nu een 'compromis' op
gelegd, waarmee president Sar-
kis zichtbaar ontevreden was, en
plo-chef Jasser Arafat zeer inge
nomen: het Tunis-slotcommuni-
que spreekt van „ondersteuning
van het Libanese staatsgezag op
een wijze die de voortzetting van
het Palestijnse verzet tegen de
zionistische vijand garandeert".
Wel heeft de PLO in Tunis moe
ten beloven alle guerrilla-acties
tegen Israël vanaf Libanese bo
dem stop te zetten. De Palestijnse
aanwezigheid in Zuid-Libanon
blyft in principe gehand
haafd.
Ondanks de 2 miljard dollar die de
Arabieren in Tunis aan Sarkis
hebben geschonken voor weder
opbouw van Zuid-Libanon. blijft
de Zuidlibanese kwestie politiek
onopgelost. Israël en haar chris
ten-rechtse Libanese bondgeno
ten zullen de besluiten van Tunis
niet verwelkomen - z\j eisen dat
de Palestijnen en niet te vergeten
de Syrische vredesmacht Liba
non verlaten - en zij zullen naar
verwacht wordt de militaire strijd
tegen de Palestijnen voortzet
ten.
BRASILIA (AP) - Tijdens een ma
rathon-zitting van de beide ka
mers van het Braziliaanse parle
ment, die leidde tot een reorgani
satie van het 15 jaar oude partij
systeem. hebben onbekende toe
schouwers vanaf de tribune met
traangasgranaten gegooid.
Volgens de berichten zijn er geen
gewonden gevallen, maar de se
natoren en afgevaardigden heb
ben zich met zakdoeken voor hun
neus uit de voeten moeten ma
ken.
Getuigen zeiden dat veiligheids
beambten verscheidene toe
schouwers hebben overmeesterd
en van de openbare tribune ge
leid, waar honderden leden van
de elkaar bestrijdende partijen
tijdens het 12 uur durende debat
onophoudelijk hadden zitten jui
chen en zwaaien met spandoe
ken.
De leden van de regerende natio
nale hervormingspartij (Arena)
en de oppositionele Braziliaanse
democratische beweging voer
den een emotioneel debat, maar
aan het eind werd het plan van
president Joao Figueiredo om
het twee-partijensysteem te ver
vangen en meer partijen toe te la
ten toch goedgekeurd. Het par
lement is er nog niet uit hoeveel
en welke partijen tot het parle
ment moffin loetreden.
De oppositiepartij, die een samen
bundeling is van onder meer ge
matigde en socialistische politici,
beweert dat het nieuwe plan om
de partijen op te splitsen, een po
ging van de regering is om twee
dracht te zaaien onder de tegen-
ADVERTENTIE
Déze
wasmachine
voor déze
prijs
