Nieuwe zwarte film' in Amerika
eindelijk
in opkomst
PGE
Een jonge
Woody Allen
Ik
Paul de Lussanet verfilmt
Reve's „Taal der Liefde
r jr af
w AF Ar
F A\F AF
A
VRIJDAG 23 NOVEMBER 1979
FILM
PAGINA 13
"Woelrat" (Hans Dagelet wordt omarmd door "Wolfbroer" (Hugo Met
sers). Woelrat en Wolfbroer zijn de twee belangrijkste personages in de
e film van De Lussanet.
AMSTERDAM (GPD) - Schilder
Paul De Lussanet is zaterdag be
gonnen met de verfilming van de
„Taal der Liefde" van Gerard Re-
ve. De film zal de komende
maand worden opgenomen in
Amsterdam, Edam, Bentveld en
Winterswijk. Het is een zoge
naamde low budget filrn. De pro-
duktiekosten wonien geschat op
800.000 gulden^ De première
wordt verwacht rond Hemel-
vaartdag van het volgend
jaar.
Paul de Lussanet heeft voor de
hoofdrollen niet gezocht naar ui
terlijke gelijkenis. Hij zegt „Ik
heb wel een soort Reve voor ogen
en ik vind dat Hugo Metsers
daarop lijkt". Naast Metsers als
Wolfbroer (Reve) worden de
vrienden Woelrat en Tijger ge
speeld door Hans Dagelet en Bill
van Dijk. Deze rolverdeling heeft
tot gevolg dat Hugo Metsers wat
ouder zal moeten worden gesch
minkt en de vriendjes in de film
niet helemaal de prille knapen
zijn zoals zij in de liefdestrilogie
van G erard Reve voorkomen.
Volgen De Lussanet en producent
Matthijs van Heijningen is dat
geen bezwaar. Gerard Reve heeft
bij nader inzien besloten om niet
de rol van de SS'er Wolfgans Se
nior te spelen. Waarschijnlijk
verschijnt hij toch even in beeld
als priester. Wolfgang Senior
wordt nu vertolkt door Gerard
Cox als gastspeler. In de tragi
komische film zal de 62-jarige Al-
bert Mol de „oude Albert S."
spelen, overigens zonder fratsen
en grollen. De Lussanet verklaart
dat hij niets lolligs met Albert
Mol van plan is.
De „Taal der Liefde" is weliswaar
bijna geheel aan heren gewijd,
maar in bijrollen verschijnen
toch nog even in beeld Pleuni
Touw, Marina de Graaf en de
Zangeres zonder Naam.
De medewerkers aan de "Taal der Liefde". V.l.n.r.: Bill van Dijkt Tiger I,
Albert Mol. Hans Dagelet (Woelrat), regisseur Paul de Lussanet, Hugo
Metsers (Wolfbroer), Jan Hopman en Hans Cornelissen.
'lik 'Hllli,,
Take the money and run;
regie: Woody Allen;
hoofdrollen: Woody Allen
en Jane Margolin; theater:
Studio; alle leeftijden.
iiimiiiiiiuiiniiiiiiiiiiuuiiul
Tien jaar geleden debuteerde
Woody Allen als acteur én regis
seur met de film Take the money
and run. Aan de vooravond van
de première van Manhattan, is
die eersteling weer in roulatie ge
bracht. De film werd een paar jaar
geleden al door de tv vertoond,
maar is als levend bewijs van de
eerste, wat wankele schreden van
een briljant komiek en regisseur
op het acteer- en regie-pad toch
nog altijd zeer de moeite waard.
Vooral met de „1V.
Allen vier jaar geleden met An
nie Hall maakte, in het achter
hoofd. Zijn tot dan louter komi
sche films kregen een serieuze
ondertoon en een min of meer
autobiografisch karakter. Take
the money and run dateert dus
van die eerste periode.
Allen baseerde zijn grappen
destijds op persiflages van be
kende tv- en filmgenres. In Ta
ke the money and run is dat de
documentaire. Allen speelt zelf
de gangster Virgil Starkwell,
wiens leven wordt gerecon
strueerd. Gepraat wordt met
zijn ouders (die om herkenning
te voorkomen feestneuzen
hebben opgezet), met de gevan
genispsychiater en met zijn
echtgenote (een rol van de
wonderschone Jane Margolin).
Er is van alles op Take the mo
ney and run aan te merken. Zo
als het debuut betaamt kent het
verhaal een aantal merkwaar
dige wendingen en zakt het,
met name aan het einde, erg in.
Maar de momenten dat Aliens
gevoel voor absurditeit en zijn
verbaal vermogen ten volle tot
uitdrukking komen, worden ir
ritaties daarover weggeveegd.
De scène bijvoorbeeld, waarin
Virgil zijn eerste bankoverval
pleegt, is ijzersterk. Op een
briefje heeft hij zijn eisen ge
schreven, maar de bankbe
diende kan de boodschap niet
lezen en, terwijl Virgil tekst en
uitleg geeft, wordt het voltallige
personeel er bij geroepen. Niet
om in te grijpen, maar om te
helpen bij het ontcijferen van
de boodschap.
Zo kent Take the money and
run nog een paar van dat soort,
sterk aan Monty Python ver
wante fragmenten, waardoor de
stijlfoutjes Allen kunnen wor
den vergeven.
BART JUNGMAN
„Het belangrijkste wat ik en andere zwarte film
makers de komende jaren zouden willen zien te
verwezenlijken is het overzetten van de eigen
zwarte volkscultuur en vooral haar verhaalstij-
len naar film. We zeggen: wat zijn precies onze
volkstradities, wat zijn de literaire tradities in de
zwarte volkscultuur. Die willen we gebruiken
als de basis van onze films.
Dat betekent ten eerste dat we iets
geheel nieuws doen omdat het de
eerste keer is dat het idioom van
onze volkscultuur en het idioom
van filmmaken bij elkaar ge
bracht worden, en ten tweede be
tekent het dat we er een groot,
eigen publiek mee kunnen berei
ken omdat de mensen zich kun
nen identificeren met wat ze zien.
We beschouwen ons clan ook niet
echt als „auteur-filmers", ook al
hebben wé zelf het script ge
schreven en zo, maar we halen
Ongenuanceerde
Hells Angels-film
'de wraak van de Hells
Angels'; regie: Thomas
Dyke: hoofdrollen; mo-
torcycleclub Detroit,
Eurocinema 4, Alphen,
18 iaar.
iiiiiiiiiiiiimiiiiiiiimiiMiuiil
"De wraak van de Heli's Angels",
een titel die eigenlijk al heel aar
dig aangeeft wat voor soort beel
den we in deze film kunnen ver
wachten. Erg genuanceerd en
fijntjes gaat het er in elk geval dus
niet aan toe in dit door Thomas
Dyke geregisseerde produkt.
Dyke heeft getracht met een mini
mum aan middelen, en een
maximum aan geweld en kitsch,
een spectaculaire, en dus com
merciële film te maken. Hij is
daar, blijkens de reacties, maar
zeer ten dele in geslaagd. Want
hoe de voor deze gelegenheid op
getrommelde motorclub 'Detroit,
ook zijn best doet, en hoe er ook
wordt gesmeten met liters
nepbloed (ketchup dus), overi
gens aangewend om de diverse
schietpartijen 'echt' te doen lij
ken, het resultaat is niet meer dan
een nauwelijks geloofwaardig
verhaal over de strijd tussen
Hells Angels en het plaatselijk
gezag. En dat alles onder begelei
ding van muziek van Michael
Nesmith, eens deel uitmakend
van het onschuldige maar zeer
succesvolle beatgroepje de Mon-
kees. De tijden veranderen.
DICK QUINT
onze onderwerpen en stijl uit ons
eigen volksverleden: we zijn ver-
halen-vertëllers uit de grote tradi
tie van de zwart-Amerikaanse
volkscultuur".
Aan het woord is Warrington Hud-
lin, een jonge zwart-Amerikaanse
filmmaker, die in de recentelijk
ontstane beweging voor een
„new black cinema" een voor
aanstaande plaats inneemt. Een
beweging die zich in de eerste
plaats richt op het zwarte
publiek, maar die ook voor de
ontwikkeling van film in het al
gemeen grote beloften inhoudt.
Op het onlangs in New York ge
houden „Festival voor de onaf
hankelijke Amerikaanse film"
waren een aantal films uit deze
nieuwe school te zien.
De rol van de neger in de Ameri
kaanse filmindustrie is altijd be
perkt geweest. Verder dan een
stereotype uit te mogen beelden
kwam het eigenlijk zelden. Daar
bij komt dat Hollywood geen
brood zag in het zwarte publiek
en zich daarom ook nooit heett
toegelegd op het produceren van
films speciaal voor die markt.
De eerste die bewees dat er een
markt was voor een echt „zwarte"
film was Meivin Van Peebles, die
na zijn terugkeer uit Europese
ballingschap in 1970 „Sweet
Sweetbackes" regisseerde, pro
duceerde, schreef en monteerde.
Deze eerste film die volledig ge
baseerd was op een zwart artis
tiek bewustzijn en waarin Van
Peebles ook de hoofdrol nog voor
zijn rekening nam, gaat over de
vlucht naar Mexico van een sex-
show artist, die een blanke poli
tieman vermoord heeft om een
"broeder" te helpen.
„Meivin wilde een puur zwarte film
maken, en gelijktijdig bewijzen
dat zo'n film geen geld hoefde te
verliezen. Hij leverde 10 miljoen
dollar op, en dat vrijwel uitslui
tend in bioscopen die door ne-
gerpubliek bezocht worden.
Voor het bewustzijn van zwarte
filmmakers was hij van ontzet
tend groot belang", zegt Hudlin.
„Daarna hadden we het gevoel:
dat moeten we doorzetten. Het
kan!".
Ook Hollywood begreep in die tijd
de mogelijkheden en een serie
zogenaamd zwarte films zag het
levenslicht. De neger kwam er als
superheld het doek op, seksueel
niet te overtreffen en in het ge
vecht tegen iedereen opgewas-
Warrington Hudlin
sen. Alleen, meestal waren de
mensen achter de schermen
blank: schrijvers, regisseurs en
producenten.
Onafhankelijk van Hollywood ging
tegelijkertijd het zoeken naar een
echt zwarte film door, culmine
rend in een aantal films die voor
de ontwikkeling van die eigen
stijl veel beloven.
Twee richtingen zijn te onder
scheiden: de protest-cinema, die
in de eerste plaats uitgaat van de
politieke achtergronden en de
politieke strijd die de negerbe
volking te voeren heeft, die tot ac
tie wil aanzetten en de politieke
bewustwording als hoofddoel
heeft. Daarnaast de cinema van
het „blues-realisme", zoals War
rington Hudlin hem noemt.
„De blues is niet alleen een muzi
kale stijl en stroming. Het is een
integraal deel van de levenshou
ding van de Amerikaanse neger
bevolking en daardoor terug te
vinden in alle cultuuruitingen,
vooral ook in het vertellen van
verhalen."
„Het gekke van onze cultuur is",
zegt Hudlin, „dat hoewel we de
zelfde afschuwelijke sociale om
standigheden meemaken als zo
veel mensen in deze wereld, wij
zwart-Amerikanen erom kunnen
lachen. De reactie is niet walging,
niet wanhoop, zoals je bijvoor
beeld bij Sartre aantreft, maar
een bepaald soort humor".
Het is duidelijk dat Hudlin en me
defilmers als Robert Gardner en
Ronald Gray, die van de zomer
het geld bijeen brachten om met
een filmbus de zwarte films naar
de mensen in de straat te brengen
en daarmee een groot enthou
siasme teweeg brachten, op weg
zijn naar een belangrijke plaats in
de zwart-Amerikaanse cultuur en
daarnaast ook voor de ontwikke
ling van de inhoudelijke struc
tuur van het medium film baan
brekend werk verrichten.
Protest cinema, de andere stro
ming, heeft een belangrijk verte
genwoordiger gevonden in de
van oorsprong Ethiopische fil
mer Haile Gerima, die veel opzien
baarde met zijn film Bush Mama.
De film gaat over het leven van
Dorothy, een zwarte moeder in
het getto van Los Angeles, wier
man in de gevangenis zit, die van
de steun moet leven en die lang
zamerhand van een passieve, on
derdrukte vrouw verandert in
een bewust levend revolutionair
Wat opvalt aan de film, en dat geldt
eigenlijk voor de meeste zwarte
films is de totale afwezigheid van
Hollywood-invloeden en het
zoeken en vinden van een totaal
eigen stijl. Zowel de soundtrack.
waarin reële geluiden en gelui
den uit de fantasie van Dorothy
elkaar voortdurend afwisselen,
versterken en door elkaar heen
lopen, als het beeldmateriaal,
waarin min of meer hetzelfde ge
beurt. zijn van een vitaliteit en
overtuigingskracht die we nog
maar zelden in Amerikaanse
speelfilms hebben meege
maakt.
Gerima is een politiek filmer die
meer belang stelt in een klein
publiek waarmee hij kan discus
siëren over de achterliggende
problematiek, dan in (hjerken-
ning bij de massa van de zwarte
bevolking. Dat is ook een verschil
met de groep rond Hudlin die
zegt: „Als ik tijdens een verto
ning van Streetcorner Stories
iemand hoor roepen: dat is net
mijn oom. precies mijn oom!, dan
doet me dat goed. Ik wil de her
kenning van de situatie, van de
figuren en van de achtergronden
van mijn films by mijn
publiek".
Maar beide richtingen verdienen de
aandacht van elke filmliefhebber
die niet zonder meer het „l'art
pour l'art"-piincipc aanhangt,
maar die in film juist de maat
schappelijke en culturele achter
gronden probeert terug te vinden
van waaruit de film gemaakt is,
en daar iets van wil leren.
Het is niet voo- iedereen weggelegd
om een goede regie te voeren en
tegelijkertijd een perfecte hoofd
rol te vertolken. Ook Dom Delui-
se, een acteur uit de Mei Brooks-
stal, slaagt daar met "Hot Stuff',
dat voor Nederland in het
spreekwoord "gestolen goed ge
dijt niet" werd omgezet, niet in.
Maar afgezien van wat foutjes in re
gie en spelprestaties, is "Gestolen
goed een vrolijk kabbelende
film, die op zijn minst een glim
lach verdient.
Een team politie-agenten dreigt uit
de gratie bij de chefs te geraken,
omdat er te weinig misdadigers
worden gepakt. Om dit euvel te
verhelpen begeven zij zichzelf op
het pad van de misdaad. Ze ne-
Valstrik voor
kruimeldieven
''lil,. MH||||h
"Gestolen goed gedijt
niet"; regie: Dom Dclui-
se; hoofdrollen: Dom De-
luise, Jerry Reed, Su
zanne Pleshette; Luxor,
Leiden: alle leeftijden.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUII
men het zaakje over van een gear
resteerde heler en met behulp
van videoapparatuur leggen zij
de bonte rij van kruimeldieven
vast.
Een groot feest moet een besluit
vormen voor de laatste dag in
vrijheid van het inbrekersgilde.
Maar de Mafia dreigt roet in het
eten te gooien. Een gigantische
gooi- en smijtscène volgt, waarin
het goede en het minder goede
het échte kwaad overwint.
Het 'gepakte' inbrekersvolk neemt
het de politiemacht niet eens
kwalijk dat het een val heeft op
gezet. En zo kunnen beide partij
en terugzien op een zeer boeien
de, maar vooral vrolijke periode.
ANNEMIEK RUYGROK
Eén van de meest onderschatte
mensen uit de Amerikaanse
filmwereld is John Cassave
tes. Niet eens zozeer als acteur
als wel als regisseur. Het eer
ste is voor hem eigenlijk al
leen maar een bron van in
komsten om kwalitatief uit
stekende, maar commercieel
weinig aantrekkelijke films te
maken.
A woman under the influence,
waarin zijn vrouw Gena
Rowlands schitterde, was
daar een treffend voorbeeld
van. Duitsland 1 vertoond
zondag zijn laatste werkstuk,
Opening night met Gena
Rowlands weer in een hoofd
rol.
Ze is daarin een gevierd toneel
speelster, die een jeugdige fan
voor haar ogen ziet veronge
lukken en daarvan volledig in
de war raakt.
Verder niet zo erg veel bijzon
dere deze week. De Neder
landse tv heeft maar twee
speelfilms op het programma
staan en die worden dan ook
nog praktisch tegelijkertijd
uitgezonden. Dat is woens
dagavond met op Nederland 1
een film van de Pool Krysztof
Zanussi en op de andere kant
Bite the Bullet, een western
uit 1973 van Richard Brooks.
De acteurs Gene Hackman en
James Coburn doen daarin
mee aan een lange-afstands-
race te paard, die destijds in
het wilde westen geregeld
werden georganiseerd. Het
programma:
ZATERDAG - De schoolfrik;
14.45 uur; Dtsl. 1 (regie: Axel
von Ambesser met Heinz
Rühmann). Woman of te
year, 20.15 uur; Dtsl. 2 (regie:
George Stevens met Spencer
Tracy en Katherine Hep
burn). Nightfall; 23.25 uur;
Dtsl. 1 (regie: Jacques Tour-
neur met Anne Bancroft).
ZONDAG - The Circus; 15.30
uur; Dtsl. 2 (van en met Char
lie Chaplin). Opening night;
21.05 uur; Dtsl. 1.
MAANDAG - The black pirate;
21.15 uur; Dtsl. 3 (regie: Al-
bert Parker met Douglas
Fairbanks). The lady eve;
23.00 uur; Dtsl. 1 (regie: Pres
ton Sturges met Barbara
Stanwyck).
DINSDAG - The scarlet hour;
19.30 uur; Dtsl. 2 (regie Mi
chael Curtiz met Carol Oh-
mart). OnvolI ui uk \.».r pianola;
20.40 uur; Bel. 2 (regie: Nikita
Mikhaljow)
WOENSDAG Tussenbalans;
20.00 uur; Ned. 1. Bite the
bullet; 20.32 uur; Ned. 2 The
last American hero; 22.05
uur; Dtsl. 3 (regie: Lamont
Johnson met Jeff Bridges).
DONDERDAG - The criminal
code; 20.15 uur; Dtsl. 3 (regie
Howard Hawks met Boris
Karloff).
VRIJDAG The sunshine
boys; 20.15 uur; Bel. 1 (regie
Herbert Ross met Walter Mat-
thau). Between the lines;
20.15 uur; Dtsl. 1 (regie: Joan
Mickim Silver met John
Heard). Le cercle rouge; 23.05
uur, Dtsl. 2 (regie Jean Pierre
Melville met Jean Paul Bel-
mondo.
Blijvers
"Gejaagd door de wind" - Klassiek
Drama, Camera, Leiden, Euro 1, Al
phen.
"Hair" - Beroemde nv s'^al ver
filmd. Lido 1. Leiden.
"Alien" - Monster in de ruimte. Lido
2. Leiden, Euro 2. Alphen.
"Die Ehe der Maria Braun" -
Boeiend relaas over wederopbouw
van Duitsland. Lido 3, Leiden
"Kort Amerikaans" - Controvi
siele verfilming van Wolkers. Tria
non. Leiden.
"I never promised you a rosegar-
den" - Verhuist van Leidei
io 3, Alphen.
Rex.
Nachtfilms
"Cousin cousine" - Camera. Leiden.
"Gulzige liefde" - Rex. Leiden.
"Met de vlam in de pijp" - Euro 1 en
2, AJphen.
"Bilitis" - Euro 3, Alphen.
"Pornografie ehez Madame Clau
de" Euro 4 Alphen.
Kindermatinee
"Kuifje en het geheim van het Gul
den Vlies" - Camera. Leiden.
"Woody Woodpecker" - Lido 3, Lei
den.
"Kiss in attack of the phantoms" -
Studio. Leiden.
"Bungs Bunny zet de boel op stel
ten" - Euro 3. Alphen.
Den Haag
"The Wanderers"-Apollo 1 (460340),
(463500). al.
"Kort Amerikaans" - Byou (461137,
16 jr.
"Pastorale 1943" - Calypso (463502),
al.
"Die Ehe der Maria Braun" - Camera
(467200) 16 jr.
"Escape from Alcatraz" - Cineac 1
(630637), 16 jr.
"Thelady vanishes"-Cineac 2.16jr.
"De duivel hale je" - Corso 1467200),
al.
L'Animal" - Du Midi (855770), al.
"Hair" - Euro (667066). al.
"Hair" - Metropole 1 (456756), al.
"La Luna" - Metropole 2. 16 jr.
"Gnjpstra De Gier" - Metropole 3.
12 jr
"Schiet niet op de tandarts" - Me
tropole 4. al.
"Mounraker" - Metropole 5, 12 jr.
"Halloween" - Odeon 1 (462400), 16
jr.
"The dog" - Odeon 2. 16 jr.
"Alien" - Odeon 3. 16 jr
"A little romance" - Odeon 4. al.
"Sexexcessen" - Le Pans 1 (656402),
18 jr.
"De porno (bjengel" - Le Paris 2.18
jr.
"De memoires van een pornoprins"
- Le Paris 3, 18 jr.
"Escape to Athena" - Passage
(460977). 16 jr.
"Quadrophenia" - Studio 2000
(542288). al.
"Une histoire simple" - De Uitkijk
(542288). 16 jr.
Amsterdam
"Kort Amerikaans"-Alfa 1 (278806).
16 jr.
"Saint Jack" - Alfa 2, 12 jr
"L'Ingorgo" - Alhambra 1 (233192),
16 jr.
"Woyzeck" - Alhambra 2. 16 jr.
'The Wanderers" - Bellevue Cine
rama (234876) 16 jr.
"Gestolen goed gedijt niet" - Calyp
so 1 (266227). al.
"Pastorale 1943" - Calypso 2. al.
"Hanover Street" - Calypso 3, 12 jr
'n Fantastisch bordeel" - Centraal
(248933), 18 jr.
"Escape from Alcatraz" - Cineac
Damrak 1 (245648), 16 jr.
"Schiet niet op de tandarts" - Cineac
Damrak 2, al.
"Alien - Cineac (243639). 16 jr.
"Prepare? vos mouchoires" - Cine
center (236615), 16 jr.
"Last tango in Paris" - Cinecenter.
16 jr.
"Opname" - Cinecenter, 16 jr
"Escape 'from Alcatraz" - Cinema
International (151243). 16 jr
"Hair" - City 1 (234579). al.
"La Luna" - City 2. 16 jr
"Outrageous" - City 3. 16 jr
"Anne en Muriel" - City 4, 16 jr.
"Kentucky fried movie" - City 5. 16
jr.
"Kiss in attack of the phantoms" -
City 6. al.
"De beschuldiger" - City 6. 16 jr.
"Alien" - City 7. 16 jr
"De peetvader" - Corso (234561) 12
jr-
"Pastorale 1943" - Du Midi (723653),
(230469). al.
"Un elephant ca trompe énormé-
ment" - Kntenon (231708) 12 jr.
iu paradis" - Krite-
ter(23591
"Escape from Alcatraz" - Noggerath
(230655). 16 jr.
"Onverzadigbare wellust" - Parisien
(248933) 18 jr.
"De geld piratenRembrandt-
pleintheater 1 (223542). 16 jr
"Moonraker" - Rembrandtplem-
theater 2. 12 jr.
"Where eagles dare" - Rialto
(723488). 12 jr.
The China Syndrome" - Rivoli
(723488). al.
De peetvader" - Roxy (232809). 12
jr
"Play it again Sam" - Studio K
(231708). 16 jr
"Herfstmarathon" - The Movies
(245790). 16 jr.
'I-es Petites fugues" - The Movies.
16 jr
- Tuschinski 1
Apocalypse r
(262633)16jr
Gnjpstra deGier"-Tuschinski2.
12 jr
"Die Ehe der Maria Braun" - Tu
schinski 3. 16 jr
In de ban van de ring" - Tuschinski
